خلاصه ای از مطالب مربوط به ترکیب واحد های تجاری و
تهیه صورتهای مالی تلفیقی
1-تعریف ترکیب واحدهای تجاری
2- چرا واحدهای تجاری ترکیب می شوند ؟
رویدادها و فعالیتهائی که در آن دو یا چند شرکت تجاری و دارائیهای خالص آنان تحت کنترل عمومی و در یک ماهیت حسابداری یگانه آورده می شود .
یکی از طرق بهبود نتایج عملیات و دسترسی به اهداف تعیین شده ، برقراری روابط مناسب تجاری و عملیاتی یک واحد تجاری با واحدهای تجاری دیگر می باشد .
3-روشهای ترکیب واحدهای تجاری
الف – ترکیب واحدهای تجاری جداگانه در یک شخصیت حقوقی :
– ادغام
ب – ترکیب علایق اقتصادی دو واحدی تجاری ضمن حفظ شخصیت حقوقی :
– تحصیل سهام سرمایه
– تحصیل دارائی
الف -عمودی ـ یعنی فعالیت شرکتها مرتبط با هم و مکمل یکدیگر می باشند .
ب -افقی ـ یعنی شرکتها در زمینه های تولیدی و تجاری مشابه فعالیت می کنند .
ج – مجتمع ـ یعنی شرکتها دارای فعالیتهای مشابه نمی باشند .
د – دارنده ـ یعنی شرکت اصلی یک شرکت سرمایه گذاری است .
4-طبقه بندی ترکیب بر حسب نوع ارتباطات اقتصادی
5- روشهای حسابداری ترکیب واحدهای تجاری
ترکیب واحدهای تجاری با توجه به قصد و نیت ترکیب شوندگان به دو نوع خرید و اتحاد منافع تفکیک می شود . در نوع خرید واحد تحصیل کننده درصدد افزایش دارائیهای تحت کنترل خود است و در نتیجه یک واحد تجاری کنترل و تسلط بر واحد تجاری دیگر و خالص دارائیهای آن را بدست می آورد .
در حالیکه در نوع اتحاد منافع به جای ایجاد یک واحد تجاری کنترل کننده و مسلط ، واحدهای ترکیب شونده توافق می نمایند که به طور مشترک کنترل و اداره واحدهای تجاری و خالص دارائیهای آنها را داشته باشند . در نتیجه صاحبان سرمایه واحدهای ترکیب شونده به طور یکسان در مخاطرات و مزایای واحدهای ترکیبی و خالص دارائیهای آنها مشارکت می کنند . در استاندارد حسابداری جدید شماره 19 ( تجدید نظر شده در سال 1384 ) مربوط به ترکیبهای تجاری روش اتحاد منافع حذف شده است .
6- انواع سرمایه گذاری در سهام
الف -سرمایه گذاری کوتاه مدت :
– سرمایـه گذاری در سهام در صـورتی کوتاه مدت تلقی می شـود که حـائز
شرایط زیر باشد :
– به سهولت قابل خرید و فروش باشند .
– به منظور استقرار روابط خاص با واحد تجاری صادر کننده خریداری
نشده باشند .
ب -سرمایه گذاری بلند مدت :
سرمایه گذاری در سهام در صورت تحقق شرایط زیر بلند مدت تلقی می شود :
– به منظور ایجاد ارتباط و مناسبات عملیاتی و تجاری با سایر واحدها انجام
می گیرد .
– قابلیت فروش سریع ندارند هرچند که موجب ایجاد و بسط روابط عملیاتی و
تجاری با سایر واحدهای تجاری نمی شوند .
7-روشهای حسابداری سرمایه گذاری بلند مدت
انتخاب روش بستگی به مقدار سهام تحصیل شده و میزان نفوذ قابل ملاحظه یا کنترل بدست آمده ناشی از آن دارد . میزان نفوذ یا کنترل نیز با توجه به نسبت سهام عادی تحصیل شده به کل سهام عادی صادر شده و منتشر شده ، اندازه گیری می شود ، منظور از کنترل توانائی هدایت سیاستهای مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به منظور کسب منافع اقتصادی از فعالیتهای آن است . نفوذ قابل ملاحظه عبارت است از توانایی مشارکت در تصمیم گیریهای مربوط به سیاستهای مالی و عملیاتی واحد تجاری ، ولی نه در حد کنترل سیاستهای مزبور . روشهای حسابداری سرمایه گذاری بلند مدت بشرح زیر می باشند .
الف – در صورتیکه سرمایه گذاری در کمتر از 20 درصد سهام عادی انجام شود ، فرض
بر این است که در اثر سرمایه گذاری نفوذ و کنترل محسوس ایجـاد نمی شود و
لذا روش حسابداری روش بهای تمام شده و بکارگیری قاعده اقل بهای تمام شده
یا قیمت بازار می باشد .
ب- در صــورتیکه سرمایه گذاری در 20درصد تا 50 درصـد سهام عادی انجام شود ،
فرض بر این است که در اثر سرمایه گذاری نفوذ و کنترل قابل ملاحظه بر عملیات
شرکت سرمایه پذیر ایجاد می شود و لذا روش حسابداری روش ارزش ویژه
خواهد بود .
ج-در صورتیکه سرمایه گذاری در بیش از 50 درصد سهام عادی انجام شود ، فرض بر
این است که کنترل کامل بـر عملیات شرکت سرمـایه پذیر وجـود دارد و لـذا تهیه
یکسری صـورتهای مالی جـدید ( عـلاوه بر صـورتهای مالی شـرکتهای سرمـایه پذیر
وسرمایه گذار ) تحت نام صورتهای مالی تلفیقی ضرورت می یابد . شرکتهای اصلی و
فرعی در تنظیم حسابها و صورتهای مالی خود از روشهای حسابداری بهای تمام شده
و ارزش ویژه حسب مـورد پیروی می نمایند و در تهیه صـورتهای مـالی تلفیقی در
صـورت لزوم تعـدیلات لازم اعمال می شـود .
در استانداردهای حسابـداری شماره 19 واژه کنترل ، تـوانایی راهبری سیاستهای مالی و
عملیاتی یـک واحــد یا فعالیت تجاری به منظور کسب منافع اقتصادی از آن ، تعریف
شده است .
