آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه پنجم ابتدایی
درس هشتم : راه ها و حمل و نقل (1)
آیا تاکنون فکر کرده اید که راه ها چه نقشی در زندگی ما دارند؟ به تصویر زیر نگاه کنید و بگویید راه ها کدام نیازهای مردم را رفع می کنند؟
راه برای جابه جا کردن مردم و کالاها از مکانی به مکان دیگر، لازم است. برای مثال، مردم برای رفتن به مدرسه یا محلّ کار خود، رفتن به مغازه ها و خرید کردن، رفتن به تعطیلات یا دیدن اقوام و دوستان خود به راه ها نیاز دارند.
بسیاری از کالاهایی که مردم مصرف می کنند، مانند موادّ غذایی، از راه های دور و نزدیک به دست آنها می رسند. همه ی مکا ن ها به وسیله ی راه به یکدیگر مربوط می شوند.
به وسایلی که مردم و کالاها را جابه جا می کنند، وسایل حمل و نقل می گویند.
* حمل و نقل در گذشته
امروزه در شهرها مردم برای جا به جا شدن از وسایل مختلف استفاده می کنند.
* حمل و نقل درون شهری
در شهرهای بزرگ، یکی از وسایلی که مردم را از جایی به جای دیگر می برد قطارشهری ( مترو ) است که بیشتر از زیِر زمین عبور می کند و سرعت زیادی دارد.
* راه ها و بازرگانی
در درس پیش خواندید که کالاهای مورد نیاز ما در کارخانه ها تولید می شوند. این کالاها با وسایل حمل و نقل از راه های ارتباطی میان شهرها و روستاها می گذرند و به فروشگا ه ها و مراکز خرید فرستاده می شوند تا ما آنها را
خریداری کنیم. پس راه ها نقش مهمّی در رفع نیازهای ما دارند.
امروزه، مردم در همه جا به محصولات کشاورزی، موادّ اوّلیه و کالاهای صنعتی و همچنین به یکدیگر نیاز دارند و به همین دلیل، به هم وابسته اند. آیا می توانید چند کالا را نام ببرید که در خارج از محلّ زندگی شما تولید می شود و سپس برای مصرف به محلّ زندگی شما حمل می شود؟
راه ها چه نقشی در صادرات و واردات کشور ما دارند ؟
اگر در یک ناحیه، محصولی بیشتر از نیاز مردم تولید شود، مقداری از آن محصول را برای فروش به جاهای دیگر می فرستند.
برای مثال، در استان گیلان برنج و چای تولید می شود؛ در حالی که بیشتر نواحی کشور ما برای کشت این دو محصول شرایط مناسبی ندارد. بنابراین، چای و برنج گیلان به سایر نقاط کشور فرستاده می شوند و در آنجا به فروش می رسند.
از سوی دیگر، استان گیلان شرایط آب و هوایی و خاک مناسب برای کشت خرما، پسته و زعفران ندارد. برای همین، ساکنان آن استان، این محصولات را که از نواحی دیگر به محلّ زندگیشان وارد می شود، می خرند.
* کالاهایی که در داخل یک ناحیه تولید شده اند، برای فروش به جاهای دیگر فرستاده می شوند؛ به این کار صادرات می گویند.
* کالاهایی که در خارج از یک ناحیه تولید شده اند، برای فروش به آنجا وارد می شوند؛ به این کار واردات می گویند.
به خرید و فروش کالا در داخل یک کشور یا با کشورهای دیگر، بازرگانی می گویند.
اکنون با توجّه به موضوع بازرگانی، بهتر می توانیم به اهمّیت راه ها، پی ببریم.
به طور کلّی، را ه ها و وسایل حمل و نقل به سه دسته تقسیم می شوند: زمینی، هوایی و آبی.
انواع راه ها و وسایل حمل و نقل
به تصویر نگاه کنید و وسایل حمل و نقل زمینی را نام ببرید. حمل و نقل زمینی از دو طریق انجام می شود:
راه های جادّ ه ای، را ه آهن.
حمل و نقل زمینی
جادّه ای
راه آهن
به نقشه ی جادّه های کشور ایران توجّه کنید. مسافران و کالاها با عبور از این راه ها در شهرها و روستاهای کشور جا به جا می شوند.
راه های جادّه ای
نقشه ی راه های اصلی زمینی کشور
بعضی از را ه های جادّه ای (( آزاد راه )) هستند؛ یعنی در آنها، مسیر رفت و برگشت با مانع هایی از هم جدا شده اند. بنابراین، در آزاد راه ها خطر تصادف خودرو ها از روبه رو کمتر است.
رعایت ایمنی در جادّه ها
رانندگان و مسافران باید در سفرهای جادّ ه ای، نکات ایمنی را رعایت کنند تا حادثه ی ناگواری برای آنها، پیش نیاید.
بی توجّهی به نکات ایمنی باعث حوادث ناگوار می شود.
* همه ی سرنشینان خودروها، یعنی رانندگان و مسافران، باید کمربندهای ایمنی را ببندند.
* رانندگان باید با حواس جمع رانندگی کنند. صحبت کردن راننده با تلفن همراه یا دیگران و نیز خوردن و آشامیدن در حین رانندگی باعث بروز حادثه می شود.
اغلب تصادف ها در اثر سرعت غیرمجاز رخ می دهند. رانندگی کردن با سرعت زیاد نشانه ی مهارت و شجاعت نیست.