عنوان:
تحلیل مراوده ای
تعریف تحلیل مراوده ای
تحلیل مراوده ای، یک روش تجزیه و تحلیل و شناخت رفتار است که حاصل مبانی روان شناسی ابتدایی فروید است، زیگمون فروید اولین کسی بود که اضهار داشت سه منبع در شخصیت هر انسان وجود دارد که محرک رفتار او بوده و آن را هدایت و کنترل می کند. این منابع در روانشناسی فروید «خود»، «من» و «من برتر» نامیده شده است.
حالات من
حالات من عبارت اند از:
من والدینی،
من بزرگسالی،
من کودکی.
من والدینی
حالت من والدینی نتیجه پیامهایی است که انسانها از والدین، برادران و خواهران بزرگتر، معلمین مدرسه، مربیان تربیتی و سایر افراد صاحب نفوذ در دوران اولیه زندگی می پذیرند. این پیامها را می توان به صورت نوارهایی فرض کرد که در جای مناسبی از ذهن ثبت و ضبط شده و آماده پخش می شوند، آنچه شما باید انجام دهید این است که مانند گرفتن شماره تلفن، دکمه را بدستی فشار داده و پیام را دریافت نمایید.
حالت من والدینی قسمت ارزشیاب ما است، که رفتار ارزشگذاری شده ای را بر می انگیزد. ولی باید به خاطر داشت که این رفتار ارزشگذاری شده، ضرورتاً دارای ارزش واقعی نبوده بلکه ارزش آموخته شده می باشد.
انواع حالات من والدینی
1. من والدینی پرورشی: آن قسمت از شخصیت یک فرد است که دیگران را درک کرده، به آنها توجه دارد. رفتار نشات گرفته از من والدینی پرورشی ممکن است رفتار دیگران را جهت بدهد، ولی آنان را تحقیر نکرده و احساس نادرست بودن به آنها نمی دهد.
2. من والدینی عیبجو: بر رفتار و همچنین شخصیت افراد حمله می کند و در واقع این احساس را به افراد می دهد که نه تنها رفتارشان خوب نیست بلکه ذاتاً نیز خوب نیستند.
حالت من بزرگسالی
حالت من بزرگسالی رفتاری را بر می انگیزد که صرفاً می تواند به عنوان رفتار منطقی، معقول، گویا و غیراحساسی، تعریف شود. رفتار نشات گرفته از حالت من بزرگسالی با تحلیلهای فرد و قدرت حل مساله و تصمیم گیری منطقی وی شناخته می شود. افرادی که بر اساس من بزرگسالی رفتار می کنند، محتوای احساسی حالت من کودکی و محتوای ارزشگذاری شده حالت من والدینی خود را گرفته و سپس با واقعیتهای دنیای خارجی مقابله می کنند. این افراد قبل از دست زدن به هر رفتاری، بدیلهای رفتاری خود و احتمال موفقیت هر بدیل و ارزشهای حاکم بر جامعه را مورد بررسی قرار می دهند.
حالت من کودکی
حالت من کودکی با رفتارهایی که به هنگام واکنش احساس فرد پدیدار می شود همراه است. حالت من کودکی هر شخص دارای انگیزه های آنی و طبیعی و نگرشهای فراگرفته شده از تجربیات کودکی می باشد. دو نوع حالت من کودکی عبارت اند از:
1. من کودکی شاد: این افراد کارهایی را انجام می دهند که به آن تمایل قلبی دارند، ولی رفتارشان لطمه ای به کسی یا چیزی وارد نمی آورد.
2. من کودکی مخرب: این افراد نیز کارهایی را انجام می دهند که به آن تمایل دارند، ولی رفتارشان به خودشان، محیط یا دیگران صدمه میزند.
