طرح درس و روش تدریس ریاضی دوم، فصل3 تقارن

نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: دوم دبستان
فصل3 : اشکال هندسی
مبحث: تقارن
مباحث این فصل: یادآوری شکل های هندسی، روابط بین شکل ها، حل مسئله(الگویابی)، تقارن و ادامه تقارن

مقدمه فصل3
عنوان فصل3 کتاب ریاضی پایه دوم دبستان اشکال هندسی می باشد. دیوارها و سقف های مساجد، حرم های شریف و دیگر مکان های مذهبی با کاشی کاری های زیبایی پوشیده شده است که نشان از هنرمندی و توانایی سازندگان آن دارد.
اهدافی که برای صفحه عنوان این فصل می توان در نظر گرفت بدین شرح می باشد. (یادآوری اشکال هندسی، تقویت حس زیبایی در محیط پیرامونی، مهارت ارتباط کلامی، مهارت مشاهده و مقایسه اشکال، مهارت قرینه یابی و مدل سازی، بالابردن سطح آگاهی ها، پیدا کردن روابط بین اشکال هندسی، مهارت ساخت اشکال هندسی)

** در ادامه، نکات آموزشی و طرح درس برای آموزش مبحث تقارن آورده شده است. **
اهداف جزئی
* آموزش تقارن در اشکال هندسی
* تقارن دو قسمتی به صورت عمودی و افقی
* شناخت محور تقارن
* خواندن ساعت با نیم
* مدل سازی با اشکال هندسی
* پیدا کردن تقریبی محور تقارن در فعالیت عملی

پیامدهای آموزشی
دانش آموزان بتوانند…
– در عمل تقارن در اشکال هندسی را تجربه کنند.
– تقارن های خطی در صفحه شطرنجی، تقارن اشکال هندسی، تقارن روی ساعت را ببیند، نیمه دیگر شکل را رسم کنند.
– نیمه دیگر شکل به صورت عمودی یا افقی را رنگ بزنند و پی به تقارن اشکال هندسی به خصوص مثلث نسبت به خط تقارن ببرند.

مهارت ها
– رسم شکل متقارن، رسم خط تقارن، خواندن ساعت به صورت نیم
– برش زدن، رنگ آمیزی شکل متقارن، استفاده از شابلون
– تفکر تصویری
– تقریب زدن ضلع ها و کشیدن اشکال

پیشنهاداتی برای تدریس و پیشبرد درس
* معلم از دانش آموزان می خواهد، پروانه ای را بکشند و از وسط شکل را تا بزنند و برش بزنند و به دو نیمه کاملاً مثل هم تقسیم کنند، به طوری که دو نیمه همدیگر را بپوشانند.
* از بچه ها می خواهیم، شکل های گیاهان، حیوانات و اشکال دیگر را ترسیم کنند، خط تا ایجاد نمایند و دو طرف شکل را مثل هم رنگ بزنند.
* به کمک شابلون اشکال هندسی بکشند، و شکل ها را به دو نیمه مثل هم تبدیل نمایند.
* خط تا ایجاد نمایند و اسم خط تا را با واژه تقارن بیان نمایند.
* با توجه به خط تا (خط تقارن) نیمه دیگر شکل ها را رسم نمایند.

* در پایان صفحه 46 نیم را در ساعت تجربه می کنند، خواندن ساعت با نیم را یاد می گیرند. تقارن دو نیم های را روی ساعت می بینند.

* توصیه: ساعت درست کنند، شماره بزنند، عقربه آن را روی ساعت حرکت دهند و قسمت حرکت داده شده را رنگ بزنند و در صورت امکان با نیم بخوانند. به ارتباط نصف و نیم با آموزش روی ساعت در قالب تقارن دو نیم های روی محور افقی و عمودی پی ببرند.
* در صفحه 47 کتاب، پوشاندن سطح با اشکال هندسی می باشد ابتدا مربع را از روی قطرها تبدیل به دو نیم مربع یعنی مثلث می کند و بار دیگر از روی اضلاع نصف می کند.
* در یک صفحه شطرنجی مدل سازی و کاشی کاری و به نوعی پوشاندن سطح را با مربع های هم اندازه و مثلث ها حاصل از نیم مربع تجربه می کند و به کمک مربع و مثلث شروع به مدل سازی و پوشاندن صفحه شطرنجی می کند.
* در سوال 2 صفحه 47 با یک برش شکل ها را به دو نیمه مثل هم تقسیم می کند، هدف دو نیمه کردن شکل است. و پی به شکل هایی که متقارن هستند و متقارن نیستند می برد.
* و ساعت را در همین صفحه با نیم می خواند یعنی ابتدا ( 4 3 ) را جمع می کند و با نیم می خواند که می شود (7 و نیم) و 7 و نیم را روی ساعت دست ساز خود به نمایش می گذارد.
* به صورت ذهنی و مجرد 3 و 4 را جمع می کند به عدد 7 می رسد و با نیم بیان می کند 7 و نیم.
* در صفحه 48 کتاب، تقارن را در یک صفحه شطرنجی روی محور افقی و با خط تا (تقارن افقی) به دست می آورد.
* توصیه: ابتدا به کمک مداد B6 یا مدادهای روغنی در یک طرف خط تا و خط تقارن رنگ آمیزی کنند خط تا را ایجاد نمایند تا اثر آن در طرف دیگر خط تا و خط تقارن بیفتد. سپس پررنگ نمایند. تا دو طرف شکل و دو طرف خط تقارن و یا دو نیمه مثل هم شود.

