آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم
درس نوزدهم : همسایگان ما
به این عکس ها توجّه کنید . چه چیزی این مزرعه را از مزرعه مجاور جدا می کند ؟ بین این دو باغ چه چیزی وجود دارد ؟
چرا بین این دو مزرعه یا باغ چنین مانعی ایجادکرده اند ؟ خانه ای که شما در آن زندگی می کنید ، با دیوار از خانه ی همسایه جدا شده است . این مکان به شما تعلّق دارد و کسی نمی تواند بدون اجازه یا موافقت شما به خانه تان وارد شود .
مرز چیست ؟
بین کشورها نیز مرز وجود دارد . مرز ، خط مشخصی است که کشوری را از کشور دیگر جدا می کند .
دیوار مرزی بین ایران و افغانستان
مرز بین ایران و عراق
خط مرزی تنها روی زمین نیست ؛ بلکه فضای بالای مرز زمینی هم جزء آن است ؛ یعنی در بالای مرزهای زمینی ، یک دیوار فرضی وجود دارد .
خلبانان هنگام عبور از مرز هوایی یا آسمان هر کشور باید به آن کشور اطّلاع بدهند و برای ورود از آنها اجازه بگیرند .
اکنون به نقشه توجّه کنید . این نقشه مرزهای خشکی ایران را با کشورهای همسایه نشان می دهد .
ایران با کدام کشور ، طولانی ترین مرز را دارد ؟
کوتاه ترین مرز ایران با کدام کشور است ؟
کشور عراق
کشور ارمنستان
گاهی یک پدیده ی طبیعی مانند رودخانه ، کوه ، بیابان و دریاچه بین دو کشور قرار دارد و از همان پدیده ها برای تعیین مرز استفاده می کنند ؛ مثلاً کوه های آرارات بخشی از مرز ایران و ترکیه را تشکیل می دهد .
به نقشه صفحه قبل توجّه کنید و چند رود مرزی ایران را نام ببرید . این رودها ، ایران را از کدام کشورها جدا می کنند ؟
کوه های آرارات مرز طبیعی بین ایران و ترکیه
اترک ایران را از ترکمنستان جدا می کند . ارس ایران را از ارمنستان و آذربایجان جدا می کند و اروندرود ایران را از عراق جدا می کند.
ما فقط به وسیله ی مرزهای خشکی از کشورهای همسایه جدا نمی شویم بلکه از طریق دریا نیز با بعضی کشورها همسایه هستیم . کدام کشورها از طریق دریا با ما همسایه هستند ؟ نام ببرید .
خط مرزی ایران در خلیج فارس و دریای عمّان
خط مرزی ایران در دریای خزر
کویت ، عربستان ، قطر ، امارات و عمان
نکته
برای اینکه یک فرد از کشور خارج بشود به « گذرنامه » یا پاسپورت نیاز دارد ؛ برای مثال وقتی یک فرد ایرانی می خواهد به کشور دیگر برود ، باید از دولت ایران گذرنامه بگیرد . گذرنامه مانند شناسنامه ی خارجی فرد است و در آن مشخّصات فرد و ایرانی بودن او ذکر شده است .
برای مسافرت به کشور دیگر باید از سفارتخانه ی آن کشور اجازه گرفت . به این اجازه « روادید » یا ویزا می گویند . وقتی یک کشور به یک فرد ویزا می دهد به او اجازه یا پذیرش داده است تا به آنجا سفر کند .
روابط ما با همسایگان
ما با کشورهای همسایه ی خود روابط مختلفی داریم .
* بخشی از روابط ما بازرگانی است ؛ یعنی ما به این کشورها کالاهایی را صادر می کنیم و از آنها کالاهایی را می خریم .
واردات و صاردات دریایی
واردات و صادرات زمینی
* ما همچنین با کشورهای همسایه روابط فرهنگی داریم . همه ساله عدّه ی زیادی از مردم کشور ما برای زیارت خانه ی کعبه و مرقد مطهّر پیامبر گرامی اسلام (ص) به کشور عربستان سفر می کنند .
مدینه ی منوّره ، مرقد مطهّر پیامبر اکرم (ص)
اعزام حاجیان برای زیارت خانه ی کعبه
همچنین زائران حرم حضرت علی بن ابیطالب (ع) ، امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) به کشور عراق سفر می کنند . عدّه ای از مسلمانان کشورهای همسایه ی ایران نیز برای زیارت مرقد امام هشتم امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) به ایران سفر می کنند .
