عنوان: تجزیه و تحلیل درونی صورتهای مالی
تجزیه و تحلیل درونی:
روشی است که درآن اقلام یک ترازنامه و صورت سود زیان در یکسال و رابطه بین آنها مورد بررسی قرار میگیرد. تا یک معیار برای ما به دست آید تا بتوانیم وضعیت مالی و اعتباری موسسه را برای یک سال مالی مورد بررسی قرار دهیم
نکته:
در ترازنامه هیچ اقلامی نباید از قلم بیفتد. هرچند کم اهمیت و ناچیز باشد. زیرا ممکن است کوچکترین چیز کمک کند در یافتن اشتباه بزرگ.
مراحل تجزیه و تحلیل درونی:
هدف ما ازاین نسبتها این است که رابطه بین اقلام در صورتهای مالی را یک دقت ریاضی بدهیم .
محاسبه وتفسیر نسبتها:
اگر تبلیغات فروش را کم کنند هزینه فروش ما کاهش میابد و سود و بازده فروش افزایش میابد . وگاهی ممکن است موجب زیان شود .
به عنوان مثال
طبقه بندی نسبتها:
نسبت نقدینگی
نسبت فعالیت
نسبت سرمایه گذاری
نسبت سود آوری
توانایی یک واحد تجاری در واریز بدهی های کوتاه مدت را نشان میدهد .
کسری است که در صورت آن مبلغ فروش واحد تجاری ودر مخرج آن یکی از اقلام ترازنامه می باشد .
در صورت آن بدهی های جاری یا کل بدهی ها است ودر مخرج آن ارزش ویژه می باشد.
هدف ما از این نسبت تعیین میزان موفقیت یک واحد تجاری دردریافت سود میباشد . یا کسب سود است . که در صورت نسبت سود ودر مخرج فروش یا دارایی می باشد.
نسبت جاری:
هرگاه جمع دارای جاری را بر بدهی جاری تقسیم کنیم نسبت جاری به دست می آید بطور کلی میتوان گفت هرچه نسبت جاری بزرگتر باشد بستانکاران تامین بیشتری خواهند داشت. نقص بزرگ نسب جاری این است که همه اقلام دارایی جاری را از لحاظ نقدینگی یکسان در نظر می گیرد.
دارایی جاری :
آنچه را که در مدتی کوتاه که معمولا کمتر از یک سال است بصورت نقد در اختیار واحد تجاری قرار می گیرد نشان می دهد .
بدهی جاری :
مبالغی را که باید از محل دارایی جاری تامین و در کوتاه مدت پرداخت گردد.ارائه می نماید
حساب آرائی:
بعضی مواقع برای بهتر جلوه دادن این نسبت در صورت های مالی در پایان سال ورایز موقت بعضی اقلام بدهی می پردازند و در اویل سال بعد برگشت می دهدکه این خود یک نوع حساب آرائی محسوب می گردد.
نسبت آنی:
هرگاه جمع دارایی آنی را بر جمع بدهی جاری تقسیم کنیم نسبت آنی بدست می آید. این نسبت مفیدترین نسبتهاست که به وضوح نشان می دهد آن قسمت از دارائی های جاری که از لحاظ ارزش ثبات بیشتری دارد و احتمال کاهش در آن کمتر است تا چه میزان می تواند پشتوانه طلبکاران کوتاه مدت قرار گیرد.
اقلام دارائی های جاری :
1- آنچه نقد است و بدون کوشش در راه فروش وصول خواهد شد مانند موجودی نقداعم از صندوق و بانک ، حسابها و اسناد دریافتنی به جمع این ارقام دارائیهای سیال یا داراییهای آنی گفته می شود.