طبق استانـداردهای حسابـداری جدیـد شماره 18 ( تجـدید نظر شــده درسال 1384 )
مربوط به صورتهای مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه گذاری در واحـدهای تجاری
فـرعی ، بــرای انعکاس سرمایه گذاری در واحد تجاری فــرعی در صورتهای مالی
جداگانه ، روش ارزش ویژه از این به بعد مجاز نخواهد بود .
د- شرکت سهامی و سهام
– طبق اصلاحیـه قـانون تجــارت ، شــرکت سهامی شـرکتی است که سرمـایه آن به سهام تقسیم شـده و مسئولیت صاحبان سهام ، محدود به مبلغ اسمی سهام است .
– طبـق اصلاحیه قانون تجارت ، سهم قسمتی است از سرمایه شرکت سهامی که مشخص کننده مشارکت و تعهدات و منافع صـاحب آ ن در شـرکت سهامی است . ورقـه سهم سنـد قابل معامـله است که نماینده تعداد سهامی است که صاحب آن در شرکت سهامی دارد .
– حقوق صاحبان سهم شامل حق مالکیت ، حق مدیریت ، حق دریافت منافع و حق انتقال می باشد .
– سهم دارای چهار ارزش است :
ارزش اسمی – ارزش دفتری – ارزش بازار – ارزش معاملاتی
ه- روشهای حسابداری سرمایه گذاری بلند مدت
– روش بهای تمام شده
– روش ارزش ویژه
مثال )
اجزای بهای تمام شده سهام تحصیل شده
اجزای ارزش ویژه سهام تحصیل شده یکسال بعد از تحصیل
8- سرمایه گذاری در بیش از 50 درصد سهام عادی
هرگاه یک شرکت سهامی ( سرمایه گذار ) بیش از 50 درصد سهام عادی دارای حق رای یک شرکت سهامی دیگر ( سرمایه پذیر ) را تحصیل نماید ، شرکت سرمایه گذار قادر است بر عملیات شرکت سرمایه پذیر کنترل اعمال نماید و بدین ترتیب یکی از حالات ترکیب واحدهای تجاری ( تحصیل سهام سرمایه ) بوقوع پیوسته است . در این حالت واحدهای تجـاری سرمایه گذار و سرمایه پذیر با یکدیگر مرتبط شده اند و در عین حـال که هر یک شخصیت حقوقی جداگانه خـود را حفظ نموده اند تحت کنترل مشترک درآمده اند . بدین ترتیب برای اهداف گزارشگری فرض می شود که یک شخصیت فرضی ( حسابداری ) ناشی از ترکیب ایجاد شده که به آن گروه شرکتها گفته می شود کنترل مشترک معمولا توسط یکی از واحدهای تجاری گروه اعمال می شود که واحد تجاری اصلی است و سیاستهای مالی و عملیاتی سایر واحدهای گروه را که شرکتهای فرعی نامیده می شوند را کنترل می نماید .
9-تعاریف مربوط به گروه شرکتها
الف -گروه شرکتها
– ماهیت حسابداری که منتج از ترکیب واحدهای تجاری است .
ب -شرکتهای وابسته / تابعه
– شرکتهای تجاری که بصورت ترکیب در می آیند .
ج-شرکت اصلی / سرمایه گذار
– شرکت موسس یا تابعه که وارد یک گروه شده و در اثر آن کنترل صاحبان گروه
بر منافعشان خاتمه می یابد .
د-شرکت فرعی / سرمایه پذیر
– هر شـرکت وابستـه دیـگر بجـز شـرکت اصلی در گـروه شرکتها ، شـرکت فرعی
می باشد .
10-صورتهای مالی تلفیقی
با تشکیل گروه شرکتها ، هریک از شرکتهای عضو گروه شخصیت حقوقی جداگانه خود را حفظ و صورتهای مالی جداگانه خود را تهیه می نمایند ، اما در این حالت شرکت اصلی علاوه بر صورتهای مـالی خود می بایستی یکسری صورتهای مالی جدید به نام صـورتهای مالی تلفیقی نیز تهیه نماید ، زیرا در صورتهای مالی مجزای هریک از شرکتهای عضو گروه اطلاعات مربوط به انجام ترکیب و ایجاد گروه و اثرات ناشی از آن بر وضعیت مالی و نتایج عملیات شرکتهای عضـوگـروه ، نشان داده نمی شـود و بـرای رفـع این نقیصه صـورتهای مـالی تلفیقی که حـاوی اینـگونه اطلاعـات است ، تهیه می شود . طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ، هر واحد تجاری اصلی باید صورتهای مالی تلفیقی را تهیه و صورتهای مالی جداگانه خود را همراه آن ارائه کند . استفاده کنندگان اصلی صورتهای مالی تلفیقی ، سرمایه گذاران در واحد تجاری اصلی هستند . یک واحد تجاری اصلی تنها در صورت وجود تمام شرایط زیر ، ملزم به ارائه صورتهای مالی تلفیقی نیست :
الف ـ واحـد مزبـور ، خود واحد تجـاری فـرعی و تماما متعلق به واحد تجاری اصلی
دیگر باشد یا واحد تجاری فرعی یک واحد دیگر با مالکیت کمتر از 100 درصد
سهام باشد اما سایر صاحبان سهام ، علیرغم آگاهی از قصد واحد تجاری اصلی
برای عدم ارائه صورتهای مالی تلفیقی ، مخالفت خود را اعلام نکرده باشند .
ب ـ سهام یا سایر اوراق بهادار آن واحـد در بورس اوراق بهادار یا سایـر بازارهای در
دسترس عموم ، معامله نشود .
ج ـ واحـد مزبور برای عرضه هرگونه اوراق بهادر به عموم ، صورتهای مالی خود را به
هیئت پـذیرش بورس اوراق بهادار یا سایر مراجـع قانونی تحویل نداده یا در جریان
تحویل آن نباشد .
د ـ واحـد تجـاری اصلی نهایی یا میانی آن واحـد ، صورتهای مالی تلفیقی قابل دسترس
برای استفاده عمومی را بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه کند .