حرم مطهّر حضرت امام حسین (ع) و
حضرت ابوالفضل (ع) در کربلا
حرم مطهّر امام رضا (ع)
در مشهد مقدس
* علاوه بر سفرهای زیارتی ، عدّه ای از مردم کشورهای همسایه برای دیدن آثار و بناهای تاریخی و مناطق زیبای ایران به کشور ما سفر می کنند . مردم ایران هم به منظور بازدید آثار تاریخی و مناطق تفریحی به کشورهای همسایه سفر می کنند .
تخت جمشید در ایران
استانبول – ترکیه
بین ما و کشورهای همسایه شباهت هایی وجود دارد . به برخی از این شباهت ها دقّت کنید .
دین : مردم همه ی کشورهای همسایه ی ایران به جز ارمنستان مسلمان هستند .
مردم کشور ارمنستان مسیحی هستند .
زبان : در کشوری مانند افغانستان زبان فارسی رایج است و مردم کشورهای افغانستان و پاکستان به زبان و ادبیات فارسی علاقه مندند .
شباهت های ما و همسایگان
نمایی از یک کلیسا در ارمنستان
رنگ سبز حوزه نفوذ زبان فارسی در افغانستان
جشن ها و اعیاد
* نوروز یکی از کهن ترین جشن های به جا مانده از دوران ایران باستان است که در کشورهای همسایه نیز جشن گرفته می شود. در افغانستان سال رسمی با نوروز شروع می شود. در بعضی کشورهای دیگر نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می شود . هنگام نوروز در ایران سفره ی هفت سین می چینند .
در کابل و مرزهای شمال افغانستان و برخی شهرهای پاکستان چیدن سفره ی هفت میوه رواج دارد . در جمهوری آذربایجان ، روی سفره های نوروزی آجیل می گذارند . در پاکستان نوروز را « عالم افروز » می نامند . در ترکمنستان اجرای مراسم ورزشی و بازی های مختلف و طبیعت گردی هنگام نوروز رایج است . برخی از مردم شمال کشور ترکیه نیز نوروز را جشن می گیرند .
سفره نوروزی در جمهوری آذربایجان
جشن نوروز در کشور ترکمنستان
* از آنجا که مردم کشورهای همسایه ی ما مسلمان هستند ، مراسم و اعیاد دینی مانند عید فطر و عید قربان در همه ی این کشورها باشکوه برگزار می شود و این روزها تعطیل هستند .
نماز عید قربان در پاکستان
نماز عید فطر در تهران
سئوالات متن درس نوزدهم : همسایگان ما
1- مرز چیست ؟
مرز یک خطّ مشخّص است که کشوری را از کشور دیگر جدا می کند.
2- مرز کشورها چگونه تعیین می شود ؟
ابتدا کشورها بر سر خطوط مرزی به توافق می رسند و مابین خود خطوطی را معیّن می کنند ، سپس نقشه کش ها با دقت نقشه هایی از مرزها ترسیم می کنند که طبق آن در خطوط مرزی با میله یا تیرک علامت گذاری می کنند.
3- وظیفه پاسگاه مرزی چیست ؟
در این پاسگاه افرادی مشغول دیده بانی و حفاظت از مرزها هستند تا عبور غیر قانونی از مرز صورت نگیرد و از این راه به کشور خدمت می کنند.
4- آیا خطّ مرزی تنها روی زمین است ؟ توضیح دهید.
خیر فضای بالای مرز زمینی هم جزء مرز است یعنی در بالای مرزهای زمینی ، یک دیوار فرضی وجود دارد.
5- خلبانان در هنگام عبور از مرز هوایی یا آسمان یک کشور چه کاری باید انجام دهند ؟
باید به آن کشور اطلاع بدهند و برای ورود از آن ها اجازه بگیرند.
6- چگونه پدیده های طبیعی مرز بین کشورها محسوب می شوند ؟ مثال بزنید .
گاهی یک پدیده ی طبیعی مانند رودخانه ، کوه ، بیابان و دریاچه بین دو کشور قرار دارد و از همان پدیده برای تعیین مرز استفاده می کنند ، مثلا ارتفاعات آرارت بخشی از مرز ایران و ترکیه را تشکیل می دهد.
7- رودهای مرزی ایران را نام برده و بنویسید ایران را از کدام کشورها جدا می کنند ؟
اترک ایران را از ترکمنستان جدا می کند . ارس ایران را از ارمنستان و آذربایجان جدا می کند و اروندرود ایران را از عراق جدا می کند.
8- کدام کشورها از طریق دریا با کشور ما همسایه هستند ؟ نام ببرید.