انواع من کودکی مخرب
1. من کودکی ناسازگار: یک شکل از من کودکی مخرب، من کودکی ناسازگار می باشد، هنگامی که این حالت بر افراد چیزه می شود، به سخنان کسانی که به آنان می گوید چه بکنند، گوش نخواهند داد، آنان یا به طور آشکار با انتخاب موضع منفی طغیان میکنند یا زیرکانه، با فراموش کاری، خود را به گیجی زدن، یا به تعویق انداختن از انجام چیزی که از آنان می خواهند انجام دهند طفره می روند.
2. من کودکی سازگار: وقتی که خاستگاه رفتار افراد این حالت «من» باشد، آنچه را که دیگران از آنان بخواهند انجام می دهند، البته اگر دلشان بخواهد و انجام خواسته ای دیگران از نظرشان منطقی باشد آنها را انجام خواهند داد.
شخصیت سالم
تمام مردم در زمانهای مختلف تحت تاثیر حالتهای سه گانه من، رفتارهایی را از خود بروز می دهند. شخصیت یک فرد سالم به گونه ای است که تعادل میان این سه حالت را حفظ می کند. بویژه میان من والدینی بزرگسالی و کودکی شاد تعادل ایجاد می کند. به عبارت دیگر افراد سالم قادرند برخی از اوقات اجازه دهند که حالت من والدینی بر آنان چیره شود و بسیار منطقی فکر کنند و به حل مساله بپردازند. در مواقع دیگر آنان می توانند حالت من کودکی شاد را آزاد سازند تا شاد بوده یکنواخت و احساسی عمل نمایند. با این همه در بعضی از مواقع، افراد سالم می توانند حالت من والدینی را کنار بگذراند و تجربه اندوزی کنند. آنان ارزشهایی را ایجاد می کنند که به سرعت و موثربودن تصمیم گیری کمک می کند.
وضعیت بودن
یکی از صاحبنظران ترکیبات مفروضات را درباره ارزش خود و دیگران وضعیت بودن می نامد.
از وضعیت بودن چهار نوع ترکیب زیر به دست می آید:
1. هیچکدام ارزش نداریم (پوچی)
2. شما ارزش دارید ولی من ندارم. (خودکم بینی)
3. من ارش دارم ولی شما نداری. (خودبزرگ بینی)
4. هر دو ارزشمندیم. (شخصیت سالم).
مقایسه وضعیتهای بودن با حالتهای من
مراودات میان مردم
تحلیل مراوده ای تشریح و بازنمایی چرایی رفتار مردم در به کارگیری الگوهای خاص رفتاری است که در تمام عمرشان تکرار می شود. در این شکل تحلیل، واحد اصلی قابل رویت یک مراوده نامیده می شود. مراوده عبارت است از تبادلاتی که حداقل از یک کنش و واکنش که در میان مردم جاری است تشکیل شده باشد. این تحلیل به افراد امکان می دهد تا الگوهای مراوده ای میان خود و دیگران را مشخص سازند. سرانجام این تحلیل می تواند در تعیین اینکه کدام حالت«من» بیشترین تاثیر را بر رفتار ما و رفتار مردمی که با آنها در ارتباطیم داشته است ما را یاری کند.
مراوده باز (مکمل):
انواع مراوده های باز عبارت اند از:
1. من بزرگسالی با من بزرگسالی
2. من کودکی با من کودکی
3. من والدینی با من کودکی
4. من والدینی با من والدینی
باید خاطر نشان ساخت تمام مراوده های باز نافع نیستند. آنچه ما باید در روابطمان به آن سخت بکوشیم عبارت است از مراوده باز درست، که شامل حالتهای زیر است:
1. حالت من کودکی شاد با من کودکی شاد
2. حالت من والدینی ارشادی با من کودکی شاد
3. حالت من بزرگسالی با من بزرگسالی
4. حالت من والدینی ارشادی با من والدینی ارشادی.