11- نکات قابل توجه در تهیه صورتهای مالی تلفیقی
الف -طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ، برای تهیه صورتهای مالی تلفیقی ، صورتهای مالی واحد تجاری اصلی و کلیه واحدهای تجاری فرعی باید به تاریخ گزارشگری یکسان تهیه شود . هنگامی که تاریخهای گزارشگری یکسان نیست ، واحد تجاری فرعی برای مقاصد تلفیق باید صورتهای مالی به تاریخ صورتهای مالی واحد تجاری اصلی تهیه کند ، مگر اینکه این امر مقدور نباشد . در چنین مواردی صورتهای مالی واحد تجاری فرعی برای آخرین سال مالی آن باید مورد استفاده قرار گیرد مشروط بر اینکه پایان سال مالی واحد تجاری فرعی بیشتر از سه ماه قبل از پایان سال مالی واحد تجاری اصلی نباشد . در این حالت ، وقوع هرگونه رویدادی در فاصله زمانی مذکور که تاثیر عمده ای بر کلیت صورتهای مالی تلفیقی داشته باشد باید از طریق اعمال تعدیلات لازم در تهیه این صـورتها به حساب گرفته شود . به هر حـال ، طول دوره گزارشگری و فاصله بین تاریخهای گزارشگری باید در دوره های مختلف گزارشگری با هم یکسان باشد .
ب -ترتیبی اتخاذ می گردد تا سیستم حسابداری شرکتهای گروه با یکدیگر هماهنگ باشند و روش طبقه بندی دارائیها و بدهیها یکنواخت و روش استهلاک و تفکیک هزینه ها یکسان گردد . ایجاد این هماهنگی موجب تسهیل در تهیه صورتهای مالی تلفیقی می شود . طبق استاندارد حسابداری شماره 18 صورتهای مالی تلفیقی باید با استفاده از رویه های حسابداری یکسان در مورد معاملات و سایر رویدادهای مشابهی که تحت شرایط یکسان رخ داده اند ، تهیه شود . چنانچه رویه های حسابداری مورد استفاده یکی از واحدهای تجاری عضو گروه با رویه بکار رفته در تهیه صورتهای مالی تلفیقی برای معاملات و سایر رویدادهای مشابهی که تحت شرایط یکسان رخ داده اند ، تفاوت داشته باشد ، صورتهای مالی واحد مزبور هنگام استفاده از آن برای تهیه صورتهای مالی تلفیقی باید به نحو مناسبی تعدیل شود .
ج-طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ، در صورتیکه سرمایه گذاری در واحد تجاری فـرعی
به قصد واگذاری طی دوازده ماه از تاریخ تحصیل ، تحصیل شده باشد ، مشمول استاندارد
لـزوم تهیه صـورتهای مالی تلفیقی نیست . همـچنین هنگامی که یـک واحـد تجـاری اصلی ،
به طـور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق واحدهای تجـاری فرعی دیگر خود ، مالک بیش از
نصف سهام با حـق رای یک واحـد تجاری باشد ، فـرض بر وجود کنترل بر آن واحد تجاری
است ، مگر در مــوارد استثنایی که بتوان آشکارا نشان داد چنین مالکیتی ، سبب کنترل واحد
تجاری می شود . همــچنین درصـورت تحقق هر یـک از وضعیتهای زیر ، حتـی اگر میزان
مالکیت واحد تجاری اصلی بر سهام با حق رای واحد تجاری فـرعی 50 درصد یا کمتر باشد ،
باز هم کنترل وجود دارد :
– تسلط بر بیش از نصف حق رای واحد تجاری از طریق توافق با سایر صاحبان سهام .
– توانایی راهبری سیاستهای مالی و عملیاتی واحد تجاری از طریق قانون یا توافق .
– توانایی نصب و عـزل اکثریت اعضای هیئت مدیـره با سایر ارکان اداره کننده مشابه ، در
مواردی که کنترل واحد تجاری در اختیار ارکان مزبور است .
د – چنانچه بخشی از سهام واحد تجاری اصلی در مالکیت واحـد تجاری فـرعی باشد ایـن سهام
باید به بهای تمـام شده تحـت عنـوان سهام واحـد تجاری اصـلی در مالکیت واحـد تجاری
فرعی به شکل یک رقم کاهنده ، جزء حقوق صاحبان سهام واحد تجاری اصلی در ترازنامه
تلفیقی منظور شود .
12-نحوه گزارشگری درگروه شرکتها
صورتهای مالی تلفیقی متشکل از ترازنامه ، صورت سود و زیان ، صورت جریان وجوه نقد و یــادداشتهای تــوضیحی می باشد که طبــق استانــداردهای حسابـداری جهت ارائه به مجمع عمــومی صاحبــان سهام شـرکت اصلی و سایر استفاده کنندگان تهیــه می شود و مسئولیت آن با هیات مدیره شــرکت اصلـی می باشد . تـرازنـامه تلفیقی وضعیت مالی مجمـوعه شـرکت اصلی و شـرکتهای فرعی را بعنوان یک شخصیت واحد و در یک تاریخ معین نشان می دهد .
صورت سود و زیان نتیجه فعالیت مجموعه شرکت اصلی و شرکتهای فرعی را بعنوان یک شخـصیت واحـد و بـرای یـک دوره مالی معین نشان می دهـد و شامل نتیجـه فعالیتهای شرکت اصلی و نتیجه فعالیت شرکت فرعی بعد از تاریخ انجام سرمایه گذاری می شود .
صورت جریان وجوه نقد ، جریانهای نقدی گروه را طی یک دوره ای معین بیان می کند .
به منظور ترکیب صـورتهای مـالی شـرکت اصـلی و شرکتهای فـرعی و تهیه صورتهای مالی تلفیقی می توان از فرم کاربرگ یا دفتر آماری استفاده نمود .
13- کاربرگ تعدیلات و تهیه صورتهای مالی تلفیقی
14- صورتهای مالی تلفیقی
با خرید سهام عادی یک شرکت توسط شرکت دیگر ، صاحبان سهام شرکت فرعی حقوق خـود را از دست می دهند و شرکت اصلی حقوقی را در شرکت فرعی تحصیل می کند و سهامـداران شـرکت فـرعی که سهام خـود را فـروخته اند دیـگر حقـوقی در شرکت فـرعی و گروه نخـواهند داشت . صـورتهای مالی تلفیقی حـالتی را نشان می دهـــد که گویا شرکت اصلی خالص دارائیهای شرکت فرعی را خریداری نموده است .
