نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: چهارم دبستان
فصل 3: ضرب و تقسیم
درس 2: محاسبه ی حاصل ضرب
مباحث و عناوین این فصل: ضرب دو عدد دو رقمی، محاسبه ی حاصل ضرب، محاسبه های تقریبی، تقسیم و بخش پذیری، تقسیم بر عددهای یک رقمی، تقسیم بر عددهای دو رقمی
مقدمه فصل3
در این فصل عملیات ضرب و تقسیم آموزش داده می شود. ابتدا ضرب یک عدد یک رقمی در یک عدد چند رقمی از کلاس سوم یادآوری و روش خلاصه نویسی آن آموزش داده می شود. سپس ضرب دو عدد دو رقمی مفهوم سازی می شود. پس از آنکه ضرب عددهای صفردار تدریس می شود. انجام عملیات ضرب در عدد مورد انتظار خواهد بود.
در بخش تقسیم نیز ابتدا مفهوم تقسیم و بخش پذیری، اجزاء تقسیم و امتحان آن تدریس شده و سپس تقسیم بر عددهای یک رقمی و دو رقمی با مفهوم سازی آموزش داده می شود. در این بین موضوع محاسبات تقریبی و توجه به خطای محاسبه و تلاش برای کم کردن خطای محاسبه نیز آورده می شود. این فصل مهم ترین بخش کتاب ریاضی چهارم است و به طور طبیعی وقت زیادی را به خود اختصاص می دهد. ضمن آنکه ممکن است با توجه به سطح دانش آموزان کلاس، تمرین های تکمیلی نیز توسط معلم برای دانش آموزان طرح گردد تا تسلط و مهارت در انجام عملیات حاصل شود.
در صفحه ی عنوانی این فصل دو تصویر موجود است. تصویر بازار نمایانگر موقعیت های فراوانی است که در آن نیاز به محاسبات احساس می شود. در تصویر پایین آن نیز تعداد کلاف های نخ را می توان با ضرب ردیف ها در ستون ها به دست آورد. ضمن آنکه با این تصویر می توان مسئله های دیگر را نیز طرح کرد.
نکات آموزشی و روش تدریس
* پیشبرد تدریس
* هدف کلی این درس محاسبه ی حاصل ضرب دو عدد چندرقمی است. از جمله عددهایی که بعضی از رقم های آن نیز صفر است، هم چنین ضرب 3 عدد نیز در قالب مسئله مطرح شده است.
* فعالیت اول این درس با یادآوری آنچه در کلاس سوم در مورد ضرب دو عدد مضرب 10 آغاز شده است. 50 × 40
* سوال دوم نیز آموزش می دهد که چگونه می توان صفرها را کنار گذاشت و از ضرب کمکی استفاده کرد. در مسئله ی سوم نیز یک مسئله برای ضرب 3 عدد مطرح شده است. کار در کلاس این قسمت نیز به مرور این موارد می پردازد.
* در فعالیت دوم چگونگی ضرب دو عدد سه رقمی مطرح شده است. ابتدا از صفحه ی شطرنجی استفاده کنید تا جایگاه رقم ها و ارزش مکانی جا بیفتد. توجه داشته باشید برای ضرب 231 در 751 به ترتیب عددهای 1، 30 و 200 را در 751 ضرب می کنیم.
* در کار در کلاس نیز به محاسبه تقریبی پرداخته است. ضرب دو عدد تقریبی به همان صورت ضرب دو عدد مضرب 10 تبدیل شده است. همچنین ضرب دو عدد که بعضی از رقم هایشان صفر است آموزش داده می شود.
* در فعالیت سوم علاوه بر اینکه یک مسئله ضرب چند مرحله ای مطرح شده است، یک موضوع فرهنگی (صرفه جویی در مصرف آب) نیز به عنوان زمینه قرار گرفته است. در تمرین ها نیز به مرور بر بخش های مختلف این درس اختصاص یافته است.
* اهداف درس
ضرب دو عدد مضرب 10 را به درستی انجام می دهد.
ضرب دو عدد که بعضی از رقم های آن ها صفر است را به درستی انجام می دهد.
ضرب سه عدد را درست انجام می دهد و مسئله های مربوطه را حل می کند.
ضرب دو عدد چند رقمی را انجام می دهد.
از ماشین حساب برای ضرب دو عدد چند رقمی استفاده می کند.
* توصیه های آموزشی
* با توجه به روش مطرح شده در این کتاب مشکل ضرب عددهایی که بعضی از رقم های آن صفر است به طور طبیعی حل می شود. به همین دلیل توصیه می کنیم روش مورد نظر کتاب را با دقت پیگیری کنید. به مثال زیر توجه کنید. برای ضرب زیر به این صورت عمل می کنیم.
