تجزیه و تحلیل درونی نسبت های نقدینگی و فعالیت
مرور گذشته
در تجزیه و تحلیل مالی از ۴ روش استفاده می شود:
تجزیه و تحلیل درونی
تجزیه و تحلیل مقایسه ای
تجزیه و تحلیل سرمایه در گردش
خطر سنجی
در تجزیه و تحلیل درونی ،مقدار و اهمیت نسبی هر یک از اقلام یک صورت مالی در مقام مقایسه با سایر اقلام همان صورت تعیین می گردد.
تجزیه و تحلیل درونی
در ابتدای هر تجزیه و تحلیل ، ابتدا به صحت اقلام دارایی می پردازیم .
نتیجه هر تجزیه و تحلیل به درستی اقلام دارایی بستگی دارد.
هر یک از اقلام دارایی را می توان از لحاظ وقوع اشتباه ، ارائه نادرست، یا احتمال کشف اشتباه ،به ترتیب زیر دسته بندی کرد.
در ستون های اول و دوم ، شماره یک ، معرف کمترین ضریب احتمال و شماره 5 معرف بیشترین احتمال اشتباه دفتر داری یا اشتباه عمدی است در ستون سوم شماره 1معرف بیشترین ضریب احتمال و شماره 5 معرف کمترین ضریب احتمال کشف اشتباه می باشد.
هیچ قلمی در ترازنامه نباید به خاطر کم و ناچیز بودن مبلغ ، کم اهمیت و نا دیده گرفته شود.
تجزیه و تحلیل درونی(ادامه)
اولین کار در تجزیه و تحلیل درونی، رسیدگی به ارقام موجود و مندرج در ترازنامه است.
مرحله دوم بررسی سر فصل حساب های ترازنامه می باشد مانند مطالبات و موجودی جنسی در این مرحله ، ارقام مذکور را با سایر ارقام ترازنامه می سنجیم.
موجودی نقدی مطالبات مبلغ لازم برای پرداخت بدهی ها
قدرت مالی
محاسبه و تفسیر نسبت ها
فایده گرفتن نسبت آنست که رابطه بین اقلام عمده صورت های مالی ، دقت ریاضی پیدا می کند.
نتیجه گیری از نسبت ها،مطلق نمی باشد.
گذشته همان واحد تجاری
برداشت بهتر از نسبت ها موسسات مشابه
استاندارد های مطلوب
نکته مهم در تفسیر نسبت ها
در تفسیر نسبت ها، اثراتی را که افزایش و کاهش آن ها در آینده ایجاد میکند، باید در نظر گرفت.
هزینه تبلیغات فروش جمع هزینه های فروش نسبت های سودآوری
وضعیت فعلی مطلوب جلوه می نماید
در حالی که ممکن است همین کاهش هزینه و افزایش سود سبب شود که در آینده بازار فروش یا قسمتی از آن از دست رود و زیان بسیار به بار آورد.
طبقه بندی نسبت ها
نسبت های نقدینگی:
نقدینگی یعنی توانایی شرکت در انجام تعهدات مالی خود و با نسبت های نقدینگی می توان بررسی کرد که آیا شرکت می تواند به تعهدات مالی خود پاسخ دهد یا خیر.
خلاصه اینکه نسبت های نقدینگی ،توانایی واحد تجاری را در انجام تعهدات کوتاه مدت ، اندازه گیری می کند.
طبقه بندی نسبت ها (ادامه)
نسبت های فعالیت :
این گروه از نسبت ها ،بیانگر میزان بیانگر میزان کارایی مدیریت شرکت بر داراییها است ، در این بررسی میزان گردش دارایی موجودی کالا، بدهکاران و کل داراییها بررسی شده است.
نسبت های سرمایه گذاری:
آنچه را به صاحبان سهام (سرمایه )تعلق دارد با سرمایه گذاری های دیگران در واحد تجاری می سنجد.
نسبت های سود آوری:
هدف از کاربرد نسبت های سود آوری ،تعیین میزان موفقیت واحد تجاری در کسب سود است.
نسبت های نقدینگی
نسبت های نقدینگی از مقایسه دارایی جاری یا اقلام تشکیل دهنده آن با بدهی جاری بدست می آید .