* از شابلون و خط کش کمک بگیرند و نیمه دیگر شکل را بکشند، و یا نیمه دیگر شکل را مثل نیمه اول رنگ آمیزی نمایند.
* در سوال 3 صفحه 48 بدون استفاده از ابزار، وسط ضلع ها را پیدا کنند یعنی تقریبی وسط شکل را پیدا کنند و سپس وسط هر ضلع را با خط کش وصل کنند.

** ادامــه تقارن **
اهداف جزئی
* آموزش تقارن چهار قسمتی در اشکال هندسی
* آموزش خواندن ساعت با ربع
* کاشی کاری و پوشاندن سطح
پیامدهای آموزشی
دانش آموزان دو نیمه شکل را در محور افقی و عمودی مثل هم و هم زمان بتوانند رسم نمایند تا به یک تقارن 4 قسمتی برسند. دانش آموزان با 2 برش یا 2 خط تا شکل را به 4 قسمت تقسیم نمایند. ساعت را با ربع بخوانند.
مهارت ها
رسم شکل در دو محور افقی و عمودی هم زمان، خواندن ساعت با ربع، رسم تقارن چهار قسمتی، پوشاندن سطح، توانایی تقسیم یک شکل به 4 قسمت مساوی، تبدیل شکلی که ربع آن رنگ شده به شکل کامل.
پیشنهاداتی برای تدریس و پیشبرد درس
* معلم با دادن شکل های مختلف هندسی، از بچه ها می خواهد آن ها را با خط تا در دو محور افقی و عمودی تا کنند و شکل را به 4 قسمت مساوی تقسیم کنند.

* در تمرین دوم می خواهد نیمه سمت راست شکل را مانند نیمه سمت چپ آن طوری با خط کش و شابلون کامل کند که 4 قسمت شکل کاملاً مثل هم باشند.
* برای این قبیل فعالیت ها، ورقه های کالْک طراحی و یا مدادهای B6 که در طراحی استفاده می شود و یا مدادهای روغنی بسیار مناسب هستند، دانش آموزان با کشیدن روی خطوط و تا زدن می توانند اثر تا را پررنگ نمایند و به یک تقارن 4 قسمتی که 4 قسمت مثل هم باشند برسند و سپس هر 4 قسمت را مثل هم رنگ نمایند.
* در صفحه 49 کتاب، وقتی تقارن را در دو محور عمودی و افقی یادگرفتند روی ساعت پیاده می نمایند. و با چرخاندن عقربه بزرگ، ربع را روی ساعت به نمایش می گذارند.

* معلم می تواند روی ساعت با گذاشتن طلق، طلق را حرکت دهد و هر قسمت را که حرکت می دهد رنگ می زند، تا پی به 4 ربع روی ساعت ببرد.
* معلم از دانش آموزان می خواهد در یک تقارن 4 قسمتی هر دفعه یک ربع را رنگ بزند. در اینجا دانش آموزان بدون اینکه بیان شود، شکل های مختلف زاویه قائمه را می بینند.

* در صفحه 50 با تقسیم کردن یک مربع به 4 قسمت مثل هم به 8 تکه دست م ییابد سپس با یک مربع
کامل 9 تکه دارد که با این 9 تکه سطح شطرنجی را می پوشاند و شروع به مدل سازی می کند.
* در سوال 2، با رسم برش های مناسب، شکل را به قسمت های مثل هم تقسیم می کند.
* همچنین ساعت را با ربع می خواند ساعت را با یک ربع گذشته، و یا یک ربع مانده تجربه می کند.
* توصیه: با درست کردن ساعت توسط بچه ها و گذاشتن عقربه و حرکت عقربه بزرگ ربع را به شیوه های متفاوت تجربه کند. و تنها 15 دقیقه یا یک ربع را به شکل متداول آن نبیند بلکه با حرکت عقربه بزرگ، و یا حرکت طلق رنگی روی ساعت 15ʹ را به حالت های متفاوت ببیند و به مفهوم ربع در ساعت برسد. و بتواند ساعت را با ربع بخواند.

