رساله طراحی مجموعه ورزشی



وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
موسسه آموزش عالی غیر انتفاعی- غیر دولتی روزبهان
دانشکده معماری
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی
گرایش معماری
عنوان پروژه:
طراحی مجموعه ورزشی در منطقه 22 تهران
استاد مشاور:
آقای مهندس پیوندی
استاد راهنما:
آقای مهندس اسدی
نام دانشجو:
مهتاب نوروزی
تابستان 87

چکیده پایان نامه
عنوان پروژه: طراحی مجموعه ورزشی در منطقه 22 تهران
رشته تحصیلی: معماری
استاد راهنما: آقای مهندس اسدی
استاد مشاور: آقای مهندس پیوندی
نگارش: مهتاب نوروزی
چکیده پایان نامه

با توجه به موضوع پروژه کاملا مشخص است که علاوه بر طرح، ایده های طراحی و نیز استانداردهایی که درشکل گیری چنین مجموعه ای موثر است باید معرفی گردد. دو بحث فوق اساس نگارش این رساله می باشد.
درفصل اول به معرفی ورزش وفضاهای ورزشی درایران وجهان خواهیم پرداخت ودرپایان نمونه فضاهای ورزشی داخلی وخارجی معرفی فصل دوم به شناخت بستر طرح (سایت) می پردازدو کلیه عوامل شکل دهنده طرح از جمله مسائل اقلیمی، جغرافیایی، تاریخی و … را بررسی خواهیم کرد.
در فصل سوم خصوصیات جزء فضاهای مجموعه و ضوابط و استاندارهایی را که به صورت اجبارهای فنی بر طرح سایه می گسترانند به اجمال معرفی مینمایم.
فصل چهارم فرایند طراحی و روشی را که نگارنده برای طراحی دنبال نموده است به طور کلی بررسی می کند و نهایتا منابع اصلی کار پروژه، فصل پنجم راشکل می دهد.

فصل اول
کلیات

مقدمه:
بشر از دیر باز با تحرک و انجام حرکات گوناگون به نوعی اندامهای خود را به فعالیت فیزیکی وا می داشته است. چه آن زمان که با پای پیاده و به سبکی ابتدایی به دنبال شکار روان می گشته و چه در دوره های بعدی که با اهلی کردن برخی از حیوانات وسوار شدن بر پشت آن فعالیتهایی را در جهت کار و زندگی بهتر به انجام می رسانید. با پیشرفتهای مختلف تمدن بشری انجام رقابتهای ورزشی به عنوان بخشی از اوقات فراغت و سپس به صورت فعالیت هایی مستمر و حرفه ای جایگاه خود را در میان جوامع و اتبات رسانیده است.
امروزه انجام مسابقات رسمی و بین المللی در رشته های مختلف ورزشی به صورت المپیک و یا مسابقات جهانی و کسب افتخارات و عناوین قهرمانی به صورت اهدافی عالیه در آمده است.
رشته های مختلف ورزشی جدای از نوع حرکات و فعالیت های فیزیکی در یک عامل مشترک هستند و آن مسئله رقابت و کسب پیروزی است. فعالیت های ورزشی در رشته های گوناگون از تنوع بالایی برخوردار هستند.
در رشته های مختلف، فعالیت ها به صورت انفرادی ـ گروهی و تیمی ـ در زمینه های خاص یا در آب و با ابزار و آلات گوناگونی صورت می گیرد. ولی نهایتا کلیه این رشته ها در شرایط خاص مکانی و در چارچوب قوانین و ضوابط خاص شکل می گیرد. آنچه امروزه مورد توجه جدی است برخورد علمی و متاثر از برنامه ریزی های کوتاه مدت و دراز مدت با رشته های مختلف ورزشی می باشد.

طرح موضوع و اهمیت آن :
با توجه به وسعت و تعدد رشته های مختلف ورزشی، برنامه ریزی برای طراحی و ساخت مجموعه ای ورزشی ، ارتباطی مستقیم به میزان علاقمندی و نیازهای مختلف جامعه برای رشته های ورزشی دارد.
امکانات و محدودیتهای موجود – ضریب اهمیت در هر یک از رشته های در سطح جامعه منجر به نتایج زیر گشته است:
گستردگی ورزش فوتبال در بین جوانان و مادر بودن دومیدانی برای دیگر رشته های ورزش لزوم ایجاد استادیوم و زمینهای فوتبال در مجموعه ورزشی رانمایان می سازد.
با توجه به امکان انجام بسیاری از رشته های ورزشی ر سالنهای سرپوشیده برنامه ریزی و ساخت سالنهای سرپوشیده مسابقات تعداد زیادی از رشته های ورزشی را تحت پوشش قرار خواهد داد.
ایجاد امکان فعالیت در رشته های آبی برای تمامی فصول ضرورت در نظر گرفتن سالن سرپوشیده استخرها را نمایان می سازد.
برنامه ریزی و ساخت مانژ اسب سواری – پیستهای دوچرخه سواری و موتور سواری ـ زمین چمن هاکی ـ سالنهای اختصاصی اسکواش ـ بولینگ و پاتیناژ به دلایل زیر از فهرست نیازمندیهای مجموعه حذف گردیده اند:
1. وجود امکانات مشابه در دیگر مجموعه های ورزشی و یا کلوپها
2. هزینه نسبتا بالای ساخت و نگهداری
3. وجود محدودیت در زمین اختصاص داده شده در مجموعه
4. تعداد نسبتا کم افرادی که در سطح جامعه به ورزشهای فوق می پردازند.

امروز فعالیت در رشته های مختلف ورزشی تابع مکانها و شرایط خاصی است که در چارچوب آن برگزاری مسابقات شکل می گیرد.
ورزش اسب سواری به صورت کورس و یا انفرادی در شرایط مختلفی انجام می گیرد. پیست های مخصوص و یا مانژ های اختصاصی از جمله مکانهایی هستند که در آنها مسابقات برگزار می گردد. در این نوع رقابتها از موانع مختلفی تستفاده می گردد. همچنین بعضی از رقابتها در داخل سالن انجام می گیرد، که در این صورتا لازم است کف این سالنها برای جلوگیری از ایجاد مشکل برای اسب و سوار کار بستر سازی مناسب گردد.
بازی اسکواش در سالنی خاص و بوسیله راکت انجام می گیرد. در این نوع سالنها دیوارهای روبرو و جانبی از جنس صلب و دیواره پشتی (که معمولا تماشاگران از پشت آن نظاره می کنند) از شیشه نشکن ساخته می شوند. جنس کف زمین بازی نیز به گونه ای است که توپ پس از برخورد به آن شتاب خود را از دست ندهد.
در این بازی حریم وجود ندارد و دیواره ها حریم زمین را مشخص می سازند.
بدمینتون نیز ورزشی است که با استفاده از راکت و توپ مخصوص بصورت انفرادی و یا دو نفره انجام می گیرد. در این بازی محدوده بازی با استفاده از خط کشی و در دو سوی تور مشخص می گردد.
در کفسازی آن نیز از کفپوشهایی که ترجیحا حالتی نیمه ارتجاعی دارند استفاده می گردد.این روزش به غیر از سالن در زمینهای روباز نیز قابل انجام می باشد. (در هوایی آرام و بدون ورزش باد.
بسکتبال از جمله ورزشهای تیمی است که به صورت گروهی انجام می گیرد و تنها احتیاج به نصب حلقه های مخصوص در طرفین زمین بازی دارد. کفسازی آن نیز کف پوش و یا پارکت چوبی است. این ورزش را نیز در شرایط آب و هوایی مناسب می توان در هوای آزاد بر روی آسفالت انجام داد.
ورزش بوکس در رینگهای مخصوصی که دور تا دور آن بوسیله طناب محصور گردیده انجام می گیرد. ورزشی است دو نفره و توسط چند داور قضاوت می گردد. ورزشکاران این رشته از دستکش های مخصوص بوکس استفاده میکنند.
بولینگ نیز احتیاج به سالن و تجهیزات ویژه دارد. در این رشته ورزشکار با پرتاب توپ مخصوص بر روی یک مسیر مشخص بایستی بلوکهای چوبی که در ظاهر بطری شکل هستند را سرنگون سازد. در این بازی کلیه عملیات مربوط به چیدن بلوکهای بازگشت توپ به ابتدای مسیر توسط دستگاهها و تجهیزات اتوماتیک انجام می پذیرد.
ورزش پاتیناز به صورتهای مختلف انجام می گیرد، حرکات نمایشی یک و دو نفره ـ سرعت و … پاتیناژ بر روی لایه ای از یخ و با استفاده از کفشهای مخصوصی که در زیر آن تیغه فولادی عمودی تعبیه گشته قابل انجام است. کفسازی آن با استفاده از تجهیزات ویژه ای که دما را پایین نگه می دارد ساخته می شود.
پیمگ پنگ بر روی میز و با راکت و توپ انجام می گیرد. انواع آن یک یا دونفره و در سالن و یا هوای آزاد قابل انجام است.
ورزش تکواندو جزء ورزشهای رزمی است. بر روی تشک و با استفاده از کلاه ایمنی و حرکات دست و پا انجام می گیرد.
تنیس بر روی زمین های رسی و یا در داخل سالن ها قابل انجام است. همانند بدمینتون به صورت یک و یا دو نفره و با استفاده از راکت و توری به ارتفاع 91 سانتی متر از کف زمین بازی انجام می گیرد.
تیراندازی از جمله ورزشهایی استکه با ادوات مختلف انجام می گیرد، تفنگ، تپانچه و یا کمان. تیر اندازی با تفنگ و تپانچه از فواصل مختلف (25 متری ـ 50 متری…) و یه حالتهای ایستاده و درازکش انجام می گیرد. برای ایمنی بیشتر، از تجهیزات ویژه مانند شیشه های ضد گلوله و صداگیرهای مخصوص در این نوع سالنها استفاده می گردد. تیر اندازی با کمان نیز معمولا در سالنهایی انجام می گیردکه از تورهای محافظ در اطراف زمین استفاده می گردد.
ورزش دوچرخه سواری امروزه در ورزشهای مختلف مانند مسابقات استقامت در جاده ها و پیست به صورت انفرادی و تیمی انجام می گیرد پیستهای دوچرخه سواری با شیب عرضی متفاوت در نقاط مختلف (با توجه به زاویه گردش و سرعت دوچرخه سوار) و از جنس بتونی و یا چوبی ساخته می شود. طول استاندارد چنین پیستهایی در یک گردش کامل 33/333 متر می باشد.
یکی از متنوع ترین رشته های ورزشی دومیدانی است که حکم ورزش مادر برای دیگر ورزشهارا داراست. شاخه های مختلف این رشته عبارتند از: مسابقات دو با مسافتهای گوناگون ( 100 ـ 200 ـ 400ـ 800 ـ 1000 ـ … و ماراتن) ـ مسابقات پرتابی (دیسک – چکش – نیزه ـ …) ـ مسابقات پرشی (ارتفاع ـ طول ـ سه گام ـ با نیزه.)
مسابقات دو میدانی به غیر از دو ماراتن که معمولا در سطح شهر و یا جاده های بین شهری انجلم می گیرد در داخل مجموعه ای تحت عنوان استادیوم ورزشهای میدانی انجام می گیرد. مسابقات دو معمولا بر روی پیست (از جنس تارتان ـ رس و یا کفپوشهای مناسب)، و دیگر حرکات بر روی چمن زمین فوتبال و یا پشت دروازه ها با ایجاد محدوده ها و موانع و یا تجهیزات ویژه قابل انجام هستند.
ژیمناستیک نیز یکی دیگر از ورزشهای مادر است. این ورزش در رشته های مختلف و در داخل سالن انجام می گیرد رشته حرکات زمینی بر روی تشک مخصوص و دیگر رشته ها مانند حلقه ـ خرک ـ پارالل … بر روی اسباب و ادوات ویژه انجام می پذیرد. نکته مهم در انجام همزمان رشته های مختلف در داخل سالن نحوه چیدن وسایل و رعایت فواصل استاندارد مابین این حرکات می باشد.
سنگ نوردی بر روی دیوارهای طبیعی و یخچالها سالیان دراز به عنو ان یکی از رشته های جنبی کوه نوردی مطرح بوده است. اما امروزه دامنه این کار به داخل سالنها و محوطه های باز ورزش هم کشیده شده و همه ساله مسابقات مهمی در رده های مختلف در کشورها انجام می گیرد. ساخت و نصب دیوارهای مصنوعی با استفاده از مواد مختلف و ایجاد شرایط مشابه دیوارهای طبیعی این امکان را به وجود آورده است تا علاقمندان این رشته بتوانند با تمرینهای مختلف خود را برای رویارویی با دیوارهای طبیعی با صعوبت بالا آماده سازند.
یکی از محسنات شمشیر بازی قابلیت انجام آن در هر سالنی است که نور و کف آن مناسب باشد. در شمشیر بازی ورزشکاران به صورت تک به تک با یکدیگر به مسابقه می پردازند (در رشته های فلوره و سایر … ). امروزه برای ثبت دقیق ضربات وارده از لباسهای مخصوص به همراه کلاه محافظ (بر روی صورت) لستفاده می گردد و این ضربات از طریق کابل مخصوصی که به پشت لباس ورزشکاران وصل است و همچنین پیست فلزی کف بر روی دستگاههای الکترونیکی ثبت می گردد.
از جمله ورزشهای آبی، شنا است. مسابقات شنا در استخرهای با ابعاد استاندارد (سرپوشیده و سرباز) قایل انجام است . ورزشکاران در مسابقاتی با مسافتهای مختلف (100 متر ـ 200 متر ـ 400 متر ….) و در رشته هایی همچون کرال سینه ـ کرال پشت ـ قورباغه و پروانه به رقابت می پردازند.
یکی از رشته های جنبی ورزش شنا مسابقات شیرچه است. ورزشکاران با قرار گرفتن بر روی سکوهایی به ارتفاع 1 ـ 3ـ 5 ـ 5/7 و 10 متری به سمت استخر اختصاصی شیرچه (با عمق استاندارد) پرش انجام می دهند.
رشته فوتبال امروزه پر طرفدارترین ورزش در جهان می باشد. برگزاری منظم مسابقات جهانی ـ المپیک ـ در سطح قاره ها و باشگاهها رویدادهای مهمی هستند که اکثریت افراد را که نوعی با این ورزش آشنا می کنند. این مسابقات در استادیومهای ورزشی بر روی زمینهای چمن طبیعی و مصنوعی با نصب دروازه های استاندارد در طرفین طولی زمین و با حضور دو تیم 11 نفر انجام پذیرفته و یکی از نمودهای بارز تلاش و هماهنگی گروهی درکنار قدرت بدنی ـ تاکتیکها و تکنیکهای فردی است.
نوع دیگری از فوتبال که بخصوص در سالیان اخیر گسترش یافته، فوتبال سالنی است که در آن تیمها بصورت 5 نفره و در داخل زمینی به ابعاد 36*28 متر به رقابت می پردازند. معمولا اطراف چنین زمینی با تورهای محعافظ پوشیده شده و بازی آن احتیاج به مهارتها و خلاقیتهای فردی بازیکنان دارد.
کاراته به عنوان یکی از رشته های رزمی به صورت رقابتهای تک به تک و یا حرکات نمایشی و قدرت تمرکز و اراده (کاتای انفرادی و تیمی) انجام می گیرد. معمولا در داخل کلیه سالنهای ورزش قابل انجام می باشد.
رقابتهای کشتی در داخل سالنها و بر روی تشک های مخصوص انجام گرفته و کشتی گیران در رشته فرنگی و آزاد با یکدیگر به رقابت می پردازند.
موتورسواری یکی از رشته های پر هیجان است که بر روی پیستهای مخصوص و رده های مختلف (سرعت …) صورت می گیرد.
واترپولو ورزشی است تیمی که بازیکنان در داخل استخر سعی در قرار دادن توپ در دروازه حریف می کنند. با توجه به ابعاد محدوده بازی که با علائم رنگی شناور بر روی آب مشخص می شود قابل انجام در استخرهای استاندارد می باشد.
والیبال بصورت تیمی و با استفاده از توپ و تور جدا کننده زمینهای بازی دو تیم انجام گشته و قابل انجام در کلیه سالنهای ورزشی و زمینهای خط کشی شده در هوای آزاد است.
ورزش باستانی که یکی از ورزشهای اختصاصی و محلی کشورمان می باشد جنبه مسابقاتی ندارد و تنها برای حفظ آمادگی جسمانی و تقویت روحیه ایثار و جوانمردی ورزشکاران انجام می کیرد. معمولا در زورخانه و داخل گودهای دایره شکل انجام پذیرفته و ورزشکاران در فضایی روحانی به انجام حرکات ورزشی می پردازند.
وزنه برداری صحنه نبرد ورزشکاران با پولاد سرد است. معمولا در داخل سالن و بر روی سکوهای مخصوصی به بالا بردن وزنه های مختلف بر بالای دستان خویش می پردازند. جزء معدود ورزشهایی است که به هنگام انجام، برای حفظ تمرکز و اعتماد به نفس در سکوت و آرامش کامل برگزار می گردد.
هاکی با استفاده ازچوبدستی های مخصوص و توپ بر روی چمن ـ داخل سالن و بر روی یخ انجام می گیرد. ورزشی است تیمی که فیزیک قدرتمند بازیکنان و هماهنگی های تاکتیکی و تکنیکی بین آنان از عوامل مهم به شمار می روند.
هندبال نیز همانند فوتبال با استفاده از توپ مخصوص و با این تفاوت که در آن به جای پاها از دست برای به حرکت در آوردن توپ استفاده می گردد، قابل انجام در داخل سالنهای بزرگ و زمینهای روباز ورزشی است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به بررسیهای انجام شده می توان اولویت بندی زیر را برای رشته های مختلف ورزشی در سطح مملکت ارائه نمود:
* فوتبال ـ کشتی
* فوتبال سالنی
* بدمینتون ـ بسکتبال ـ پینگ پنگ
* شنا ـ والیبال
* تنیس
تیراندازی ـ دوچرخه سوازی – دومیدانی ـ ژیمناستیک ـ ورزش باستانی ـ وزنه برداری ـ هندبال
اسب سواری ـ بوکس ـ شمشیربازی ـ شیرجه ـ موتورسواری
سنگ نوردی ـ واترپولو ـ هاکی
اسکواش ـ بولینگ ـ پاتیناژ ـ تیراندازی با کمان
طبقه بندی
با توچه به خصوصیات و ویژگیها و ایعاد و استانداردهای هر یک از ورزشها، می توان دسته بندی زیر را ارائه نمود:
ورزش اسب سواری در هوای آزاد احتیاج به پیست و یا مانژ مخصوص دارد.
ورزشهای فوتبال و دو میدانی در استادیوم ورزشی قابل انجام هستند.
دوچرخه سوازی احتیاج به پیست مخصوص دارد.
موتور سواری نیز بایستی در پیستهای مخصوص انجام گیرد.
ورزشهای اسکواش ـ بولینگ ـ پانیتاژ و تیراندازی با توجه به تجهیزات و جزئیات ویژه محتاج سالنهای اختصاصی خود هستند.
ورزشهای شنا ـ شیرجه و واترپولو در یک مجموعه سرپوشیده ( سالن استخرها) قابل انجام هستند.
هاکی روی چمن احتیاج به زمین مخصوص دارد.
ورزشهایی که امکان انجام آن در یک سالن ورزشی سرپوشیده وجود دارد عبارتند از:
* بدمینتون
* بسکتبال
* بوکس
* پینگ پونگ
* تکواندو
* تنیس
* تیراندازی با کمان
* ژیمناستیگ
* سنگ نوردی
* شمشیربازی
* فوتبال سالنی
* کاراته
* کشتی
* والیبال
* ورزش باستانی
* وزنه برداری
* هندبال