نسبت جاری :
جاری نسبت= جاری دارایی جاری بدهی = 10000000 5000000
مثال : جمع دارایی جاری شرکتی 10 میلیون ریال و بدهی جاری آن 5 میلیون ریال
نسبت جاری
نقص بزرگ نسبت جاری اینست که همه اقلام دارایی جاری از لحاظ نقدینگی یکسان و مشابه در نظر گرفته می شوند .
در صورتی که این اقلام به دو دسته تقسیم میشوند:
1. آنچه نقد است یا در حکم نقد و یا بودن کوششی در راه فروش، نقد اصول خواهد شد.
صندوق ، بانک ، حساب ها و اسناد دریافتنی
به جمع این اقلام دارایی سال یا دارایی آنی گفته می شود.
2. اقلامی از دارایی جاری که باید از طریق فروش به پول نقد یا مطالبات تبدیل شوند.
کلیه انواع موجودی های جنسی
نسبت آنی
برای تعیین اینکه دارایی آنی تا چه حد بدهی جاری را فرا می گیرد ،از نسبت آنی استفاده می شود.
آنی نسبت= آنی دارایی جاری بدهی
دارایی آنی ، همه اقلام دارایی جاری است به جز موجودی مواد، کالا و پیش پرداخت ها.
مثال
در صورتی که داراییهای جاری موسسه آلفا ، 1000 ریال و موجودی کالا200 ریال و بدهی های جاری آن 400 ریال باشد ، نسبت های جاری وآنی را آنها را محاسبه کنید.
جاری نسبت= 1000 400
آنی نسبت= 1000 −200 400
فرجه تدافعی ( نسبت بلاگردان )
تدافعی فرجه= نقدی موجودی+مدت کوتاه های گذاری سرمایه+دریافتنی اسناد و ها حساب عملیات روزانه نقدی های هزینه برآورد
این نسبت نشانه می دهد موجودی نقدی یا آنچه در کوتاه مدت انتظار می رود وصول شود ، تکافوی هزینه های واحد تجاری را خواهد کرد .
ایراد بر نسبت های نقدینگی
– نسبت های نقدینگی بر پایه انحلال موسسه بنا گذاشته شده در حالی که اقلام صورت های مالی به ارزشهایی که بردایربودن واحد تجاری وتداوم فعالیت آن متکی می باشند.
– در این نسبت ها به هیچ وجه گردش پول مطرح نیست.
– از دو حسابی که نقدینگی را اصولا به وجود می آورند یعنی حساب های فروش و سود در این نسبت ها اثری دیده نمی شود.
نسبت گردش نقدی
نقدی گردش نسبت= عملیات از حاصل نقدی گردش جاری های بدهی ≥4.0
گردش نقدی ، یعنی تفاضل دریافت ها و پرداخت های نقدی
شاخص نقدینگی
نقدینگی شاخص= الف ب = 4300000 100000 =43
نقدینگی شاخص= 5700000 100000 =57
واحد شاخص نقدینگی ٬ روز نمی باشد.
وضع موجودی نقدی و بانکی
حساب های نقدی نسبت به بدهی جاری ناتوانی در واریز بدهی های کوتاه مدت
ممکن است مبالغ عمده در حساب های نقدی موقت باشد و وضع همیشگی را نشان ندهد .
مانند پایان فروش فصل پس از وصول مطالبات و کاهش فعالیت تولیدی
تضاد بین نقدینگی و سودآوری
طلبکاران علاقه مند به بالا بودن نسبت های جاری و آنی کوتاه بودن دوره گردش عملیات هستند.
از نظر مدیران٬ اگر نقدینگی و به خصوص نسبت آنی بالا نگه داشته شود٬ پول راکد می ماند.
برای فرار از این موقعیت در برخی موارد ٬ از حساب آرایی استفاده می شود.
در پایان سال معمولا نقدینگی افزایش می یابد.
