1
عنوان:
برگ اختیار معامله (برگ اختیار خرید یا فروش سهام)
مقدمه
برگ اختیار معامله که بیانگر حق و اختیاری بر روی سهام عادی خاصی است توسط سرمایه گذاران ایجاد شده و به سایر سرمایه گذاران فروخته می شود. شرکتی که سهام آن بصورت برگ اختیار معامله توسط سرمایه گذاران خرید یا فروش می شود در معاملات ذینفع نیست و مسئولیتی در قبال انتشار زمان سررسید یا اجرای سفارش قراردادهای اختیار خرید یا فروش سهام ندارد.
سرمایه گذاران در صورتی برگ اختیار خرید سهام را خریداری می کنند که انتظار داشته باشند قیمت سهم افزایش خواهد یافت. بنابراین اختیار خرید سهم این امکان را برای سرمایه گذاران ایجاد می کند که آنها بتوانند بدون خرید سهم و با توجه به انتظار افزایش قیمت سهام عادی خاصی به سفته بازی یا بورس بازی بپردازند.
سرمایه گذاران در صورتی برگ اختیار فروش را خواهند خرید که انتظار داشته باشند قیمت سهام کاهش خواهد یافت و قیمت برگ اختیار فروش با کاهش قیمت سهام، افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین اختیار فروش سهام این امکان را برای سرمایه گذاران ایجاد می کند که آنها بتوانند بدون فروش سهام عادی و با توجه به انتظار کاهش قیمت سهام عادی خاصی به سفته بازی یا بورس بازی بپردازند.
چرا بازار برگ اختیار معامله؟
1- در حالت اختیار خرید سهام، سرمایه گذار در کوتاه مدت می تواند با سرمایه گذاری خیلی کمتر از آن چیزی که برای خرید خود سهام مورد نیاز است ادعا و خواسته ای را نسبت به سهام خاصی ایجاد نماید. در حالت اختیار فروش سهام نیز سرمایه گذار می تواند بدون حساب اعتباری و با هزینه متوسطی نسبت به ارزش سهام، فروش استقراضی داشته باشد.
2- در حالت استفاده از برگ اختیار معامله حداکثر زیان خریدار از قبل مشخص است. چنانچه برگ اختیار معامله منقضی شده و بدون ارزش شود حداکثر زیان خریدار به اندازه هزینه (قیمت) برگ اختیار معامله است.
3- برگ اختیار معامله باعث ایجاد اهرم مالی می شود و در حالت خرید سهام باعث افزایش سود می شود.
4- اختیار خرید سهام و اختیار فروش سهام باعث ایجاد فرصتهایی برای سرمایه گذاران می شود و ترکیبی از ترکیبی از ریسک و بازده را فراهم می سازد که در غیر اینصورت قابل دستیابی نبود.
5- استفاده از اوراق اختیار معامله می تواند باعث پیش بینی روند کلی بازار از نظر افزایش یا کاهش وضعیت قیمت سهام بازار شود.
واژه های برگ اختیار معامله
مهمترین واژ ه های مربوط به برگ اختیار معامله به شرح زیر هستند:
1- قیمت توافق شده (قیمت توافقی): قیمت توافق شده، قیمتی است که دارنده برگ اختیار معامله (برگ اختیار خرید یا فروش سهام) می تواند سهام عادی را با آن قیمت معامله کند. به عبارت دیگر قیمت توافق شده قیمتی است که سهام عادی در آن قیمت، خریداری شده (در حالت اختیار خرید سهام) و یا به فروش می رسد (در حالت اختیار فروش سهام).
2- تاریخ انقضاء: تاریخی است که در آن مدت اعتبار برگ اختیار خرید یا فروش سهام پایان می یابد. همه اوراق اختیار خرید یا فروش سهام دارای تاریخ انقضاء هستند و تاریخ انقضاء برای سهام های مختلف می تواند متفاوت و متغیر باشد.
3- قیمت برگ اختیار خرید و فروش سهام: قیمتی است که توسط خریدار این اوراق به فروشنده اوراق پرداخت می شود. قیمت برگ اختیار خرید یا فروش سهام در بورسهای سازمان یافته بصورت جداگانه و برای هر سهم تعیین می شود.