فصل دوم:
مطالعات محیطی

بررسی عوامل طبیعی
جغرافیای طبیعی
موقعیت جغرافیایی:
شهر تهران در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز و حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران واقع شده است و شمالی ترین فرونشست ایران مرکزی به شمار می آید.. تهران از نظر جغرافیایی در 51 درجه و4 دقیقه تا 51 درجه و 33 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 35 دقیقه تا 35 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است..
بیشتر نقاط ییلاقی پیرامون رودخانه هایی شکل گرفته که براثر ذوب تدریجی برف های البرز جریان می یابد و همین رودخانه ها آب مصرفی تهران را تامین می کنند.. در جنوب تهران ناحیه بیابانی با آب و هوای گرم و خشک به همراه دشت های نمک، سائیدگی کوه ها و خصوصیات کامل کویری مشاهده میشود و در غرب تهران دشت حاصلخیز قزوین قرار دارد.. شهر در نقاط شمالی حدود 1700 متر و در نقاط جنوبی حدود 900 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.. در شرق تهران کوه های دوشان تپه و سرخه حصار قرار دارند که بلندترین آن ها بیش از 2200 متر ارتفاع دارد،. همچنین کوه بی بی شهر بانو در منتهی الیه جنوب شرقی تهران قرار دارد.د.به طور کلی تهران دارای تابستان های گرم و خشک و زمستان های سرد است و نیمه شمالی آن شرایط سرمای بیشتری دارد..
موقعیت زمین شناسی:
بستر تهران از رسوبات آبرفتی فرسایشی شدید البرز تشکیل شده که ضخامت آن در برخی نقاط به 1000 مترمی رسد. شهر تهران را می توان به دو بخش کوهپایه و دشت تقسیم کرد که بخش کوهپایه تا اراضی عباس آبادادامه می یابد و پس از آن دشت تهران – ری آغاز می شود که از رسوبات رودخانه های کن، کرج و جاجرود تشکیل شدهاست .دشت تهران را دو رود اصلی کرج در غرب و جاجرود در شرق و رودخانه های فصلی دربند، دارآباد، درکه و کن مشروب می کنند.. طبق مطالعات لرزه شناسی منطقه 22در پهنه اول لرزه شناسی قرار ندارد.. لذا ساخت و ساز در این اراضی با رعایت استانداردهای سازه ای مانعی ندارد..
شرایط محیطی
اقلیم طبیعی:
تهران تحت تاثیر موقعیت خاص جغرافیایی و تاثیر عوامل طبیعی در طول سال از آب و هوای کاملاً متفاوتی برخوردار است و به طور کلی در فصل تابستان گرم و خشک و در زمستان سرد است.
دما و تابش آفتاب :
حداقل و حداکثر دمای ثبت شده در تهران به ترتیب 7- درجه سانتی گراد در دی ماه (درحوزه جنوبی ) و 44 درجه سانتی گراد در تیر ماه (درحوزه غربی ) بوده است.. میانگین درجه حرارت سالانه حداقل 3/14 در حوزه شمالی و حداکثر 1/17 در حوزه غربی است،. زاویه تابش آفتاب در اول دیماه خیزی 30 درجه نسبت به افق دارد و به منظور تابش آفتاب به داخل ساختمان ها در ساعات 30/10 تا 30/13 باید ساختمان ها علاوه بر جهت گیری مناسب مقابل تابش آفتاب،به میزان 73% ارتفاع ساختمان ها از یکدیگر ( با توجه به کسر اختلاف تراز ) فاصله داشته باشند. زاویه تابش خورشید در فصل تابستان خیزی 78 درجه دارد که لازم است از نفوذ نور در تابستان ها بوسیله سایبان ها یا امثال آن کاست.. به طور کلی استقرار ساختمان ها در حوزه 5/10 تا 5/22 درجه جنوب شرقی علاوه برتامین نور خورشید در زمستان، درجلوگیری از کانالیزه شدن باد غالب غربی تهران نیز مفید خواهد بود.

جدول 5-1: تعداد ساعات آفتابی تهران در ماه های مختلف
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
شماره ماه
217
182
180
188
203
270
308
345
356
344
298
213
تعداد

رطوبت نسبی:
به طور کلی رطوبت تهران در فصل زمستان نسبتاً کافی و در تابستان ناکافی است. حداکثر رطوبت نسبی روزانه 74 درجه و حداقل 21 درجه گزارش شده و میانگین رطوبت نسبی در حوزه های مختلف شهر حداقل 36 درجه و حداکثر 57 درجه بوده است. جهت تعیین منطقه آسایش انسان با مطالعه برروی عوامل اقلیمی مانند درجه حرارت، رطوبت نسبی و جریان باد و در نظر گرفتن فرهنگ مردم نقاط مختلف، نموداری تهیه شده که در آن مناطق آسایش و راحتی انسان در دو فصل زمستان و تابستان براساس میزان رطوبت و درجه حرارت تعیین شده است.. با توجه به این نمودار تهران در بیش از نصف سال در منطقه آسایش واقع است.
باد:
وزش باد در تهران علاوه بر کارکرد عمومی آن مانند تلطیف هوا، پایین آوردن دما و تامین اکسیژن محیط، نقش مهمی در رفع آلودگی بالای هوا دارد. بویژه اگر این باد از میان فضای سبز عبور داده شود و مملو از اکسیژن و رطوبت مناسب باشد .به طور کلی باد غالب سالیانه تهران باد غرب است که تاثیرآن در بهار و زمستان بیشتر است و در زمستان به دلیل سرما وضعیت را دشوار می کند. گرمای تابستان تهران نیز به هنگام وزش بادهای نسبتاً مناسب جنوب و جنوب شرقی بهتر و قابل تحمل تر می شود. در جدول زیر درصد مواقع آرام و جهت های عمده باد در چهار فصل سال در تهران مشاهده می شود.

جدول 5-2: وضعیت وزش باد در فصول مختلف سال در تهران
جهت عمده بادها به ترتیب اهمیت
درصد مواقع آرام
فصل
غرب – شمال غربی – جنوب غربی
24%
بهار
جنوب شرقی – غرب – جنوب
27%
تابستان
غرب – شمال
41%
پاییز
غرب – شمال غربی
42%
زمستان

بارندگی:
میزان بارندگی سالانه در حوزه شمالی تهران 4/410 میلی متر و در حوزه جنوبی 207 میلی متر است. میانگین تعداد روزهای بارانی سال در دوره 15 ساله اندازه گیری شده، حداکثر 95 روز ( در حوزه غربی ) و حداقل 26 روز ( در حوزه جنوبی ) ثبت شده است.. به طور کلی درصد میزان بارندگی تهران در بهار، تابستان، پاییز و زمستان نسبت به کل بارندگی شهر به ترتیب %20، %2، %32 و %46 می باشد.
تاریخچه ورزش در ایران
هدف ورزش در ایران باستان
برجسته ترین قسمت تربیت خردسالان و نوجوانان در عصر هخامنشی تربیت بدنی بوده ولی مفهوم تربیت بدنی در نزد آنها بسی وسیع تر از مفهوم آن نزد پارسها و نزدیک به همان مفهوم در نزد یونانیان بوده است. انواع ورزشها نه تنها به منظور بهداشت و نیرومندی رشد جسمانی بوده بلکه متضمن تربیت خودداری و چالاکی و شکیبانی و تحمل سختیها مانند تشنگی و خستگی و نیز هدف جویی و ایجاد روح قهرمانی بوده است.
ورزشها که به طور دسته جمعی انجام گرفته نوجوانان را به فداکاری و آنها را به هم هدفی و همکاری تربیت می کرده است. فراتر از اینها اینکه جمله وزرشهای گوناگون آنها وابسته و پیوسته به کارهای ضروری حیاتی بوده است.
انواع ورزشهای این دوره
ایرانیان به فرزندان خود سه چیز می آموختند: اسب سواری، تیراندازی و شنا. منظور ازتعلیم شنا دو قسمت بود، یکی پاکیزگی مذهبی بود و قسمت دیگر منظور عملی و جنگی داشته است و پس از آشنایی با شنا عبور ازرودخانه با اسلحه را می آموختند. چوگان نیز یکی از ورزشهالی مخصوص ایرانیان باستان بوده که از زمانهای بسیار قدیم در بین آنها رواج داشته است .چوگان نیز مانند شکار جزو تعملیات جنگی بوده است.ورزشهای رایج دیگر این دوره به اختصار عبارتند از تیر و کمان، شمشیر بازی، سوارکاری، پرتاپ زوبین و بندبازی و شطرنج؛ بعضی از متخصصین که تعدادشان بسیار قلیل بوده به بازی شطرنج می پرداختند بعضی ایرانیان آن را صد رنج می نامیدند که به معنای صد گونه رنج و زحمت است ایرانیان برای این بازی اهمیت بسیاری قائلند و مدعی هستند که هر کس دراین فن بیشتر ورزیده باشد شایسته حکمرانی به جهان است.
زورخانه و ورزش در قرون بعد از اسلام
زورخانه به مدت دویست سال استیلای بنی امیه و بنی عباس به کشور ایران استقرار یافت. سازمان دهندگان نیروی زمینی فتیان و عیاران به مردان زورمند رزمنده و نیرومندی احتیاج داشتند که مقاصد انها را خوب درک کنند و بتوانند پیاده یا سواره و به سرعت و به هر وسیله خود را به اقصی نقاط کشور برسانند، با بازوانی نیرومند به طرز استفاده از ابزارآلات جنگی از قبیل گرز و شمشیر و کمان و سپر آشنا باشند. معهذا لازم بود که برای تجهیز و تربیت یک چنین افرادی در نیرومندی جسم و جان جلساتی مخفیانه داشته و به محلی که در پیچ و خم گوچه ای بود و در خارج روزنی نداشت و جلب توجه نمی کرد و فقط با دریچه ای کوچک به خارج ارتباط می یافت خود را برسانند و در آنجا بازوی خود را محک زنند و آنها این محل را زورخانه یا خانه زور می نامیدند.
در دوران باستان ورزشهای مختلفی در ایران وجود داشته ولی دلایلی که وضعیت زورخانه را درآن دوران روشن کند، وجود ندارد پایه های اصلی زورخانه در دوران تسلط خلفای بنی امیه رونق یافت در زمان سلطه مغولان به ایران وسعت یافت. از آنجایی که تمرین حرکات رزمی شیعیان و بکار بردن اسلحه در این دوره ها به صورت آشکار خالی از دردسر نبود لذا لازم بود که به جای گرز میل و در عوض سپر. سنگ یا تخته و در جای تیر و کمان کباده بر دست گرفته که درموقع ضروری از آمادگی بدنی لازم برخوردار باشند. چرخ زدن و پا زدن را به خاطر چالاکی و سرعت در جنگها به کار می بردند تا مرد جنگی بتواند با جهش و جنبش از غافلگیر شدن در زمان جنگ مصون بماند و سرعت عمل خود را حفظ نماید و اگر در جایی محاصره شد بتواند با چرخ زدن و یورش به دشمن جان خود را حفظ کند.
طبل زورخانه به مفهوم طبل میدان نواخته می شد، زیرا با صدای طبل جان تازه ای به کالبد جنگاوران دمیده می شد و بر نیروی جنگیدن آنها افزوده می شد.
کوتاهی درب زورخانه برای از بین بردن غرور و کبر و خودخواهی انتخاب شده است تا پهلوانان به هنگام ورود و خروج تا کمر خم شده و تعظیم نمایند.
گود زورخانه هم به روایتی به یاد قبر شش گوشه حضرت سیدالشهداء (ع) شش ضلعی انتخاب شده است. عمق این گود نیز به دلیل پائین تر پنداشتن و افتادگی افراد نسبت به دیگران است.
ساختمان زورخانه
می گویند نخستین کسی که طرح زورخانه را ریخت پوریای ولی بود. زورخانه به مکانی می گویند که مردان در آن ورزش می کنند. بیشترین زورخانه ها در کوچه پس کوچه های شهر ساخته شده است. بام آن به شکل گنبد و کف آن گودتر از کف کوچه است. در آن کوتاه است و هر که بخواهد از آن بگذرد و داخل زورخانه بشود باید خم شود. در گذشته این دربه یک راهروی باریک با سقف کوتاه باز می شد و آن راهرو به سردم زورخانه می رسید. اما امروز ه برخی از در ورودی زورخانه ها به صورت دو لختی و با فاصله یک پله نزدیک به سردم باز می شود.
سردم
سردم محل دم برآوردن و شعر خواندن مرشد است که معمولا در یکی از غرفه های چسبیده به راهرو و یا نزدیک پلکان ورودی زورخانه ساخته می شود و آن صفحه ای است نیم گرد که کف آن از کف زورخانه یک تا یک و نیم متربلندتر است.
در جلوی سردم چوب بستی است که به آن زنگ وپرقو آویخته اند. بر روی سکو زیر چوب بست اجاقی کنده شده که در آن آتش می ریزند و هرگاه اجاق نداشته باشند منقل فلزی الکتریکی زیر چوب بست می گذارند و مرشد ضرب خود را با حرارت آتش اجاق یا منقل گرم می کند تا صدای آن رساتر شود. علت وجودی سردم در زورخانه به ظاهر از یادگارهای زمان رواج تصوف است ورزشکاران صوفی مسلک در آن زمان با استفاده از شیوه تصوف محل ضرب گیری مرشد و سکوئی را که مرشد در آن می نشسته سردم نامیده اند. برخی نیز بر این باورند که مرشد با نشستن در چنین جائی می تواند به راحتی رسم تشریفات و آداب و تعارفات زورخانه را در حق واردین و خارچ شوندگان ادا کند.
گود
درمیان زورخانه گودالی است هشت ضلعی به طول 4 یا 5 متر به عمق حداکثر یک متر که در اصطلاح زورخانه گود نامیده می شود.
در گذشته کف گود را چند لایه بوته و خاشاک گذاشته و روی آن خاک رس ریخته و هموار می کردند. امروزه ساختن این چنین گودها از میان رفته است و سطج گودها را با پوشش های پلاستیکی هموار می کنند. سراسر دیوار گود ساروج اندود شده و لبه آجری آن را با چوب می پوشانند تا اگر ورزشکاران هنگام ورزش به لب گودبخورتدتنشان زخمی نشود.گودزورخانه محلی است که ورزشکاران درآن ورزش باستانی و کشتی پهلوانی را انجام می دهند. در بالای گود وگرداگرد آن غرفه هایی ساخته شده که جای نشستن تماشاچیان جامه ورزشکاران و لنگ بستن وتنگ پوشیدن آنان است. یکی دو غرفه از این غرفه ها نیز انبار وسایل ورزشی است.
شطاران (دوندگان)
فن شاطری هیچ ارتباطی با مفهومی که امروزه از این کلمه استنباط می شود ندارد و این لغت به کسانی اطلاق می شده که حرفه اصلی آنها راهپیمایی یا دویدن به مسافتهای طولانی و دراز بوده است. از این جهت گورهی شطاران را دوندگان حرفه ای دنیای قدیم می دانند. بسیاری از شطاران از شاطری امرار معاش می کردرند و به دلیل نداشتن شغل و حرفه دیگری جذب در بارو و دستگاههای سطلنتی می شدند و یا به صورت مزدور در درگیری این یاآن امیر شرکت می جستند. در جنگها برای کشف وضعیت و کسب خیر خود را به نزدیک اردوی دشمن می رساندند. انتقال به شغل شاطری شرایط خاصی داشت که افراد به راحتی از عهده آن بر نمی آمدند. شخص داوطلب مدتها زیر نظر استادان این حرفه به تمرین می پرداخت و چنانچه در برگزاری امتحان موفق می شد جواز اشتغال به کار برای وی صادر می گشت.
تاریخچه استادیوم های ورزشی
نسل اول: یونان باستان
فضاهای ورزشی دریونان باستان دونوع بود:
1- استادیوم 2- هیپودرم
استادیوم
استادیا مسافتی بود که در مسابقات دو المپیک باستان توسط ورزشکارن طی می شد و از آنجایی که این طول برابر با طول ورزشگاه ها نیز بود، واژه استادیوم بر آنها اطلاق گشت.
استادیوم عبارت بود از یک فضای بزرگ و طویل طبیعی یا مصنوعی که به صورت مسطح آماده و در آن پیست های متعدد ساخته میشد. در طرفین این پیستها و بر روی ردیفهای پلکانی اداره کنندگان و تماشاگران مسابقات قرارمی گرفتند. طرح کلی استادیومها عبارت بود از میدانی مستطیل شکل به طول 600 فوت که در دو انتهای خود به نیمدایره ختم می شد. محل تلاقی یکی از دو نیمدایره ها با خطوط کناری میدان که خطی صاف بود به عنوان خط شروع و پایان مسابقات قرار می گرفت.
تا جایی که ممکن بود حای استادیومها را در محل دره های طبیعی منظور می کردند تا بتوانند با استفاده از شیب طبیعی زمین از مشکلات اجرایی و همچنین هزینه های ساخت این ساختمانهای عظیم تا حد زیادی بکاهند.
جایگاه تماشاگران در قالب ردیفهایی سنگی بر روی شیب طبیعی زمین و چرخش کامل به موازت دو نیمدایره انتهایی آن همراه بود. مسئله استفاده از شیب طبیعی زمین در مورد استادیومهای اولیه یونان، مانند المپیا، دلفی، تبس و اپیداروس مطرح بودند.
در ادوار بعد در صورتیکه به هر دلیل استفاده از شیب طبیعی زمین به طور کامل مقدور نبود، بقیه ساختمان استادیوم را بر روی زمین های مسطح می ساختند استادیومهای افسوس و آتن از دسته اخیر به شمار می روند. استادیومهای کهن یونان از خصوصیتی برخوردار بودند که دیگر در هیچ دوره ای به چشم نخورد و آن، ترکیب آنها با معابد و پرستشگاه ها بود، این ترگیب در قالب قرارگیری پرستشگاه ها محرابها و مجسمه های خدایان در جوار میادین مسابقت و در هم آمیختگی مسابقات ورزشی و مراسم مذهبی مشهود بود. المپیک ریشه در اساطیر یونان داشت و مراسم آن به مثابه مقدسترین اعمال صورت می پذیرفت. لذا استادیومهای یونان باستان از بعد مذهبی نیز حائز اهمیت بسیار بودند و از ین جهت نیز وعده گاه یونانیان به شمار می آمدند درسال 1895 میلادی استادیوم آتن با تلاش و صرف هزینه های بسیار از سوی یک یونانی به نام آوروف بازسازی شد تا نخستین المپیک نوین درآن برگزار گردد.
این استادیوم باز سازی شده که تاریخ ساخت آن به سال 330 قبل ازمیلاد بر می گردد و یک بار نیز توسط هردوس آتیکوس تجدید بنا و تکمیل شده، میتواند تصاویر روشنی از معماری و روحیه استادیومهای یونان باستان والمپیک های کهن را در برابر ما زنده کند.