نسبت گردش نقدینه
نقدینگی به دو منظور نگهداری می شود:
رفع نیاز پرداخت روزانه و کمک در زمان عدم برابری دریافت و پرداخت صندوق
نقدینه گردش نسبت= فروش نقد موجودی
بالا بودن نسبت گردش نقدینه احتمال بحران کمبود نقدینگی
پایین بودن نسبت گردش نقدینه زیاد بودن پول در حساب های نقدی
نسبت های فعالیت
مهم ترین نسبت های فعالیت :
دوره وصول مطالبات٬ نسبت گردش کالا٬ نسبت کالا به سرمایه در گردش و نسبت گردش سرمایه جاری
گردش مطالبات
برای تحلیل مطالبات از دو روش زیر استفاده می شود:
زمان بندی مطالبات و دوره وصول مطالبات
در زمان بندی مطالبات حساب ها و اسناد دریافتنی بر حسب مدت از تاریخ سررسید طبقه بندی می شوند.
از روی این جدول می توان قابلیت وصول مطالبات را پیش بینی کرد.
دوره وصول مطالبات
در زمانی که زمان بندی مطالبات مشکل باشد٬ از دوره وصول مطالبات استفاده میکنیم.
مطالبات گردش (دفعات)= سالیانه نسیه فروش مطالبات متوسط
متوسط مطالبات از میانگین مطالبات در ابتدای سال و پایان سال مالی بدست می آید.
مطالبات وصول دوره= 360 مطالبات گردش = مطالبات متوسط ×360 سالیانه نسیه فروش
مثال
فروش نسیه شرکتی بالغ بر 360/000/000 ریال و مطالبات آن در ابتدای آن سال 20/000/000 ریال و در پایان سال 40/000/000 ریال می باشد. مطلوبست محاسبه دوره وصول مطالبات.
مطالبات وصول دوره= 3000000×360 360000000 =30 روز
نکات دوره وصول مطالبات
– زمانی که تعیین متوسط مطالبات مشکل است٬ از مانده حساب مطالبات در پایان سال استفاده می شود.
– زمانی که فروش نقد از نسیه تفکیک نشده است٬ در فرمول از فروش کل استفاده می شود.
– از زمان بندی مطالبات هم می توان به طور تقریبی و تخمینی به دوره وصول مطالبات پی برد.
زیاد بودن مانده مطالبات
علل بزرگ بودن خارج از تناسب حساب ها و اسناد دریافتنی:
– متورم بودن حساب های دریافتنی به علت وجود مطالبات لاوصول
– افزایش حجم فروش در روزهای پایان سال مالی
– فصلی بودن فروش محصول و تنظیم ترازنامه در حین فصل فعالیت که توجه معطوف فروش است و مطالبات بعدا وصول خواهد شد.
– فروش مقدار زیادی کالا به یکی از خریداران درست قبل از تنظیم ترازنامه
– اگر در مطالبات تجاری٬ مطالبات غیر تجاری ( بدهی مدیران و سفته های گرفته شده بابت وام ) منظور شده است٬ باید از حساب خارج شود و مطالبات صرفا از فروش کالا به نسیه باشد.
کم بودن مانده مطالبات
کم بودن میزان مطالبات هم غیر عادی تلقی می شود. علل عمده آن عبارتند از:
– اجتناب از فروش نسیه و قسطی در اواخر دوره مالی
– کوتاه بودن سررسید فروش نسیه یا محدود کردن فروش به نقدی
– پشتکار و فعالیت دستگاه وصول مطالبات
– نوسانات فصلی فروش
– انتقال حساب ها به واحد وصول و خارج کردن آنها از لیست. این کار نوعی حساب آرایی است.
گردش کالا
در بحث نسبت ها برای اختصار کالا را مترادف موجودی بکار می بریم. ( مواد اولیه٬کالای در جریان ساخت٬کالای ساخته شده و ملزومات تولید)
برای پی بردن به وضع کالا٬ بهترین کار تعیین (دفعات) گردش کالا است.
کالا متوسط= سال اول موجودی+سال پایان موجودی 2
کالا گردش دفعات = رفته فروش کالای شده تمام بهای کالا موجودی متوسط
کالا گردش دوره= 360 کالا گردش دفعات = کالا موجودی متوسط ×360 رفته فروش کالای شده تمام بهای
مثال
در شرکتی موجودی کالا در ابتدای سال 60/000/000 ریال و در پایان سال 40/000/000 ریال است. اگر بهای تمام شده کالای فروش رفته 200/000/000 ریال باشد٬ مطلوبست محاسبه دوره گردش کالا.