15- حقوق سهامداران اقلیت
در صورتیکه شرکت اصلی دارنده سهام شرکت فرعی بمیزان کمتر از 100% باشد ، سایر سهامداران شرکت فرعی را سهامداران اقلیت می نامیم . در صورتهای مالی تلفیقی حقوق سهامداران اقلیت نیز می بایستی نشان داده شود . بدین ترتیب که در ترازنامه تلفیقی دارائیها و بدهیهای شرکت فرعی از یکطرف و حقوق سهامداران اقلیت نسبت به آن نیز از طرف دیگر محاسبه و نشان داده می شود .
16- تفاوت بهای سرمایه گذاری
بهای خـرید سهام شرکت فـرعی ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش دفتری آن باشد . این تفاوت می تواند بستگی به ارزش منصفانه خالص دارائیها و روند سود دهی شرکت فـرعی و انتظار کسب منـافع آتی داشتـه باشد . تفاوت مـابین بهای تمـام شده سرمایه گذاری و بهـای دفتری می بایستی بنحـو مناسب در صـورتهای مالی تلفیقی نشان داده شود . طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ، سرقفلی نـاشی از تحصیل یک واحد تجاری فـرعی که تمام سهام آن به طـور مستقیم یا غیـر مستقیم متعلـق به واحد تجاری اصلی نیست ، تنها بـه نسبت سهم واحـد تجـاری اصلی شناسایی شـود و هیـچ مبلغی به اقلیت تخصیص نیابد. .
رابطـه تفاوت بهای سرمایه گذاری به دو عـامل ارزش منصفانه خـالص دارائیها و رونـد سود دهی شرکت فرعی تعیین می گردد . بهای دفتری خالص دارائیهای شرکت فـرعی نسبت به تفاوت خالص دارائیها تعدیل می شود و تفاوت ناشی از روند سود دهی بعنوان سـرقفلی تـرکیبی ، در تـرازنامه تلفیقی نشان داده می شـود . بدین ترتیب در ترازنامه تلفیقی دارائیها و بدهیهای شرکت فـرعی به ارزش منصفانه روز سرمـایـه گذاری نشان داده می شود و لازمست که استهلاک دارائیهای شرکت فرعی در صورتهای مالی تلفیقی نیز مورد اصلاح و تعدیل قرار گیرد .
17-سرقفلی ترکیبی
سرمایه گذاری به بهای تمام شده که معرف ارزش منصفانه خالص دارائیهای تحصیل شده شرکت فرعی است در دفاتر ثبت می شود . سرقفلی ترکیبی به قیمت معرف مـازاد بهای تمام شده برارزش منصفانه خـالص دارائیهای قابل شنـاسائی شـرکت فرعی است . سرقفلی قابل استهلاک به روش خط مستقیم و طی عمر مفید آن می باشد و استهلاک سرقفلی به عنوان هزینه شناسایی می شود . چنانچه رویدادها یا تغییر شرایط حاکی از قابل بازیافت نبودن مبلغ دفتری سرقفلی باشد ، واحد تجاری باید مبلغ قابل بازیافت سرقفلی را به منظور شناسایی زیان کاهش ارزش برآورد کند . سرقفلی ترکیبی به قیمت تمام شده پس از کسر استهلاک در ترازنامه تلفیقی تحت سرفصل دارائیهای غیر جاری نشان داده می شود . طبق استاندارد حسابداری جدید شماره 19 ( تجدید نظر شده در سال 1384 ) مربوط به ترکیبهای تجاری ، مازاد سهم واحد تحصیل کننده از خالص ارزش منصفانه دارائیها و بدهیهای قابل تشخیص واحد تحصیل شده نسبت به بهای تمام شده ، بین دارائیهای غیرپولی قابل تشخیص به نسبت ارزش منصفانه آنها تسهیم می شود و لذا به عنوان درآمد شناسائی نمی گردد .
18- صورتهای مالی تلفیقی بعد از تاریخ سرمایه گذاری ( خرید)
تنها ترازنامه تلفیقی در تاریخ خرید تهیه می شود و نتایج عملیات پس از تاریخ (خرید ) گزارش می شود .
19- صورتهای مالی تلفیقی بعد از تاریخ سرمایه گذاری ( خرید)
عملیات شـرکتهای اصلی و فرعی به نحـوی ترکیب و گزارش می شود که دو شرکت همانند یک شخصیت حسابداری تلقی گردد . بنابراین صورت های سود و زیان و جریان وجوه نقد نیز همانند ترازنامه ترکیب می گردد .
20- تهیه صورتهای مالی تلفیقی
نحـوه تهیه صـورتهای مـالی تلفیقی و تعـدیلاتی که می بایستی در ارقـام منـدرج در صورتهای مالی شرکتهای گروه به شرح زیر بعمل آید.
الف- ترازنامه
ترازنامه تلفیقی از ترکیب ترازنامه های شرکتهای عضو گروه و پس از انجام تعدیلات ذیل تهیه می گردد و نشان دهنده وضعیت مالی گروه در یک تاریخ معین می باشد . تعـدیلات تهیه ترازنامه تلفیقی بشرح زیر است .
1-20- حذف بهای تمام شده و ارزش دفتری سهام تحصیل شده
توضیح یک : هم در تهیه صورتهای مالی تلفیقی در تاریخ تحصیل و هم در سالهای بعد ،
می بایستی تعدیلات مذکور نسبت به اقلام صورتهای مالی شرکتهای اصلی
و فرعی مورد عمل قرار گیرد .
توضیح دو : در صورتیکه شرکت اصلی حساب سرمایه گذاری را به روش حسابـداری
ارزش ویژه در دفـاتر خود ثبت و نگهداری می نماید ، قبل از انجام اولین
مـرحله بایستی کلیـه ثبت هـای انجـام شده در حساب سرمایه گذاری در
دفاتر شرکت اصلی در کاربـرگ تهیه صورتهای مالی تلفیقی برگشت داده
شود ، تا به این ترتیب مانده حساب سرمایه گذاری به بهای تمام شده آن
تبدیل گردد ( مثال 15 ) .