2- هیپودرم
در هیپودرم نیز مسابقات سوارکاری و اسب دوانی برگزار می کشت.
نسل دوم:امپراطوری روم
رومیان که به واسطه تسخیر یونان با تمدنی درخشان مواجه شده بودند در بسیاری از ابعاد به ویژه در زمینه معماری تحت تاثیر عمیق آن قرارگرفتند.
در همین راستا استادیومهای یونانی به عنوان الگوهای اولیه برای ساخت میادین اسب دوانی و ارابه رانی مورد توجه معماران رومی قرار گرفتند. بدین ترتیب از در هم آمیختن فرم استادیومهای یونانی با مهارت معماران یونانی در ساختن سازه های چند طبقه شکل جدیدی از استادیوم پدید آمد که رومیان آن را سیرکوس می خواندند.
درمیان استادیومهایی از این نوع سیرکوس فلامینوسسیرکوس ماکزنتیوس و سیرکوس ماکزیموساز شهرت بیشتری نسبت به دیگران برخوردار بودند.
اما رومیان به تماشای نبرد و خونریزی مسابقات خشن علاقمند بودند نه ورزشهای صلح آمیز یونانیان!
آنچه این مردم درنده خو را ارضا می کرد تماشای دریده شدن گلادیاتورها توسط حیوانات وحشی یا کشته شدن آنها به دست یکدیگر بود نه رقابتهایی با اهداف ورزشی.
علاقه و اصرار رومیان به تماشای چنین صحنه هایی موجب پیدایش نوع جدیدی از ساختمان چند عملکردی شد. این نوع از ساختمان که آفی تئاتر رومی خوانده می شد، را می توان نسل دوم استادیومها دانست.
آفی تئاتر رومی ساختمانی با پلان بیضی شکل است که ردیف جایگاه تماشاچیان آن در اطراف یک میدان به صورت پلکان بزرگ مدوری قرار گرفته است.
می توان آفی تئاتر رومی را ترکیب دو تئاتر از طریق اتصال پشت به پشت صحنه هایشان دانست بدین ترتیب فضایی چند عملکردی به وجود آمد که به منظور تماشای تئاتروهمچنین مبارزات گلادیاتوری و عملیات آکروباتیک می توانست مورد استفاده قرار بگیرد آفی تئاترهای رومی در زمره شاهکارهای مهندسی و هنر معماری دوران امپراتوری روم به شمار می روند. ارتباط فرم و عملکرد به ویژه از نظر دسترسی ها و سیرکولاسیون داخلی، ارتباط تماشاگران با میدان نمایش و همچنین نحوه شکل کیری سازه های چند طبقه این ساختمان های غول پیکر مهارت واستادی معماران آندوره را به بهترین نحو نمایان می سازد. از میان مشهورترین آمفی تئاتر های رومی می توان به آمفی تئاتر های پمپی، ورونا و کولیزیوم اشاره کرد.
به واسطه فوران کوه آتشفشانی وزوو که در سده اول میلادی ، شهر پمپئی را در گدازه های خود فرو برد، آمفی تئاتر این شهر به همان شکل اولیه خود در میان گدازه ها حفظ شد تا هجده قرن پس از آن باستان شناسانی که شهر پمپئی را حفاری می کردند شاهد بیرون آمدن نمونه ای سالم و منحصر به فرد از آمفی تئاترهای رومی از دل زمین باشند.
سیرکوس ماکزیموس
در میان سکه های به جا مانده از دوران تراژان نقش ساختمان عظیم الجثه ای به نام سیرکوس ماکزیموس ثبت گردیده است.
سیرکوس ماکزیموس بزرگترین استادیوم ساخته شده در جهان تا به امروز به شمار می رود.این بنای غول پیکر که ب 600 متر طول و دویست متر عرض داشت قادر بود 250000 تا 300000 نفر تماشاگر رادر خود جا دهد رقمی که حتی تا به امروز به عنوان یک رکورد شگفت انگیز بر جای مانده است.
تاریخ ساخت سیرکوس ماگزیموس به قبل از دوران جمهوری روم باز می گردد. اولین ساختمان قرار گرفته در این سایت در زمان تارکوینس در قرن ششم قبل ازمیلاد ساخته شد و در ادوار بعد به ویژه در اواخر جمهوری روم به دست افراد متعددی چون کلودیوس، نرو و در راس آنها ژولیوس سزار، توسعه یافت و تکمیل شد.
این ساختمان غول پیکر که مثال خوبی از تاثیر پذیری معماران رومی از الگوهای حاکم بر معماری استادیومهای یونانی به شمار می رود، به منظور برگزاری مسابقات اسب دوانی و ارابه رانی در دره ای میان پالاتین و آونتین بنا شده بود.
این بناها در فاصله اندکی از کاخ امپراتوری قرار داشتند به طوری که پنجره های کاخ به آن مشرف بودند.
این ردیفها به تماشاگران مسابقات اختصاص داشت. یک جایگاه مخصوص نیز در طرف مشرف به کاخ امپرتوری برای امپراتور و همراهان وی درنظر گرفته شده بود. همچنین برای سناتورها، افراد سرشناس تامین کنندگان بودجه مسابقات، برگزار کنندگان مسابقات و داوران نیز جایگاههایی ویژه ساخته شده بود.
در قوس انتهایی زمین یک طاق نصرت ساخته شده بود و در منتها الیه طرف مقابل آن یعنی انتهای دیگر زمین دروازه های شروع مسابقات قرار داشتند. در آنها اسبها و ارابه ها تا زمان شروع مسابقه منتظر می ماندند. با علامت شروع هر دوازده دروازه به طور همزمان باز می شدند. میدان مسابقه به طول 370 متر و عرض 82 متر همانند استادیومهای یونان در دو انتهای خود به صورت نیمدایره درآمده بود تا اسب ها و ارابه ها امکان دور زدن داشته باشند. وسط میدان با ستونهای مصری موسوم با ابلیسک، مجسمه ها، آبنماها و ستونهای متعدد تزیین شده بود. کف این میدان به واسطه افراط درباریان نو کیسه در تجملات، با قطعات گرانبهای سرب قرمز، میکا و مرمر سبز پوشیده شده بود.
در دوران استفاده از این بناکه زمانی بسیار طولانی بود ریزش جایگاهها که از جنس چوب بودند یکبار به رقم 1112 نفر و بار دیگر بیش از 13000 نفر تماشاگر را به کشتن داد، همچنین وقوع دو فقره آتش سوزی عظیم در سده های اول میلادی آسیب های کلی به بنا وارد کرد.
با این همه مسابقات تا اواسط قرن ششم میلادی کم و بیش ادامه داشتند. مع ذالک در این هنگام قسمتهای تخریب شده بنا به ویژه قوسهای زیر جایگاهها به مکانهای مناسبی برای روسپیان ، فالگیرها و آشپزها تبدیل شده بودند.
آخرین برنامه در سال 549 میلادی توسط توتیلا ترتیب داده شد اما پس از آن تحت فشار کلیسا مسابقات تعطیل شد و این ساختمان عظیم که دیگر از آن نگهداری نمی شد به تدریج ویران گشت.
کولیزیوم
کولوسوس در زبان لاتین به معنای غول پیکر و عظیم الجثه می باشد از این رو نام کولیزیوم بر بزرگترین و مشهورترین آمفی تئاتر رومی دوران امپراتوری نهاده شد.
عملیات ساختمانی کولیزیوم درمرکز شهر رم در محلی میان یک دره کم عمق بین پالاتین و تپه های اسکیلاین و کائیلیان توسط امپراتور وسپاسین در سال 70 میلادی آغاز و به دست فرزندش تیتوس درسال 82 میلادی به پایان رسید از آنجاییکه این پدر و پسر منصوب به خانواده فلاویان بودند رومیان کولیزیوم را آمفی تئاتر فلاویان نیز می خواندند.
شکل این ساختمان در پلان بیضی (قطر بزرگ) 206 متر و عرض (قطر کوچک) 171 متر است این بیضی در سطح همکف به 80 عدد ورودی تقسیم شده است که از این تعداد دو ورودی شمال غرب و جنوب شرقی مختص تردد ورزشکاران و گلادیاتورها و دو ورودی شمال شرقی و چنوب غربی مخصوص تردد امپراتور و سناتورها و سایر ورودیها مختص تماشاگران عادی بود.
تقسیم بندی مذکور به صورت شعاعی در حقیقت شکل دهنده اصلی تقسیمات پلان بود و اساس محور بندی فوندانسیون ساختمان را نیز تشکیل می داد.
ساختمان از انواع بتن با ترکیب سنگهای آتشفشانی که رومیان در ساخت و به کار بردن آنها تبحر و قرنها تجربه داشتند ساخته شده بود.
تماشاگران از شش سطح می توانستند به جایگاههای مخصوص خود دسترسی پیدا کنند که ردیف های پایین به طبقات ممتاز مردم اختصاص داشت این بنای غول پیکر که قادر بود بین50000 تا 70000 نفررادر خود جای دهد در مواقع مورد نیاز سرپوشیده نیز می شد بدین منظور یک سایبان پارچه ای عظیم الجثه بر روی طنابهایی که به تیرهای قرنیز آفی تئاتر بسته شده بودند می افتاد و توسط دسته ویژه ای از ملوانان بر افراشته می شد تا برای تماشاگران سایه ایجاد کند. بر روی این سایبان عطرهایی نیز پاشیده می شد تا بوی تعفن ناشی از خون کشته شدگان و مجروحان و نمایشها را تا حدی بپوشاند.
صحنه عبارت بود از میدانی بیضی شکل در وسط ساختمان که به اشکالی استادانه با راهروها و اتاقهای زیرین خود مرتبط بود ورود حیوانات وحشی به صحنه در لحظات مقتضی و با تمهیدات زیرکانه با استفاده از دریچه ها و قرقره های مخصوص انجام می گرفت.
قطر بزرگ این میدان بیضوی شکل 96 متر و قطر کوچک آن در حدود 60 متر است، بر روی کف چوبی این میدان و میادین مشابه آن ماسه پاشیده می شد تا خونهای بر روی زمین ریخته شده کشته شدگان و مجروحان را جذب کند به همین دلیل این میادین آرنا نام گرفتند این واژه که هنوز هم به میادین ورزشی اتلاق می شود در زبان فارسی به معنای ساحل و ماسه است.
نمای خارجی کالیزیوم در هر طبقه از یک ردیف قوس قاب بندی شده تشکیل شده است فواصل بین طبقات با یک سری خطوط افقی قوی که به صورت سرتاسری ساختمان را احاطه می کنند پوشیده شده اند. در هر یک از طاق نماهای نمای بیرونی ساختمان مجسمه ای زیبا نصب شده بود. مجسمه غول پیکر نرو نیز با ارتفاعی نزدیک به سی متر در مجاورت کولیزیوم شکوه خاصی به فضای اطراف این بنا بخشیده بود. امروزه از این مجسمه ها اثری بر جای نمانده است.
زلزله های متعددی که شدید ترین آنها در قرون 13 و 14 میلادی اتفاق افتاد قسمت قابل توجهی از طاق های زیرین ساختمان را فرو ریخت اما قسمت اعظم بنا تا به امروز به عنوان بزرگترین یادگاری معماری دوران امپراتوریروم بر جای مانده است.
نسل سوم
اسپانیا و پرتقال
در دوران قرون وسطی هیچگونه میدان خاص ورزشی دراروپا ساخته نشد تنها ورزشهایی که تماشاچی داشتند،رقابتهای جنگی مثل نیزه بازی (نبرد شوالیه ها) و یا جنگ خروسها بودند. جایگاه های موقتی که برای تماشاگران این مسابقات برپا می شدند هیچ یک نشانی از معماری با شکوه گذشته را با خود نداشتند.
پس از این دوران دربرخی از کشورهای لاتین به ویژه اسپانیا و پرتغال میادین گاوبازی با الگوبرداری از آمفی تائرهای رومی اما در مقیاس بزرگتر ساخته شدند.
میادین گاوبازی بیشتر به عنوان یک فضای نمایشی مطرح بودند،تا استادیوم ورزشی، با این وجود بواسطه عملکرد ساختمانی وسیر تاریخی میتوان از آنها به عنوان نسل سوم استادیومها یاد کرد.

نسل چهارم
استادیومهای فوتبال
پس ازانقلاب صنعتی ابداع ورزشهای نوین در کنار روند رو به رشد رفاه عمومی موجب گسترش کلوپهای ورزشی در سطح کشورهای اروپائی شد.
کلوپهای کریکت اولین زمینهای اختصاصی را تاسیس کردند و برخی از آنها تصمیم به تشکیل تیم فوتبال گرفتند و یا اینکه امکانات خود را به کلوپهای دیگر اجاره دادند.آنها برای زمینهای فوتبال مناسب بودند. زمینهائی از قبیل رامال لین، اورال، ترنت بریج و ریس کورس از جمله اولین زمینهای چند منظوره در انگلیس بودند.
فوتبال در عرض سه دهه قدرتمندترین و مردمی ترین بازی لیگی شد که در خیلی شهرها توانست زمینهایی را که در خدمت امکانات عمومی بودند به انحصار خود درآورد. در چندین مورد اگر خود کلوپها از عهده هزینه بر نمی آندند، سرمایه گذاران به آنها کممک می کردند. در موارد دیگر ازمساعدتهای علاقمندان استفاده می شد.
کلوپهای ویژه به زودی دریافتند که مردم نیاز به فضای جدا کننده و همچنین یک فضای دریافت برای پرداخت بهای ورودی دارند.
تماشاچی بیشتر به منای رفع عطشهای بیشتر جذب آرای بیشتر، بدست آوردن ثبات بیشتر و بدست آوردن سکه های شش پنی بیشترو با گذشت دو دهه از شکل یافتن اتحادیه فوتبال، فوتبال راه خود را پیدا کرد.
اولین پله حصار کشیدن در اطراف زمین بود، جایگاههائی که تماشاچیان می توانستند پرش کنند. حصار کشی همچنین هویتی را به همراه داشت. پس از مدتی بر روی حصار، آگهی هائی نصب می شد که تبدیل به یک منبع درآمد گردید. به منظور ایجاد دید بهتر، جایگاههای بعدی بصورت صفحات شیبدار در اطراف زمین ساخته شد.
روند تکامل در ساخت چهارمین نسل این مجموعه ها تاکنون ادامه داشته است. متناسب با رشد امکانات مالی و تکنولوژیک و بوجود آمدن استادیونهای اختصاصی ساخت این ورزشگاهها از شکل سطح، ابتدا به صورت صفحات شیبدارو سپس به جایگاههای مسقف و بالاخره جایگاههای مسقف چند طبقه در استادیومهای جدیدتر تغییر یافت با این توضیح که تلفیقی از ساختار فوق الذکر در استادیومهای قدیمی تر به چشم می خورد. ناگفته نماند که به موازات تکمیل ساختار استادیومها سایر امکانات رفاهی نیز درآنها گسترش یافت.
نسل پنجم
استادیومهای المپیک مدرن
ایده نسل پنجم استادیومهای ورزشی در دهه 1890 و همزمان با ساخت یک کپی تقریبا دقیق از سالنهای سیرک باستانی در آتن برای بازیهای المپیک 1896 پا گرفت. از اولین دوره بازیهای المپیک جدید که بگذریم روند رو به رشد تکامل این گونه استادیومهای همه منظوره ورزشی که اساس آنها بر مبنای تلفیق زمین فوتبال با پیست دو میدانی استوار است، با استقبال روز افزون ملل ازاین بزرگترین رویداد ورزشی چشمگیر بوده است.
ویمبلی لندن که در سال 1923 ساخته شد از معروفترین استادیومهای از این دسته می باشد این استادیوم که در آن بازیهای المپیک 1948 برگزار گردید گرچه بارها از لخاظ ساختار و تجهیزات بهسازی شده است، ظرفیت تماشاچی خود را تا عصر حاضر حفظ کرد و از این لحاظ اهمیت بسیار داشته است.
در سال 1936 مسابقات المپیک دربرلین و در استادیومی که تحت فشار دولت آلمان به سرعت ساخته شده بود، برگزار شد. این استادیوم که تا به امروز نیز باقی مانده است با هدف تبلیغ برای حکومت نازی آلمان ساخته شد.
از آن هنگام به بعد توجه به تقویت روحیه ملی کشورها و همبستجگی جهانی از یک سو و تضمین بازگشت هزینه های صرف شده جهت احداث مجموعه های ورزشی از سوی دیگر،در کنار ارتباط تنگاتنگ هنر معماری و تکنولوژی با تحولات فکری و هنری، دولتها را به احداث و ایجاد این مجموعه های المپیک به مثابه مظاهر رشد ملی و فرهنگی برخورد می کنند، بدین جهت می توان تاثیر آخرین دستاوردها و مباحث معماری و تکنولوژی ساختمان رادر قالب استادیومهای جدید مشاهده کرد.
نمونه هایی شاخص از این دسته در ذیل معرفی می گردند:
استادیوم المپیک رم
این استادیوم که برای برگزاری المپیک 1960 توسط معمار برجسته ایتالیا نروی طراحی شده بود بصورت الگویی برای ساخت استادیومهای بعدی درآمد. سالن ورزشی این مجموعه المپیک که توسط همین معمار طراحی شده بود به عنوان یکی از بهترین نمونه های معماری آن دوره در دائره المعارفهای معماری جهان ثبت شد.

استادیوم المپیک مونیخ

درسال 1972 بار دیگر آلمان عهده دار برگزاری بازیهای المپیک شد. در این هنگام روحیه اجتماعی به سوی تعدیل و زدودن خاطرات تاریخی مربوط به استادیوم برلین (1936) بر دولت این کشور حاکم بود.
در نتیجه استادیوم مونیخ با سقفی بسیار ظریف و زیبا بر روی یک طرف آن ساخته شد. در این هنگام سازه های سبک به تدریج جای خود را در معماری سقفهای استادیوم و سالنهای ورزشی باز می کردند. در جریان واگذاری مسئولیت طراحی در سالهای اخیر، استادیومهای المپیک و همچنین استادیومهایی که برای برگزاری مسابقات پرطرفدار جام جهانی فوتبال ساخته می شوند، دقت و وساس بسیاری به خرج داده می شود. به عنوان مثال، پنج تن از معماران برحسته عهده دار طراحی سالنها و استادیومهای مختلف المپیک بارسلونا (1992) کشتند.
ویژگیهای خاص ساختمانی استادیومهای ورزشی این فرصت را به معماران خبره در طراحی سازه می دهد تا بتوانند پیشگام ایده های نو در این زمینه باشند.
استادیومی که توسط رنزوپیانو برای بازیهای جام جهانی 1990 در شهر باری ایتالیا طراحی شد در زمره شاهکارهای این معمار برجسته به شمار می آید. از جمله مهمترین نمونه های اخیر این گونه پروژه ها می توان از طرح سانتیاگو کالاتراوا برای مجموعه در دست احداث برلین نام برد.