نحوه عملکرد برگ اختیار معامله
خریدار و فروشنده انتضارات متضادی در خصوص عملکرد سهام خاص و برگ اختیار معامله دارند.
فروشنده برگ اختیار خرید سهام انتظار دارد قیمت سهام تقریباً ثابت مانده و یا کاهش یابد.
خریدار برگ اختیار خرید سهام انتظار دارد قیمت سهام در مدت زمان تعین شده افزایش یابد.
فروشنده برگ اختیار فروش سهام انتظار دارد قیمت سهام تقریباً ثابت مانده و یا افزایش یابد.
خریدار برگ اختیار فروش سهام انتظار دارد قیمت سهام در مدت زمان تعیین شده کاهش یابد.
تجزیه و تحلیل استراتژیهای اصلی اوراق اختیار معامله
1- خرید اوراق اختیار معامله شامل:
خرید اختیار خرید سهام
خرید اختیار فروش سهام
2- فروش اوراق اختیار معامله شامل:
فروش اختیار خرید سهام
فروش اختیار فروش سهام
خرید اختیار خرید سهام
سرمایه گذاران به این دلیل که نسبت به افزایش قیمت سهام خاصی خوش بین هستند اقدام به خرید اوراق اختیار خرید سهام می نمایند. آنها در صورت صحیح بودن پیش بینی و انتظارات خود، در نظر دارند از حقوق ایجاد شده خود نسبت به سهام منتفع شوند. استفاده از اختیار خرید سهام سرمایه اولیه را به حداقل رسانده و باعث ایجاد حداکثر اهرم مالی( نسبت سود به مبلغ سرمایه گذاری شده) می شود.
احتمالات سود و زیان ناشی از خرید اوراق اختیار خرید سهام در مقابل خرید سهام عادی مورد نظر
سرمایه گذاران همیشه دارای جایگزین خرید خود سهام نیز هستند. در این حالت سود یا زیان آنها تابع مستقیمی (خطی) از قیمت سهام در هر نقطه از زمان است.
برای مثال شکل زیر را در نظر بگیرید که نشانگر رابطه سود و زیان برای سهامی است که در حال حاضر می توان آن را به قیمت 48 دلار خرید. چنانچه قیمت به 40 دلار سقوط کند سرمایه گذار 8 دلار زیان می کند و اگر قیمت به 60 دلار افزایش یابد سرمایه گذار 12 دلار سود خواهد کرد. میزان سود یا زیان خرید سهام مستقیماً به نوسانات قیمت آن بستگی دارد.
نقطه سر به سر برای سرمایه گذار شامل مجموع قیمت توافقی و قیمت هر برگ اختیار خرید سهام، یعنی 54دلار= دلار4+50 دلار است.
خرید اختیار فروش سهام
سرمایه گذاران هنگامی اوراق اختیار فروش سهام را خریداری می کنند که نسبت به قیمت سهام خاصی درآینده بدبین باشند. از آنجا که اختیار فروش سهام به دارنده آن امتیاز فروش سهام خاصی با قیمت توافقی تعیین شده را می دهد بنابراین کاهش در قیمت به دارنده اختیار فروش سهام این امکان را می دهد که سهام را با قیمت پایین خریداری کرده و اختیار فروش سهام را با قیمت توافقی بالاتر به فروشنده تحویل دهد.
فروش اوراق اختیار خرید سهام
فروش اوراق اختیار خرید سهام: به معنای قراردادی برای فروش و ایجاد یک حق و خواسته برای سهام خاصی است. اگر فروشنده خودش مالک سهام باشد اقدام به فروش و واگذاری اختیار خرید سهام پوشش دار نموده است ولی در صورتی که فروشنده خودش مالک سهام نباشد او اقدام به فروش اختیار خرید سهام نموده است در حالیکه سهام مزبور را در اختیار ندارد.
فروشنده تعهد می کند که دارنده اختیار خرید سهام آن را اعمال کند و بر اساس قیمت توافقی اقدام به تحویل سهام نماید. در این حالت فروشنده قیمت توافقی هر سهم را بر اساس قیمت اختیار خرید سهام توافقی دریافت خواهد کرد که این قیمت مطمئناً بیشتر از قیمت اولیه خواهد بود که فروشنده در هنگام خرید پرداخت کرده است.