2- اقلامی از دارایی جاری که باید از طریق فروش به پول نقد یا مطالبات تبدیل شوند. کلیه انواع موجودیهای جنسی اعم از مواد و کالا
فرجه تدافعی :
فایده تعیین و بررسی نسبتهای نقدینگی را در این می دانند که توان واحد تجاری را در پرداخت بدیهای خود مشخص کند بنابراین هرگاه حاصل جمع موجودی نقدی ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و حسابها و اسناد دریافتنی را برآورد هزینه های نقدی روزانه عملیات ، تقسیم کنیم ، فرجه تدافعی به دست می آید ، این نسبت نشان می دهد که موجودی نقدی یا آنچه در کوتاه مدت انتظار می رود وصول شود جمعا چند روز هزینه های واحد تجاری را تکافو خواهد بود.
ایراد بر نسبتهای نقدینگی :
نسبتها جاری برپایه انحلال و برچیدن موسسه بنا گذاشته شده اند و در این نسبتها به هیچ وجه گردش پول مطرح نیست یعنی حسابهای فروش و سود در این نسبتها اثری ندارد. بنابراین پژوهشگران نسبت گردش نقدی و شاخص نقدینگی را مبنای مقایسه و نسبت گیری قرار داده اند
نسبت گردش نقدی :
سنجش نقدینگی و توان واریزبدهی های کوتاه مدت لزوما با گردش پول و یک نوع پویایی سرو کار دارد . هرگاه گردش نقدی حاصل از عملیات را بر جمع بدهی های جاری تقسیم کنیم نسبت گردش نقدی به دست می آید . سازمان های متخصص بر این عقیده اند که نتیجه این نسبت چنانچه 4/0 یا بیشتر از آن باشد ، وضع واحد تجاری از لحاظ قدت پرداخت بدهی های کوتاه مدت مطلوب است
گردش نقدی :
تفاضل دریافتها و پرداختهای نقدی
شاخص نقدینگی:
برای رفع ایراد اصولی که بر نسبت های جاری و آنی وارد است از شاخص نقدینگی استفاده می کنند بدین منظور هریک از اقلام داراییهای جاری ( موجودی نقد ، بدهکاران ، کلا و غیره) را مدت زمانی که بعضی از اقلام باید به نقد تبدیل گردند ضرب نموده و حاصل جمع آن را بر دارایی جاری تقسیم می نماییم
مبلغ به هزار ریال فاصله زمانی تا نقد شدن حاصل ضرب دوستون قبلی
موجودی نقد 30.0000 – –
بدهکاران 40.0000 40 روز 1.600.000
کالا 30.0000 40 روز (50+40) 2.700.000
100.000(ب) 4.300.000 (الف)
نقدینگی شاخص= الف ب = 𝟒.𝟑𝟎𝟎.𝟎𝟎𝟎 𝟐𝟏𝟎𝟎! +=𝟒𝟑
وضع موجودی نقد و بانک:
اگر نسبت موجودی حساب های جاری نسبت به بدهی جاری بالا باشد خطر بروز ناتوانی در واریز بدهی کوتاه مدت کاهش می یابد بالا بودن این نسبت:
1-از دید صاحبان سهام: راکد ماند پول که نشان از فقدان مدیریت صحیح دارد.
2-از دید بستانکاران:بعلت وجود نقدینگی بیشتر نشان از وضع مطلوبتر در باز پرداخت بدهی
نکات حائز اهمیت در تفسیر نقدینگی:
1-طلبکاران خواهان بالا بودن نسبت های جاری و آنی و پایین بودن دوره گردش عملیات ولی ازدید مدیران باعث راکد ماندن و لطمه به سودآوری است. درنتیجه کاهش نقدینگی باعث تنزل اعتبار موسسه درنزد بانک و طلبکاران
2-حساب آرایی مدیران: معوق گذاشتن ثبت خرید های پایان سال در نتیجه موجودی کالا کاهش می یابد، نهایت تلاش در وصول مطالبات درنتیجه افزایش دوره وصول مطالبات. کاهش دو نسبت فوق اگر نسبت جاری مساوی یک یا بیشتر باشد بهتر است.