بررسی عوامل مصنوع:
تاریخچه پیدایش تهران:
پیش از صفویه:
نام تهران برای نخستین بار در یکی از نوشته های "تئودورسیوس" یونانی در اواخر قرن 2 ق.م. به عنوان یکی از توابع ری ذکر شده و اسناد موجود نشان می دهد که تهران قبل از سده سوم هجری وجود داشته است. این منطقه که در گذشته ری نامیده می شد، به لحاظ آب و هوای مناسب، شاهراه های تجاری و اهمیت نظامی مورد توجه بوده است. .اختلافات مذهبی و حمله مغول در قرن ششم باعث فروپاشی ری و اهمیت یافتن شهرهای اطراف مانند ورامین گشت..
صفویه:
تبدیل تهران به شهر و گسترش آن از زمان شاه طهماسب صفوی آغاز شد. .او قزوین را پایتخت اعلام کرد و چون برای زیارت به حرم حضرت عبدالعظیم در ری می رفت، جهت استراحت در تهران که از باغات سرسبز و آب گوارا بهره مند بود، توقف می کرد. لذا در سال 961 هجری به دستور وی اولین برج و باروی شهر با چهار دروازه که به چهار سوی کشور باز می شدند احداث گردید. تهران در دوران صفویه مورد توجه قرار گرفته و رشد زیادی کرد تا حدی که در پایان این دوره از یک روستا به شهر تبدیل شد..
قاجار:
در فاصله صفویه تا قاجار، تهران تغییر مهمی نداشت. .در دوران قاجار ابتدا آقا محمد خان به دلایل نظامی ، نزدیکی تهران به قبایل قاجار، مرکزیت جغرافیایی و دسترسی به همه نقاط ایران، تهران را پایتخت اعلام کرد. پس از آن در دوران فتحعلی شاه بناهای جدید از جمله مسجد شاه وعمارت قزاقخانه تاسیس شد. ،آنگاه در دوران ناصرالدین شاه و با صدارت امیر کبیر برای تهران نقشه تهیه شد و در اطراف شهر خندق حفر کردند.. تهران در این دوره دارای 12 دروازه گشت.همچنین سفرهای ناصرالدین شاه به اروپا باعث شد وی از مهندسان اروپایی جهت تغییر چهره سنتی شهر،یاری جوید که در این راستا خیابان های مختلف، خط راه آهن تهران – ری و خطوط تراموا در مسیرهای بازار – لاله زار، شاه عبدالعظیم – ایستگاه ماشین دودی، بازار – باغشاه، دروازه قزوین – میدان شاهپور،…. ایجاد گردید..
پهلوی اول:
در اغاز قرن 14 خورشیدی خیابان های سپه، لاله زار و اسلامبول و میدان توپخانه مهمترین راسته ها و مرکز شهر تهران با رنگ و روی اروپایی بودند. .در زمان رضا خان شهرداری امر توسعه شهر را در دست گرفت و تاسیسات عمومی و زیر بنایی مانند شبکه راه، آب و برق ایجاد شد. معابر تعریض گشت و بافت های تاریخی بریده شد تا ابتدا و انتهای شهر به هم متصل شود. در این دوران سبک تقریباً تمامی ساختمان های دولتی سبکی جدید، تلفیق شده از معماری قبل از اسلام ایران و معماری اروپایی بود.
بعد از 1320:
با شروع اصلاح اراضی رشد شهر افزایش یافت و سرمایه های فراوان به داخل شهر سرازیر گشت. سبک بین المللی جای همه سبک ها را گرفت و بسیاری از الگوهای غربی در زندگی مردم رسوخ یافت. در این دوره روند تخریب بافت های تاریخی تسریع گشت و شهر کم کم بدون برنامه ریزی با رشد بسیار زیاد و نامنظم و تخریب بافت های ارزشمند گذشته و جایگزینی انواع سبک ها،بدون هماهنگی و تبعیت از نظام معماری و شهرسازی قابل قبول مواجه شد. به گونه ای که هم اکنون تهران در همه عرصه های شهری از جمله دسترسی، ترافیک، آلودگی، فضای سبز، الگوی توسعه، اقتصاد، مرکزیت، صنعت، کاربری ها، بافت شهری، چشم اندازها،…. با مشکلات بسیار جدی روبروست..
توسعه کالبدی تهران
ساختار کالبدی و بافت شهر:
ساختار کالبدی و بافت شهری تهران از یک نظام برنامه ریزی شده پیروی نمی کند و تحت تاثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی حاکم برآن شکل گرفته است.. بافت تهران به شکلی شعاعی گسترش یافته و محله های مسکونی، تجاری، اداری و تفریحی به شکل نامنظم حول هسته مرکزی شهر شکل گرفته اند. با نگاهی گذرا به کالبد شهری تهران در می یابیم که تفکیک قطعات زمین از ضوابط مشخصی تبعیت نکرده و کاربری اراضی غالباً در قطعات کوچک و نامتناسب تعریف شده است. بافت های قدیمی شهر فرسوده یا نابود شده اند و عمدتاً عملکرد و کارآئی لازم را ندارند. شریان های ارتباطی و خدماتی شهر انسجام کافی ندارند و محله ها از همخوانی فضایی و خدماتی بی بهره اند. مرکز شهر تهران از فاصله های گوناگون بویژه در محدوده بلوار کشاورز تا میدان توپخانه و خیابان های بهارستان تا کاگر به طور جدی و در سایر راسته ها از جمله خیابان های ولی عصر، شریعتی، مطهری، بهشتی،…. تحت اشغال مراکز تجاری و اداری یا گونه های مسکونی تبدیل شده به مراکز تجاری و اداری قرار گرفته است. به طور کلی الگوی فعلی شهر تهران جدا از هندسه بسیار نامناسب و عدم خوانایی فضاها یک الگوی تک مرکزی و نامنظم است که خیابان های مرکزی شهر به شکل شطرنجی هستند و سایر نقاط از طریق خیابان ها، بزرگراه ها و بلوارهای متعدد مستقیماً به هسته مرکزی وصل میشوند.
همت، رسالت، حقانی و خیابان افریقا که هر یک از مهمترین شریان های ارتباطی شهر محسوب می شوند امکانات لازم جهت دسترسی این هسته فرعی به سایر هسته ها را پیشاپیش مهیا کرده اند. به ویژه انکه اراضی عباس آباد در موقعیتی استثنایی به مراکز شرقی، غربی و مرکزی شهر دسترسی نسبتاً مناسبی دارند.

فصل سوم:
مطالعات معماری

انواع فضاهای ورزشی (کاربرد و اهداف متفاوت)
مجموعه هایی که جهت فعالیتهای ورزشی طراحی و ساخته می شوند بسته به موارد استفاده خاص آنها، به اشکال مختلف در می آیند و شامل فضاها و زیر فضاهای مخصوص خود می باشند. واضح است که مجموعه ای قرار است در حد مسابقات کشوری یا بین المللی مورد استفاده قرار گیرد از نظر کالبد و استانداردها و حتی تجهیزات پیرامونی کاملا متفاوت از مجموعه ای است که باید در سطح محله کار کند یا به گروه خاصی مثلا کودکان یا معلولان سرویس دهد.
برای اینکه گزارش و مطالعات اولیه کار جامع باشد، در ابتدا نظری اجمالی خواهیم داشت بر نیازها و اصول طراحی هر یک از این مجموعه ها.
زمینهای بازی کودکان
هدف از احداق چنین مجموعه هائی پرورش توانایی های بدنی کودکان و کمک به رشد و حفظ سلامت و شادابی آنهاست. آنچه که باید در طرح بهره برداری ازاین مجموعه دقیقا مد نظر داشت، تناسب نوع بازی و وسیله آن با موقعیت و سن کودک است. به دلیل محدودیت جا در شهرهای بزرگ امکان تحرک برای کودکان ساکن آپارتمانها کم است. لذا در این قبیل فضاها سعی می شود تا کودک بیشتر با طبیعت (باغ و پارک) مرتبط بوده، از هوای آزاد و محیط وسیع در حین بازی و ورزش استفاده کند. البته وجود سالنی جهت استفاده در شرایط نامساعد جوی بسیار مطلوب است. زمینهای بازی که در مقیاس محلات مسکونی طرح می شوند باید ایمن و حتی الامکان دارای وسایل بازی ساده و بی خطر باشند تا کودکان بتوانند بدون کمک مربی به نحو صحیح از آنها استفاده کنند. محیط مناسب ورزش کودکان باید حتی المقدور متنوع و رنگارنگ و شادی آور باشد تا کودک از انجام حرکات ورزشی لذت برده آنرا پیگیری کند.
فضاهای ورشی در مقیاس محله و مراکز آموزشی پایه
این مجموعه ها می توانند شامل فضاهائی جهت استفاده بزرگسالان ( به صورت تفریحی) و یا نوجوانان در جوار مراکز آموزشی (مدرسه یا دبیرستان) باشند. در هر دو صورت تنوع امکانات در رشته های مختلف ورزشی مهم تر از بالا بودن کیفیت وسایل و تجهیزات آنهاست. بدلیل آنکه درمورد اول (یعنی در مقیاس محله) استفاده کنندگان مشخص و تعریف شده نیستند و از هر قشری و در هر سنی مطرح می شوند و در مورد دوم (نوجوانان) لازم است شناخت کلی در همه قشری و در هر سنی مطرح می شوند و در مورد دوم (نوجوانان) لازم است شناخت کلی در همه شاخه های ورزشی بدست آورند و با کمک مربی رشته مورد علاقه و استعداد خود را در انتخاب ادامه دهند.
فضاهای ورزشی درمقیاس منطقه و مراکز آموزش عالی
این مجموعه ها به نسبت مجموعه های مورد قبل گسترده تر، تخصصی تر و پر هزینه تر بوده، دارای تجهیزات کاملتر و مفصل تری است. شامل سالنهای سرپوشیده و زمینهای روباز استانداردی است که در سطح منطقه (یا بعضا درسطح شهر) توزیع شده اند.
هر کدام از آنها در یک یا چند رشته خاص و نزدیک به هم،فعالیت دارند و محل تمرین و برگزاری مسابقات کوچک و بزرگ در سطح شهر می باشند. غالبا هر چند فضا تحت پوشش یک سازمان خاص (مثلا سازمان تامین اجتماعی،بانک ملی ایران، شرکت تعاونی منطقه * ) با یکدیگر مرتبط بود و با سرمایه گداریهای آن سازمان احداث و نگهداری می شود. برخی از این فضاها تنها به اعضا و مشترکین وابسته به سازمان مادر سرویس می دهند و تعدادی نیز جنبه عمومی داشته، از جمله خدمات و تجهیزات شهری محسوب می گردند.
استادیومهای چند هزار نفری
این فضاها غالبا به منظور برپائی مسابقات ورزشی مهم در رشته های متنوع در سطخ کشور و یا بازیهای جهانی طراحی می گردند لذا در برگیرنده زیر فضاهلای متعددی از قبیل: سالنهای سرپوشیده مسابقات (بازیهای آبی و خشک)،باشگاه ها و سالنهای تمرین .در این رشته های مختلف ورزشی، زمین های روباز،ساختمان خدمات جنبی (مانند رستوران، مراکز اداری و تجاری)، پارکینگ های اتومبیل، زمینهای بازی کودکان و … می باشند. این اماکن از شاخص های مهم شهری و سرمایه های ملی یک کشور به شمار می روند.
در طراحی این مجموعه ها به واسطه کثرت استفاده کنندکان (تماشاچیان، ورزشکاران، کارکنان و …) علاوه بر حل روابط داخلی و طراحی معماری جزء فضاها، مسائل متنوع دیگری نیز درنظر گرفته شود.از آن جمله است:
* مکان یابی مناسب محل اجرای پروژه در شهر.
* نحوه ارتباط صحیح مجموعه با محلات شهری،
* طراحی و پیش بینی فضاها با گنجایش کافی جهت حرکت، توقف و توزیع جمعیت در مجموعه،
* تفکیک ورودیها و مسیرهای حرکت و تجمع گروه های مختلف (تماشاچیان ، کارکنان ورزشکاران، مربیان،خبرنگارن و ….) برای جلوگیری از تداخل فعالیتهای خاص هر گروه.
* سهولت دسترسی و شناسایی بخشهای مختلف مجموعه،
* امکان کنترل و برقراری نظم و پرهیز از ازدحام، درروزهای مسابقه

تاسیسات ورزشی در مقیاس شهر و محله بطور کلی از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
* سالنهای سرپوشیده
* استادیومهای فوتبال
* زمینهای بازی روباز
* ساختمان اداری
* پارکینگ های عمومی
* پارک وفضای سبز
خدمات (مانند رستوران، سرویس ها، مراکز خرید، و نمایشگاه ها) که می تواند به صورت متمرکز با پراکنده در سایت جایگذاری شود.
هر فضا بنا به نوع فعالیت خاصی که در آن انجام می گیرد دارای مشخصات متفاوتی است، ابعاد و اندازه هر فضا، میزان نور، درجه حرات، دفعات تهویه پیش بینی های موارد اضطراری و … همگی تابع نوع فعالیت و تعداد افرادی است که از آن فضا استفاده می کنند.
مقررات و معیارهای طراحی سالن ها
مشخصات فضایی و معماری سالن های ورزشی
در طراحی سالنهای ورزشی نوع فعالیت ورزشی و کیفیت برگزاری آن تعیین کننده است به گونه ای که زمین های ورزشی در داخل سالنها در سه مقیاس مختلف براساس شرایط پیش بینی شده قابل طرح می باشد:
* گروه اول: زمین های ورزشی مناسب مسابقات مللی و بین المللی
* گروه دوم: زمین های ورزشی مناسب مسابقات داخلی یا منطقه ای یا استانی
* گروه سوم: زمین های ورزشی مناسب تمرین و بازیهای تفریحی در سطح محلات.
باید توجه داشت که اگر سالن ورزشی به صورت چند منظوره در نظر گرفته می شود. قابلیت های زیر باید تامین گردد:
قابلیت سازگاری: قابلیت سالن در پاسخگویی به تعداد فعالیت های ورزشی که در نظر گرفته می شود.
قابلیت انطباق: قابلیت فیزیکی سالن برای مناسبترین بهره برداری از آن در هر یک از فعالیت های ورزشی و غیر ورزشی پیش بینی شد در آن.
قابلیت انعطاف: عدم مزاحمت تجهیزات و وسایل هر یک از فعالیت ها در برگزاری دیگر فعالیت های پیش بینی شده.
پیش بینی موارد کلی زیر در طراحی عمومی سالنها شاخص کیفیت مطلوب در طراحی و اجرای آن است:
-نظم و شکل کلی بنا و سازه آن باید متناسب و جوابگوی فعالیت های ورزش و سایر فعالیت های اجتماعی پیش بینی شده در آن باشد و مضافا -خصوصیت نمایشی و فرهنگی این بنا مشخصا در بافت شهری اطراف خود و الگوی توسعه و تکامل باشد.
-انتخاب مصالح جزئیات ساختمان و رنگها هماهنگ با نظم و شکل کلی بنا و در جهت هدف فوق باشد.
-فضای داخلی سالن ضمن کارایی متناسب با فعالیت های پیش بینی شده بخصوص مشخصات مورد نیاز ورزشها باید به طور مطلوبی آرایش و نور پردازی شود.
-پیش بینی پنجره برای استفاده از نور طبیعی باید با توجه به فعالیت های ورزشی صورت گیرد تا مزاحمتی برای بازیکنان فراهم نشود.برای روشنایی عمومی سالن توصیه می شود از نورهای غیر مستقیم در بالای دیوارها و یا سقف استفاده شود به گونه ای که روشنایی مصنوعی بتواند به راحتی جایگزین روشنایی طبیعی و یا تقویت کننده آن شود. بدون اینکه منبع روشنایی جا به جا شود.
ابعاد و اندازه های سالن های ورزشی چند منظوره
براساس فرم های بین المللی و همچنین رعایت حداقل استانداردهای فضایی و تجهیزات مورد نیاز کلی سه اندازه برای سالنهای ورزشی قابل پیش بینی است:
* سالنهای بزرگ ورزشی با مساحت بیش از 1000 متر مربع
* سالنهای متوسط ورزشی با مساحت بین 500 تا 1000 متر مربع
* سالنهای کوچک ورزشی با مساحت کمتر از 500متر مربع

دسترسی سالنها:
دسترسی سالنها شامل دسترسی بازیکنان تماشاچیان وسایل نقلیه موتوری و خاص می باشد که در هر مورد امکانات دسترسی به شرح زیر باید فراهم شود:
الف ـ دسترسی بازیکنان
* دسترس بازکنان به سالن به صورت کنترل شده و مستقل از تماشاچیان باید تامین شود.
* دسترسی بازیکنان به سرویسهای بهداشتی و رخت کن باید به صورت اختصاصی و مستقیم تامین شود.
* دسترسی بازیکنان به انبارهای ورزشی باید کنترل شده و مستقیم باشد.
* دسترسی بازیکنان به محل استراحت و نظارت بازیها می باید فراهم باشد.
* دسترسی بازیکنان به فضاهای جنبی باید به تناسب عملکرد هر یک امکان پذیر باشد.
ب- دسترسی تماشاچیان
* دسترسی تماشاچیان به جایگاه کنترل شده و مستقیم باشد.
* دسترسی تماشاچیان به سرویسهای بهداشتی باید فراهم باشد.
* دسترسی تماشاچیان به فضاهای جنبی به تناسب عملکرد هر یک باید امکان پذیر باشد.

پ ـ دسترسی وسایل نقلیه موتوری
دسترسی اتومبیل های خدماتی به داخل سالن برای جا به جا کردن تجهیزات نظافت و انجام تعمیرات و همچنین در مواقع اضطراری باید تامین شود.
دسترسی اتومبیل های کارکنان و بازیکنان باید با توجه به امکانات در داخل محوطه ورزشگاه تامین شود.
دسترسی اتومبیل های بازدید کنندگان و تماشاچیان باید در خارج از محوطه ورزشگاه تامین شود.
ت ـ دسترسی های خاص
امکان دسترسی و نظارت بخش اداری و خدماتی به سالن باید فراهم باشد.
پیش بینیهای لازم برای دسترسی معلولین باید در نظر گرفته شود.
ارتفاع سالنهای ورزشی
ورزشهایی نظیر بدمینتون، تنیس و ترامبولین نیاز به ارتفاعی برابر با 1/9 متر برای برگزاری رقابت های بین المللی دارد. البته چنین ارتفاعی بیش از حد نیاز برای ورزشهایی مانند بسکتبال و والیبال می باشد. ارتفاع 6/7 متر در سالنهای متوسط که مسابقات داخلی در حد استانی انجام می شود تقریبا جوابگوی تمامی ورزشها می باشد. درسالنهای کوچک با توجه به مسائل اقتصادی ارتفاع سقف را تا 7/6 متر می توان کاهش داد این ارتفاع اگرچه مطلوب نیست ولی در حد بازیهای ساده و تمرین نیز مشکلی به وجود نخواهد آورد.