2-20- سهم اقلیت
معادل سهم اقلیت از خالص داراییهای ( مانده حقوق صاحبان سهام ) شرکت فرعی در تاریخ ترازنامه به حساب حقوق صــاحبان سهام اقلیت انتقال می یابد و در ترازنامه تلفیقی بعنـوان سهم اقلیت در بخش حقوق صاحبان سهام و جدا از مانده حقوق صاحبان سهام شرکت اصلی درج می گردد .
توضیح : چـون خالص دارائیهای شرکت فرعی به نسبت تفاوت ارزش خـالص دارائیها
تعدیل می شود لذا خالص دارائیهای شرکت فرعی به ارزش منصفانه تـاریخ
سرمایه گذاری در صـورتهای مالی تلفیقی انعکاس می یـابد . طبـق استاندارد
حسابـداری جدیـد شمـاره 19 ( تجدید نظر شده در سال 1384) مربوط به
ترکیبهای تجاری ، سهم اقلیت بر اساس ارزش منصفانه خـالص دارائیهای قابل
تشخیص واحـد تجــاری فرعی در تاریخ تحصیل محاسبه می شود . همچنین
در رابطه با سهم اقلیت ، سرقفلی شناسایی نمی شود .
در تاریخ 29/12/1*13 شرکت الف صد درصد سهام شرکت ب را به بهای دفتری نقدا خریداری نموده است . ترازنامه های دو شرکت قبل از انجام سرمایه گذاری بشرح زیر می باشد .
مثال 1
مطلوبست :
الف ـ تهیه ترازنامه های دو شرکت الف و ب بعد از انجام سرمایه گذاری .
ب ـ تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 1*13
( تاریخ انجام سرمایه گذاری ) به روش خرید .
ترازنامه تلفیقی به تاریخ 29 اسفند ماه 1*13
در تــاریخ 29 اسفند ماه 1*13 شرکت الف 95 درصد سهام شرکت ب را به بهای دفتری نقدا خریداری نموده است . تـرازنامه های دو شرکت قبل از انجام سرمایه گذاری مطابق اطلاعات ارائه شده در مثال یک می باشد .
مطلوبست
الف ـ تهیه ترازنامه های دو شرکت الف و ب بعد از انجام سرمایه گذاری .
ب ـ تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 1*13
( تاریخ انجام سرمایه گذاری ) .
مثال 2
در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 شرکت صد در صد سهام شرکت ب را بمبلغ 000ر000ر10 ریال نقدا خریداری نموده است . ترازنامه های دو شرکت قبل از انجام سرمایه گذاری مطابق اطلاعات ارائه شده
در مثال یک می باشد . دارائیها و بدهیهای شرکت ب در تاریخ انجام سرمایه گذاری به بهای دفتری ارزیابی گردیده اند .
مطلوبست
الف ـ تهیه ترازنامه های دو شرکت الف و ب بعد از انجام سرمایه گذاری .
ب ـ تهیه تــرازنـامه تلفیقی گــروه شــرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 1*13
( تاریخ انجام سرمایه گذاری ).
مثال 3
مثال 4
مطلوبست
مثال 5
در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 شرکت الف صد درصد سهام شرکت ب را مبلغ 000ر000ر10 ریال نقدا خریداری نموده است . ترازنامه های دو شرکت بعد از انجام سرمایه گذاری مطابق اطلاعات ارائه شده در مقال پنج می باشد . در تاریخ انجام سرمایه گذاری دارائیهیای ثابت شرکت ب به بهای 000ر100ر7 ریال و دارائیها و بدهیهای جاری به بهای دفتری ارزیابی گردید .
مطلوبست :
تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 1*13 ( تاریخ انحام سرمایه گذاری ) به روش خرید و طریقه ارزش ویژه .
مثال 6
شرکت الف 95 درصد سهام شرکت ب را در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 به مبلغ 000ر800ر9 ریال نقدا خریداری نموده است . در تاریخ انجام سرمایه گذاری دارائیهای ثابت شرکت ب به بهای 000ر000ر7 ریال و دارائیها و بدهیهای جاری به بهای دفتری ارزیابی گردیده اند . ترازنامه های دو شرکت درتاریخ انجام سرمایه گذاری مطابق اطلاعات ارایه شده در مثال قبل می باشد .
مطلوبست :
تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 1*13 .
مثال 7
در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 شرکت الف صد درصد سهام شرکت ب را مبلغ 000ر000ر10 ریال نقدا خریداری نموده است . دارائیها و بدهیهای شرکت ب در تاریخ انجام سرمایه گذاری به بهای دفتری ارزیابی گردیده اند . ترازنامه های دو شرکت در تاریخ انجام سرمایه گذاری مطابق اطلاعات ارائه شده در مثال قبل می باشد . ترازنامه های دو شرکت بتاریخ 29 اسفند ماه 2*13 ( یکسال بعد از تاریخ سرمایه گذاری ) به شرح زیر می باشد .
مطلوبست :
تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 2*13 ( یک سال بعد از تاریخ سرمایه گذاری ) .
در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 شرکت الف صد درصد سهام شرکت ب را مبلغ 000ر000ر10 ریال نقدا خریداری نموده است . در تاریخ انحام سرمایه گذاری دارائیهای ثابت شرکت ب بهای 000ر100ر7 ریال و دارائیهای جاری و بدهیهای جاری به بهای دفتری ارزیابی گردیده اند . ترازنامه های دو شرکت در تاریخ انجام سرمایه گذاری مطابق با اطلاعات ارائه شده در مثال قبل می باشد . ترازنامه های دو شرکت بتاریخ 29 اسفند ماه 2*13 مطابق با اطلاعات ارائه شده در مثال قبل می باشد . در تاریخ انجام سرمایه گذاری عمر مفید باقیمانده دارائیهای ثابت 10 سال و عمر مفید سرقفلی خریداری شده 20 سال برآورد شده است .
مثال 8
مطلوبست :
تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 2*13 ( یک سال بعد از تاریخ سرمایه گذاری ) .