مثال
فرض کنید سرمایه گذاری 100 سهم شرکت کوکاکولا را سال گذشته به ازای هر سهم 40 دلار خرید کرده و امسال در حالیکه قیمت هر سهم 48 دلار است اختیار خرید سهام را با قیمت توافقی هر سهم 50 دلار و بصورت 6 ماهه به فروش می رساند. فروشنده به ازای هر سهم 4 دلار بعنوان قیمت هر برگ اختیار خرید سهام دریافت می کند. این وضعیت در شکل زیر نشان داده شده است:
اگر دارنده اوراق اختیار خرید سهام، 100 سهم را مطالبه کند سرمایه گذاراز بابت هر سهم 50 دلار به اضافه 4 دلار بابت قیمت هر اختیار خرید سهام دریافت خواهد کرد و سود ناخالص او 14 دلار برای هر سهم خواهد بود.(چون قیمت خرید هر سهم 40 دلار بوده است). با اینحال چنانچه قیمت سهام به بالای 50 دلار افزایش یابد باعث ایجاد سود اضافی بالقوه برای سرمایه گذار خواهد شد. برای مثال اگر قیمت سهم به 60 دلار برسد سود ناخالص سرمایه گذار برای هر سهم 14 دلار خواهد بود در صورتیکه اگر اختیار خرید سهام فروخته نشده بود سود ناخالص او برای هر سهم 20 دلار می شد.
فروش اختیار فروش سهام
فروشندگان اختیار فروش سهام نیز مانند فروشندگان اختیار خرید سهام به دنبال کسب سود از طریق قیمت هر برگ اختیار خرید و فروش سهام هستند. فروشنده اختیار فروش سهام به طرف مقابل متعهد می شود که با قیمت توافقی مشخص شده سهامی را در طول دوره قرارداد اختیار فروش سهام از او خریداری نماید. اگر قیمت سهام کاهش یابد خریدار اختیار فروش سهام ممکن است سهام را خریداری نموده و با تحویل سهام به فروشنده که باید قیمت توافقی را بپردازد، اختیار فروش سهام را اعمال نموده و به اجرا درآورد.
قیمت گذاری برگ اختیار معامله
برای تشریح رابطه میان قیمت توافقی برگ اختیار معامله و قیمت فعلی سهام از اصطلاحات خاصی استفاده می شود. اگر قیمت سهام عادی(S) از قیمت توافقی اختیار خرید سهام (E) فراتر رود گفته می شود که آن اختیار خرید سهام با ارزش است. به عبارت دیگر می توان گفت که اختیار خرید سهام ارزش آن را دارد که به اجرا درآورده شده و اعمال شود. از طرف دیگر اگر قیمت سهام عادی کمتر از قیمت توافقی اختیار خرید سهام باشد گفته می شود که آن اختیار خرید سهام بدون ارزش است. سرانجام اینکه اگر قیمت توافقی کمی بیشتر از قیمت بازار سهام باشد گفته می شود آن اختیار خرید سهام نزدیک به ارزش است در صورتیکه اگر قیمتهای توافقی دقیقاً با قیمت سهام برابر باشد گفته می شود به قیمت بازار است.