انبار سالنهای ورزشی
فضای انباری در سالنهای ورزشی یکی از مهمترین فضاهای پشتیبانی می باشد که برخلاف تصور باید دارای مساحت نسبتا زیادی معادل حداقل 10% مساحت سالن باشد. از آنجایی که دسترسی به وسایل و تجهیزات ورزشی باید سریع و به سهولت تامین شود، پیش بینی انبارهای مستطیل شکل در طول سالن برای ارائه خدمات سریع مناسب تر می باشد. در این انبارها پیش بینی دو در در دوانتها یکی در داخل سالن و دیگری که در بزرگی است به سمت محوطه بیرون کمک موثری در کارایی فضای انبار خواهد کرد.
اندازه و مساحت انبارها بر اساس سه نوع سالن ورزشی به شرح زیر می باشد:
در سالنهای ورزشی بزرگ مساحت انباری بیش از
100 متر مربع
حداقل ارتفاع در انبار
7/2 متر
عرض درانبار
5/4 متر
در سالن های ورزشی متوسط مساحت انبار بیش از
75 متر مربع
درسالن های ورزشی کوچک مساحت انباری حداقل
50 متر مربع
حداقل ارتفاع در انباری
7/2 ـ 2/2 متر
عرض انباری
6/3 متر

درهای انباری در داخل سالن باید تاب مقاومت ضربات احتمالی ورزشکاران را داشته باشد و برای پیشگیری از آسیب ورزشکاران سطح درها باید صاف و بدون برجستگی یا دستگیره نامناسب باشد. رنگ درها باید متفاوت از رنگ دیوارها انتخاب شود تا به راحتی قابل تشخیص باشدو علاوه بر ملاحظات فوق چون انبار یکی از فضاهای با بار حریق نسبتا زیاد است باید مقررات ایمنی از حریق درمورد درها و دیوارها کاملا مراعات شود و تجهیزات مربوط به پیشگیری و اطفاء حریق با ظرفیت های تعیین شده در نظر گرفته شود.
سرویسهای بهداشتی و رختکن ها:
بخش های اصلی این عملکرد شامل رختکن ها، توالت و دوشها می شود که چگونگی ترکیب این بخشها در داخل یک واحد از اهمیت خاصی برخوردار است. در طراحی سرویسهای بهداشتی فضای دوشها برعکس گذشته توصیه می شود که واحدهای مزبور در اختصاص ورزشکاران داخل سالن باشد و برای سایر افراد تسهیلات دیگری در نظر گرفته شود. ترکیب کلی سرویس های بهداشتی و رخنکن ها را نشان می دهد.
محاسبه مساحت مورد نیاز برای فضای رختکن براساس میانگین تعداد بازیکنان در ساعت با احتساب ضریب 2 به علت همزمانی سایر گروه های ورزشی خواهد بود که مساحتی حدود 7/0 متر مربع به ازاء هر نفر پبش بینی می شود. فضای بار لباس و کمدها حدود 25/0 متر مربع در ازاء هر نفر باید پیش بینی شود که ممکن است به صور انفرادی و یا دسته جمعی در نظر گرفته شود.

تعداد دوشها و توالت ها نیز براساس برآورد جمعیت ورزشکار که دربالا آوره شد برآورد و مطابق معیار زیر تعیین می شود:
* توالت (حداقل دو واحد) به ازاء هر واحد 20 تا 25 نفر
* دوش (حداقل دو واحد) به ازاء هر واحد 10 نفر
* دستشویی (حداقل دو واحد) به ازاء هر واحد 15نفر
تهویه این واحد بهداشتی از اهمیت خاصی برخوردار است به گونهای که برای برطرف کردن بو و بخار آب و جلوگیری از تقطیر آب حداقل 10 بار تعویض هوا در ساعت ضروری است. در طراحی و اجرای این فضا موارد زیر نیز توصیه می شود:
* دمای مناسب برای این واحد حدود 25 درجه سانتیگراد می باشد.
* نازک کاریها دراین واحد بهداشتی باید با حداکثر مقاومت پیش بینی شود به گونه ای که کاملا قابل شستشو باشد.
* کف سازی این واحد به طور کلی باید زبر و غیرلغزنده باشد و با شیب ملایم حدود1 به 24 به آبروی اصلی سرازیرشود.
* روشنایی این فضا حدود 150 لوکس توصیه می شود با توجه این که کلیه تجهیزات برقی این واحد باید در برابر آب وبخار آب مقاوم باشد.

فضاهای اداری و عمومی

فضاهای اداری و عمومی به طور کلی شامل هال ورودی، فضای اداری، فضای استراحت و تجدید قوا ، اطاق جلسه و محل نگهداری کودکان می شود که بر حسب مقیاس ورزشگاه و شرایط اقتصادی واجتماعی باتشخیص مدیریت منطقه ای در مقیاسهای مختلف قابل پیش بینی می باشد.
هال ورودی
تبلیغ همگانی بودن تاسیسات ورزشی و استفاده آزاد و راحت از آن یکی از اهداف طراحی فضاهای عمومی در ورزشگاهها است. از این رو پیش بینی فضاهای مناسب و جذاب برای ورودی بنا تاثیر بسیار مثبتی روی بازدید کنندگان خواهد گذاشت.
هال ورودی باید امکان عملکرد های زیر را به تناسب وسعت ورزشگاه تامین نماید:
کنترل ورود و خروج و پذیرش
این عملکرد نیاز به محل مناسب در داخل هال ورودی دارد.بایدازورودی فاصله کافی داشته و به کلیه دسترسی های هال مسلط باشد و با نور مناسب درجه 500 لوکس در داخل هال ورودی که دارای روشنایی عمومی 150 لوکس است کاملا مشخص گردد.
اطلاعات و آگهی ها
برای ارائه اطلاعات وخبرهای ورزشی متناسب با حجم آنها نیاز به محل مناسب برای نصب آگهی ها و تابلوی اعلانات می باشد. این محل در ضمن این که باید به راحتی برای بازدیدکنندگان قابل رویت باشد نباید مانع رفت و آمد سایر افراد شود. توصیه می شود با افزودن امکان نشستن و یادداشت برداری کارایی بیشتری به این بخش داده شود.
امکان دسترسی
هال ورودی قاعدتا امکان دسترسی به کلیه قسمت ها را باید فراهم کند، ولی برخورداری از کیفیت مطلوب طراحی فضا و پلان ساده و قابل درک به اضافه تابلوهای راهنمایی مشخص و زیبا، تاثیر بسزایی در جذب افراد خواهد داشت.
تامین روشنایی ملایم ویک دست در حدود 150 لوکس و دمای 20 درجه امکان مکث و ایستادن در این فضا را بهتر فراهم خواهد نمود.
امکان انتظار
هال ورودی باید تسهیلات لازم را برای افرادی که در پی بازیکنان می باشند فراهم نماید، به گونه ای که با تامین فضای مناسب برای ایستادن یا نشستن بتوانند منتظر وابستگان خود در سالن ورزشی باشند و در صورت امکان بتوانند از سیستم پیجینگ مرکزی استفاده نمایند.
فضای اداری
وجود مدیریت و برخورداری آن از یک نظام مشخص و کارآ، از ارکان اصلی فعالیت های ورزشی در کوچکترین تا بزرگترین مجمتع های ورزشی است. از این رو باید از ابتدای امر جایگاه این عملکرد مهم مشخص شود.
استقرار فضای اداری باید در ارتباط با کلیه فضاهای جنبی و ناظر بر فعالیت های داخل سالن باشد، بدون این که این ارتباط به صورت مستقیم برقرار گردد.
مساحت مورد نیاز فضای اداری براساس تعداد نفرات بوده و با توجه به معیارهای زیر قابل برآورد می باشد:
ـ فضای کار مورد نیاز برای دفتر کار مدیر
15 تا 20 متر مربع به ازاء هر نفر
ـ فضای کار مورد نیاز برای دفتر کار معاونین
14 تا 18 متر مربع به ازاء هر نفر
ـ فضای کار مورد نیاز برای دفتر کار کارکنان اداری
8 تا9 متر مربع به ازاء هر نفر
ـ فضای کار مورد نیاز برای دفتر مسئولین فنی
6 تا 11 متر مربع به ازاء هر نفر
و رختکن و اطاق استراحت که با توجه به وسعت ورزشگاه و تعداد کارکنان باید پیش بینی های لازم صورت گیرد.
ـ دمای لازم برای رختکن و دوش ها
25 درجه سانتیگراد
ـ دمای لازم برای توالت ها
18 درجه سانتیگراد
دمای لازم برای سایر فضاها
20 درجه سانتیگراد
توصیه می شود.

فضای استراحت عمومی و تجدید قوا
در گذشته فضاهای استراحت عمومی مانند چاپخانه، کافه رستوران در مقایسه با فعالیت اصلی مراکز ورزشی کاملا بی اهمیت و قابل چشم پوشی بنظر می آمد به گونه ای که این گونه فضاها فقط در استخرهای شنا در حد یک باجه نوشابه فروشی مطرح می شده است. گرایش کنونی تامین یک فضای مطلوب با تدارکات مناسب را در جوار فعالیت های ورزشی ضروری می داند. تدارک چنین فضایی برای تجدید قوا و ملاقات با دوستان در جوار زمین های ورزشی، علاوه بر بازده اقتصادی، از نظر جذابیت محیط ورزشی و نشر فرهنگ مربوطه نقش بسیار موثری خواهد داشت.
دمای 20 درجه سانتیگراد با روشنایی 150 لوکس، کیفیت مناسب تری برای این گونه فضاها فراهم خواهد نمود. ضرفیت پذیرایی این نوع فضاها براساس وسعت ورزشگاه و شرایط اجتماعی محیط مورد نظر قابل پیش بینی می باشد، که ممکن است از یک باجه نوشابه فروشی تا یک رستوران مجهز به غذای گرم متفاوت باشد، بدون اینکه به طور کلی وجود چنین فضایی انکار شود.
اتاق جلسه و ملاقاتهای رسمی
در مراکز ورزشی کم پیش بینی چنین فضایی به طور اختصاصی توصیه می شود. این نوع غذاها برای اعضا و گروههای ورزشی در برگزاری سمینارها، جلسات آموزشی و برپایی کنفرانس کمک موثری خواهد نمود. در مراکز کوچکتر این گونه فضاها ممکن است در مواقع عادی مورد استفاده های دیگر مانند فضای استراحت، محل نگهداری کودکان، یا اتاق کار قرار گیرد. از این رو در طراحی این نوع فضاها باید امکانات لازم برای تنظیم روشنایی و دما و انتخاب مبلمان برای هر یک از عملکردهای پیش بینی شده در نظر گرفته شود.
دمای مناسب برای اتاق جلسات 29 درجه سانتی گراد و روشنایی در حد 300 لوکس پیش بینی شود.
محل نگهداری کودکان
محل نگهداری کودکان امکان نوینی است که والدین ورزشکار به صورت موردی در زمانهای نسبتا کوتاه از آن استفاده خواهند کرد. این فضا براساس برنامه تنظیم شده با تامین امکانات بازی و سرگرمی کودکان باید بتواند برای ارتقاء مهارتهای جسمی و فکری کودکان به صورت مشخصی عمل نماید.
بررسی ابعادواستانداردهای ورزشهای مختلف
تنیس
مشخصات بازی
تنیس یکی از ورزشهای متداول در کشورهای اروپایی و آمریکایی است که در کشور ما نیز محبوبیت نسبی خوبی پیدا نموده است. این بازی به دلیل زیبایی خاص خود و تحرک فراوان آن تماشاچیان بسیاری را در میادین جهانی و بین المللی به خود جلب می نماید و بازیکنان نیز با انگیزه های مختلف به این ورزش زیبا می پردازند. این ورزش نیازمند سرعت و رابطه چشم و دست و پای بسیار خوب می باشد.

مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه ها
زمین بازی تنیس باید مستطیل شکل بوده برای بازی انفرادی دارای 77/23 متر طول و 23/8 متر عرض و برای بازی دوبل دارای 77/23 متر طول 97/10 متر عرض باشد. بنابراین عرض زمین بازی دوبل 37/1 متر در هر طرف از زمین انفرادی بزرگتر است (جدول شماره 1-7).
زمین بازی توسط یک تور به دو نیمه تقسیم می گردد از هر طرف تور تا یک فاصله 40/6 متری منطقه سرویس واقع است و توسط خطی به دو نیمه مساوی تقسیم می شود.
مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه ها
اندازه های سالن بازی به تعداد میزهایی که در آن استقرار پیدا کند، بستگی دارد. در رقابتهای جهانی معمولا تعداد بیست محوطه بازی به اضافه یک سالن آمادگی بازیکنان به گنجایش حدود ده محوطه بازی پیش بینی می شود. محوطه بازی برای هر واحد میز به شرح زیر می باشد. (جدول 1 ـ 8 و شکل 1ـ8)

بین المللی و ملی
استانی و منطقه ای
طول (بین دیوارها)
14 متر
10 متر
عرض (بین دیوارها)
7 متر
5 متر
فاصله از انتهای زمین تا دیواره ها
63/5 متر
63/3 متر
فاصله از کنار میز تا دیواره ها
74/2 متر
74/1 متر
ارتفاع تا زیر چراغ برق
5/4 متر
5/3 متر

همجواری و ارتباط زمینها
محوطه های همجواردر بازی تنیس روی میز به وسیله نوعی دیواره مانند پانل یا دیوارهای کوتاه جمع شو یا حصارهایی از یکدیگر جدا می شود. این گونه دیواره ها که قابل جمع آوری و نصب مجدد است به رنگ آبی پر زنگ می باشد. قطعات پانل های جمع شو دارای ابعاد 76/0 * 2 متر بوده و در کنار یکدیگر نصب می شود. نمونه چهار محوطه همجوار در شکل شماره 2 ـ 8 نشان داده شده است.
در مواردی که سالن تنها به منظور برگزاری مسابقات تنیس روی میز طراحی شود (تک منظوره) فضای در نظر گرفته شده ممکن است حداقل برای چهار محوطه بازی و یا بیشتر کاربرد داشته باشد.
در طراحی این گونه سالنهای ورودی و خروجی سرویس های بهداشتی تماشاچیان باید به طور جداگانه در نظر گرفته شود. در سالنهای برگزاری مسابقات تنیس روی میز تماشاگران می توانند دور تا دور محوطه بازی مستقر شوند.

مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه ها
محوطه مبارزه ورزش تکواندو فضای مربع شکل با ابعاد 8 * 8 متر می باشد که درداخل یک تشک 12*12 متر قرار می گیرد. بدین ترتیب یک محوطه به عرض 2 متر در اطراف منطقه مبارزه به وجود می آید که موسوم به منطقه قرمز یا محوطه خطر می باشد. جزئیات اندازه ها و قرار گیری ارکان مسابقه در جدول شکل شماره 1ـ6 آمده است.
در صورت لزوم محوطه مسابقه را ممکن است بر روی سکویی به ارتفاع 50 الی 60 سانتیمتر مستقر نمود و برای جلوگیری از آسیب مبارزین باید لبه خارجی محوطه مسابقه را با شیب کمتر از 30 درجه به کف سالن متصل نمود.
همجواری و ارتباط زمینها
قرارگیری دو تشک تکواندو در کنار یکدیگر و حریمهای مربوط به آن در شکل شماره 2-6 نشان داده شده است.
فوتبال گل کوچک
ابعاد و اندازه ها
زمین بازی گل کوچک دارای ابعادی به طول 42 – 25 متر و به عرض 25 – 15 متر متناسب با سن بازیکنان می باشد. اندازه های زمین فوتبال 5 نفره ذیلا آمده است.

تماشاچیان و جایگاه آنها
بازی فوتبال 5 نفره در اروپا بسیار متداول است و طرفداران بسیاری دارد. در مسابقات اصلی این رشته گنجایش تماشاچی باید حدود 5000 الی 8000 نفر در نظر گرفته شود.
از آنجا که بهترین مکان برای تماشای بازی ردیفهای بالایی اطراف سالن است. بنابراین حتی پایین ترین ردیف صندلی تماشاچیان نیز باید مرتفع تر از سطح کف سالن ساخته شود تا دید مناسبی از بالای دیوارهای احاطه کننده زمین فراهم گردد.
کاراته
مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه ها
همجواری و ارتباطات زمین ها
چنانچه بر تعداد تشکهای سالن افزوده شود بین محوطه های مبارزه موازی با یکدیگر حداقل 5/2متر فاصله رعایت گردد مسافت کلی از همجواری تشکهای مسابقه تعیین می گردد.

کشتی
مشخصات کالبدی
ابعاد واندازه ها
تشک مورد نیاز برای مسابقات کشتی به شکل مربع می باشد که هر ضلع آن 10 تا 12 متر طول دارد.در داخل این تشک دایره ای به قطر 8تا 9 متر قرار دارد. یک حاشیه قرمز رنگ به عرض 1 متر در اطراف محیط دایره تشک به طرف داخل مشخص می گردد. این سطح به نام منطقه کم کاری نامیده می شود و تکمیل کننده سطح تشک است. قسمت اصلی تشک در داخل دایره قرمز رنگ قرار می گیرد و 6 تا 7 متر قطر دارد. یک حاشیه حفاظتی به عرض 1 تا 5/1متر در اطراف تشک مربع شکل در نظر گرفته می شود که برای جلوگیری از هر گونه حوادث احتمالی باتشک پوشانده خواهد شد. فضای کلی با احتساب حاشیه ها برای هر واحد در مسابقات المپیک 18 * 18 متر وبرای مسابقات داخلی حداقل 10 * 10 مترمی باشد در وسط تشک دایره ای به قطر یک متر ترسیم می گردد.
برای دید بهتر تماشاچیان می توان تماشاچیان تشک کشتی را بر روی سکوهای مخصوص قرار داد. این سکو 10/1 متر از کف سالن ارتفاع دارد وبا زاویه 45 درجه به سطح زمین متصل می شود.

والیبال
مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه های
محوطه بازی والیبال در زمین سرپوشیده یا سرباز مستطیلی با ابعاد 18 متر در 9 متر می باشد. زمین باز به وسیله تور به دو نیمه مساوی تقسیم می شود. در هر طرف تور و در فاصله 3 متری از آن خطی به موازات خط وسط زمین کشیده می شود که منطقه حمله را مشخص می کند.
در سمت راست انتهای هر نیمه زمین دوخط به طول 15 سانتیمتر تا فاصله 3 متر از یکدیگر منطقه سرویس را نشان می دهد.
وزنه برداری
مشخصات بازی
برای مدت زمان طولانی تصویر اشتباهی را ورزشکاران رشته وزنه برداری در ذهن افرادی وجود داشت و مردم آنها را افرادی با عضلات صرفا ستبر می شناختند، لیکن بعدها به علت نیازی که ورزشکاران دیگر رشته ها به تمرینات با وزنه پیدا نمودند به ارزش واقعی این ورزش پی بردند به طوریکه اکنون می توان وزنه برداری را به عنوان پدر ورزشها معرفی نمود.