* در صفحه 51، تقارن 4 قسمتی را در کاشی کاری و فرش می بیند، به طوری که 4 قسمت شکل را مثل هم رنگ می زند، و به کمک شابلون و خط کش اشکال هندسی را رسم می نماید طوری که 4 قسمت شکل مثل هم شوند و در این صفحه هدفش تبدیل شکلی که ربع آن رنگ شده و یا رسم شده به شکل کامل است.

چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
آشنایی شاگردان با تقارن 4 قسمتی
* اهداف جزئی
انتظار می رود شاگردان بعد از تدریس این درس بدانند که…
– اگر دوخط تقارن به صورت عمودی و افقی بر روی یک شکل رسم گردد دو نیمه بالا و پائین نسبت محور افقی و دو نیمه چپ و راست نسبت به محور عمودی کاملا قرینه هم هستند.
– خواندن ساعت 15 دقیقه را با نام دیگری بنام ربع نیز می خوانیم.
* اهداف رفتاری
انتظار می رود شاگردان بعد از پایان این درس بتوانند…
– خط تقارن 4 قسمتی اشکال را رسم کنند.
– ساعت را با ربع بخوانند.
* رفتار ورودی
– دانش آموزان با اعداد یک تا 100 آشنا هستند.
– دانش آموزان مفهوم دسته بندی را می دانند.
* ارزشیابی تشخیصی
– از دانش آموزان می خواهیم اعداد بین 80 تا 90 را بخوانند.
– از دانش آموزان می خواهیم اشکال مثل هم را دسته بندی کنند.
* رسانه های آموزشی
کتاب ریاضی دوم ابتدایی، ماژیک، تصاویر آموزشی، مهره های رنگی، تابلو
* روش های یاددهی یادگیری
تلفیقی از روش های پرسش و پاسخ، مشارکتی، بحث گروهی
* مدل چینش کلاس
به صورت گروه بندی تصادفی
* فعالیت های مقدماتی
با نام خدا بعد احوالپرسی و حضور و غیاب از دانش آموزان و پرسیدن دلیل غیبت دانش آموزان و پرسش از درس قبل و نیز گروه بندی، درس را شروع می کنیم. برای ایجاد انگیزه چند مهره رنگی در اختیار دانش آموزان قرار می دهیم.
* ارائه درس
معلم: بچه ها این جلسه نیز می خواهیم درباره تقارن صحبت کنیم به همین خاطر به هر گروه (به هر نفر) یک شکل می دهیم. از شما می خواهم بعد از دریافت شکل یک خط تقارن افقی برای شکل رسم کنید. (توضیح خط تقارن)
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: کدام قسمت های شکل مثل هم هستند؟
شاگردان: قسمت بالا و پائین
معلم: حالا یک خط تقارن دیگر رسم کنید که به صورت عمودی باشد. (توضیح خط تقارن عمودی)
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: حالا شکل به چند قسمت تقسیم شد؟
شاگردان: به 4 قسمت
معلم: با مشورت هم بگویید کدام قسمتهای شکل مثل هم هستند؟
شاگردان: دو قسمت سمت راست و چپ شکل، دو قسمت بالا و پائین شکل
معلم: حالا شکل های دیگری در اختیار شما قرار می دهم آنها را با رسم دو خط تقارن به چهار قسمت تبدیل کنید.
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: یک ساعت آموزشی که 15: 5 نشان می دهد را به شاگردان نشان می دهد و از آنها می خواهد که آن را بخوانند.
شاگردان: پنج و پانزده دقیقه.
معلم: بچه ها هرگاه ساعتی 15 دقیقه را نشان می دهد می توان به جای 15 دقیقه از کلمه ربع استفاده کرد و ساعت را خواند.
با توضیح ساعت می شود پنج و ربع. حالا شما ساعت هایی را که تنظیم می کنم را بخوانید.
معلم: 15: 3
شاگردان: سه و ربع
معلم: 15: 7
شاگردان: هفت و ربع
معلم: با ارائه توضیحات تکمیلی مثل ربع یا اینکه یک چهارم ساعت رنگی شده بحث را کامل می کند.
* تعیین تکلیف
از دانش آموزان می خواهیم تمرین ها و مسئله ها ی تعیین شده را انجام دهند.