آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی
درس ششم :
محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف
محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف
زراعت و باغداری دو فعّالیت مهمّ کشاورزی هستند .
زراعت یعنی کشت و پرورش گیاهانی که بعد از کاشت دانه ، حدّاکثر تا یک سال محصول می دهند؛ مانند گندم ، جو ، گوجه فرنگی و هویج .
باغداری ، کشت و پرورش نهال درختان است که بعد از گذشت یک یا چند سال محصول می دهند ؛ مانند درخت خرما ، پرتقال و انار .
زراعت
گندم و برنج
گندم و برنج ، خوراک روزانه و غذای اصلی مردم کشور ما است .
از گندم ، آرد و سپس نان تهیه می شود . آیا می توانید بگویید علاوه بر نان ، چه خوراکی های دیگری از آرد گندم درست می شود ؟
گندم گیاهی یک ساله است و به دو شکل پاییزه و بهاره کشت می شود و کشت آن در همه ی استان های کشور ما رایج است .
به نمودار مقابل توجّه کنید . این نمودار میزان تولید گندم کشور را در سال های مختلف نشان می دهد .
* بیشترین میزان تولید گندم در چه سالی بوده است ؟
* از این نمودار چه چیزهایی می فهمید ؟
برنج نیز گیاهی یک ساله است که از نظر شرایط طبیعی در نواحی مرطوب و نسبتاً معتدل به دست می آید . بیش از نیمی از برنج کشور ما در استان های شمال کشور تولید می شود ؛ اگر چه در بعضی استان های دیگر نیز در صورت وجود آب کافی ، برنج کشت می شود .
به نقشه توجّه کنید و استان های تولید کننده ی برنج را نام ببرید .
دانش آموزان از یک مزرعه ی کشت برنج دیدن کردند . آنها با یک « شالی کار » گفت و گو کردند . شالی کار برای بچّه ها درباره ی شرایط و چگونگی کشت برنج توضیح داد و به آنها گفت : برنج ایرانی بسیار معطّر و مرغوب است . در شمال ایران ، غذای مردم خیلی به برنج وابسته است . در این ناحیه انواع شیرینی ها و نان های خوشمزه با برنج تهیه می شود .
حبوبات و محصولات جالیزی
بعد از غلّات ، مهم ترین منبع غذایی ، حبوبات و محصولات جالیزی است که تقریباً در همه ی استان های کشور ما کشت می شود .
امروزه یکی از روش های نو در کشاورزی ، ایجاد گلخانه یا محیط مصنوعی برای کشت گیاهان است . با ایجاد گلخانه می توانیم هر محصول را در هر منطقه ی آب و هوایی و در همه ی فصول سال کشت کنیم ؛ زیرا آب و هوای گلخانه و گرما و نور و رطوبت را خودمان با دستگاه های مختلف ، متناسب با نوع محصول تنظیم می کنیم . کشت گلخانه ای در مقایسه با سایر کشت ها از نظر صرفه جویی در مصرف آب بسیار بهتر است . در گلخانه ها انواع میوه ها و محصولات جالیزی ، سبزیجات و قارچ های خوراکی را کشت می کنند و یا گل و گیاهان زینتی پرورش می دهند .
کشت گلخانه ای
باغداری
کشت و پرورش انواع درختان میوه در ایران از قدیم رایج بوده است . بخشی از میوه های سردسیری و هسته دار مانند هلو ، زردآلو ، آلو ، گوجه و آلبالو به صورت خشکبار و بعضی محصولات گرمسیری مانند خرما و پسته ی ایران به دلیل مرغوب بودن به خارج از کشور صادر می شود .
مصاحبه
دانش آموزان از یک باغ مرکبات در استان کرمان دیدن و با مالک باغ مصاحبه کردند . آقای رضوانی مالک باغ برای آنها توضیح داد :
وسعت باغ ما دو هکتار است . من و برادرانم شریک شدیم و این باغ را خریدیم . در آن زمان نهال ها خیلی کوچک بودند و ما برای پرورش آنها خیلی زحمت کشیدیم تا به این درختان تبدیل شدند .
حدود شش سال است که محصول پرتقال و نارنگی خوبی برداشت می کنیم .
فقط یک سال محصول ما به علّت آفت زدگی کم بود . البتّه ما محصولات کشاورزی را در برابر آفت ها، سیل، سرمازدگی
و … بیمه می کنیم.
کشاورزان پس از برداشت ، باید محصول خود را به دست مشتری برسانند .
بعضی از محصولات باید زودتر به بازار مصرف برسند . آیا می توانید چند مثال بزنید ؟
محصولات کشاورزی چگونه به دست ما می رسد ؟
ما باید این گوجه ها را زودتر به بازار برسانیم وگرنه خراب می شوند .
بعضی از محصولات برای فروش به بازارهای نزدیک مزارع کشاورزی برده می شوند . بعضی دیگر را در انبارها یا سردخانه ها نگهداری و ذخیره می کنند و سپس با کامیون و وانت به میدان های میوه و تره بار و شهرهای دور و نزدیک می برند .
من یک انباردار هستم . در این سردخانه سیب ها را نگهداری می کنم .