مشخصات کالبدی
ابعاد و اندازه ها
وسایل وزنه برداری را می توان در هر جای مناسبی مستقر نمود. سالن هایی که دارای صحنه (یا سکو) باشد،در صورتی که کف آن استحکام لازم برای جذب ضربه های ناشی از فرود هالتر را داشته باشد برای این منظور مناسب تر است. در جوار سالن اصلی که برای انجام مسابقات پیش بینی می شود، در نظر گرفتن یک سالن اضافی با وسایل لازم برای گرم کردن ورزشکاران ضروری است.
ابعاد سکوی وزنه برداری همواره 4*4 متر می باشد و حریم مربوطه به نصب سطح مسابقه تغییر می کند.
هاکی
مشخصات بازی
هاکی یکی از ورزشهایی است که به معنای واقعی آماتور میباشد و هیچ تیم حرفه ای در این ورزش وجود ندارد. هاکی ورزش پر تحرکی است لیکن صدمات ورزشی آن بسیار اندکی است این روزش به سه صورت هاکی روی چمن ،هاکی داخل سالن و هاکی روی یخ انجام می شود که هاکی روی چمن و داخل سالن در ایران متداول است.

مشخصات کالبدی
ابعاد واندازه ها
زمین بازی هاکی یک مربع مستطیل به طول 44/91 متر (100 یارد) و عرض 86/54 متر (60 یارد) می باشد.
وضع کلی تاسیسات استخر شنا
تاسیسات استخر شنا شامل یک یا چنداستخر ، آفتابگیر، رخت کن ، سرویس های بهداشتی، محلی جهت ارباب رجوع و سرویس های دیگر می باشد.
استخرها و رختکن ها و آفتابگیرها مهمترین و اساسی ترین قسمتهای این نوع تاسیسات به شمار میروند.
انواع استخرها
معمولا استخرها چند نوع می باشند:
* ستخری که دارای عمقی کافی است و می تواند برای شیرجه نیز مورد استفاده قرار گیرد.
* استخر مخصوص شیرجه
* استخر مخصوص شنا و واترپولوژ
* استخر برای مدرسه
* استخر مخصوص خردسالان
استخر و آفتابگیر جزو قسمتهائی هستند که فقط و فقط اختصاص به آب تنی کنندگان دارد و همچنین قسمتی نیز هست که اجبارا بایستی با پای برهنه از آنجا عبور کرد، در حالیکه در راهرو قسمت رختکنی با کفش رفت و آمد می کنند.
محل عبور و مرور
قسمتی را که با کفش عبور میکنند ، از قسمتی که به پای برهنه رفت و آمد میشود حتما بایستی از یکدیگر جدا نمود. کلیه افراد چه آنهایی که برای اب تنی و چه آنهایی که فقط برای گذراندن وقت نمی آیند، باید از یک راهرو سرپوشیده عبور کنند. باجه بلیط فروشی و محل نگهداری امانات در این راهرو واقع شده اند کسانی که قصد آب تنی کردن را ندارند از همین راهرو به جایگاهی که بدنشان اختصاص داده شده ، هدایت می شوند بدون آنکه از محل رفت و آمد آب تنی کنندگان عبور نمایند. آب تنی کنندگان به اقتضای جنسیت از رخت کنی های جداگانه استفاده می کنند.قسمت مقابل رخت کنی بمحلی نگهداری چوب رختی اختصاص داده می شود که ارباب رجوع قبل از دخول به رخت کنی، چوب و رختی را از آنجا درخواست نمایند. در اینجا حد رفت و آمد با کفش تمام میشود. بهترین نوع رخت کن آن است که از یک طرف وارد شده و بعد از تعویض لباس، از طرف دیگر خارج شوند ولباس خود را به محل نگهداری البسه تحویل داده و سپس از قسمت سردوش که عبور از آن اجباری است گذشته و بعد از نظافت بدن وارد محیط استخر شوند.(راهروئی که دوشهای در آن تعبیه شده اند، آب به طور مداوم در حال ریزش است و بالاجبار عابرین را تا حدی شستشو مینماید.
بعد از آب تنی کردن در استخر هیچگونه اجباری برای ورود آب تنی کنندگان به محوطه دوش در کار نیست و مستقیما میتوانند لباسهای خود را تحویل گرفته و به رخت کن رفته و آنها را بپوشند. به این ترتیب لازم است درهای ورودی وخروجی طوری ساخته شوند که احدی نتواندقبل از دوش گرفتن وارد استخر گردد ولی پس از آب تنی کردن بتواند آزادانه به قسمت رختکنی برود. برای حصول این منظور استفاده از درب مدور که فقط بیک جهت حرکت میکند، بسیار میباشد.
جهت یابی
جهت استخری که دارای دایو است حتما بایستی بطرف شمال باشد تا نور خورشید مزاحم چشم کسی که شیرجه میرود نشود. استخر و آفتابگیر بایستی از طلوع تا غروب آفتاب در زیر تابش نور خورشید بوده و قسمت رختکن نباید بر آنها سایه بیفکند.
سرویسها
سرویسهای مختلف استخر عبارتند از: کمکهای اولیه، انبار، سرویس بهداشتی برای عموم، بار و محل سرایدار
قسمت کمکهای اولیه بایستی در محلی مناسب واقع شود ، بنحوی که هم از طرف خارج و هم از طرف داخل بتوان به آسان بدان دسترسی پیدا کرد. موقعیت بار استخر را نیز طوری باید انتخاب کرد که قابل استفاده هم برای آب تنی کنندگان و هم برای کسانی که آب تنی نمی کنند باشد: بعبارت دیگر کسانی که کفش پوشیده آند نباید مجبور به عبور از قسمتی شوند که اخصاص به آب تنی کنندگان داردو رفت و آمد با کفش را در آن ممنوع اعلام کرده اند

رخت کن
تعداد کابین های رختکنی بچند نکته اساسی بستگی دارد:
برای بدست آوردن تعداد دو سوم کسانی که روزانه در آن واحد میتواننداز آب استخر استفاده نمایند بدین طریق عمل می شود:
مساحت ساتخر تقسیم بر دو میشود ـ با در نظر داشتن اینکه هر نفر از آب تنی کنندگان را دو متر مربع از سطح آب را اشغال می کند، می تون حداکثر تعداد آب تنی کنندگان را نسبت به مساحت کل استخر بدست آورد.
باید در نظر داشت که آب تنی کنندگان در اوقات متفاوت وارد آب شده، ولی در هنگام خروج تقریبا همه با هم خارج میشوند و همچنین باید در نظر داشت که هر کابین رخت کن بطور متوسط در هر یکساعت میتواند قابل استفاده برای سه نفر باشد.
استخر سرپوشیده
حداقل ابعاد استخر سرپوشیده 10 * 25 و حداکثر 80/16 * 25 متر می باشد ارتفاع دیواره ها استخر را از 1 تا 3 متر انتخاب می کنند. درجه حرارت آب استخر حداقل 22 سانتیمتر و حرارت داخل سالن باید 2 یا 3 درجه بیشتر از حرارت آب می باشد. حرارت داخل کابین های رختکن بایستی 18 درجه سانتیگراد باشد.
مخارج ساختمان این نوع استخرها بسیار زیاد است و چون استفاده از آنها نیز گران تمام می شود نتیجتا تعداد کسانی که برای آب تنی بدانجا می روند، بسیار کم است.
نمونه های مختلف ساختمان استخربرشهای طولی
a ـ استخر روی زمین قرار می گیرد و در کنار آن نمونه ساختمان یک استخر روی زمین و کانال های بازرسی آن.
b- نمونه ساختمان یک استخر که قسمتی از آن روی زمین و قسمتی دیگر روی پایه ها واقع شده.
cd- دو نمونه از ساختمان استخر که بر روی پایه های بتونی استوار هستند.
برش عرضی یک نمونه از استخر که ساختمان آن جدا از ساختمان ساکن بوده و بر روی پایه های بتونی بنا شده است.
برش انواع مختلف لبه های استخر
در این طرح وضع شیب لبه استخر به طرف سطح زمین نشان داده شده است. کانال فاضل آب در انتهای شیب لبه استخر واقع شده.
در این طرح وضعیت پاشوره اطراف استخر که پهنای آن 50/1 متر است نشان داده شده.
در این طرح نمونه از استخر که اطراف آن نسبت لبه اش پایین تر است، نشان داده شده. این نوع استخرها از هر جهت برای برگزاری مسابقات و یا اینکه برای سالن های سرپوشیده مناسب می باشد چون عبور ژوری، از نظر دید، برای تماشاچیان ایجاد مزاحمت نمی کند.

پیست دو ومیدانی
مشخصات بازی
ورزش دو ومیدانی به دو بخش مسابقات دو و مسابقات میدانی تقسیم می شود که به صورت انفرادی در رشته های مختلف انجام می گیرد. (تنها دو امدادی به صورت تیمی است.)
رشته هایی از مسابقات دو پیست که در این مجموعه در نظر گرفته شده عبارتند از:
* دو با مانع
* دو استقامت با مانع
* دو امدادی
* رشته های مسابقات میدانی در نظر گرفته شده نیز بدین شرحند:
* الف ـ پرشها
* پرش ارتفاع
* پرش با نیزه
* پرش طول
* ب ـ پرتابها
* پرتاب وزنه
* پرتاب دیسک
* پرتاب چکش
* پرتاب نیزه
* مشخصات فیزیکی
* مسابقات دو
دو با مانع
مسابقات استاندارد این رشته برای مردان 110 و 200 متر و برای زنان 100 و 400 متر است.
حداکثر عرض موانع 2/1 متر و حداکثر طول پایه های نگهدارنده 70 سانتی متر است.
پهنای قسمت بالایی مانع 7 سانتی متر و ضخامت آن بین 10تا 15 میلیمتر است که با نوارهای سیاه و سپید به عرض 5/22 سانتیمتر رنگ آمیزی می شود.
2.1.ب. دو استقامت با مانع
مسافت این مسابقه 2000 و 3000 متر می باشد که در طول مسافت 3000 متر، 28 مانع 1 با مشخصات مسابقات دو با مانع1 و 7 مانع آبی و در مسافت 2000 متر، 18 مانع و 5 مانع آبی تعبیه می گردد.
مسافت 3000 متر به 5 قسمت مساوی تقسیم می گردد که قسمت اول فاقد مانع خواهد بود در هر قسمت بعدی 5 مانع معمولی و یک مانع آبی خواهد بود.
ارتفاع مانع در این مسابقات 4/91 سانتیمتر و به عرض 69/3 متر خواهد بود. سطح مقطع قسمت بالایی موانع 127 میلیمتر مربع می باشد وزن این مانع مابین 80 تا 100 کیلوگرم می باشد و هر مانع باید از هر طرف دارای پایه ای به طول 2/1 تا 4/1 متر باشد.
پایه های مانع ها 30 سانتی متر از لبه پیست فاصله خواهند داشت.
حوضچه آب، به ابعاد 66/3 * 66/3 متر می باشد سطح آب دقیقا با سطح پیست برابر و عمق آن 70 سانتی متر در نقطه انتهایی می باشد از 30 سانتیمتری انتهای حوضچه، شیب مستقیمی تا نقطه هم سطح پیست وجود خواهد داشت.
مانع بایستی در جلوی آب کاملا ثابت و ارتفاع آن برابر با دیگر موانع آن مسابقه باشد. به منظور رعایت ایمنی دوندگان ، کف حوضچه در انتها بایستی به عرض 66/3 متر و طول 5/2 متر و حداقل ضخامت 25 میلیمتر با مصالح مناسب پوشانده شود. در صورتی که کف پیست از مصالح مصنوعی نباشد سطح فوقانی بتن کف حوضچه می باید حتما با مصالح مصنوعی که کاملا ثابت گردیده باشد پوشانده شده باشد به طوری که درتماس با کفش یا میخ زیر آنها دونده ها احساس ناراحتی ننماید.
دو امدادی
این مسابقات عبارتند از 100 * 4 متر، 200 * 4 متر، 400 * 4 متر که 100 * 4 متر حتما 200 * 4 متر در صورت امکان بایستی بر روی یک مسیر انجام شوند. و به فاصله 10 متر از هر نقطه پایان، خطی برای دورخیز نفر بعدی علامت گذاری می گردد.

پرش ها
پرش ارتفاع
طول چاله پرش 5 متر و عرض آن 4 متر است. اندازه پیست عبارت است از یک طول 40 متری به عرض 22/1 متر که درانتها تا خط پرش زاویه 30 درجه می سازد. فاصله بین دو پایه پرش بین 66/3 متر تا 02/4 متر است.
حداقل مسافت دورخیز 15 متر و برای مسابقات درسطح بین المللی و المپیک 20 متر خواهد بوداین مسافت تا 25 متر نیز قابل افزایش می باشد.
حداکثر شیب طولی در خط میانی مسیر دور خیز 250:1 می باشد. محوطه دور خیز پرش بایستی مسطح باشد و در صورتی که از پوشش کف قابل حمل استفاده می شود. کلیه مشخصات فنی بایستی بر روی سطح این پوشش ها رعایت گردد. علامت گذاری ها در صورت نیاز ممکن است با نوار چسبهای رنگی ایجاد شود ولی نباید از جنس گچ یا مواد مشابه که قابل پاک شدن است باشند. محوطه پرش ارتفاع به یک زیر سازی غیر ارتجاعی نیاز دارد. محتویات چاله پرش شامل مخلوط با خاک اره است و یا از ابر به ضخامت حداقل 30 سانتی متر استقاده میشود.
پرش با نیزه
باند دور خیز برای این پرش نامحدود است (حداثقل 40 متر) و عرض آن حداثقل متر می باشد. این مسیر با خطوط سفید به پهنای 5 سانتیمتر مشخص می گردند. ابعاد منطقه فرود نباید کمتر از 5*5 متر باشد.یک جعبه با چاله پرش در انتهای باند دورخیز و قبل از مانع قرار می گیرد.
چاله فرود نیزه بایستی از جنس یکپارچه و مقاوم ساخته شده و در دخل زمین جای داده شود. طول آن یک متر می باشد، در صورتی که محل فرود نیزه از چوب ساخته شده باشد، باید روکش فلزی به ضخامت 5/2 میلیمتر و به طول 80 سانتی متر بر روی کف آن قرار داده شود.
برش طول
حداقل مسیر دورخیز 40 متر و عرض آن بین 22/1 تا 25/1 متر می باشد. این مسیر باید با خطوط سفید به پهنای 5 سانتیمتر علامتگذاری شود در صورت امکان طول مسیر دورخیزی می تواند تا 45 مترافزایش یابد. حداکثر شیب مجاز درعرض مسیر دور خیز 100/1 و در طول آن 100/1 است. نقطه دور خیز بایستی توسط صفحه ای فرو رفته در زمین و هم سطح مسیر و محل فرود این صفحه خط دور خیز نامیده می شود. بلافاصه پس از این خط بایستی ماده مصنوعی موم شکل یا ماده مشابه آن به منظور ثبت جای پرش کننده در صورت خطا قرار می گیرد. فاصله خط نیز تا انتهای چاله نباید کمتر از 8/8 متر باشد سطح چاله پرش با سطح تخته خیز هم سطح است. عرض چاله فرود بین 3-7/2 متر است و محور وسط آن در امتداد محور وسط دور خیز باشد. چاله فرود بایستی با ماسه نرم (ماسه بادی) پر شود و سطح آن دقیقا هم سطح با مسیر دورخیز پرش باشد.
پرش سه گام
این نوع پرش شامل لی لی، قدم و پرش می باشد.
باند دور خیز این پرش حداقل 22/1 متر عرض دارد و طول آن نامحدود است. ح داقل طول باید نباید از 40 متر کمتر باشد. محل خیز بوسیله تخته در زمین جاسازی می شود و هم تراز با سطح زمین و سطح منطقه فرود است. این تخته حداقل در 13 متری منطقه فرود قرار می گیرد. منطقه پرش این رشته نیز به یک کف غیر ارتجاعی نیاز دارد.
پرتابها
پرتاب وزنه
دایره پرتاب وزنه به قطر 12/2 متر است و از مرکز آن محوطه دایره پرتاب وزنه به صورت قطاعی با زاویه 65 درجه به شعاع 20 متر در نظر گرفته می شود. در جلوی دایره پرتاپ ودرمحدوده قوس پرتاب ،چوب قوسی شکل قرارمی گیردکه لبه داخلی آن بالبه دایره پرتاب مطابقت دارد. کف اصلی دایره پرتاپ از بتن، آسفالت یا مصالح محکم غیر لغزنده است.
خطی سفید رنگ به پهنای 5 سانتی متر بایستی بر بالای حاشیه فلزی اطراف و به طول 75 سانتی متر و در دوطرف دایره ترسیم گردد که می توند به جای رنگ آمیزی کف از چوب یا مواد مشابه باشد.
صفحه ای به نام صفحه ایست به رنگ سفید و از جنس چوب یا مواد مشابه به شکل قویس باید منطبق با قوس دایره پرتاپ شود. این برجستگی بایستی دقیقا در وسط شعاع در امتداد مسیر پرتاپ قرار گیرد و کاملا به زمین محکم شده باشد. عرض این صفحه 300 ـ 112 میلیمتر و طول آن 23/1 – 21/1 متر است و 102 – 98 میلیمتر ز سطح داخل دایره پرتاب ارتفاع خواهد داشت.
کف قطاع فرود وزنه بایستی از جنس خاکستر چمن یا مواد مشابه باشدکه در اثر ضربه محل فرود حک شود. این قطاع بایستی با خطوط سفید رنگ به پهنای 50 میلیمتر که زاویه بین آنها نیز 40 درجه باشد مشخص گردد. امتداد این خطوط در مرکز دایره پرتاب به هم می رسند.

پرتاب دیسک
قطر داخلی دایره پرتاپ دیسک 5/2 متر است. سطح داخلی آن باید یکنواخت بوده از نوار آهنی، فولادی یا هر جنس مناسب دیگری ساخته شود. به اندازه 2 سانتیمتر پایین تر از لبه دایره پرتاپ باشد که هم سطح زمین خارج از دایره پرتاپ است. طول شعاع دایره پیست از مرکز دایره پرتاپ حداکثر 75 متر است حداکثر شیب مجاز در محور وسط قطاع فرود دیسک 100/1 است. محل قطاع بایستی با خطوط سفید رنگ به پهنای 50 میلیمتر با 40 درجه زاویه بین مشخص شود.
در صورتی که پرتاپ دیسک در استادیوم با تماشاچی در اطراف انجام می شود به منظور ایمنی بایستی تور محافظ که نباید سبب برگشت دیسک به طرف پرتاپ کننده شود در اطراف زمین قرار گیرد. ارتفاع این تور حداقل 4 متر است.
پرتاپ چکش
کلیه مشخصات دایره پرتاپ وزنه در مورد پرتاپ چکش نیز صادق است. به دلیل تطابق دوایر این دو پرتاپ می توان آنها را به صورت هم مرکز پیش بینی نمود. پرتاپ کننده چکش در داخل یک حصار هشت ضلعی قرار می گیرد که از یک سو باز است، دو طرف دهانه طرف باز قفس با نقطه استقرار پرتاپ کنننده یک زاویه 60 درجه است. هر یک از اضلاع حصار هشت ضلعی 74/2 متر طول دارد.شیب حداکثر مجاز در طول محور مرکزی قطاع فرود 1000/1 است. در کلیه مسابقات پرتاپ چکش برای محافظت از تماشاچیان و داوران بایستی اطراف دایره پرتاپ تور محافظ قرار گیرد. این تور باید به گونه ای باشد که چکش را به سمت پرتاپ کننده برگشت ندهد.