همان طور که مشاهده می کنید دهگان نداریم و در مرحله دوم 500 را در 207 ضرب می کنیم تا محل رقم ها درست قرار گیرد.
207
504×
——–
207×4 ← 828
207×500← 103500
———–
104328
* در ابتدای کار از دانش آموزان بخواهید برای محاسبه ضرب 207×500 از ضرب های کمکی استفاده کند، اما به مرور محاسبه ذهنی را تمرین کنید و دانش آموزان را تشویق کنید که بدون نوشتن ضرب کمکی حاصل را پیدا کنند.
* بدفهمی های رایج دانش آموزان
* یکی از مشکلات معمول دانش آموزان عدم توجه به جایگاه ارقام و ارزش مکانی آنهاست. به همین دلیل ابتدا از صفحه های شطرنجی نیم سانتی متری استفاده می کنیم.
* یکی از بدفهمی های رایج دانش آموزان که در مسئله ها مطرح شده است. با شنیدن کلمه روی هم، عددها را با هم جمع می کنند بدون آنکه به موضوع مسئله توجه داشته باشند.
چگونگی تدریس(طرح درس)
اهداف و پیامدها
وجود تعامل بین معلم و دانش آموزان در فراگیری درس محاسبه ی حاصل ضرب
فعالیت بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده در فراگیری درس محاسبه ی حاصل ضرب
طراحی منظم با توجه به موقعیت و امکانات درس محاسبه ی حاصل ضرب
ایجاد فرصت و تسهیل یادگیری در فراگیری درس محاسبه ی حاصل ضرب
هدف کلی
دانش آموزان باید مفاهیم درس محاسبه ی حاصل ضرب را در پایه چهارم به طور کامل فرا بگیرند.
اهداف مرحله ای
تعداد جلساتی که در هفته به این تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم اختصاص داده شده است.
تعداد دروس کتاب درسی با رعایت پیچیدگی مفاهیم کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم
تعداد ماهی که به این درس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم تخصیص یافته است.
بنابراین بعد از در نظر گرفتن مسائل و مواردی که ذکر گردید، زمانبندی کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم را بررسی و تدوین می نماییم.
هدف های رفتاری آموزشی
اهداف (با رعایت توالی محتوای درسی)
انتظارات در پایان آموزش
حیطه و سطح در بلوم
عناصر برنامه درسی ملی
تعقـل، ایمـان، علـم، عمـل و اخـلاق
عنصر
عرصه ارتباط با
خود
خدا
خلق
خلقت
اندیشیدن در مورد توانایی های دیگران و چگونگی تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم
شناختی
تفکر
*
علاقه به استفاده از نتایج تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم
عاطفی
ایمان
*
آگاهی و اطلاع از کاربرد این درس در زندگی روزمره
شناختی
علم
*
تفکر در مورد دانستنی های تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم
شناختی
عمل
*
ایمان و باور داشتن به فراگیری تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم
عاطفی
اخلاق
*
فکر کردن در مورد توانایی های دیگران و مفاهیم درس و زندگی چه ارتباطی با هم دارند.
شناختی
تفکر
*
علاقه به استفاده از عمل کاربرد درس و محاسبه های مربوط به محیط بیرون و طبیعت
روانی حرکتی
ایمان
*
درک و آگاهی از اندازه گیری آفریده های خداوند در طبیعت
شناختی
علم
*
استفاده از درس در طبیعت
روانی حرکتی
عمل
*
اندیشیدن در مورد اینکه در طبیعت چگونه می توان از این روش استفاده کرد و خدا نیز چگونه به کار برده است.
شناختی
اخلاق
*
ایمان داشتن به اینکه می توانم با تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم بهتر زندگی کنم.
روانی حرکتی
ایمان
*
درک و آگاهی نسبت به شناخت این درس به عنوان نعمت الهی
شناختی
تفکر
*
رئوس مطالب
آشنایی کامل دانش آموزان با مفهوم درس و ایجاد تفکر و خلاقیت در فرایند یاددهی و یادگیری
رسانه های آموزشی
سی دی های آموزشی، تولید محتوای الکترونیکی، پاورپوینت آموزشی، قلم نوری، برد هوشمند
پیش بینی رفتار ورودی
با یاد و نام خدا و سلام و احوالپرسی بررسی وضعیت روحی و روانی و حضور و غیاب و پرسش و پاسخ
ایجاد ارتباط
معلم بعد از احوال پرسی نظر دانش آموزان را راجع به کتاب ریاضی پایه چهارم و درس محاسبه ی حاصل ضرب می پرسد و روش های علاقه مند نمودن دانش آموزان به این درس را به کار می گیرد.