نمودار مراوده باز درست
نمودار مراوده باز نادرست
مراوده بسته (سد شده- متقاطع)
یک مراوده سد شده مراوده ای است که به بسته شدن ارتباطات حداقل به طور موقت ختم می شود و برخلاف مراوده باز، پاسخ یا نامناسب است یا غیرقابل انتظار و خارج از مضمونی است که فرستنده پیام در ابتدا قصد داشته است. این امر وقتی اتفاق می افتد که پاسخ دهنده از حالتی به محرک پاسخ دهد که مخاطب قرار داده نشده است.
نمودار مراوده مقاطع
مراودات ضمنی
مراوده های ضمنی مانند مراوده سدشده، عموماً نامطلوب نیستند، یک مراوده ضمنی هنگامی اتفاق می افتد که کسی ظاهراً یک نوع پیامی را می فرستد، ولی ضمن آن پیام دیگری را مدنظر دارد. بدین ترتیب سوال واقعی به صورت مبدل است؛ برای مثال امیر به مدیرش می گوید « من خوشحال میشوم اگر آن ارقام را جمع بزنم به نظر می رسد یک آزمون واقعی است». این نمونه یک مراوده ضمنی از نظر اهمیت می باشد.
نمودار مراوده ضمنی
نیاز مطرح شدن
در مراودات میان آدمیان حداقل دو تبادل صورت می پذیرد. یکی تبادل اطلاعات و دیگری شناخته شدن یا مطرح شدن هر فرد برای دیگری. هرگاه مراوده ای موجب احساس رضایت و شادی آفرین باشد این مراوده را مثبت نامند و در صورتی که مراوده، دلسردی، ناکامی، نفرت و انزجار به بار آورد مراوده را منفی خوانند. حالت سوم مراوده بشری، مراوده ترکیبی است که در آن بازخور مثبت و منفی با هم داده شود.
ابعاد گوناگون مدیریتی در همه افراد
نقاد دیکتاتور مآب نقاد آگاه
دیکتاتور خیرخواه حمایتگر
انزواطلب تفویض کننده
حالت من والدینی
مثبت
منفی
سایه ای
(بدون حضور فیزیکی)
ارشادی
نقادی
ابعاد گوناگون مدیریتی در همه افراد
محاسبه گر مانند رایانه ارتباط برقرارکننده اجتماعی
حالت من بزرگسالی
مثبت
منفی
تحلیلگری
ابعاد گوناگون مدیریتی در همه افراد
بیش از اندازه متواضع و مطیع مذاکرده کننده
قلدر مآب رفیق- شریک
پریشان افکار خلاق- نوآور
حالت من کودکی
مثبت
منفی
مبدع
جنگجو
صلحجو
نقادی
در بعد نقادی در یک نهایت پیوستار تقاد دیکتاتورمآب قرار دارد که فقط ضعفهای دیگران را می بیند و بزرگ می کند و قلمی نیش دار و تند مطرح می کند و در نهایت دیگر آن نقاد آگاه قرار دارد که هنر وی برجسته کردن همزمان نقاط قوت و ضعف انسانها و به طور کلی پدیده هاست. وجود چنین افرادی در سازمانها یا در هر فعالیت گروهی بسیار مغتنم است؛ زیرا افراد می توانند با آگاه شدن از ضعفهای خود به رفع آن بپردازند.
ارشادی- مربیگری
در نهایت غیرقابل قبول بعد ارشادی دیکتاتور خیرخواه قرار دارد. کسی که باید و نبایدها را با تحکم مطرح می کند و در نهایت قابل قبول بعد ارشادی فردی قرار می گیرد که دارای سبک حمایتی است. چنین مدیری سعی می کند با دادن بازخورهای مستمر و دوستانه، نقاط ضعف افراد را به قوت تبدیل کند.
سایه- بدون حضور فیزیکی
در یک نهایت حالت من والدینی سایه یا سبک مدیریت بدون حضور فیزیکی، کسی قرار دارد که انزواطلب است و از روبرو شدن با کارکنان یا ارباب رجوع احتراز می کند و در نهایت دیگر سبک مدیریت غیرحضوری کسی قرار دارد که تفویضی برخورد می کند و بر این باور است که باید به افراد میدان داده شود تا استعدادهای خود را به منصه ظهور بگذارند.
