آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی
درس نوزدهم :از محیط زیست مراقبت کنیم
هر موجود زنده ای در ناحیه ی خاصّی زندگی می کند که زیستگاه آن موجود نام دارد.
گیاهان و جانورانی که در یک زیستگاه مشترک زندگی می کنند، برای ادامه ی زندگی خود به یکدیگر وابسته اند.
گیاهان غذای خود را با استفاده از نور خورشید، خاک و آب درست می کنند.
برخی از جانداران فقط گیاه می خورند که به آنها گیاه خوار می گوییم.
به برخی دیگر از جانوران که گیاه خواران را می خورند، گوشت خوار می گوییم.
آیا می توانید با توجه به تصویر زیر یک جانور گیاهخوار و یک جانور گوشتخوار مثال بزنید؟
از آنجایی که جانداران برای ادامه ی زندگی خود به یکدیگر وابسته اند، اگر در یک زیستگاه، به یک موجود زنده آسیب برسد، گیاهان و جانوران دیگر هم آسیب می بینند.
زیستگاه ها در خطر!
برای مثال اگر در یک جنگل تعداد زیادی از درختان را برای تهیه ی زغال قطع کنند، پرندگانی که از میوه ی درختان تغذیه می کنند، ممکن است با کمبود غذا روبه رو شوند و به جای دیگری مهاجرت کنند. در نتیجه، جانورانی که از آن پرنده ها تغذیه می کنند نیز برای تامین غذای خود دچار مشکل می شوند.
سنجاب هایی که در جنگل های بلوط منطقه ی زاگرس زندگی می کنند، بیشتر غذای خود را از میوه ی بلوط به دست می آورند. آنها با پنهان کردن میوه های بلوط در شکاف سنگ ها یا زیر خاک و ذخیره کردن آنها برای فصل زمستان، به رویش درختان جدید در فصل بهار کمک می کنند.
به نظر شما شکار سنجاب ها چه مشکلی برای جنگل های بلوط و قطع درختان چه مشکلی برای سنجاب ها به وجود می آورد؟
گیاهان و جانوران نقش مهمی در زندگی انسان دارند. آیا می توانید با توجّه به آنچه در درس علوم سال های قبل خواندید، فواید گیاهان و جانوران را بیان کنید؟
گیاهان موجب زیبایی محیط می شوند. مردم می توانند در محیط های زیبا و سرسبز استراحت و تفریح کنند و از زیبایی های طبیعت لذّت ببرند.
امروزه بعضی از فعّالیت های انسان موجب از بین رفتن زیستگا ه ها و لطمه زدن به محیط زیست شده است:
* کارخانه ها و اتومبیل ها موادّ شیمیایی و سمّی را به محیط وارد می کنند و موجب آلوده شدن آب،خاک و هوا می شوند.
* پخش زباله در محیط، به زندگی جانداران و گیاهان لطمه می زند.
* گاهی بعضی از افراد برای تفریح و سرگرمی، جانوران را شکار می کنند.
* یکی از کارهای نامناسب در جنگل ها، روشن کردن آتش و خاموش نکردن آن است. آتش سوزی یکی از عوامل از بین رفتن جنگل ها و موجودات زنده است.
سئوالات متن درس: از محیط زیست مراقبت کنیم
1- زیستگاه چیست؟
هرموجود زنده ای در ناحیه ی خاصی زندگی می کند که زیستگاه آن موجود نامیده می شود.
2- ویژگی اصلی موجودات زنده ی یک زیستگاه چه چیزی است؟
گیاهان وجانورانی که دریک زیستگاه هستند برای ادامه ی حیات خود به یکدیگر وابسته اند.
3- گیاهان چگونه رشد می کنند؟
گیاهان غذای خود رابا استفاده ازنورخورشید و خاک وآب درست می کنند.
4- به چه جانورانی گیاه خواروبه چه جانورانی گوشت خوار وبه چه جانورانی همه چیزخوارمی گویند؟
به جانورانی که ازگیاهان تغذیه می کنند گیاه خوارمی گویند.به جانوارنی که ازجانوران دیگرتغذیه می کنند گوشت خوار می گویند.به جانورانی که هم گیاه وهم جانوران دیگر را می خورندهمه چیزخوارمی گویند.
5- چرا کم وزیاد شدن جانوران یک زیستگاه زندگی موجودات زنده ی آن زیستگاه را با خطرمواجه می کند؟
زیرا زندگی موجودات آن زیستگاه مثل زنجیر به یکدیگر وابسته است.
6- زنجیره ی غذایی چیست؟ بامثال
به گروهی ازگیاهان وجانوران که ازلحاظ غذایی به یکدیگر وابسته باشند زنجیره ی غذایی می گویند.
مثل : دانه ی بلوط موش مار جغد
7- دریک زیستگاه موش دانه ی بلوط را می خورد وجغد موش رامی خورد حال اگردراین ناحیه گیاه بلوط ازبین برود چه اتفاقی می افتد؟
به دلیل کمبودغذاعده ای ازموش ها می میرند وتولید مثل آن ها کم می شود وبه دلیل کاهش منابع غذایی همین اتفاق هم برای جغدها پیش می آید واین روند ادامه پیدا می کند.
8- چرا در برخی از فصل ها یا زمان های خاص صید ماهی دربرخی جاها ممنوع است؟
زیرا ماهی ها درآن فصل ها وزمان تخم ریزی می کنند و صید ماهی موجب کاهش جمعیت آن ها می شود وزندگی جانورانی را هم که ازآن ها تغذیه می کنند به خطر می افتد.
9- ازفواید گیاهان وجانوران سه مورد بیان کنید.
از گیاهان وجانوران برای تولید انواع خوراک وپوشاک وداروها و…استفاده می شود.
10 – کدام فعالیت انسان باعث ازبین رفتن محیط زیست می شود؟چهارمورد
الف: وارد شدن مواد شیمیایی کارخانه ها واتومبیل ها به آب وخاک وهوا.
ب: پخش شدن زباله درمحیط زندگی گیاهان وجانوران
ج: شکار جانوران برای تفریح وسرگرمی
د: روشن کردن آتش درجنگل ها وخاموش نکردن آن که موجب آتش سوزی می شود.