کالا گردش دوره= 50000000×360 200000000 =90 روز
روش حذف انبارداری
در سال های اخیر٬ سازمان های بزرگ تولیدی و صنعتی در غرب برای تهیه مواد اولیه از روش حذف انبارداری استفاده می کنند.
حذف انبارداری٬ نسبت گردش کالا را افزایش قابل ملاحظه ای می دهد.
دوره گردش عملیات
دوره وصول مطالبات + دوره گردش کالا + دوره تولید = دوره گردش عملیات
مثال: اگر دوره تولید شرکت٬ 24 روز باشد و با توجه به مثال های قبلی
144=30+90+24 = دوره گردش عملیات
دوره گردش عملیات در یک سال 2/5 = 144÷ 360
مفهوم 2/5 بدست آمده این است که در ظرف یک سال٬ تقریبا دوبارو نیم جریان و مراحل تولید و فروش و وصول مطالبات طی شده و پول به انواع شکل های مواد٬ دستمزد٬ کالا و مطالبات تبدیل و مجددا صورت نقدی پیدا می کند.
نسبت کالا به سرمایه در گردش
این نسبت توانایی مالی شرکت را از نقطه نظر سرمایه گذاری نشان می دهد.
گردش سرمایه به کالا نسبت= کالا موجودی گردش در سرمایه
سرمایه در گردش از تفاضل دارایی جاری از بدهی جاری بدست می آید.
نسبت کالا به سرمایه در گردش (ادامه)
اگر این نسبت خیلی بزرگتر از یک شود٬ به خصوص در دو حالت زیر٬وضعیت شرکت خطرناک تشخیص داده میشود :
حالت اول: با توجه به حجم معادلات انجام شده٬ شرکت کسر سرمایه نشان می دهد. شرکت پر مبادله
حالت دوم: شرکت مقدار قابل توجهی کالای منسوخ و متروک یا دیرفروش دارد.
زیاد بودن موجودی کالا
وقتی موجودی کالا در مقایسه با سرمایه در گردش بطور غیر عادی زیاد باشد٬ عمده علل آن به شرح زیر است:
– اقلامی از کالا منسوخ و کهنه و غیرقابل فروش و یا ندرتا مورد تقاضا باشد.
– مقدار زیادی کالا برای تحصیل سود بیشتر در آینده گردآوری و انبار شده باشد.
– ممکن است شرکت تولیدی٬ سفارش های زیادی گرفته و برای تولید کالا٬ مواد اولیه و ملزومات تولید را قبلا انبار کرده باشد.
– پیش بینی کاهش تولید ممکن است سبب آن شده باشد که برای حفظ بازار کالا قبلا ذخیره ای ایجاد نمایند.
– ممکن است روش ارزیابی و قیمت گذاری کالا تغییر پیدا کرده و در نتیجه رقم بزرگتری برای تقریبا همان مقدار موجودی سابق منظور شده باشد.
– بالا بودن موجودی ممکن است نتیجه فصلی بودن فعالیت و نوع کار موسسه باشد.
کم بودن موجودی کالا
کم بودن موجودی کالا نیز نیاز به بررسی دارد.
– گاهی به غلط پیش دریافت بابت فروش را از موجودی کالا کم می کنند و مانده را در حساب کالا مینویسند.
– کم بودن موجودی ممکن است ناشی از به تاخیر انداختن ثبت خریدها تا پس از تهیه صورت های مالی باشد که به این ترتیب بخواهند وضع مالی و نسبت جاری را بهتر نشان دهند.
– ممکن است پایین بودن موجودی کالا به رعایت محافظه کاری در ارزیابی و قیمت گذاری آن و یا از روش به کار رفته در تعیین موجودی٬ ناشی شده باشد.
– ممکن است کمیابی مواد اولیه سبب پایین آمدن موجودی شده و یا به اعتبار خرید و تهیه مواد اولیه و یا کالا بطور نسیه لطمه وارد گردیده باشد.
گردش سرمایه جاری
هدف از بررسی سرمایه در گردش یا سرمایه جاری آنست که تعیین کنیم آیا مقدار سرمایه در گردش کافی و متناسب با حجم فروش و فعالیت واحد تجاری می باشد یا خیر.
جاری سرمایه گردش= خالص فروش گردش در سرمایه
نسبت قوق نشان می دهد که سرمایه در گردش چگونه در مسیر فروش به کار رفته است.