دو روش تحلیل مطالبات:
حساب و اسناد دریافتنی را بر حسب مدت از تاریخ سر رسید طبقه بندی می کنند . از روی این صورت یا جدول قابلیت وصول مطالبات پیش بینی و برآورد می شود.
این نسبت بیانگر تعداد روز هایی است که به طور متوسط شرکت بدهی خود را وصول کرده است . هر چه دوره وصول مطالبات افزایش یابد بیانگر ضعف در فعالیت است. دوره وصول یک شرکت را می توان با میانگین دوره وصول مطالبات سایر شرکت های آن صنعت مقایسه کرد.
1-زمان بندی مطالبات:
2- دوره وصول مطالبات:
زیاد بودن مانده مطالبات:
1-متورم بودن حسابهای دریافتی (بدهکاران) بعلت وجود مطالبات لاوصول
وقتی در ترازنامه مطالبات خارج از تناسب و بزرگ باشد علل بسیار می تواند داشته باشد که در تجزیه و تحلیل باید آن را تعیین کرد:
2-افزایش حجم فروش در روزهای پایان سال مالی
3-فصلی بودن فروش و محصولو تنظیم ترازنامه در حین فصل فعالیت که توجه معطوف فروش است.
4-فروش مقدار زیادی کالا به یکی از خریداران درست قبل تنظیم ترازنامه.
5-منظور شدن مطالبات غیر تجاری نظیر بدهی مدیران و سفته های گرفته شده با عنوان وام بجای مطالبات تجاری.
6-افزایش مطالبات بر اثر فروش اقساطی و یا تنظیم صورت حسابهای فروش به صورت چند ماه یکبار و ارسال برای خریدارن.
کم بودن مانده مطالبات:
1- اجتناب از فروشو نسیه و قسطی در اواخر دوره مالی
وقتی در ترازنامه مطالبات خارج از تناسب و کوچک باشد علل بسیار میتواند داشته باشدکه در تجزیه و تحلیل باید آن را تعیین کرد.
2- کوتاه بودن سر رسید فروش نسیه یا محدود کردن فروش به نقدی
3- پشت کار و فعالیت دستگاه وصول مطالبات
4- نوسانات فصلی فروش
5- در واحد های دارای واحد وصول مطالبات جداگانه ،امکان دارد مقداری از مطالبات وصولی را نزد خود نگه دارند که از جمع حساب کاسته می شود. این نیز نوعی حساب آرائی است.
گردش کالا:
دفعات گردش کالا به ترتیب زیر می آید:
بهترین راهی که می توان به وضع کالا پی برد تعیین(دفعات) گردش کالا است.
1- درابتدا متوسط مدیری کالا را در سال تعیین می کنیم:
2– سپس دفعات گردش کالا به قرار زیر محاسبه می شود:
4- دوره گردش کالا را هم می توان مستقیما با استفاده از فرمول زیر که نتیجه ی تلفیق دو فرمول فوق است به دست آورد:
3- آنگاه دوره گردش کالا بر حسب زیر تعیین می گردد:
فرض کنیم در شرکتی موجودی کالا در اول سال 60000000 ریال ودر پایان سال 40000000ریال می باشد اگر بهای تمام شده کالا فروش رفته به 200000000ریال بالغ می شود محاسبه دوره گردش کالا چنین خواهد شد:
مثال:
به این توضیح که مدیران صنایع با استفاده از کامپیوتر های دستی ترتیبی می دهند که فروشندگان مواد اولیه,مواد مورد لزوم کارخانه را درست سرموقع وبه هنگام نیاز به کارخانه رسانندکه تا حد ممکن از نگهداری مواد در انبار اجتناب شود ودر هزینه هایی چون بیمه مواد در انبار,خسارت ورود فساد و ضایعات انبار, حمل نقل و از همه مهم تر رکود سرمایه به صورت مواد ,صرفه جویی گردد و ضمنا کیفیت تازگی به هنگام مصرف در مراحل تولید تضمین گردد.