همه موارد اعلامی برای اختیار فروش سهام نیز مصداق دارد با این تفاوت که حالات فوق برعکس می شود. بطور خلاصه:
ارزش ذاتی یک برگ اختیار خرید سهام
قیمت اختیار خرید سهام را می توان به دو بخش تقسیم نمود: اگر اختیار خرید سهام در حالت با ارزش باشد (یعنی قیمت بازار سهام بیشتر از قیمت توافقی برگ اختیار خرید سهام باشد) آن اختیار خرید سهام دارای ارزش آنی به میزان تفاوت دو قیمت مذکور می باشد که به آن ارزش ذاتی برگ اختیار خرید سهام نیز گفته می شود. ولی اگر اختیار خرید سهام در حالت بدون ارزش باشد (یعنی قیمت سهام کمتر از قیمت توافقی باشد) آن اختیار خرید سهام دارای ارزش ذاتی صفر خواهد بود. در این حالت قیمت برگ اختیار معامله به نظر استفاده کنندگان از آن بستگی دارد. به طور خلاصه:
مثال ارزش ذاتی یک برگ اختیار خرید سهام
ارزش ذاتی یک برگ اختیار فروش سهام
نحوه عملکرد برگ اختیار فر وش سهام بصورت برعکس است. اگر قیمت بازار سهام کمتر از قیمت توافقی برگ اختیار فروش آن سهام باشد در آن صورت آن برگ اختیار فروش با ارزش بوده و دارای ارزش ذاتی است. در غیر اینصورت بدون ارزش تلقی شده و دارای ارزش ذاتی صفر خواهد بود: بنابراین:
مثال ارزش ذاتی یک برگ اختیار فروش سهام
قیمت زمانی هر برگ اختیار معامله
قیمت زمانی هر برگ اختیار معامله را می توان از طریق تفاوت میان قیمت اوراق اختیار معامله و قیمت ذاتی بدست آورد:
می توان گفت که قیمت هر برگ اختیار معامله برابر است با مجموع ارزش ذاتی آن و قیمت زمانی هر برگ اختیار معامله، به عبارت دیگر:
تعیین قیمت اوراق اختیار معامله
مدل بلک-شولز
فیشر بلک و مایرون شولز مدلی را برای ارزشیابی اختیار خرید سهام ارائه کردند که مورد استقبال و پذیرش موسسات و انجمن های سرمایه گذاری قرار گرفت. در این مدل برای تعیین ارزش اوراق اختیار خرید سهام از پنج متغیر استفاده می شود. این پنج متغیر که در بازار قابل لمس و مشاهده هستند موارد زیر هستند:
1- قیمت سهام مورد نظر
2- قیمت توافقی اختیار خرید سهام
3- زمان باقیمانده تا انقضای برگ اختیار معامله
4- نرخ بهره
5- تغییرپذیری قیمت سهام مورد نظر
مدل قیمت گذاری برگ اختیار معامله بلک –شولز را بصورت زیر می توان بیان کرد:
که در این معادله داریم:
که در این معادله ها داریم:
ارزش یابی قیمت اختیار فروش
برای محاسبه قیمت اختیار فروش می توان از رابطه اصل اختیار خرید- اختیار فروش بهره برد. این اصل نشان می دهد که اگر آربیتراژ ها را نادیده بگیریم میان قیمت اختیار خرید و اختیار فروش یک سهم رابطه ای وجود دارد به عبارت دیگر اگرچه قیمت اختیار خرید و فروش رابطه خاصی باهم ندارند، فرصتهایی برای بدست آوردن سودهای بدون ریسکی وجود دارد.
رابطه اختیار خرید- اختیار فروش بصورت زیر است:
خلاصه عوامل موثر بر قیمت های اوراق اختیار معامله
نسبت پوشش
مفهوم مهمی که با برگ اختیار معامله مرتبط است استفاده از برگ اختیار معامله بعنوان ابزار پوشش است که در این حالت برگ اختیار معامله برای کنترل ریسک مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی می توان گفت که از برگ اختیار معامله می توان برای کنترل ریسک ذاتی سهام عادی استفاده کرد.
برای پوشش یک سهام بطور طولانی مدت از طریق برگ اختیار معامله، سرمایه گذار می تواند اقدام به فروش برگ اختیار خرید سهام و به طور همزمان خرید تعداد مشخصی سهام عادی نماید. این تعداد سهام عادی که به آن نسبت پوشش گفته می شود در مدل بلک – شولز نام داشت. نسبت پوشش برای یک برگ اختیار معامله، که معمولاً به آن دلتای برگ اختیار معامله گفته می شود، بیانگر تغییر در قیمت برگ اختیار معامله به ازای یک دلار تغییر در قیمت سهام عادی است. از آنجا که نسبت پوشش برای برگ اختیار معامله برابر با است، برای برگ اختیار فروش سهام برابر با
است.
برگ اختیار معامله بر اساس شاخص سهام و برگ اختیار معامله از طریق نرخ بهره
از جمله جدیدترین ابتکاراتی که در بازار اوراق اختیار معامله صورت گرفته است برگ اختیار معامله بر اساس شاخص سهام و برگ اختیار معامله از طریق نرخ بهره است.