شرکت الف 95 درصد سهام شرکت ب را در تاریخ 29 اسفند ماه 1*13 بمبلغ 000ر800ر9 ریال نقدا خریداری نموده است . در تاریخ انجام سرمایه گذاری مانده سرمایه و اندوخته ها و سود انباشته به ترتیب 000ر000ر5 ، 000ر000ر2 و 000ر000ر2 ریال بوده و دارائیهای ثابت به مبلغ 000ر000ر1 ریال بیش از ارزش دفتری و سایر دارائیها و بدهیهای شرکت ب به بهای دفتری ارزیابی گردیده اند . ترازنامه های دو شرکت بتاریخ 29 اسفند ماه 3*13 ( دو سال بعد از انجام سرمایه گذاری ) بشرح زیر می باشد .
مثال 9
مطلوبست :
تهیه ترازنامه تلفیقی گروه شرکتهای الف و ب بتاریخ 29 اسفند ماه 3*13 ( دو سال بعد از تاریخ سرمایه گذاری ) نرخ استهلاک سرقفلی 20 سال و دارائیهای ثابت 10 سال به روش خط مستقیم و باقیمانده عمر مفید دارائیهای ثابت ب در تاریخ انجام سرمایه گذاری 10 سال می باشد .
3-20- حذف مانده حسابهای فی مابین
4-20- تعدیل سود سهام
صورتهای مالی شرکتهای عضو گروه که جهت ترکیب انتخاب می شوند می بایستی نشان دهنده پیشنهاد تقسیم سود سال جاری شرکتها باشند . بدین ترتیب که در صورتهای مالی شرکتهای گروه سود سهام پیشنهادی و در صورتهای مالی شرکت اصلی علاوه بر آن ، سهم سود سهام قابل دریافت از سایر شرکتها نیز می بایستی نشان داده شود .
در بحث تهیه صورتهای مالی تلفیقی این سئوال مطرح است که سود قابل تقسیم یا تقسیم شده شرکتها فرعی از محل سود تحصیل شده قبل از تشکیل گروه بوده و یا بعد از آن . در صورتیکه سود قابل تقسیم و یا تقسیم شده شرکتهای فرعی از محل سود تحصیل شده بعد از تشکیل گروه باشد ، در تهیه صورتهای مالی تلفیقی نیازی به تعدیل مانده حساب سود و زیان شرکتها نسبت به سود سهام نیست . اما درصورتیکه سود قابل تقسیم یا تفسیم شده شرکتها فرعی از محل سود قبل از تشکیل گروه باشد ( یعنی سود خریداری شده ) و شرکت اصلی سهم خود را بعنوان درآمد تلقی نموده باشد ، لازمست در کاربرگ تهیه صورتهای مالی تلفیقی معادل سهم شرکت اصلی از سود از حساب سود و زیان شرکت اصلی بحساب سرمایه گذاری انتقال یابد ، زیرا در حقیقت سهم شـرکت اصلی از سود برگشت قسمتی از بهای تمام شده
سرمـایه گـذاری می بـاشد . ضمنا در محـاسبه سرقفلی ترکیبی و حـذف بهای تمام شده سرمـایه گذاری بشرح مذکور در بند 1-24 ، می بایستی به موضوع تقسیم سود شرکتهای فرعی از تاریخ انجام سرمایه گذاری تا تاریخ تهیه صورتهای مالی تلفیقی توجه نمود .
5-20- سهام جایزه ای
شرکت فرعی ممکن است پس از تاریخ انجام سرمایه گذاری اقدام به صدور سهام جایزه ای نماید . در تهیه صورتهای مالی تلفیقی صدور سهام جایزه ای توسط شرکت فرعی می بایستی مورد توجه قرار گیرد . اول از این نظر که چون در اثر صدور سهام جایزه ای ترکیب مانده حقوق صاحبان سهام تغییر می نماید، لذا تعدیل مربوط به حذف بهای تمام سرمایه گذاری بشرح مذکور در بند 1-24 می بایستی با توجه به این تغییر انجام گردد . ضمنا شرکت اصلی سهام جایزه ای دریافتی را نمی بایستی بعنـــوان درآمد شناسائی و در حسابها ثبت نماید و در صورتیکه سهام جایزه ای بعنوان درآمد در حسابهای شرکت اصلی انعکاس یافته ، می بایستی در کاربرگ تهیه صورتهای مالی تلفیقی درآمد شناسائی شده مورد تعدیل قرار گیرد .
6-20- سهام ممتاز
شرکت فرعی ممکن است علاوه بر سهام عادی دارای سهام ممتاز نیز باشد . لذا در تهیه صورتهای مالی تلفیقی می بایستی نوع سهام مورد سرمایه گذاری توسط شرکت اصلی و تفکیک حقوق سهامداران عادی و ممتاز در شرکت فرعی مورد توجه قرار گیرد .
مثال 10
ترازنامه شرکتهای الف و ب به تاریخ 31/6/**13 بشرح زیر می باشد . شرکت الف 750 سهم عادی شرکت ب را در تاریخ 1/1/**13 خریداری نموده است . شرکت ب در اردیبهشت ماه **13 از محل مانده سود تقسیم نشده در ابتدای سال اقدام به صدور سهام جایزه ای به میزان 10% سرمایه عادی نموده و به سهامداران عادی تسلیم کرده است . شرکت الف سهم خود از سهام جایزه ای را به حسابهای درآمد و سرمایه گذاری منظور نموده است . همچنین شرکت ب در پایان شهریورماه **13 از محل سود سال جاری خود بمبلغ 000ر40 ریال سود سهامی بمبلغ 000ر20 ریال را برای سهامداران عادی تخصیص داده است . شرکت الف سهم خود از سود پیشنهادی شرکت ب را در دفاتر بحسابهای خالص دارائیهای جاری و سود و زیان منظور نموده است .