کویت ، عربستان ، قطر ، امارات و عمان
9- گذرنامه چیست ؟ و چه مشخصاتی در آن ذکر می شود ؟
برای این که یک فرد از کشور خارج شود ، به گذرنامه نیاز دارد. گذرنامه مانند شناسنامه ی خارجی فرد است و در آن مشخصات فرد و ملیّت او ذکر شده است.
10- « روادید » چیست و گرفتن آن به چه معناست ؟
برای مسافرت به کشور دیگر باید از سفارتخانه ی آن کشور اجازه گرفت به این اجازه « ویزا » می گویند . وقتی یک کشور به فردی ویزا می دهد ، به او اجازه یا پذیرش داده تا به آن جا سفر کند.
11- انواع روابط ایران با کشورهای همسایه ی خود را نام ببرید.
روابط بازرگانی ، روابط فرهنگی
12- روابط فرهنگی ایران با کشورهای همسایه شامل چه مواردی می شود ؟
سفرهای زیارتی و سفرهایی برای بازدید از آثار تاریخی و مناطق تفریحی
13- ایرانیان برای زیارت چه اماکن مقدّسی و به کدام کشورهای همسایه سفر می کنند ؟
همه ساله عدّه ی زیادی از مردم کشور ما برای زیارت خانه ی کعبه و مرقد مطّهر پیامبر گرامی اسلام (ص) به کشور عربستان سفر می کنند. هم چنین زائران حضرت علی بن ابیطالب (ع) ، امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) به کشور عراق سفر می کنند.
14- مردم مسلمان کشورهای همسایه برای زیارت کدام اماکن مقدّس به ایران سفر می کنند ؟
عدّه ای از مسلمانان کشورهای همسایه ی ایران برای زیارت مرقد امام هشتم ، امام رضا (ع) و حضرت معصومه (س) به ایران سفر می کنند.
15- نوروز چگونه و در کدام کشورهای همسایه جشن گرفته می شود ؟
در افغانستان سال رسمی با نوروز شروع می شود در بعضی کشورهای دیگر نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می شود. در جمهوری آذربایجان روی سفره های نوروز آجیل می گذارند . در پاکستان نوروز را عالم افروز می نامند. در ترکمنستان اجرای مراسم ورزشی و بازی های مختلف و طبیعت گردی در هنگام نوروز رایج است . برخی از مردم شمال کشور ترکیه نیز نوروز را جشن می گیرند.
16- چیدن سفرهای هفت سین یا شبیه به آن در کدام کشورها رواج دارد ؟ توضیح دهید.
در هنگام نوروز در ایران سفره های هفت سین می چینند . در کابل و مرزهای شمال افغانستان و برخی شهرهای پاکستان چیدن سفره ی هفت میوه رواج دارد. در جمهوری آذربایجان ، روی سفره های نوروز آجیل می گذراند.
17- ایران با کشورهای همسایه خود در برگزاری کدام جشن ها و عیاد شباهت هایی دارد ؟
در برگزاری مراسم نوروز و مراسم اعیاد مذهبی مانند عید فطر و عید قربان
18- همسایگان شمالی ایران را نام ببرید. ترکمنستان ، جمهوری آذربایجان و ارمنستان
19- همسایگان غربی ایران کدام اند ؟ ترکیه و عراق
20- همسایگان شرقی ایران را نام ببرید. افغانستان و پاکستان
21- ایران طولانی ترین مرز را با کشور … عراق … دارد.
22- کوتاه ترین مرز ایران با کشور … ارمنستان … است.
23- ایران به وسیله مرزهای … خشکی … و … دریایی … از کشورهای همسایه خود جدا می شود.
24- به گذرنامه … پاسپورت … هم گفته می شود.
25- نام دیگر روادید … ویزا … هم گفته می شود.
26- مردم همه ی کشورهای همسایه ایران به جز … ارمنستان … مسلمان هستند.
27- مردم کشور ارمنستان از دین … مسیحی … پیروی می کنند.
28- زبان فارسی علاوه بر ایران در کشورهای همسایه مانند … افغانستان … و … پاکستان … رایج است.
29- یکی از کهن ترین جشن هایی به جا مانده از دوران ایران باستان … نوروز … است که در کشورهای همسایه نیز جشن گرفته می شود.
30- در پاکستان نوروز را … عالم افروز … می نامند.
31- در هنگام نوروز ، در کابل و مرزهای شمال افغانستان و برخی شهرهای پاکستان چیدن … سفره ی هفت میوه … رواج دارد.
موفق باشید