نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: چهارم دبستان
فصل 3: ضرب و تقسیم
درس 4: تقسیم و بخش پذیری
مباحث و عناوین این فصل: ضرب دو عدد دو رقمی، محاسبه ی حاصل ضرب، محاسبه های تقریبی، تقسیم و بخش پذیری، تقسیم بر عددهای یک رقمی، تقسیم بر عددهای دو رقمی
مقدمه فصل3
در این فصل عملیات ضرب و تقسیم آموزش داده می شود. ابتدا ضرب یک عدد یک رقمی در یک عدد چند رقمی از کلاس سوم یادآوری و روش خلاصه نویسی آن آموزش داده می شود. سپس ضرب دو عدد دو رقمی مفهوم سازی می شود. پس از آنکه ضرب عددهای صفردار تدریس می شود. انجام عملیات ضرب در عدد مورد انتظار خواهد بود.
در بخش تقسیم نیز ابتدا مفهوم تقسیم و بخش پذیری، اجزاء تقسیم و امتحان آن تدریس شده و سپس تقسیم بر عددهای یک رقمی و دو رقمی با مفهوم سازی آموزش داده می شود. در این بین موضوع محاسبات تقریبی و توجه به خطای محاسبه و تلاش برای کم کردن خطای محاسبه نیز آورده می شود. این فصل مهم ترین بخش کتاب ریاضی چهارم است و به طور طبیعی وقت زیادی را به خود اختصاص می دهد. ضمن آنکه ممکن است با توجه به سطح دانش آموزان کلاس، تمرین های تکمیلی نیز توسط معلم برای دانش آموزان طرح گردد تا تسلط و مهارت در انجام عملیات حاصل شود.
در صفحه ی عنوانی این فصل دو تصویر موجود است. تصویر بازار نمایانگر موقعیت های فراوانی است که در آن نیاز به محاسبات احساس می شود. در تصویر پایین آن نیز تعداد کلاف های نخ را می توان با ضرب ردیف ها در ستون ها به دست آورد. ضمن آنکه با این تصویر می توان مسئله های دیگر را نیز طرح کرد.
نکات آموزشی و روش تدریس
* پیشبرد تدریس
* درس را با طرح مسئله های مربوط به تقسیم (هر دو نوع مفهوم آن) آغاز کنید. فعالیت های این درس به همین موضوع می پردازد و هدف بیان اجزاء تقسیم و درک رابطه های درستی تقسیم است.
* در کار در کلاس نیز دانش آموزان هم تقسیم را انجام می دهند و هم درستی آن را بررسی می کنند. در فعالیت دوم این درس که مفهوم دیگر تقسیم را مورد نظر قرار داده است، مفهوم بخش پذیری و یا تقسیم با باقیمانده صفر مطرح می شود. کار در کلاس آن نیز به همین موضوع بخش پذیری اختصاص یافته است.
* در فعالیت سوم هدف درک تقسیم و انجام محاسبه ی ذهنی آن است. تقسیم هایی که پایه انجام تقسیم بر عددهای یک یا دو رقمی خواهد شد. در سوال های کار درکلاس نیز همین تقسیم های ساده مورد نظر است و لازم نیست تقسیم ها را ادامه دهیم.
* توصیه های آموزشی
* توصیه می شود در این قسمت از کتاب از طرح تقسیم هایی که در یک مرحله به پایان نمی رسد برای تشخیص بخش پذیری استفاده نکنید تا چالش مطرح شده برای سوال های بالا پیش نیاید. در کار در کلاس ذکر شده این نکته که اگر تقسیم را ادامه هم دهیم باقیمانده بخش پذیر نمی شود، مورد توجه بوده است.
* سوال 4 تمرین که ارتباط بین شمارش چند تا چند تا و بخش پذیری را مطرح کرده است، بسیار مناسب بوده و طرح چنین سوال هایی مورد تاکید است.