پرتاپ نیزه
طول باند نیزه بین 33 تا 36 متر متغیر است ولی معمولا 35 متر پیش بینی می شود. باند پرتاپ به وسیله دو خط موازی به فاصله 3 متر از هم مشخص می شود. قوس پرتاپ نیز کمانی از دایره به شعتع 8 متر است که به شکل نواری به عرض 7 سانتی متر هم سطح زمین در نظر گرفته می شود. از محل برخورد قوس با خطو.ط محدوده مسیر دور خیر دو خط سفید عمود بر مسیر به طول 75 سانتیمتر و پهنای 70 میلیمتر ترسیم می گردد.
حداکثر شیب عرضی مجاز برای مسیر دور خیز 1000/1 است و حداکثر شیب مجاز طولی قطاع نیزه در امتداد محور وسط مسیر دورخیز 1000/1 است.
سیستم های سازه ای:
مبانی انتخاب سیستم سازه ای مجموعه:
برای انتخاب سیستم سازه ای مجموعه های بزرگ ملاک ها و معیارهائی در دست است که می تواند راهگشای گزینش صحیح باشد:
الف) تکنیک های اجرائی و تجربیات ساخت: گرچه به لحاظ تئوریک می توان هر ساختمانی را با هر سازه ای ساخت ولی استفاده از امکانات داخلی و طراحی به شیوه ای که در داخل قابل اجرا باشد در اولویت است. در کنار آن نیاز است به جای در جا زدن در عرصه سازه به ایجاد فرم ها و شیوه های بدیع سازه ای همت گمارد.
ب) اقتصادی بودن طرح: امروزه به کارگیری فرم های بدیع (مانند ورزشگاه المپیک توکیو اثر کنزو و تانگه) هر چند بسیار معمارانه و شکیل هستند ولی هزینه های بسیار اقتصادی دربردارند. در بسیاری از سازه های جدید (مانند چادرها) پس از مدتی از ساخت بنا نیاز به پشتیبانی و مراقبت ویژه نیز، هزینه های اقتصادی قابل توجهی در بر دارد. حتی در سازه های معمولی بتنی و فولادی (به عنوان مثال برای استفاده از ورقه های با ابعاد بزرگ یا دال های بزرگ پیش ساخته بتنی) هزینه های زیادی بر ساخت پروژه تحمیل می شود. لذا باید سازه مجموعه با هزینه های معمولی یا بالا (و نه خیلی بالا) قابل اجرا باشد.
ج) امنیت و دوام: در مجموعه حاضر که جمعیت زیادی در خود جای می دهد دقت به نکات ایمنی بسیار مهم است. از جمله مقاومت سازه در برابر زلزله، آتش سوزی و رطوبت در الویت هستند. در سازه های معمول بتن در این زمینه رفتار مناسب تری نسبت به فولاد دارد و انعطاف پذیری مناسبی نیز دارد. در سازه های جدید انواع کابل ها و چادرها در صورت بارگذاری مجدد یا تغییر در بارگذاری ضریب اطمینان خود را به شدت کاهش می دهند.
د) سبکی سیستم: یکی از بهترین شیوه ها برای امنیت ساختمان، بکارگیری پوشش های سبک است که هنگام تخریب کمترین تلفات را در پی داشته باشد. به این منظور اگر چه سیستم های چادری و بادی مناسب هستند ولی این سیستم ها فاقد عمر مناسب بوده و در مقابل آتش سوزی نیز بسیار آسیب پذیر هستند.
ه) فرم پذیری و انعطاف در طرح معماری: این امر به ویژه هنگامی که برای پوشش دهانه های بزرگ به دنبال فرم های محدب یا مقعر، قوسی شکل و امثال آن باشیم اهمیت بیشتری می یابد. مثلاً اسکلت های فلزی علیرغم مقاومت بالا در برابر کشش، انعطاف پذیری کمی از خود نشان می دهند و شاید همین امر باعث شده سازه های بزرگ در عصر حاضر (مانند تالارها، استادیوم ها، فضاهای صنعتی و تجاری) به سوی سازه های منعطفی چون سازه های کابلی، بادی و چادری تمایل بیشتری بیابند.
و) انطباق با اصول طراحی سازه: سازه یک مجموعه از ساده ترین تا پیچیده ترین انواع آن باید از اصول سازه ای مانند مقاومت در برابر زلزله، انتقال مناسب نیروها، ارتفاع مناسب سازه … برخوردار باشد. به این منظور در طرح معماری باید امکان انطباق طرح و فرم سازه با قوانین ریاضی حاکم بر محاسبات سازه پیش از تصویب طرح بررسی شود.
انواع سیستم های سازه ای:
انتخاب سیستم سازه ای مجموعه به شناخت بهتر امکانات گونه های متنوع سازه موجود بستگی مستقیم دارد. از طرفی بررسی دقیق این گونه ها نیاز به یک رساله جداگانه دارد. به این ترتیب ما به ذکر مهم ترین خصوصیات سازه هائی می پردازیم که احتمال به کارگیری آنها در طرح حاضر بیشتر است.. انواع سازه ها را به طور کلی می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:
الف) سیستم های ساختمانی با فرم فعال: شامل سیستم های کابلی، چادری، بادی و قوسی
ب) سیستم های ساختمانی با بردار فعال: شامل خرپاهای فضائی، قوسی و صفحه ای
ج) سیستم های ساختمانی با جسم فعال: شامل تیرها، قاب ها و شبکه تیر و ورق
د) سیستم های ساختمانی با سطح فعال: شامل سطوح تاشونده منشوری و هرمی، پوسته ها با انحنای ساده یا دوار و پوسته های زین اسبی
ه) سیستم های ساختمانی با بردار قائم فعال: شامل انتقال دهنده های بار از سقف به زمین یا تغییردهنده های جهت آن.
سیستم کابلی: کابل ها به علت مقطع عرضی کوچک نمی توانند در برابر نیروها مقاومت کنند و در نتیجه در برابر حالت جدید بار تغییر شکل می دهند. لذا از آنها صرفاً در کشش و با ایده متعادل و متوازن کردن دستگاه سازه ای استفاده می شود. در این سیستم یک کابل به عنوان کابل اصلی عمل می کند (کابل آویز) و بقیه بصورت کابل موازنه به کار می روند و طراحی آنها یا براساس طرح پایه های انتقال دهنده نظیر قوس، ستون و تیر است و یا براساس کابل های موازنه که با آنها تولید یک شبکه توری می کنند. مزیت اصلی کابل ها امکان ایجاد یک پوشش سبک بر روی دهانه های بزرگ و ایجاد فرم های دلپذیر است و در مقابل از نظر امنیتی و اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند.
سیستم چادری: در این سیستم چادر به عنوان پوشش استفاده شده و نقش پرکننده میان کابل ها را ایفا می کند، رفتار سازه ای چادر مانند کابل ها مبتنی بر سیستم کششی است و امتداد کابل های اتصال دهندهچادر به زمین منطبق بر جهت جاری شدن نیروها است. مزیت این سیستم نیز سبکی و یکپارچگی و فرم پذیری آن است، با این حال به علت آسیب پذیری زیاد پوشش آن و با توجه به سرعت عمل زیاد در نصب و برچیدن آن غالباً برای کاربری های با مدت زمان کم یا متوسط مناسب است.
سیستم بادی: این سیستم بر پایه اختلاف فشار هوای داخلی و خارجی عمل می کند و برای کاهش فشار هوا بر روی غشاء، حجم آن به واسطه کابل هائی به بخش های کوچکتر تقسیم شده و به این ترتیب فشار وارده بر پوسته تخفیف می یابد و چون عملاً فشار هوای داخل و خارج غشای خارجی، فرم ظاهر آن را تشکیل می دهد، بسیار انعطاف پذیر است. اما در صورت بارگذاری جدید شرائط ممکن است دشوار گردد لذا غالباً با بستن محورهائی توسط کابل به زمین از داخل و خارج، حجم این سیستم را ثابت می نمایند. کلاً این سیستم به لحاظ تکنیک اجرا و امنیت مناسب نیست ولی منعطف و زیبا است و استفاده از آن در دهانه های خیلی بزرگ نیاز به تمهیدات فراوان فنی دارد.
سیستم قوسی: در این روش چون منحنی قوس به صورت فشاری عمل می کند، ناگزیر از ایجاد عناصر صلب در سازه هستیم و در بارگذاری یکنواخت شکل آن سهمی می گردد. سیستم قوسی به لحاظ ایجاد نیروهای رانشی باید توسط فونداسیون های قوی حمایت شود. یک ایراد این سیستم تغییرات قابل توجه در شکل سازه در اثر نوسانات حرارت است و دیگری آنکه برای پر کردن دهانه های چند ده متری چندان مناسب به نظر نمی رسد. با این حال فرم قوسی نسبتاً دلپذیر و جذاب است و به لحاظ امنیت وضعیت مناسبی دارد.
سیستم خرپائی (فضائی، قوسی، صفحه ای): اعضای کوتاه و مستقیم الخط تشکیل دهنده این سیستم هستند و طول عضوهای خرپائی به لحاظ کشش و فشار بهتر از عرض آن عمل می کنند. در این سیستم یک نیرو به وسیله اعضای مشترک یک مفصل، به چندین نیروی کوچکتر تقسیم می شود و غالباً زوایای قرار گرفتن اعضا نسبت به هم 45 یا 60 می باشد. سیستم های خرپائی به جهت امکانات بسیار متنوع در چفت و بست و سوار شدن قطعات روی هم و نیز امکان پر کردن دهانه های بسیار بزرگ به وسیله آنها، امروزه به وفور استفاده می شوند و مجموعاً به لحاظ عملکردی، امنیتی، انعطاف پذیری و مسائل اقتصادی مناسب هستند. در نوع فضائی آن چون خرپاها عمدتاً فولادی هستند و رفتار فولاد در مقابل کشش، خمش، و فشار مناسب است به شکل واحدهای سه بعدی در پوشش دهانه های بزرگ استفاده فراوان می شوند. (خرپاها به جای اظلاع و مفاصل به جای رئوس) از طرفی فضای بین خرپاها خالی است و مجموعاً سقف وزن بالائی نخواهد داشت. علاوه بر آن امکانات مختلف این سیستم برای بارگذاری و ستون گذاری و ایجاد دهانه های وسیع، همچنین تنوع پوشش از نظر انتخاب مصالح همگی عوامل مثبت و امتیازات این سیستم می باشند.
سیستم تیر، قاب و ورق: یک سیستم ساده و رایج در ساختمان ها است. علت آن امنیت بالا و سهولت محاسبات است. اما مجموعاً برای پر کردن دهانه های وسیع به ندرت استفاده می شود.
سیستم پوسته ای دوار: فرم این سیستم معمولاً زیبا و منعطف است و از دوران یک خط یا قوس حول یک نقطه، خط یا صفحه بوجود می آید و حجم هائی مانند کره، احجام تخم مرغی شکل، سلوئید، هیپر، بولوشید، استوانه ، … به دست می دهد. لذا برای طراحی یک سقف به شکل زیبا و یکدست، مناسب می باشد. در این سیستم مدارها و حلقه هائی در سطح قرار دارند که به شکل فشاری در بالا و کششی در پائین عمل می کنند. اگر شکل و هندسه کلی کار از اشکالی مثل دایره، بیضی، مستطیل، … باشد استفاده از این فرم سازه با راحتی بیشتری بر روی پلان همراه است. مشکل اصلی این سیستم مشکلات اجرائی و اقتصادی آن می باشد.
سیستم زین اسبی: این سیستم شامل پوسته ای است که از حرکت انتقالی یک منحنی (مولد) در راستای منحنی دیگر (هادی) به وجود می آید و فرمی شبیه زین اسب به دست می دهد. این سیستم برای پوشش دهانه های وسیع محاسبات بسیار پیچیده و امکانات اقتصادی و اجرائی قابل توجهی می طلبد ولی بسیار زیبا و شکیل است.
سیستم قائم: در این سیستم نیروها از سقف ها و سطوح مایل جمع شده و به وسیله انتقال دهنده ها به همکف و زمین منتقل می شوند. این سیستم که بسیار پایه ای و ابتدائی است برای پوشش دهانه های بزرگ استفاده چندانی ندارد.
سیستم های دیگر: آنچه در بالا ذکر شد گوشه ای از کلیات سازه ای امروز در جهان بود. امروزه از انواع سیستم های خمشی فولادی (متشکل از تیر ورق های متقاطع)، سیستم های قوسی فولادی (متشکل از تیر ورق های قوس دار متقاطع یا شعاعی) سیستم های بتنی (به شکل صفحات تا شده، گنبدی شکل، دال های عریض، …) ،سیستم های بتنی- خرپائی، خرپاهای فلزی دو بعدی و فضائی و بسیاری دیگر از ابداعات سازه ای در پر کردن دهانه های عظیم به شکل های متنوع استفاده می شود.
تاسیسات مکانیکی:
با توجه به ابعاد سالن ورزشی واهمیت تاسیسات مکانیکی (حرارتی و برودتی) در این ساختمان ها سیستم تاسیساتی آن ها به شکل هوادهی مقرون به صرفه است. این هوادهی می تواند بصورت سیستم های هواساز با کویل های سرد و گرم و ایرواشر طراحی گردد. نصب فیلترهای هوا و عایق های صوتی در تاسیسات مکانیکی (چنانکه پیشتر ذکر شد) به ویژه در مجموعهورزشی لازم است.
سیستم خنک کننده:
سیستم های خنک کننده در مجموعه را به سه صورت زیر مورد بررسی قرار داده ایم:
سیستم چیلر و هواساز: یکی از متداولترین سیستم ها است که به وسیله آن کویل های هواساز خنک شده و به وسیله دمیدن فن ها به کویل ها، هوای خنک به داخل منتقل می شود. مزایای این سیستم توان زیاد و قابل انعطاف بودن سیستم و کنترل دقیق وضعیت درجه حرارت و رطوبت داخلی سالن می باشد و مشکلات آن سرمایه گذاری اولیه زیاد، وابستگی ارزی، مصرف برق زیاد و نیاز به سیستم های وابسته نظیر برج خنک کننده، همچنین فضای بزرگ جهت موتورخانه و هزینه های بالا جهت تعمیر و نگهداری است.
سیستم ایرواشر: ایرواشر در حقیقت کولر آبی بزرگی است که می تواند حجم زیادی از هوا را خنک کند. مزیت مهم آن هزینه نگهداری و تعمیرات بسیار پائین (نسبت به چیلر) است و در مقابل مشکل اصلی آن عدم توان کنترل دقیق درجه حرارت و رطوبت داخل سالن ها و گالری ها می باشد.
سیستم کولر آبی: کولرهای آبی معمول ترین ابزار خنک کننده محسوب می شوند و مزیت اصلی آنها هزینه کم، رایج بودن و هزینه های جانبی کم از جمله هزینه تعمیرات و نگهداری است. ولی مشکل اصلی آنها تعدد کولرها در مجموعه پروژه (با مساحت بالا) و عدم کنترل آنها و نیاز دائم به تعویض قطعات و فرسودگی بالای آنها است.
به هر حال مجموعاً در صورت تامین هزینه ها به لحاظ فنی سیستم چیلر و هواساز بهترین گزینه در مجموعه می باشد.
سیستم های هواسازی گرم:
در این مورد باید ابتدا به وسیله دیگ های بخار و مبدل یا دیگ های فولادی آب داغ یا دیگ های چدنی، آب گرم تولید کرد و سپس کویل ها را به وسیله آن گرم نمود. استفاده از دیگ های بخار و مبدل نیاز به زمان طولانی (2 تا 3 سال) جهت تحویل گرفتن آنها دارد، هزینه های اولیه بالا و خدمات پشتیبانی مستمر آن و تامین بسیاری از قطعات و لوازم مصرفی آن از خارج کشور معایب این شیوه است. در عین حال این شیوه به لحاظ به حداقل رساندن مصرف انرژی بسیار مناسب است. در شیوه استفاده از دیگ های فولادی آب داغ، مصرف انرژی مجموعاً مقرون به صرفه است اما هزینه های اولیه بالا و نیاز به پشتیبانی مستمر فنی معایب این سیستم هستند. در شیوه استفاده از دیگ های چدنی که متداول تر است، سرمایه گذاری کم و پشتیبانی ساده و هزینه های نگهداری کم به عنوان مزایای آن محسوب می شوند. در عین حال در مصرف انرژی صرفه جوئی قابل ملاحظه ای نخواهد شد. به هر حال اگر اولویت را بر سیستمی قرار دهیم که از نظر تعمیر قطعات (که بهتر است این قطعات جداگانه باشند) و به لحاظ مونتاژ و دسترسی، وضعیت مناسب تری داشته باشند روش دوم و سوم و اگر اولویت را بر صرفه جوئی در انرژی قرار دهیم روش اول بهتر است. استقرار هواسازها معمولاً در طبقات یا سقف آخر بین پوسته داخلی و خارجی و یا در زیرزمین صورت می گیرد.
سیستم تامین آب گرم:
با توجه به حجم زیاد آب گرم مصرفی بایستی از منابع متعدد آب گرم استفاده نمود. لذا جهت طول عمر بیشتر سیستم و جلوگیری از اتلاف انرژی، منبع آب گرم با کویل های مسی پیشنهاد می شود که می تواند هماهنگ با سیستم های گرم کننده هوا طراحی و اجرا شود. نوع مبدل های مصرفی جهت تامین آب گرم موردنیاز هماهنگ با نوع سیستم انتخابی است و در مورد انتخابی ما، از ورق های گالوانیزه با کویل های مسی ساخته می شود.
عایق بندی تاسیسات:
جهت جلوگیری از افت حرارتی از عایق های حرارتی مانند پشم شیشه لوله ای به شکل پیش ساخته استفاده می شود که این عایق ها به وسیله فویل های آلومینیومی مسطح حفاظت می گردند و بدنه کانال ها، لوله های تاسیساتی و مشابه آن به این وسیله عایق حرارتی شده و جهت استقرار و ایزولاسیون از نبشی های محافظ گالوانیزه استفاده می شود. برای عایق بندی حرارتی از موادی که امکان آتش سوزی و فرسودگی آنها وجود دارد (مانند کرباس) پرهیز می کنیم.