نظر این افراد را بخوانید و در کلاس گفت و گو کنید .
درست مصرف کنیم
ما پس از هر بار غذا خوردن به درگاه خداوند شکر می کنیم .
ما باید به اندازه ای که مصرف می کنیم ، بخریم . بعضی اوقات خانواده ها زیاد خرید می کنند و میوه ها و سبزی ها را در یخچال انبار می کنند . ممکن است این مواد ، خراب و دور ریخته شوند .
ما نباید اسراف کنیم . در بعضی از مهمانی ها و مجالس غذا بیشتر از نیاز مهمان تهیه می شود .
خداوند در قرآن کریم درباره ی کسانی که اسراف می کنند ، چه فرموده است ؟
من در اخبار شنیده ام که در بعضی از نقاط دنیا مثل کشورهای آفریقایی ، مردم و کودکان گرسنه هستند و هر روز عدّه ای از آنها از گرسنگی می میرند . وظیفه ی ما در مورد گرسنگان چیست ؟
سئوالات متن درس ششم : محصولات کشاورزی از تولید تا مصرف
1- زراعت چیست ؟ چند مثال بزنید. زراعت یعنی کشت و پرورش گیاهانی که بعد از کاشت دانه ، حداکثر تا یک سال محصول می دهند مانند گندم ، جو، گوجه فرنگی ، هویج .
2- باغداری چیست ؟ چند مثال بزنید . باغداری کشت و پرورش نهال درختان است که بعد از گذشت یک یا چند سال محصول می دهند مانند درخت خرما ، پرتقال و انار .
3- گیاه گندم به چند شکل و در کجا کاشت می شود ؟ به دو شکل پاییز و بهاره و در تمام استان های کشور ما کشت می شود .
4- گیاه برنج در کدام استان های ایران کشت می شود ؟ بیش از نیمی از برنج کشور در استان های شمالی کشور مانند ، گلستان ، مازندران ، گیلان تولید می شود اگر چه در بعضی از استان ها در صورت وجود آب کافی مانند : قزوین ، فارس، خوزستان ، سیستان و بلوچستان و … نیز برنج کشت می شود .
5- بعد از غلّات مهم ترین منابع غذایی کدام ها هستند ؟ حبوبات و محصولات جالیزی مانند بادمجان و خیار و گوجه فرنگی و هندوانه .
6- به چه نوع کشتی ، کشت گلخانه ای می گویند ؟ کشت گلخانه ای یک روش نو در کشاورزی است . کشاورزان با ایجاد گلخانه (محیط مصنوعی) هر محصول را در هر منطقه آب و هوایی و در همه ی فصل ها کشت می کنند و آب و هوا و نور و رطوبت گلخانه را با دستگاه های متفاوت ، متناسب با نوع محصول تنظیم می کنند.
7- یک مزیت کشت گلخانه ای نسبت به سایر کشت ها در چیست ؟ کشت گلخانه ای از نظر صرفه جویی در مصرف آب بسیار بهتر است .
8- در گلخانه ها چه محصولاتی کشت می شود ؟ سبزیجات و قارچ های خوراکی کشت می شود و یا گل ها و یا گیاهان زینتی پرورش می دهند.
9- محصولات کشاورزی صادراتی ایران را نام ببرید ؟ میوه های سرد سیری و هسته دار مانند هلو ، زرد آلو ، آلو ، گوجه ، آلبالو به صورت خشکبار و محصولات گرمسیری مانند خرما و پسته به دلیل مرغوب بودن به خارج از کشور صادر می شود .
10 – چرا کشاورز بعضی از محصولات را پس از برداشت باید زود به دست مشتری برساند ؟ زیرا بعضی از محصولات مانند هلو و توت فرنگی زود خراب می شوند.
11- محصولات کشاورزی چگونه به دست ما می رسد ؟ بعضی از محصولات پس از برداشت برای فروش به بازارهای نزدیک مزارع برده می شوند و بعضی دیگر در انبارها یا در سرد خانه نگهداری یا ذخیره می شوند سپس با کامیون و وانت به میادین میوه و تره بار و شهرهای دور و نزدیک فرستاده می شوند.
12- دو نمونه از مواردی را که باعث پرهیز از اسراف و مصرف نادرست می شود را بنویسید. 1) مواد غذایی را به اندازه نیاز و مصرفمان بخریم 2) در مهمانی ها و مجالس به اندازه مهمان ها ، غذا تهیه کنیم.
13. دو فعالیت مهم کشاورزی عبارتند از : ….زراعت …. و …. باغداری….
14. خوراک روزانه و غذای اصلی مردم ایران …. گندم … و …. برنج …. است .
15. گیاه گندم ….یک …. ساله است.
16. گیاه … برنج …. گیاهی است یکساله که از نظر شرایط طبیعی در نواحی مرطوب و نسبتا ً معتدل بدست می آید.
17. مهمترین منبع غذایی انسان ها … غلات … است .
18. امروزه یکی از روش های نو در کشاورزی ، ایجاد …. گلخانه …. یا یک محیط مصنوعی برای کشت گیاهان است .
موفق باشید