* اشتباهات رایج دانش آموزان
* به طور معمول تعدادی از دانش آموزان اهمیت رابطه ی تقسیم را به درستی درک نمی کنند. برای مثال اگر تقسیمی را نادرست انجام
* هدف درسی
مفهوم تقسیم را درک کرده و اجزاء آن را می شناسد.
رابطه های بررسی درستی تقسیم را می داند و برای امتحان کردن درستی تقسیم به کار می برد.
مفهوم بخش پذیری را درک کرده و در تشخیص بخش پذیری به کار می برد.
مسئله های مربوط به تقسیم را حل می کند.
* ابزارهای مورد نیاز
سکه و اسکناس، مکعب های کوئیزنر، مهره یا چینه
طرح درس(چگونگی تدریس)
قبــل از تـــــــدریــس
اهداف و پیامدها
وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان در فراگیری درس تقسیم و بخش پذیری
فعالیت بر اساس اهداف معین واز پیش تعیین شده در فراگیری درس تقسیم و بخش پذیری
طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات درس تقسیم و بخش پذیری
ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری در فراگیری درس تقسیم و بخش پذیری
هدف کلی
دانش آموزان باید مفاهیم درس تقسیم و بخش پذیری را در پایه چهارم به طور کامل فرا بگیرند.
اهداف مرحله ای
– تعداد جلساتی که در هفته به این تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم اختصاص داده شده است.
– تعداد دروس کتاب درسی با رعایت پیچیدگی مفاهیم کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم.
– تعداد ماهی که به این درس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم تخصیص یافته است.
– بنابراین بعد از در نظر گرفتن مسائل و مواردی که ذکر گردید، زمانبندی کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم را بررسی و تدوین می نماییم.
هدف های رفتاری و آموزشی
اهداف (با رعایت توالی محتوای درسی)
انتظارات در پایان آموزش
حیطه و سطح در بلوم
عناصر برنامه درسی ملی
تعقـل، ایمـان، علـم، عمـل و اخـلاق
عنصر
عرصه ارتباط با
خود
خدا
خلق
خلقت
اندیشیدن در مورد توانایی های دیگران و چگونگی تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم
شناختی
تفکر
*
علاقه به استفاده از نتایج تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم
عاطفی
ایمان
*
آگاهی و اطلاع از کاربرد این درس در زندگی روزمره
شناختی
علم
*
تفکر در مورد دانستنی های تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم
شناختی
عمل
*
ایمان و باور داشتن به فراگیری تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم
عاطفی
اخلاق
*
فکر کردن در مورد توانایی های دیگران و مفاهیم درس و زندگی چه ارتباطی با هم دارند
شناختی
تفکر
*
علاقه به استفاده از عمل کاربرد درس و محاسبه های مربوط به محیط بیرون و طبیعت
روانی حرکتی
ایمان
*
درک و آگاهی از اندازه گیری آفریده های خداوند در طبیعت
شناختی
علم
*
استفاده از درس در طبیعت
روانی حرکتی
عمل
*
اندیشیدن در مورد اینکه در طبیعت چگونه می توان از این روش استفاده کرد و خدا نیز چگونه به کار برده است.
شناختی
اخلاق
*
ایمان داشتن به اینکه می توانم با تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم بهتر زندگی کنم
روانی حرکتی
ایمان
*
درک و آگاهی نسبت به شناخت این درس به عنوان نعمت الهی
شناختی
تفکر
*
رئوس مطالب
آشنایی کامل دانش آموزان با مفهوم درس و ایجاد تفکر و خلاقیت در فرایند یاددهی و یادگیری
رسانه های آموزشی
سی دی های آموزشی، تولید محتوای الکترونیکی، پاورپوینت آموزشی، قلم نوری، برد هوشمند
رفتار ورودی
با یاد و نام خدا و سلام و احوالپرسی بررسی وضعیت روحی و روانی و حضور و غیاب و پرسش و پاسخ
ایجاد ارتباط چهارمیه
معلم بعد از احوالپرسی نظر دانش آموزان را راجع به کتاب ریاضی پایه چهارم و درس تقسیم و بخش پذیری می پرسد و روش های علاقه مند نمودن دانش آموزان به این درس را به کار می گیرد.