روش حذف انبار داری:
دوره گردش عملیات:
دوره وصول مطالبات + دوره گردش کالا + دوره تولید= دوره گردش عملیات
به بیانی دیگر توضیح فرمول بالا چنین می شود:
حال اگر فرض کنیم یک دوره تولید24 روز باشد با استفاده از مثال قبلی چنین نتیجه می گیریم:
روز 144=30+90+24=دوره گردش عملیات
و برحسب سال می شود:
دوره های عملیات در یک سال 2/5=144÷360
مفهوم2/5 به دست آمده در بالا این است که در ظرف یک سال تقریبا دوبار و نیم جریان و مراحل تولیید . فروش و وصول مطالبات طی میشود و پول به انواع شکلها(مواد, دستمزد, کالا و مطالبات) تبدیل و مجددا صورت نقدی پیدا می کند و دوره گردش عملیات را طی می نماید.
گردش سرمایه جاری
دوره واریز بستانکاران
(1) جمع خریدهای سالانه را بر تعداد خرید های سال تقسیم و میزان تقریبی خرید یک روز را به دست می آورند سپس مانده حساب ستانکاران (حساب های پرداخنتی ) را برآن تقسیم می کنند و نتیجه میگیرند که برابر چند روز خرید طلب بستانکاران پرداخت نشده باقی مانده است.
(2) در طریق دوم از فرمول زیر استفاده می شود :
نسبتهای سرمایه گذاری :
یکی نسبتی که وسیله « میزان سرمایه گذاری در دارایی ثابت سنجیده می شود و دیگری نسبتهایی که رابطه منابع مالی مورد استفاده واحد تجاری را از لحاظ بدهیهای جاری و بلند مدت با ارزش ویژه تعیین و ارزیابی می کند و در واقع نحوه ترکیب آنها را بررسی می کند
مهمترین نسبتهای سرمایه گذاری:
1-نسبت دارایی ثابت به ارزش
2-نسبت کل بدهی
3-نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه
4-نسبت بدهی باند مدت به ارزش ویژه
نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه:
نسبت کل بدهی ((debt ratio
توان سنجنی باز پرداخت وام:
نسبت پوشش بهره
اعطای وام و اعتبار مستلزم این است که علاوه بر نسبت های سرمایه گذاری ، ارزش اعتباری واحد تجاری هم از لحاظ توان واریز اصل و بهره اقساط وام در نظر گرفته شود.
نسبت بار مالی وام
توان سنجنی باز پرداخت وام:
نسبت پوشش بهره
اعطای وام و اعتبار مستلزم این است که علاوه بر نسبت های سرمایه گذاری ، ارزش اعتباری واحد تجاری هم از لحاظ توان واریز اصل و بهره اقساط وام در نظر گرفته شود.
نسبت بار مالی وام
مثال :
اگر فرض کنید سود خالص واحدی 517 میلیون ریال و هزینه بهره و مالیات به ترتیب 95و191 میلیون ریال و قسط وامی که باید بپردازد بالغ بر 207 میلیون ریال باشد ، نسبت بار مالی وام به صورت زیر محاسبه می شود.
نخست نرخ مالیات را محاسبه می کنیم :
نسبت گردش نقدی به بدهی :
از این نسبت در بررسی توان واحد تجاری در ایفای تعهدات مالی آن مورد استفاده قرار می گیرد
نسبت های سود آوری :
در عمل به هرکسی که سود واحد تجاری در صورت کسرو فروش ، دارائی و با سرمایه در گردش در مخرج آن قلمداد ومحاسبه شود اصطلاحاَ بازده اطلاق می نمایند که اعم آن عبارتند از:
بازده فروش:
این نسبت نشان می دهد که از هر یک ریال فروش چه مقدار سود (برحسب درصد) تحصیل شده است.
