آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی
درس دهم : کشور ما چگونه اداره می شود؟
گروهی از دانش آموزان مدرسه ای به مدّت چند روز به اردو رفتند. محلّ اردوی آنها، منطقه ای خوش آب و هوا و جنگلی بود که رودخانه ای نیز از وسط آن می گذشت. ساختمانی در کنار رودخانه برای اقامت افراد در نظر گرفته شده بود و بچّه ها می توانستند هر روز برای گردش و بازی به مناطق اطراف بروند.
اردو
مدرسه برای سرپرستی و هدایت این گروه، یک مدیر و چند معاون انتخاب کرد. در ابتدا ، مدیر و معاونان با همفکری بچّه ها، مقرّراتی برای برگزاری بهتر اردو نوشتند؛ برای مثال، ساعت خوابیدن و بیدار شدن، ساعت غذا خوردن، دور نشدن بچّه ها از گروه بدون اجازه ی مدیر، قرار دادن ساک ها و کوله پشتی ها در جای مخصوص و….
مدیر گروه همچنین وظایف و نقش هایی برای هریک از افراد معین کرد. آقای احمدی مسئول تهیه و توزیع غذا و آقای ناصری مسئول ایمنی و حفاظت از بچّه ها شد تا مبادا کسی در موقع گردش، زخمی شود یا آسیب ببیند. همچنین قرار شد اگر اختلاف یا مشکلی بین بچّه ها بروز کرد، به آقای علوی مراجعه کنند. مدیر گروه، مسئولیت هایی را نیز به دانش آموزان سپرد؛ مانند حضور و غیاب دانش آموزان در موقع سوار شدن به ماشین، توزیع خوراکی بین بچّه ها، جمع کردن و تفکیک زباله و… .
پس از پایان اردو همه ی دانش آموزان به سلامت به خانه هایشان بازگشتند.همکاری مدیر، معاونان ودانش آموزان
و رعایت مقرّرات موجب شد که اردو به خوبی برگزار شود و به همه، خیلی خوش بگذرد.
به نمودار توّجه کنید. هریک از افراد نقش ها و وظایفی را پذیرفته اند تا اردو به خوبی برگزار شود.
همان طور که برای اداره ی یک گروه به افراد و نقش هایی نیاز داریم، برای اداره ی یک کشور نیز به حکومت نیازمندیم. حکومت از افرادی تشکیل می شود که اداره ی امور مردم یک کشور را به عهده می گیرند.
حکومت
وظایف حکومت چیست؟
* وضع قوانین و مقرّرات برای اداره ی جامعه ؛
مهم ترین وظایف حکومت ها عبارت اند از:
تامین وسایل رفاه و آسایش مردم و پیشرفت کشور؛ مانند آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، ایجاد شغل، ساختن جادّه و پل ؛
* رسیدگی به شکایت ها و حلّ اختلافات مردم ؛
* حفظ امنیت و جلوگیری از کار افرادی که قانون و مقرّرات را رعایت نمی کنند ؛
* دفاع از کشور در مقابل حمله ی دشمن .
حکومت کشور ما «جمهوری اسلامی» است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 به رهبری امام خمینی، حکومت سلطنتی پهلوی سرنگون شد. حکومت پهلوی ستمگر بود و مردم آن را انتخاب نکرده بودند.
حکومت در کشور ما
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم در روز 11 فروردین 135۸ به پای صندوق های رای رفتند و بیش از 9۸درصد آنها به حکومت جمهوری اسلامی رای «آری» دادند. حکومت ایران در تاریخ 12 فروردین 135۸ به جمهوری اسلامی تبدیل شد.
جمهوری اسلامی حکومتی است که در آن قوانین اسلامی اجرا می شود و مردم در اداره ی کشور و انتخاب افراد شایسته برای حکومت نقش دارند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مردم ایران افراد شایسته ای را انتخاب کردند تا قانون اساسی کشور را بنویسند. در سال گذشته خواندید که مهم ترین قانون هر کشور، قانون اساسی آن است. در قانون اساسی، روش اداره ی کشور مشخّص شده است.
قانون اساسی
چه کسانی کشور را اداره می کنند؟
مجلس شورای اسلامی
شورای نگهبان
رئیس جمهور
وزیران
رئیس قوّه ی قضاییه
دادسراها و دادگاه ها و …
مردم
حکومت برای آنکه بتواند وظایف خود را به خوبی انجام دهد، به سه قوّه تقسیم شده است و هر قوّه، مسئولیت هایی به عهده دارد. مقام رهبری بر همه ی فعّالیت هایی که این سه قوّه انجام می دهند، نظارت دارد و آنها را هدایت می کند.
قوای سه گانه
بر طبق قانون اساسی، رهبری جامعه ی اسلامی ما به عهده ی فقیهی است که از مسائل زمان آگاهی داشته باشد. رهبر جامعه ی اسلامی باید نمونه ی یک مسلمان کامل باشد. او باید عالم ، عادل و شجاع باشد، از دستورهای اسلام پیروی کند و از اوضاع جامعه به خوبی آگاه باشد تا بتواند جامعه را به بهترین شکل، هدایت و رهبری کند.
رهبر
* اولین رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره) ، بودند که انقلاب اسلامی را هدایت کردند و آن را به پیروزی رساندند.
پس از رحلت امام خمینی در سال 136۸، حضرت آیت اللّه خامنه ای به عنوان رهبر انقلاب اسلامی ایران انتخاب شدند و رهبری کشور اسلامی ما را به دست گرفتند.
قوّه ی مقننه
در داستان اردو ، پی بردید که گروه به قوانین و مقرراتی نیاز دارد و به همین دلیل ، ابتدا عدّه ای مقرّراتی را برای آن تعیین می کنند. برای اداره ی یک کشور و تصمیم گیری درباره ی فعّالیت های مختلف آن نیز مقرّرات و قوانینی لازم است. برای مثال ، اینکه در یک سال چقدر از درآمد کشور به آموزش و پرورش اختصاص پیدا کند یا زمان و مدّت سربازی برای جوانان ، چقدر باشد.
در کشور ما قوّه ی مقننه وظیفه ی قانون گذاری را به عهده دارد. تصویر زیر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی را در حال تصمیم گیری و وضع قانون نشان می دهد. نمایندگان مجلس شورای اسلامی هر چهار سال یک بار با رای مردم انتخاب می شوند.
وظیفه ی قوّه ی مجریه ، اجرای قوانین و تامین وسایل رفاه و آسایش مردم و پیشرفت کشور است. قوّه ی مجریه همان دولت است. دولت از رئیس جمهور و هیئت وزیران تشکیل شده است. رئیس جمهور هر چهار سال یک بار با رای مردم انتخاب می شود.
قوّه ی مجریه
جلسه ی رئیس جمهور و هیئت وزیران
دولت کارهای مختلفی انجام می دهد؛ برای مثال، ساختن جادّه، پل، بیمارستان، کمک به کشاورزی و صنایع، فراهم کردن امکانات برای آموزش و پرورش و بهداشت و درمان مردم، صادرات و واردات، روابط با کشورهای خارجی و حفظ امنیت مردم.
ساختن جادّه توسّط دولت
قوّه ی قضاییه بر اجرای درست قوانین نظارت می کند؛ یعنی اگر در جایی قانون رعایت نشود و تخلّفی صورت بگیرد، به آن رسیدگی می کند. قوّه ی قضاییه همچنین از طریق دادگاه ها به اختلاف ها و شکایت های مردم رسیدگی می کند.
قوّه ی قضاییه