طرح درس و روش تدریس ریاضی چهارم، فصل3 محاسبه های تقریبی

نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: چهارم دبستان
فصل3 : ضرب و تقسیم
درس3 : محاسبه های تقریبی
مباحث و عناوین این فصل: ضرب دو عدد دو رقمی، محاسبه ی حاصل ضرب، محاسبه های تقریبی، تقسیم و بخش پذیری، تقسیم بر عددهای یک رقمی، تقسیم بر عددهای دو رقمی

مقدمه فصل3
در این فصل عملیات ضرب و تقسیم آموزش داده می شود. ابتدا ضرب یک عدد یک رقمی در یک عدد چند رقمی از کلاس سوم یادآوری و روش خلاصه نویسی آن آموزش داده می شود. سپس ضرب دو عدد دو رقمی مفهوم سازی می شود. پس از آنکه ضرب عددهای صفردار تدریس می شود. انجام عملیات ضرب در عدد مورد انتظار خواهد بود.
در بخش تقسیم نیز ابتدا مفهوم تقسیم و بخش پذیری، اجزاء تقسیم و امتحان آن تدریس شده و سپس تقسیم بر عددهای یک رقمی و دو رقمی با مفهوم سازی آموزش داده می شود. در این بین موضوع محاسبات تقریبی و توجه به خطای محاسبه و تلاش برای کم کردن خطای محاسبه نیز آورده می شود. این فصل مهم ترین بخش کتاب ریاضی چهارم است و به طور طبیعی وقت زیادی را به خود اختصاص می دهد. ضمن آنکه ممکن است با توجه به سطح دانش آموزان کلاس، تمرین های تکمیلی نیز توسط معلم برای دانش آموزان طرح گردد تا تسلط و مهارت در انجام عملیات حاصل شود.
در صفحه ی عنوانی این فصل دو تصویر موجود است. تصویر بازار نمایانگر موقعیت های فراوانی است که در آن نیاز به محاسبات احساس می شود. در تصویر پایین آن نیز تعداد کلاف های نخ را می توان با ضرب ردیف ها در ستون ها به دست آورد. ضمن آنکه با این تصویر می توان مسئله های دیگر را نیز طرح کرد.

نکات آموزشی و روش تدریس
* پیشبرد تدریس
* هدف اولین فعالیت مشخص کردن رقم تقریب مورد نظر است، پیش ازا ین به این صراحت رقم مورد نظر بیان نمی شد. انتظار می رود وقتی می گوییم با تقریب رقم صدگان، دانش آموز متوجه شود که باید بسته های 100 تایی درست کند و یا 100 تا 100 تا بشمارد و یا روی عدد، تقسیم بندی را صدتایی انجام دهد.
* در کار در کلاس نیز همین موضوع تمرین شده است. در فعالیت دوم قصد داریم دانش آموزان را با مفهوم خطای محاسبه آشنا کنیم. همین که متوجه شوند مقدار تقریبی به دست آمده چقدر با مقدار واقعی اختلاف دارد کفایت می کند.
* اما لازم نیست برای کاهش خطای محاسباتی به آنها دستورالعمل دهید و یا حالت های مختلف را بیان کنید. به همین دلیل در کار در کلاس فارغ از میزان خطا خواسته است که عددها را به نزدیک ترین ده تایی تقریب بزنند.
* در فعالیت سوم هدف کسب آمادگی برای انجام عملیات تقسیم است. در مراحل انجام تقسیم دانش آموزان به این مهارت ها احتیاج دارند. در کار در کلاس نیز علاوه بر مسئله با جواب های تقریبی، دو روش مختلف تقریب زدن در محاسبات مقایسه می شود. در تمرین های این قسمت کلمه تُن به معنی هزار کیلو معرفی شده است. این کار به تقریب زدن برحسب تن که بسیار رایج است کمک می کند.
* توصیه های آموزشی
* توصیه می شود برای کم کردن خطای محاسبات حالت های مختلف را برای دانش آموز بیان نکنید چرا که باعث سردرگمی آنها شده و درک این موضوع برای این سن زود است.
* آزمایش لیوان و گلوله مربوط به قسمت فکر کن را در کلاس انجام دهید.
* فعالیت صفحه 58 به علت پیش نیاز بودن برای درس تقسیم اهمیت زیادی دارد.
* اشتباهات رایج دانش آموزان
* وقتی با تقریب رقم دهگان سر و کار داریم، اینکه 25 برابر 30 می شود یک قرارداد است. به همین دلیل برای کاهش خطای محاسبات گاهی از اوقات 25 را 20 در نظر می گیریم. این موضوع برای دانش آموزان چالش برانگیز است.
* در آزمایش فکر کن به طور معمول دانش آموزان می گویند که گلوله ی سنگین تر آب بیشتری را جابجا می کند و ارتباط بین حجم و مقدار آب جابجا شده را درک نمی کنند.
* هدف درس
– مقدار تقریبی یک عدد را به دو روش مختلف و با درک رقم مورد نظر تقریب پیدا می کند.
– عددها را به طور تقریبی روی محور نشان می دهد و براساس آن تقسیم بندی عدد را انجام می دهد.
– مفهوم خطای محاسبه را درک می کند.
– در جمع و ضرب دو عدد از عددهای تقریبی استفاده کرده و خطای محاسبه را در حالت های مختلف پیدا می کند.
– محاسبه ی تقریبی جمع و تفریق، ضرب و تقسیم را انجام می دهد.
* ابزارهای مورد نیاز
ماشین حساب، دو لیوان و دو گلوله هم اندازه

چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
آشنایی اولیه دانش آموزان با محاسبه های تقریبی
* اهداف جزئی
دانش آموز با جمع تقریبی آشنا شود. (شناختی)
دانش آموز با ضرب تقریبی آشنا شود. (شناختی)
دانش آموز با تقسیم تقریبی آشنا شود. (شناختی)
دانش آموز بتواند محاسبه های مربوط به آنها(جمع، ضرب و تقسیم) را انجام دهد. (مهارتی)
دانش آموز نسبت به یادگیری درس جدید علاقه نشان دهد و با اشتیاق در فعالیت های تدریس شرکت کند. (نگرشی)
* روش تدریس
پرسش و پاسخ، سخنرانی
* ایجاد انگیزه
بچه ها امروز می خواهیم یه چیز جدیدی در مورد تقریب یاد بگیریم. موافقید شروع کنیم؟
* ارزشیابی آغازین
بچه ها جلسه قبل در مورد چی یادگرفتیم؟…
یه نفر بیاد این عدد رو با تقریب دهگان برام بنویسه.
یه نفرهم این یکی ر با تقریب صدگان و نفر سوم هم با تقریب هزارگان این عدد رو بنویسه.
* ارائه تدریس
بچه ها حالا می خوایم جمع تقریبی انجام بدیم. یعنی چی؟
یعنی اینکه اول اعداد رو به صورت تقریبی می نویسیم بعد با هم جمع می کنیم یا بچه ها حتی توی تقسیم و ضرب تقریبی هم همین کار رو می کنیم.
مثلا اولین جمعی که میخایم توضیح بدیم 37+22 (22 به 20 نزدیکتره و 37 به چهل)
پس نتیجه جمع ما به این صورت میشه 60 = 40 + 20
برای ضرب هم همینطور، به ضرب مقابل توجه کنید. 41  27
تقریب عدد 41 میشه 40 و تقریب عدد 27 میشه 30
پس حاصل ضرب تقریبی به صورت مقابل میشه: 1200 = 40  30
صحبت یک دانش آموز: یعنی به هر عددی که نزدیک اون عدد رو می نویسیم؟ بله
آفرین نکته خوبی دوستتون گفته.
توی تقریب هایی که اینجا می زنیم نگاه می کنیم ببینیم چه عددی به عدد مورد نظر ما نزدیکه، اون عدد رو می نویسیم.
اما بچه ها این یکی رو دقت کنین (اشاره به عدد 25)
= 25  32
تقریب عدد 42 که میشه 40، ولی تقریب عدد 25 چند میشه؟
ععد 25 رو به صورت تقریبی می توان به دو صورت نشان داد. یعنی 20 و 30
پس:
800 = 40  20 و 1200 = 40  30
هر دو جواب بالا درسته
خب بچه ها برای تقسیم تقریبی 412 بر 2به این صورت عمل می کنیم: اول نزدیک ترین عدد به 412 رو می نویسیم. نزدیک ترین عدد به 412 چنده؟
بچه ها 400
آفرین درسته. حالا 400 رو مثل تقسیم های معمولی انجامش می دیم.
خب بچه ها این یه روش انجام محاسبه های تقریبی بود. یعنی اول تقریبی هر عدد رو می نویسیم سپس عملیات رو انجام می دیم. روش بعدی اینه که اول عملیات رو انجام بدیم بعد تقریبی جواب رو بنویسیم.
مثلا: = 53 – 70
ابتدا 70 را منهای 53 کرده که جواب می شود 17
الان تقریب عدد 17 را بدست آورده که میشه 20 ( پس جواب 20 است. )
خب حالا بریم تمرینات کتاب رو انجام بدیم. یه چند دقیقه بهشون نگاه کنید بعد میگم بیاین پای تخته حل کنید. هرکی درست انجام بده و برای دوستاش توضیح بده امتیاز می گیره.
* ارزشیابی پایانی
امرزو چه چیزی در مورد تقریب یادگرفتیم؟
جمع اعداد تقریبی، ضرب اعداد تقریبی، تقسیم اعداد تقریبی
گفتیم چطوریه؟
دو روش داره یکی اینکه اول تقریب هر کدوم رو حساب کنیم بعد عملیات انجام بدیم. روش بعدی اینه که اول عملیات رو انجام بدیم بعد تقریب پاسخ رو بنویسیم.
آفرین درسته.
* تعیین تکلیف
بچه ها سوالات صفحه مربوط به کتاب رو جواب بدید و بیارید.