ساختار کلاسی
معلم کلاس را آماده کرده و به صورت یو شکل در می آورد و دانش آموزان را به چند گروه تقسیم می کند که بهتر بتواند با دانش آموزان ارتباط برقرار کرده و درس محاسبه ی حاصل ضرب را تدریس نماید.
روش ایجاد و تداوم انگیزه
بالا بردن قدرت استدلال دانش آموزان با استفاده از شیوه ی مناسب، علاقه مند کردن دانش آموزان به تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم و بیان موارد مختلف و توجه دادن آنها به اهداف درس
ارزشیابی آغازین
معلم درباره موضوعاتی که در درس محاسبه ی حاصل ضرب در کتاب ریاضی پایه چهارم وجود دارد به دانش آموزان تعدادی برگه که از قبل سوالاتی نوشته شده می دهد تا به سوالات پاسخ دهند و هم گروهی ها آنها را تصحیح کنند.
روش های تدریس
پرسش و پاسخ، گروهی
آماده سازی
توجه ویژه به تفاوت های فردی در بین دانش آموزان
اهمیت نحوه ی رفتار معلم با دانش آموز
ایجاد جو دوستانه جهت جلوگیری از خستگی دانش آموزان
استفاده ی بهینه از حداقل امکانات
توجه به دانش آموزان ویژه و کم حرف
استفاده از تجربیات نو و به روز و در دسترس دانش آموزان جهت تدریس.
مشارکت کلیه ی دانش آموزان در امر تدریس.
تقویت هوش بینایی، شنوایی و گویایی در دانش آموزان با طرح پرسش های گوناگون
ارائه درس جدید
فعالیت های معلم- دانش آموز: این فعالیت ها به صورت تلفیقی مطرح می شود و تفکیک آن به معنای مجزا بودن فعالیت های معلم و دانش آموز است و منطقی به نظر نمی رسد و به همین خاطر از خط چین استفاده شده است.
فعالیت های معلم
فعالیت های دانش آموزان
معلم تدریس درس محاسبه ی حاصل ضرب را آغاز می کند.
دانش آموزان کاملا به درس گوش می دهند.
معلم در رابطه با درس محاسبه ی حاصل ضرب اهداف را بیان می کند.
دانش آموزان با توجه به اهداف بیان شده مثال می زنند.
معلم تدریس درس محاسبه ی حاصل ضرب را به کمک برد هوشمند و محتوا سازی تکمیل می کند.
دانش آموزان با اشتیاق مراحل تدریس را دنبال می کنند.
معلم در حین تدریس درس محاسبه ی حاصل ضرب دانش آموزی را پای تابلو می آورد.
دانش آموز به دقت هنگام تدریس همکاری می کند.
معلم یک جمع بندی نهایی را درباره محاسبه ی حاصل ضرب برای دانش آموزان بیان می کند.
دانش آموزان از تدریس حاضر راضی و خشنود می شوند و به دقت گوش می دهند.
فعالیت های خلاقانه دانش آموزان
– پس از آموزش درس به صورت کلامی، از دانش آموزان خواسته می شود فعالیت ها را به صورت نمایش انجام دهند.
– بعد از بررسی فعالیت های انجام شده توسط دانش آموزان از آنها خواسته می شود سوالات کار در کلاس هم به صورت گروهی انجام دهند. و برای آن یک بازی بسازند.
ارزشیــابـــــی
الف: تکوینی (در جریان تدریس)
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام درس محاسبه ی حاصل ضرب، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
ب: ارزشیابی تراکمی
با استفاده از کارت های آموزشی از دانش آموزان خواسته می شود که سوالات مربوط به درس محاسبه ی حاصل ضرب را جواب دهند.
جمع بندی
و ساخت دانش جدید
پس از نظارت بر کار دانش آموزان از گروه ها خواسته می شود که با مشورت هم گروهی های خود چگونگی انجام درس، توجه به فعالیت های انجام شده را با راهنمایی سرگروه انجام دهند.
تعیین
تکالیف و اقدامات بعدی
از دانش آموزان خواسته می شود، تا برای جلسه ی بعد با توجه به تدریس کتاب ریاضی درس محاسبه ی حاصل ضرب پایه چهارم نمونه واقعی در زندگی بیان کنند.