ساختار کلاسی
معلم کلاس را آماده کرده و به صورت U شکل در می آورد و دانش آموزان را به چند گروه تقسیم می کند که بهتر بتواند با دانش آموزان ارتباط برقرار کرده و درس تقسیم و بخش پذیری را تدریس نماید.
ایجاد انگیزه
بالا بردن قدرت استدلال دانش آموزان با استفاده از شیوه ی مناسب، علاقه مند کردن دانش آموزان به تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم و بیان موارد مختلف و توجه دادن آنها به اهداف درس
ارزشیابی آغازین
معلم درباره موضوعاتی که در درس تقسیم و بخش پذیری در کتاب ریاضی پایه چهارم وجود دارد به دانش آموزان تعدادی برگه که از قبل سوالاتی نوشته شده می دهد تا به سوالات پاسخ دهند و هم گروهی ها آنها را تصحیح کنند.
روش های تدریس
پرسش و پاسخ، گروهی
فعالیت های مرحله حین تدریس
آماده سازی
توجه ویژه به تفاوت های فردی در بین دانش آموزان
اهمیت نحوه ی رفتار معلم با دانش آموز
ایجاد جو دوستانه جهت جلوگیری از خستگی دانش آموزان
استفاده ی بهینه از حداقل امکانات
توجه به دانش آموزان ویژه و کم حرف
استفاده از تجربیات نو و به روز و در دسترس دانش آموزان جهت تدریس
مشارکت کلیه ی دانش آموزان در امر تدریس
تقویت هوش بینایی، شنوایی و گویایی در دانش آموزان با طرح پرسش های گوناگون
ارائه درس جدید
فعالیت های معلم- دانش آموز: این فعالیت ها به صورت تلفیقی مطرح می شود و تفکیک آن به معنای مجزا بودن فعالیت های معلم و دانش آموز است و منطقی به نظر نمی رسد و به همین خاطر از خط چین استفاده شده است.
فعالیت های معلم
فعالیت های دانش آموزان
معلم تدریس درس تقسیم و بخش پذیری را آغاز می کند
دانش آموزان کاملا به درس گوش می دهند.
معلم در رابطه با درس تقسیم و بخش پذیری اهداف را بیان می کند.
دانش آموزان با توجه به اهداف بیان شده مثال می زنند.
معلم تدریس درس تقسیم و بخش پذیری را به کمک برد هوشمند و محتوا سازی تکمیل می کند.
دانش آموزان با اشتیاق مراحل تدریس را دنبال می کنند.
معلم در حین تدریس درس تقسیم و بخش پذیری دانش آموزی را پای تابلو می آورد.
دانش آموز به دقت هنگام تدریس همکاری می کند.
معلم یک جمع بندی نهایی را درباره تقسیم و بخش پذیری برای دانش آموزان بیان می کند.
دانش آموزان از تدریس حاضر راضی و خشنود می شوند و به دقت گوش می دهند.
فعالیت
خلاقانه
– پس از آموزش درس به صورت کلامی، از دانش آموزان خواسته می شود فعالیت ها را به صورت نمایش انجام دهند.
– بعد از بررسی فعالیت های انجام شده توسط دانش آموزان از آنها خواسته می شود سوالات کار در کلاس هم به صورت گروهی انجام دهند و برای آن یک بازی بسازند.
فعالیت های تکمیلی
ارزشیــابـــــی
الف: تکوینی (در جریان تدریس)
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام درس تقسیم و بخش پذیری، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
ب: ارزشیابی تراکمی
با استفاده از کارت های آموزشی از دانش آموزان خواسته می شود که سوالات مربوط به درس تقسیم و بخش پذیری را جواب دهند.
جمع بندی
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام درس، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
تعیین
تکالیف
از دانش آموزان خواسته می شود، تا برای جلسه ی بعد با توجه به تدریس کتاب ریاضی درس تقسیم و بخش پذیری پایه چهارم نمونه واقعی در زندگی بیان کنند.