حالت من بزرگسالی یا تحلیلگر
در نهایت غیرقابل قبول بعد تحلیلگری افرادی قرار دارند که دارای سبک خشک و مکانیکی مانند رایانه هستند و عمدتاً به دنبال پردازش اطلاعات بویژه اطلاعات اقتصادی هستند و اغلب به دلیل تکیه بیش از حد به آمار نمی توانند بعد انسانی مدیریت را در نظر بگیرند. در نهایت قابل قبول تحلیلگری سبک تعاملی قرار دارد. اینگونه مدیران برای انسانها اهمیت قائل هستند. این افراد مطالب خود را روشن می نویسند یا بیان می کنند و در سخن یا نوشتار آنان، تکرار، ابهام، تجاهل و تناقض دیده نمی شود. این افراد می دانند هر سخن جایی دارد؛ بنابراین بخوبی میان زمان کار و زمان بازی تمایز قائل می شوند و ارزشهای انسانی را در رفتار خود رعایت می کنند.
صلحجو
در حالت من کودکی صلحجو مدیرانی قرار دارند که هر کجا می روند صلح و صفا برقرار می شود. در یک نهایت آن افرادی قرار دارند که بیش از حد متواضع، مطیع و فرمانبردار هستند و می کوشند همه را راضی نگه دارند. در نهایت دیگر افرادی قرار دارند که دارای سبک مذاکره کننده هستند. از تخاصم دوری می گزینند و به دلیل اینکه مذاکره کننده های منصف هستند کیفیتی شفابخش دارند.
حالت من کودکی جنگجو
افرادی که در حالت من کودکی جنگجو قرار دارند با چنگ و دندان به دنبال کسب موفقیت هستند. در یک نهایت بعد جنگجویی یا سبک تهاجمی افرادی قرار دارند که قلدرمآب بوده و با زور می خواهند به خواسته های خود برسند. این افراد تندخو و طغیان گر بوده و خصمانه رفتار می کنند و برای از صحنه بدر کردن رقبای خود به هر کار زشت و غیراخلاقی دست می زنند و متقلب هستند. در نهایت دیگر بعد جنگجویی، مدیران دارای سبک حمایتی نسبت به کارکنان خود و سبک تهاجمی و دفاعی نسبت به افراد خارج از حیطه نظارت و کنترل خود هستند. آنان روحیه تهاجمی را به گروه کاری می دهند. با کارکنان خود به صورت رفیق و شریک رفتار میکنند و در صورت لزوم برای حمایت از افراد واحد خود مبارزه خواهند کرد و از سازمانی که در آن کار می کند در برابر رقبای سازمان دفاع خواهند کرد.
حالت من کودکی مبدع
برخی از افراد که رفتارهای احساسی داند فکرهای جدید بسرعت به ذهنشان می رسد و داری قریحه و هوش سرشاری هستند. در نهایت غیرقابل قبول بعد ابداع، کسانی قرار دارند که پریشان افکار هستند. توجه آنان فوری پخش می شود. از نظر فیزیکی افرادی بسیار فعال هستند؛ از نزد فردی پیش فرد دیگر می روند و دستور کار خود را فراموش می کنند تا برای فکرهایی که به ذهنشان رسیده است طرفدار پیدا کنند و تایید بگیرند. در نهایت قابل قبول بعد ابداع، افراد خلاق واقعی قرار دارند. این دسته از افراد نیز از نظر فیزیکی پرجنب و جوش و فعال و سرشار از فکرهای نو هستند؛ ولی به جای گیج و سردرگم بودن، دارای انگیزه و انرژی زیادی هستند. اینگونه افراد می توانند محصولات جدید، راه حلهای بهتر برای مسائل قدیمی اتصور کنند و فضای شورانگیزی را برای کار ایجاد می کنند.
با تشکر از توجه شما