مطلوبست
تهیه ترازنامه تلفیقی بتاریخ 31/6/**13 ( سود سال جاری بطور یکنواخت در طی سال ایجاد شده است و از استهلاک سرقفلی صرف نظر می شود )
7-20- سرمایه گذاری تدریجی
شرکت اصلی ممکن است سهام شرکت فرعی را بدفعات خریداری نموده باشد . بدین ترتیب تشکیل گروه و بحث تهیه صورتهای مالی تلفیقی موقعی مطرح خواهد بود که سرمایه گذاری شرکت اصلی به بیش از پنجاه درصد سهام شرکت فرعی رسیده باشد . در صورتیکه سهام شرکت فرعی بدفعات توسط شرکت اصلی خریداری شده باشد ، در تهیه صورتهای مالی تلفیقی و انجام تعدیل مربوط به حذف بهای تمام شده سرمایه گذاری بشرح مذکور در بند 1-24 می بایستی ارزش دفتری سهام شرکت فرعی در تاریخهای انجام سرمایه گذاری مورد توجه و محاسبه قرار گیرد . در صورتیکه اطلاعات مورد لزوم در تاریخهای انجام سرمایه گذاری قبل از تشکیل گروه در دسترس نباشد ، می توان همان اطلاعات گرد آوری شده در تاریخ تشکیل گروه را ملاک محاسبه قرارداد .
8-20- تعداد اعضای گروه
ممکن است اعضای یک گروه بیش از دو شرکت باشد ، اما در هر حال تنها یکی از شرکتها شرکت اصلی بوده و سایر شرکتها ، شرکتهای فرعی تلقی میگردند و صورتهای مالی تلفیقی از ترکیب کلیه صورتهای مالی شرکتهای عضو گروه تهیه و به صاحبان سهام شرکت اصلی ارائه می شود . وضعیت قرار گرفتن شرکتها در یک گروه ممکن است به دو حالت زیر باشد :
الف – سرمایه گذاری مستقیم
در حالت اول چون شرکت ( الف ) مستقیما در دو شرکت ( ب ) و ( ج ) سرمایه گذاری نموده و کنترل هر دو شرکت مستقیما در اختیار شرکت الف می باشد ، سرمایه گذاری مستقیم انجام شده است . صورتهای مالی تلفیقی گروه در این حـالت از ترکیب مستقیم صـورتهای مـالی سه شرکت با اعمال همان قـواعدی که در فـوق گفته شـده و به همان نحـو که در مـورد دو شـرکت عمـل می گردد ، تهیه می گردد . با اضافه شدن یک عضو به گروه تغییری در نحوه تعدیلات بوجود نیامده و فقط به تعداد تعدیلات اضافه می شود .
تقدم و تاخر تاریخهای سرمایه گذاری هیچگونه تاثیری در نحوه تهیه صورتهای مالی تلفیقی ندارد .
ب- سرمایه گذاری غیر مستقیم
در این حالت شرکت ( الف ) مستقیما در شرکت (ب ) و شرکت ب نیز مستقیما در شرکت ( ج ) سرمایه گذاری نموده و کنترل شرکت ( ج ) مستقیما در اختیار شرکت ( ب ) و شرکت ( ب ) مستقیما تحت کنترل شرکت ( الف ) قراردارد . در نتیجه کنترل شرکت ( ج ) نیز در اختیار شرکت ( الف ) قرار می گیـرد اما نه به بطـور مستقیم بلکه این کنترل از طـریق شـرکت ( ب ) و بطـور غیر مستقیم اعمال می گردد و لذا سرمایه گذاری غیر مستقیم انجام شده است . در این حالت نیز سه شرکت یک گروه را تشکیل داده و شرکت ( الف) شرکت اصلی و سایر شرکتها ، شرکتهای فرعی می باشند . در این حالت برای تهیه صورتهای مالی تلفیقی گروه می بایستی ابتدا صورتهای مالی شرکتهای ( ب ) و ( ج ) که یک گروه کوچکتر را تشکیل داده و شرکت ب شرکت اصلی آن خواهد بود با یکدیگر ترکیب و سپس صورتهای مالی ترکیب شده شرکتهای ( ب ) و ( ج ) با صورتهای مالی شرکت ( الف ) مورد ترکیب قرار گیرد تا صورتهای مالی تلفیقی گروه سه شرکت تهیه گردد . کلیه قواعدی که در فوق به آنها اشاره شد در عملیات ترکیب صورتهای مالی بشرح مذکور مورد استفاده قرار می گیرد . در تهیه صورتهای مالی تلفیقی در حالت سرمایه گذاری غیر مستقیم سهم اقلیت شرکت ب به نسبت خالص دارائیهای شرکت ( ب ) و تغییرات ایجاد شده در خالص دارائیهای شرکت ( ج ) بعد از تاریخ سرمایه گذاری ( خالص دارائیهای گروه شرکتهای ب و ج ) مورد محاسبه قرار می گیرد .
تاریخهای سرمایه گذاری شرکت ( الف ) در شرکت ( ب ) وشرکت ( ب ) در شرکت ( ج ) در تهیه صورتهای مالی تلفیقی در حالت دوم می بایستی مورد توجه قرار گیرد . زیرا در حالتیکه سرمـایه گذاری ( الف ) در ( ب ) قبـل از سرمـایه گذاری ( ب ) در ( ج ) انجــام شده باشد ( قبل از تشکیل گروه کوچکتر ) ، بهای دفتری سهام خریداری شده تنها براساس بهای دفتری سهام شرکت ( ب ) محاسبه می گردد . اما در صورتیکه تاریخ سرمایه گذاری ( الف ) در ( ب ) بعد از تاریخ سرمایه گذاری ( ب ) در ( ج ) باشد ( بعد از تشکیل گروه کوچکتر ) ، بهای دفتری سهام خریداری شده شرکت ( الف ) براساس بهای دفتری سهام گروه شرکتهای( ب ) و ( ج ) مورد محاسبه قرار می گیرد .
مثال 11
ترازنامه های سه شرکت ( ش ) ، ( م ) و ( ک ) در تاریخ 30/12/**13 به شرح زیر است :
با توجه به اطلاعات زیر ترازنامه تلفیقی گروه شرکت ( ش ) و شرکتهای فرعی آن را بتاریخ 30/12/9*13 تهیه نمایید .
1- شرکت ( ش ) 60 درصد سهام عادی شرکت ( م ) را در تاریخ 1/1/8*13 و 000ر70
سهم عادی شرکت ( ک ) را در تاریخ 1/6/8*13 تحصیل نموده است . مانده اندوخته ها
و سود انباشته شرکتهای ( م ) و ( ک ) در تاریخ انجام سرمایه گذاری به شرح زیر بوده
است :
2- در سال 9*13 ( م ) کالاهایی به بهای تمام شده 000ر000ر1 ریال را به شرکت ( ک )
به بهای 000ر500ر1 ریال فروخته است . در پایان سال 9*13 بیست درصد از کالای
خریداری شده در شرکت ( ک ) باقیمانده است . .