برگ اختیار معامله از طریق نرخ بهره به قراردادهای اوراق اختیار معامله ای اطلاق می شود که بر روی اوراق بهادار با درآمد ثابت از قبیل اوراق قرضه دولتی انجام می شود. از دیگر اوراق اختیار معامله از طریق نرخ بهره می توان به اوراق خزانه و اوراق بهادار با پشتوانه رهن اشاره کرد.
اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام
اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام به قراردادهایی اوراق اختیار معامله ای اطلاق می شود که بر اساس شاخص بازار سهام صورت می گیرد.
اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام این امکان را برای سرمایه گذاران فراهم می سازد که بتوانند بر اساس تغییرات بازار سهام به خرید و فروش بپردازند. بنابراین، سرمایه گذاری که نسبت به تغییرات بازار خوشبین است می تواند اقدام به خرید اوراق اختیار خرید سهام بر اساس شاخص بازار نماید و همچنین سرمایه گذاری که نسبت به تغییرات بازار بدبین است می تواند اقدام به خرید اوراق اختیار فروش سهام نماید. در این حالتها، سرمایه گذار نیاز دارد فقط در خصوص بازار تصمیم گیری کند و نیازی به تصمیم گیری در خصوص وضعیت صنعت و یا سهام خاص ندارد.
به طور کلی اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام مانند اوراق اختیار معامله است که در بورس اوراق اختیار معامله لیست می شود و دارای قیمت توافقی و زمان انقضاء نیزمی باشد و سرمایه گذاران از طریق کارگزاران خود اقدام به خرید و فروش این نوع اوراق می کنند. تنها تفاوت بین این دو نوع این است که بر خلاف اوراق اختیار معامله سهام که نیاز به تحویل واقعی سهام در زمان اعمال و اجرای اوراق اختیار معامله دارد، در حالت اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام، خریداران این نوع اوراق در زمان اعمال و اجرای آن، به جای سهام وجه نقد از فروشنده دریافت می کنند.میزان این وجه نقد برابر است با تفاوت میاان آخرین قیمت شاخص و قیمت توافقی اوارق اختیار معامله ضربدر مقدار مبلغ مشخص شده.
استراتژیهای مربوط به اوارق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام
سرمایه گذاران با خرید اوارق اختیار خرید انتظار دارند قیمت بازار افزایش یابد و با خرید اوراق اختیار فروش انتظار دارند قیمت بازار کاهش یابد. حداکثر زیان مربوط به این دو استراتژی که به اندازه قیمت هر برگ اوراق اختیار است در ابتدای معامله مشخص است. در حالیکه سود بالقوه ای که می تواند کسب شود بخاطر اهرم مالی مرتبط با اوراق اختیار معامله، می تواند زیاد باشد.
سرمایه گذاران به منظور پوشش دادن سرمایه گذاری خود می توانند از اوراق اختیار معامله بر اساس شاخص سهام استفاده کند. برای مثال، سرمایه گذاری که دارای یک پرتفلیوی متنوع از سهام است ممکن است تمایلی به انحلال پرتفلیو خود نداشته باشد ولی نسبت به کاهش کوتاه مدت بازار علاقه نشان دهد. خرید اوراق اختیار فروش بر اساس شاخص بازار این سرمایه گذار را در مقابل کاهش بازار محافظت خواهد کرد. در واقع، سرمایه گذار اقدام به خرید نوعی بیمه بازار می کند. در این حالت زیان ناشی از تشکیل پرتفلیو تا حدودی از طریق سود حاصل از خرید اوراق اختیار فروش جبران خواهد شد. با این حال، مسئله ای که پیش می آید این است که احتمال تطابق کامل میان تشکیل پرتفلیو و شاخص بازار پایین است و اثربخشی این پوشش (بیمه) به تشابه میان این دو بستگی دارد.
چنانچه ارزش پرتفلیو سرمایه گذار دقیقاً 10 درصد کاهش یابد، زیان مربوط به پرتفلیو برابر 3900 دلار خواهد بود که دقیقاً توسط سود کل سه برگ اختیار فروش یعنی 3900 دلار جبران می شود.