بازده ارزش ویژه :
صاحبان سهام تجاری این نسبت را مهمتر از سیار نسبتها می دانند زیرا نتیجه ای را که از سرمایه گذاری آنان بدست آمده نشان می دهد که به شرح زیر تعیین می شود:
بازده دارائی:
بازده دارائی از مقایسه سود خالص با جمع دارائی ها واحد تجاری به شرح زیر بدست می آید :
بازده سرمایه در گردش :
این نسبت از تقسیم سود خالص بر سرمایه در گردش حاصل می شود و دلالت بر انتفاعی می کند که از گردش سرمایه جاری بدست آمده است :
شاخص سنجش سودمندی وام :
مثال : اگر فرض کنیم سود خالص شرکتی 16.000.000 ریال باشد و ارزش ویژه آن یعنی حقوق صاحبان سهام جمعا معادل 100.000.000 ریال باشد ، نسبت بازده ارزش ویژه برابر است با :
یعنی نسبت 16 درصد به سرمایه گذاری صاحبان سهام سود تعلق گرفته است.
حال اگر فرض کنیم جمع دارئی شرکت 133.000.000 ریال باشد نسبت بازده دارائی به شرح زیر محاسبه می شود :
روش نسبت یابی دوپان dupont ratio system
روشی که رابطه بین گردش دارائی واحد تجاری و بازده فروش آن را مقیاس سنجش کارآیی و مدیریت آن واحد قرار می دهد.
نمودار روش نسبت یابی دوپان
نقاط ضعف نسبتها :
1- وقتی صورت های مالی تهیه و در اختیار تحلیل گر قرار گیرد به لحاظ گذشت زمان ارقام مندرج در آنها کهنه شده وضع موجود را نشان نمی دهند.
2- اصولا تجزیه و تحلیل به اتکای ارقام و اطلاعات مربوط به گذشته انجام می شود که در اخذ تصمیمات مربوط به آینده راهنما باشد.حالتا چه اندازه گذشته می تواند مبنای پیش بینی آینده قرار گیرد محل بحث است.
3- بعضی نسبت ها مفهوم مشخصی ندارند . مسلما وقتی دو رقم با هم رابطه ای نداشته باشند نسبت حاصل از مقایسه آنها هم مفهومی نخواهد داشت مانند نسبت کالا به بدهی بلند مدت
4- بعضی نسبت ها که کاربرد بسیار مهم دارند ممکن است نتایج گمراه کننده ببار آورند.
5- درتجزیه و تحلیل نسبت ها تغییرات سطح قیمت ها معمولا مورد نظر قرار نمی گیرد و این خود از فایده نتیجه تجزیه و تحلیل می کاهد.
6- وقتی صورت های مالی یک واحد تجاری با موسسه مشابه دیگری مقایسه می شود باید توجه داشت که ممکن است اختلاف های که در اعمال روش های حسابداری در دو شرکت از لحاظ ارزیابی موجودی جنسی ،استهلاک، نحوه هزینه کردن پرداخت ها و امثال آنها وجود داشته باشد،مبنا و مفهوم مقایسه را از بین برد.
4- بعضی نسبت ها که کاربرد بسیار مهم دارند ممکن است نتایج گمراه کننده ببار آورند.
5- درتجزیه و تحلیل نسبت ها تغییرات سطح قیمت ها معمولا مورد نظر قرار نمی گیرد و این خود از فایده نتیجه تجزیه و تحلیل می کاهد.
6- وقتی صورت های مالی یک واحد تجاری با موسسه مشابه دیگری مقایسه می شود باید توجه داشت که ممکن است اختلاف های که در اعمال روش های حسابداری در دو شرکت از لحاظ ارزیابی موجودی جنسی ،استهلاک، نحوه هزینه کردن پرداخت ها و امثال آنها وجود داشته باشد،مبنا و مفهوم مقایسه را از بین برد.
7-و نهایتا از یک نقطه نظر نسبت ها دلالت بر ثبات رابطه دارند در حالی که گردش کارها در واحدهای تجاری حکایت از تحرک دارند.
با تشکر از توجه شما