آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی
درس اوّل : من با دیگران ارتباط برقرار می کنم
همه ی ما انسا ن ها از زمانی که متولّد می شویم، با دیگران زندگی می کنیم و با آنها ارتباط داریم. در هنگام
نوزادی و کودکی با چه کسانی ارتباط داریم؟ وقتی وارد مدرسه می شویم، با چه کسانی ارتباط برقرار می کنیم؟
من با دیگران ارتباط برقرار می کنم
ما انسا ن ها برای زندگی کردن نه تنها به آب، غذا و هوا بلکه به ارتباط با دیگران هم نیازمندیم و اگر این ارتباط
نباشد، احساس تنهایی می کنیم.
ما برای اینکه با دیگران ارتباط برقرار کنیم، خواسته ها، افکار و نظرات خود را درباره ی یک موضوع با آ نها
در میان می گذاریم یا احساس خود را به آ نها ابراز می کنیم.
مهم ترین راه ارتباط انسا ن ها با یکدیگر گفت وگو (کلام) است.
گفت و گو
هر گفت وگو دو طرف دارد: گوینده، یعنی کسی که صحبت می کند و شنونده، یعنی کسی که گوش می دهد.
گفت وگو ی خوب چه خصوصیاتی دارد؟ اکنون ببینیم گوینده و شنونده چه نکاتی را باید رعایت کنند تاگفت وگو ی خوبی داشته باشند.
یکی از قسمت های مهمّ گفت وگو، گوش دادن است. وقتی کسی با ما صحبت می کند، لازم است :
* به حرف های او دقّت و توجّه کنیم؛ گاهی ممکن است صدای گوینده را بشنویم امّا حواسمان به چیز دیگری باشد و یا کار دیگری انجام دهیم و خوب به حرف های او توجّه نکنیم.
خوب گوش کنیم
* کلام گوینده را قطع نکنیم و صبر کنیم حر فهایش تمام شود.
* به گوینده نگاه کنیم ؛ وقتی کسی با ما صحبت می کند و ما به جای دیگری نگاه می کنیم، آن فرد احساس می کند که دوست نداریم به حرف هایش گوش دهیم یا از حرف هایش خسته شده ایم.
* گاهی با تکان دادن سر یا سوال کردن، گوینده را تشویق کنیم که به صحبت خود ادامه بدهد.
یکی از قسمت های مهمّ گفت وگو، صحبت کردن است. وقتی با دیگران صحبت می کنیم، لازم است:
* به شنونده نگاه کنیم .
خوب صحبت کنیم
* با صدای مناسب، یعنی نه خیلی بلند و نه خیلی آهسته، و نه تند و کند، حرف بزنیم. اگر موقع صحبت کردن، صدایمان مناسب نباشد، دیگران ممکن است زود خسته شوند و دیگر به حر فهای ما گوش ندهند.
* منظور خودمان را روشن و واضح بیان کنیم.
* زمانی مناسب را برای حرف زدن با دیگران انتخاب کنیم؛ مثلا اگر کسی در حال انجام دادن کاری است و وقت
ندارد، مزاحم او نشویم.
* از کلمات مودّبانه استفاده کنیم ؛ وقتی درخواستی داریم ، از عبارت های احترام آمیزی چون (( لطفاً )) و (( خواهش می کنم )) استفاده کنیم . همین طور اگر اشتباهی کردیم، بگوییم (( معذرت می خواهم )) . در گفت وگو با بزرگ ترها، به جای واژه ی (( تو )) ، از (( شما )) استفاده کنیم .
یکی دیگر از نکاتی که باید در ارتباط با دیگران رعایت کنیم، حریم شخصی آنهاست.
حریم شخصی
حریم شخصی یعنی چه؟
حریم شخصی هر فرد محدوده ای است که هیچ کس نباید بدون اجازه و رضایت او وارد آن شود. برای مثال، خانه ی ما حریم شخصی ماست و هیچ کس نمی تواند بدون اجازه ی ما وارد آن شود.
افراد دوست ندارند دیگران درباره ی بعضی موضوعات خصوصی شان از آنها سوال کنند؛ چون این موضوعات به دیگران مربوط نمی شود و در زندگی آنها تاثیری ندارد. تصوّر کنید فردی از شما درباره ی درآمد ماهیانه ی پدرتان یا مقدار پول توجیبی شما بپرسد یا سوال کند که رابطه ی شما با خواهر یا برادرتان چگونه است؛ در حالی که شما ممکن است دوست نداشته باشید به این پرسش ها پاسخ دهید. بنابراین، اگر افراد دوست نداشته باشند درباره ی مسائل خصوصی شان توضیح بدهند، ما حق نداریم کنجکاوی کنیم و وارد حریم شخصی آنها شویم.
اگر دقّت کنید، می بینید که ما هنگام گفت وگو بعضی از چیزها را بدون صحبت کردن، به دیگران انتقال می دهیم؛ برای مثال، با تکان دادن سر نشان می دهیم که حرف طرف مقابل درست است یا با حرکات صورت نشان
می دهیم که از شنیدن موضوعی تعجّب کرد ه ایم. به این نوع ارتباط، ارتباط غیرکلامی می گویند.
ارتباط غیر کلامی
در یک ارتباط خوب، حالت های چهره و حرکات و رفتارهای ما نیز مانند صحبت کردن و گوش دادن اهمّیت دارند. ما می توانیم با رفتار و حالت های صورت خود نشان دهیم که خوشحال، غمگین، دلخور یا شادیم.