مثال 12
شرکت ( الف ) 60 درصد سهام شرکت ( ب ) و شرکت ب 70 درصد سهام شرکت ج را در 1/1/**13 نقدا خریداری نمود . ترازنامه به تاریخ 29/12/ **13 شرکتها به شرح زیر می باشد :
سایر اطلاعات به شرح زیر است :
شرکت ( ج ) 70 درصد سهام شرکت ( س ) را در تاریخ 1/1/3*13 خریداری نموده است . ترازنامه شرکتهای ( ج ) و (س ) بتاریخ 29/12/3*13 به شرح زیر است .
مثال 13
9-20- سود تحقق نیافته
صـورتحساب سود و زیان تلفیقی از ترکیب صورتحسابهای سود وزیان شرکتهای عضو گروه تهیه می گردد و نشاندهنـده نتیجه فعالیت و درآمدها و هزینه های گـروه ( شامل تمام فعالیت شرکت فرعی ) در طی یکدوره معین می باشد و سهم اقلیت از سود و زیان شرکت فرعی در پایان صورتحساب نشان داده می شود .
در تهیه صورتحساب سود و زیان تلفیقی علاوه بر مورد توجه قراردادن تعدیلات مربوط به بخش ترازنامه ، می بایستی موارد زیر نیز مدنظر قرار گیرد .
ب – سود و زیان
10-20- معاملات فی مابین
در مورد سود تحقق نیافته به بند 11-24 مراجعه گردد .
تاثیرات هرگونه معاملات فی مابین بردرآمدها و هزینه های شرکتهای عضو گروه می بایستی در تهیه صورتحساب سود و زیان و تقسیم سود تلفیقی مورد توجه قرار گرفته و مورد تعدیل قرار گیرد . اینگونه درآمدها و هزینه ها نمی بایستی بعنوان درآمد و هزینه های گروه در صورتحساب سود و زیان و تقسیم سود تلفیقی انعکاس یابد .
11-20- سود معاملات فی مابین
در صورتیکه معاملات انجام شده مابین شرکتهای عضو گروه متضمن سود یا زیان برای یکی از شرکتها باشد ، بایستی این موضوع مشخص شود که آیا این سود و زیان از نظر گروه در تاریخ تهیه صورتهای مالی تلفیقی تحقق یافته است یا خیر . در صورتیکه سود و زیان معاملات فی مابین تا تاریخ تهیه صورتهای مالی تلفیقی از نظر گروه تحقق یافته باشد ، هیچگونه تعدیلی بعمل نمی آید . در صورتیکه قسمتی از سود و زیان از نظر گروه تحقق نیافته باشد ، بایستی سود و زیان تلفیقی نسبت به آن تعدیل گردد و این سود و زیان در صورتهای مالی تلفیقی نمی بایستی انعکاس یابد . در صورت سود و زیان تلفیقی سود تحقق نیافته حسب مورد از سود ناخالص و یا سود خالص کسر می شود .
طبق استاندارد حسابداری شماره 18 ، برای حذف سود یا زیان تحقق نیافته مربوط به دارائیهای فروخته شده توسط یک واحد تجاری فرعی به واحد تجاری اصلی یا سایر واحدهای تجاری فرعی گروه ، مبلغ آن بین اقلیت و واحد تجاری اصلی تسهیم می شود .
12-20- سود نقدی سهام
سود نقدی سهام در صورت سود و زیان انباشته تلفیقی ، سود نقدی سهام مربوط به شرکت اصلی است ، زیرا صورتهای مالی تلفیقی برای استفاده صاحبان سهام واحد تجاری اصلی تهیه می شود .
مثال 14
شرکت گاما 25 درصد سهام شرکت لاندا را در تاریخ 1/1/1384 با احتساب مبلغ 500 ریال سرقفلی و 45 درصد دیگر را در تاریخ 31/6/1384 با احتساب مبلغ 500ر1 ریال سرقفلی خریداری نموده است . اطلاعات مربوط به سود و زیان شرکتهای گاما و لاندا برای سال 1384 به شرح زیر بوده است (فرض می شود که سود شرکتها در طی سال 1384 به طور یکنواخت تحصیل شده است) :
مثال 15
شرکت آلفا در تاریخ 1/4/9*13 معادل 4/3 از کل سهام عادی شرکت بتا را خریداری نموده است . مانده برخی از حسابهای شرکتهای مزبور در پایان سال9*13 به شرح زیر است :
مثال 16
ترازنامه در تاریخ 29/12/1384
شرکت اصلی
کاربرگ تهیه ترازنامه تلفیقی گروه در تاریخ 29/12/1384
صورت سود و زیان برای سال 1384
شرکت اصلی
کاربرگ تهیه صورت سود و زیان تلفیقی گروه برای سال 1384
ج – صورت جریان وجوه نقد
13-20-در تهیه صورت جریان وجوه نقد تلفیقی همان روشهای مورد عمل مربوط به واحدهای تجاری منفرد ، مورد استفاده قرار می گیرد . علاوه بر آن موارد قابل توجه به شرح زیر است :
1- در صورت وجود سهامداران اقلیت ، صورت جریان وجوه نقد تلفیقی ، صددرصد
جریانهای نقدی شرکتهای فرعی را گزارش می نماید .
2- تنها ســود نقــدی پــرداخت شـده به سهامداران اقلیت تحــت سرفصل" بازده
سرمایه گذاریها و سود پرداختی بابت تامین مالی" ، گزارش می شود .
3- سـود سرمایه گذاری در شرکت وابستـه در صـورت دریافت ، تحـت سـرفصل“
فعالیتهای سرمایه گذاری " گزارش می شود .
4- در صورت سرمایه گذاری در شرکت فـرعی و در طی سال ، پرداخت انجام شده
از این بابت تحت سرفصل " فعالیتهای سرمایه گذاری " گزارش می شود .
5- در صورت انجام سرمایه گذاری در شـرکت فرعی یا واگذاری سرمایه گذاری در
شـرکت فـرعی در طی سال ، در محـاسبه تغییرات خالص داراییها ، به این موضوع
می بایستی توجه نمود .