این که بعضی ها گردش سرمایه جاری را هرچه بیشتر باشد مطلوب تر می دانند درست نیست.
دوره واریز بستانکاران
دوره واریز بستانکاران به دو روش تعیین می شود:
روش اول: جمع خریدهای سالانه را بر تعداد ایام سال تقسیم و میزان خرید تقریبی یک روز را به دست می آورند. سپس مانده حساب بستانکاران را بر آن تقسیم می کنند. و نتیجه میگیرند که برابر چند روز خرید٬ طلب بستانکاران پرداخت نشده باقی مانده است.
روش دوم:
بستانکاران واریز دفعات= رفته فروش کالا شده تمام بهای−دوره اول در کالا موجودی+دوره آخر در کالا موجودی بستانکاران حساب متوسط
مثال
اگر فرض کنیم مانده حساب بستانکاران شرکتی در اول و آخر سال به ترتیب 5/000/000 ریال و 7/000/000 ریال باشد و بهای تمام شده کالای فروش رفته در پایان سال 19/000/000 ریال و موجودی کالا در اول و آخر سال به ترتیب 4/000/000 ریال و 3/000/000 ریال باشد. مطلوبست دفعات واریز بستانکاران.
بستانکاران واریز دفعات= 19000000−4000000+3000000 6000000 =3
رقم 3 نشان از این دارد که در ظرف سال سه بار حساب های پرداختنی واریز شده است.
دوره واریز بستانکاران (ادامه)
اگر بخواهیم این دوره را به روز بیان کنیم از فرمول زیر محاسبه می کنیم:
بستانکاران واریز دوره= روز 360 یا 365 بستانکاران واریز دفعات
دوره واریز بستانکاران به دو منظور استفاده می شود :
یکی برنامه ریزی پرداخت ها و تهیه بودجه نقدی و دیگری مقایسه آن با مهلت هایی که فروشندگان مواد اولیه و کالا برای دریافت مطالبات خود تعیین کرده اند.
مثال
جاری نسبت= 5980000 2217000 =2.7
آنی نسبت= 5980000−2925000 2217000 =1.38
مطالبات وصول دوره= 2725000×360 11730000 =83.63
گردش سرمایه به کالا نسبت= 2925000 5980000−2217000 =0.77
جاری سرمایه گردش= 11730000 5980000−2217000 =3.11
مثال
در موسسه ای متوسط موجودی کالا 2/000/000 ریال و میزان فروش خالص 72/000/000 ریال و بهای تمام شده کالای فروش رفته 45/000/000 ریال و متوسط حساب های دریافتنی 12/000/000 ریال است. دوره گردش کالا این موسسه چقدر است؟
کالا گردش نسبت= 45000000 2000000 =22.5
کالا گردش دوره= 360 22.5 =16 روز
مثال
مثال (ادامه)
مثال (ادامه)
نسبت جاری= 1047447 772213 =1.35
نسبت آنی= 1047447−(92693+459136) 772213 =0.64
نسبت گردش نقدینه= 1786648 86966 =20.54
گردش مطالبات= 1786648 416006 =4.29
دوره وصول مطالبات= 360 4.29 =83.91
مثال (ادامه)
متوسط کالا= 324298+459136 2 =391.71
دفعات گردش کالا= 1448846 391.71 =3.69
کالا گردش دوره= 360 3.69 =97.56
نسبت کالا به سرمایه در گردش= 459136 1047447−772213 =1.66
گردش سرمایه جاری= 1786648 1047447−772213 =6.49
مثال (ادامه)
دفعات واریز بستانکاران= 1448846−324298+459136 162199 =9.76
دوره واریز بستانکاران= 360 9.76 =36.88
منابع
تجزیه و تحلیل صورت های مالی دکتر فضل الله اکبری
مدیریت مالی دکتر رضا تهرانی
مدیریت مالی ( مفاهیم و کاربرد ها) دکتر حسن قالیباف اصل
مدیریت مالی ریموند پی نوو ( ترجمه دکتر علی جهانخانی و دکتر علی پارساییان)
وب سایت جامع مدیریت مالی www.modiriatmali.com
ممنون از توجه شما
shayanhpanah@gmail.com