کانال های انتقال دهنده هوا:
این کانال ها بایستی بطور کامل توسط ورق های گالوانیزه، استنلس استیل و مانند آن پوشانده شوند تا در مقابل عوامل جوی ایزوله گردند. چرا که حتی اگر این کانال ها ایزولاسیون حرارتی مناسبی داشته باشند در طول زمان دچار فرسودگی می شوند. در این زمینه ورق های گالوانیزه به علت هزینه های اقتصادی کم، متداول بودن و مشکلات پائین تعمیر و نگهداری گزینه مناسبی هستند.
تاسیسات جانبی
تاسیسات برقی:
سیستم برقی ساختمان شامل موتورخانه اصلی، کابل های برقی، تابلوهای برق مرکزی، تابلوهای فرعی و برق اضطراری می باشد. لازم است برای دسترسی مناسب به کابل ها، برق کلیه آنها از داکت های " PVC "عبور نموده و به وسیله حوضچه های کانال در دسترس باشند تا هم در زمینه تعویض و هم در زمینه اصلاح احتمالی ظرفیت کابل ها، به سرعت بتوان وارد عمل شد. در این زمینه داکت های" PVC "جدید که عایق رطوبتی و ضد آتش هستند توصیه می شوند. تابلوهای برق مرکزی، برق اضطراری و موتورخانه مرکزی در کنار هم طراحی شده و در استخر و سالن سر1وشیده تابلوهای فرعی برق نصب می شوند. می توان برای بخش های مختلف جهت در دسترس بودن و کنترل آسان، تابلوهای برق جداگانه در نظر گرفت. تابلوی برق موتورخانه در داخل خود موتورخانه نصب می شود. در طراحی باید حداکثر فاصله را بین منابع رطوبت و داکت های انتقال دهنده کابل ها ایجاد کرد. سیستم اعلام حریق ساختمان حداقل باید شامل سنسورهای حساس به دود و حرارت باشد. این سنسورها باید به راحتی در دسترس بوده و در طول زمان در مقابل رطوبت مقاوم باشند. همچنین امکان تعویض آنها به سهولت و سرعت میسر باشد.
جهت جلوگیری از خطرات احتمالی، سیستم برق گیر در بلندترین بخش های ساختمان به ویژه بالای تالار و موزه نصب می شود. برق اضطراری جهت جوابگوئی به نیازهای اولیه و برای اپراتورها و پرژکتورهای تالار و سالن همایش ها تعبیه شده و ژنراتورهای آن در موتورخانه نصب می شوند تا در صورت قطع برق به صورت خودکار وارد عمل شوند. کلید و پریزهای برق به شکل متمرکز نصب شده تا برای کارکنان ساختمان در مواقع خطر به راحتی قابل کنترل باشند.
سیستم اطفاء حریق:
این سیستم شامل دو بخش آبی و خشک است. سیستم تحت فشار آب (با فشارحداقل 3 اتمسفر) شامل جعبه های آتش نشانی با شیرهای مخصوص و شیلنگ به طول لااقل 25 متر است و سیستم خشک (که در صورت عدم توفیق سیستم آبی وارد عمل می شود) باید در هر قسمت به سهولت قابل شناسائی و استفاده باشد. این سیستم اطفاء حریق چنانچه ذکر شد برای سالن واستخربا انشعابات جداگانه آب در کنار سیستم خشک در نظر گرفته می شود.
سیستم پیجینگ:
در مجاورت مرکز کنترل تاسیسات و مدیریت مجموعه، سیستم پیجینگ بصورت مرکزی طراحی می شود. به این وسیله باید قادر باشیم در صورت لزوم، صدا را در کلیه نقاط حساس و اتاق های کارکنان و مدیران به سهولت بشنویم.

سیستم الکترونیکی:
برای کنترل کیفیت برنامه ها و مسائل امنیتی باید کلیه فضاهای مهم و ارزشمند به وسیله دوربین های مدار بسته کنترل شده و در صورتی که هر کس بخواهد یک دوربین را از کار بیندازد، آژیر خطر در بخش امنیت مجموعه به صدا درآید.
شبکه مخابراتی:
شامل
خطوط تلفن مجموعه که بایستی با یک پهنای بزرگ مخابراتی توسط شرکت مخابرات تامین شود.

بررسی نمونه های خارجی – داخلی

استادیوم ملی پکن معروف به "آشیانه پرنده" با گنجایش 91 هزار صندلی که میزبان مراسم افتتاحیه و اختتامیه المپیک بوده و مسابقات دو و میدانی و فینال فوتبال نیز در این استادیوم برگزار خواهد شد.

استادیوم ویمبلی
این استادیوم که در سال 1924 در شهر لندن ساخته شده بود هم اکنون باز سازی شده است و با گنجایش 90000 صندلی بزرگترین استادیوم فوتبال جهان خواهد بود. نماد قبلی استادیوم دو برج حدودا 30 متری بودند که اکنون با یک قوس به ارتفاع 132 متر جایگزین شده است. این قوس 5000 تن از مجموع وزن 7000 تنی سقف متحرک ورزشگاه را تحمل می کند. این ایده نیاز به ستون در ورزشگاه را مرتفع ساخته است و بنا بر این دید تماشاچیان صد در صد خواهد بود. قوس استادیوم از همه جای شهر لندن قابل دیدن است.

* ورزشگاه سرپوشیده دانشگاه فناوری چین با ظرفیت 7 هزار و 500 نفر محل برگزاری مسابقات بدمینتون و ژیمناستیک

*ورزشگاه "لائوشان ولودروم" میزبان مسابقات دوچرخه سواری داخل سالن با گنجایش 6 هزار صندلی

* مرکز تنیس سبز المپیک پکن دارای 10 زمین مسابقه تنیس و 6 زمین تمرینی با ظرفیت 17 هزار و 400 نفر

* سالن سرپوشیده دانشگاه کشاورزی چین محل برگزاری مسابقات کشتی با ظرفیت 8 هزار و 200 صندلی

* ورزشگاه سرپوشیده دانشگاه هوانوردی و کیهان نوردی پکن با ظرفیت 5 هزار و 400 صندلی میزبان رقابت های وزنه برداری

* استادیوم کارگران از استادیوم های قدیمی چین ساخت سال 1959 محل برگزاری رقابت های فوتبال با ظرفیت 70 هزار نفر

* مجموعه ورزشی هاکی دارای دو زمین مسابقه با ظرفیت 17 هزار صندلی

* زمین والیبال ساحلی با ظرفیت 12 هزار تماشاگر

ورزشگاه آزادی ورزشگاه ملی ایران و بزرگ ترین وزرشگاه ایران است. این ورزشگاه برای میزبانی بازی های آسیایی ۱۹۷۴ در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی ساخته شد. ورزشگاه در حقیقت بخشی از مجموعه ورزشی آزادی است.
بیشتر بازی های تیم ملی فوتبال ایران و لیگ برتر ایران در این ورزشگاه برگزار می شود.
این ورزشگاه پیش از انقلاب به افتخار محمدرضا شاه پهلوی آریامهر خوانده می شد و پس از انقلاب به نام فعلی تغییر نام داد. مجموعه ورزشی آزادی تهران هم اکنون با دارا بودن سالن های چند منظوره، سالن دوازده هزار نفری و دریاچه مصنوعی یکی از بی نظیرترین مجموعه های ورزشی آسیاست. در تاریخ ۲۴ مهر ماه ۱۳۸۶ نیز کلنگ ساخت استادیوم چهل هزار نفری فوتبال سرپوشیده ویژه بانوان در ضلع شمال غربی دریاچه توسط مهندس علی آبادی معاون رییس جمهور و رییس سازمان تربی بدنی به زمین زده شد.

فصل چهارم :
مطالعات تحلیلی

شناخت و تحلیل سایت :
معرفی سایت و دلایل انتخاب آن
سایت
زمین مورد نظردارای شکل تقریبی ذوزنقه با ابعاد حدودی2 * 2 * 3 + 8 * 316 * 231متر می باشد که در تقاطع بزرگراه همت و خیابانهای 45 متری و 35 متری و 25 متری که هنوز نامگذاری نشده اند واقع می باشد.
زمین دارای شیب ملایم جنوبی ـ شمالی است وبافت اطراف آن کاملا مسکونی با تراکم نسبتا بالاست.
دلایل انتخاب سایت
نیاز فیزیکی پروژه به زمین با ابعاد بالا که ظرفیت کاربری های مجموعه را داشته باشد از دلایل مشخص انتخاب سایت می باشد.
دسترسی
قرارگیری سایت در تقاطع بزرگراه و خیابان اصلی امکان وصول سریع و آسان مراجعین را که به خصوص در مواقع مسابقات حجم بالایی رابه خود اختصاص می دهد،فراهم می کند. به خصوص که چنین مجموعه هایی نیاز به دسترسی های اضطراری (بخصوص اتوبانها) را با خود همراه دارند.

دید و منظر
به خصوص از لحاظ دید خارج به داخل مورد نظر است. شمایل ساختمان اصلی مجموعه و حصارهای اطراف آن که معرف تکنولوژی روز است، به عنوان یک المان شهری شاخص توجه عابرین پیاده و به خصوص سواره را به خود جلب می کند و در بردارنده نوعی هویت برای بزرگراههای یکنواخت اطراف می باشد.
بافت اطراف
با توجه به تراکم بالای بافت مسکونی اطراف که نیاز به فضاهای ورزشی و فرهنگی و … دارد، مجموعه مورد نظر جایگاه اجتماعی خود را پیدا خواهد کرد و هم چنین با توجه به ارتفاع بالای ساختمانهایب احداث شده در اطراف پروژه ها که خود دارای ارتفاع نسبتا زیادی است ، مجموعه ورزشی منطقه 22 از لحاظ بصری مشکلی را برای طراحی شهری بافت طراف خود ایجاد نخواهد کرد.
آلودگی صوتی
با توجه به اینکه چنین زمینی جهت کاربردهای مسکونی و فرهنگی و امثال آن که دوری از سر و صداهای مربوط به ترافیک را طلب می کند مناسب نیست، لذا در سایت حاضر احداث مجموعه هایی پر سر و صدا مثل ورزشگاه ها که خود تولید کننده آلودگی های صوتی هستند ازدید شهر سازی توجه پیدا می کند.
روند طراحی سایت
عملکردهای موجود در سایت
عملکردهای موجود در سایت به شرح زیر می باشد:
* سالن سرپوشیده: جهت انحام ورزشهای داخل سالن
* استخر سرپوشیده: جهت ورزشهای آبی
* زمینهای ورزش روباز
* پارکینگ ها
* فضاهای پشتیبانی
* دریاچه : جهت قایقرانی و استفاده تفریحی
* پیست دومیدانی
در طراحی سایت، استادیوم فوتبال پیش بینی نمی شود. زیرا نزدیکی به ورزشگاه آزادی لزوم احداث استادیوم را که تحمیل کننده هزینه اقتصادی بالاست کم رنگ می کند.

دیاگرام ارتباطات کلی سایت:
معرفی آلترناتیوها:
طراحی اجزاء سایت:
طراحی مسیرهای سواره و پیاده و ورودیها
با توجه به آلترناتیو انتخاب شده برای طراحی سایت، تقریبا مسیرها و ورودیهای اصلی و فرعی مشخص است در این مرحله به مشخص کردن نوع مسیرها و محل ورودیها با توجه به ضوابط مربوطه پرداخته می شود.
پیست دومیدانی
در بین مسیرهای طراحی شده در مرحله قبل ،با توجه به استانداردهای آن طراحی می شود.
سالن سرپوشیده:
فضاهای مورد نیاز:
با توجه به این نکته که لازم است ورزشهایی که در این فضا قرار است انجام شوند در شکل وابعاد سالن سرپوشیده موثرند، لذا لازم است ابتدا ورزشهای مورد نظر مشخص شوند. با توجه به نیازهای جامعه انجام ورزشهای زیر در نظر گرفته شده است:
1. بدمینتون
2. بسکتبال
3. پینگ پونگ
4. تنیس
5. سنگ نوردی
6. فوتبال سالنی
7. کاراته
8. کشتی
9. والیبال
سپس سایر فضاهای مورد نیاز را بر می شماریم:
دیاگرام ارتباطات کلی سالن چندمنظوره:
استخر سرپوشیده:
ورزشهای آبی که در مجموعه ورزشی منطقه 22 انجام خواهند شد عبارتنداز شنا واترپولو. از آنجایی که ورزش شیرجه در ایران طرفداران زیادی ندارد لذا از آن در استخر چند منظوره صرف نظر شده است.

سایر فضاهای موردنیاز به قرار زیر است:
دیاگرام ارتباطات کلی استخر سرپوشیده:
ارائه کاسپتهای حجمی مناسب
پس ازبررسی عملکردهای هر یک از دو ساختمان استخر و سالن سرپوشیده به طراحی جزء فضاهایی که بتواند جوابگوی نیازهای این عملکردها باشد پرداخته شده است. پس از این کار با توجه به دیاگرامهای ارتباطات کلی جزء فضاها به صورت جمعی در کنار هم چیده شده و شمایل خام استخرو سالن سرپوشیده به دست می آید. از آنجایی که نوع ارتباط دو ساختمان استخر و سالن سرپوشیده بسیار مهم است در اینجا به تعیین نوع چنین رابطه ای پرداخته می شود.
پس از بررسیهای مقدماتی به سه آلترناتیو برای این کار می رسیم.
در نهایت آلترناتیو با توجه به محاسن و معایب آن و همچنین علایق شخصی نگارنده برگزیده شده است. پس از این کار، با توجه به عوامل خارجی مثل اقلیم و بافت اطراف و همچنین سلایق شخصی ،فرم حجمی ساختمانهای اصلی مجموعه به صورت کاملا مشخص به دست می آید. از آنجایی که سازه چنین ساختمانهایی تاثیر مشخص بر فرم ساختمان دارد، لذا نوع سازه نیز در مرحله ارائه کانسپت به صورت کلی مشخص می شود.
حل روابط داخلی مجموعه
اگر چه شکل خارجی ساختمان از کنار هم قرار دادن فضاهای جزئی به دست آمد، اما هنوز روابط آنها به صورت دقیق مشخص نشده است. لذا در این مرحله به حل کامل روابط در پلان پرداخته می شود. شکل نماها و مقاطع نیز در این مرحله مشخص می شود زیرا مقاطع روابط اجزاء داخلی ساختمان را در ارتفاع مشخص می کنند و نماها به عنوان پلاستیک خارجی ساختمان، تاثیر خود را بر پلان و برش ها خواهند گذاشت.
زمینهای ورزش روباز
با توجه به ضوابط و استانداراهای زمینهای روباز به طراجی چنین فضاهایی پرداخته شده است.
دریاچه مصنوعی:
جهت انجام ورزش قایقرانی و تلطیف هوا با توجه به مقررات موجود طراحی شده است.
بررسی موقعیت سایت و دسترسی و ارتباط سایت با شبکه ارتباطی شهری:
مجموعه ورزش منطقه 22 تهران مطابق نقشه در تقاطع بزرگراه همت با خیابانهای اصلی و فرعی اطراف واقع شده و دارای یک دسترسی اصلی از شمال و یک دسترسی فرعی از شرق می باشد.
تحلیل ارتباط فضایی عناصر داخل سایت :
در کنار هر ورودی پارکینگ هایی جهت استفاده مراجعین در نظر گرفته شده و اصولا سایت دارای دسترسی سواره نمی باشد. فقط پیست دو میدانی امکان دسترسی اضطراری سواره را در خود دار است. در غرب مجموعه دریاچه مصنوعی و در جنوب آن زمینهای ورزش رو باز در نظر گرفته شده و ساختمان اصلی مجموعه تقریبا در شمال واقع شده است که شامل استخر و سالن سرپوشیده وفضاهای اداری و خدماتی می باشد.
سازه مجموعه ترکیبی از سیستم کابل و سازه فضا کار می باشد که بار آن در نهایت توسط ستونهای فلزی تحمل می شود. پوشش سقف از ورقه های فلزی مثلتی شکل است که بر روی سازه فضا کار نصب می شود.
1.
* اداری
* اتاق رئیس
* اتاق جلسه
* اتاق منشی و تایپ
* معاونت مجموعه
* بایگانی امور دفتری
* حسابداری
* اتاق کنفرانس
* آبدارخانه
* سرویس دفتر امور فدراسیون
* خدمات و تاسیسات
* سالن تمرین
* فضاهای ورزشکاران
* ورودی و کنترل
* رختکن
* سرویس
* دوش
* اتاق مربیان
* انبار (وسایل و نظافت)
* سر رستوران
* سالن غذاخوری
* آشپزخانه
* بخش سرویس دهی
* مدیریت رستوران
* سرویس مراجعین
* سرویس کارکنان
* سالن ورزشهای آبی
* ورودی شناگران
* خروجی شیفت قبلی
* سونای خشک
* جکوزی
* سونا بخار
* بوفه خشک
* بوفه تر
* کمدها
* دوش اجباری
* راهرو
* سرویس بهداشتی
* دوشها
* دوش برگشت انفرادی
* بوفه تر
* بدنسازی
* اتاق ماساژ و فیزیوتراپی
* کمکهای اولیه
* کفش کن
* مربیان و سرپرستان
* ورودی و فضای انتظار
* رختکن و کمدها
* اتاق مربیان
* اتاق ناجیان غریق
* انبار
* تماشاچیان
* ورودی
* بوفه
* توآلت گیشه فروش بلیط
* اطلاعات
* کمکهای اولیه
* اداری
* ورودی
* اتاق مسئول مجموعه استخرها
* سالن کمیته برگزاری مسابقات
* اتاق مخابره خبر شامل استودیو ـ اتاق فنی ـ عکاسان و جراید ـ اتاق کار ـ استراحت خبرنگاران ـ کابین های گزارش خبر
* رختکن انفرادی
* رختکن گروهی داوران
* اتاق فرمان
* جایگاه ویژه
* فضای شیمی
* اتاق گاردامنیتی
* سرویس بهداشتی
* ورودی مستقل با آسانسور
* آبدارخانه
* آبدارچی
* سرویس
* اتاق حراست
* سالن سرپوشیده
* ورودی وفضاهای تقسیم تیم
* فضای تجمع و استراحت تیمها
* فضای سرپرست و مربی
* رختکن و کمد لباس
* سرویسهای بهداشتی
* دوش ها
* بدنسازی
* بوفه
* سونا و جکوزی
* اتاق ماساژ
* تماشاچیان
* ورودی
* کنترل بلیط
* سرویسهای بهداشتی
* بوفه
* جایگاهها
* فضای خاص شخصیت ها
* فضای نشیمن
* اتاق گارد امنیتی
* سرویس بهداشتی
* ورودی مستقل با آسانسور
* آبدارخانه
* کمکهای اولیه
* انبار 10% مساحت سالن
* مربیان
* رختکن
* استراحت
* دوش نمی خواهد
* سالن تمرینی بسکتبال
* سالن تمرینی والیبال
* سالن تمرینی بدمینتون
* سالن تمرینی تنیس
* خدمات
* تاسیسات
* اتاق فرمان
* اتاق کارکنان
* سرویس
* انبارهای خدمات
* اداری
* مدیریت
* منشی و امور دفتری
* اتاق داوران
* اتاق کمکهای اولیه
* آبدارخانه
* اتاق خبرنگاران
* سرویس داوران
* دوش داوران
* رختکن داوران
* سرویس عمومی
* مسئول حراست
* اتاق کمیته برگزاری مسابقات
* اتاق فرمان (کنترل نور و صدا)
* مخابره خبر
* استودیو
* اتاق فنی
* عکاسان و جراید
* اتاق کار
* استراحت خبرنگاران
* کابین های گزارش خبر

نقشه ها و مدارک معماری

فصل پنجم :
فهرست منابع

فهرست منابع فارسی و لاتین :
1- آدامز، هنری. تاریخچه بازیهای ورزشی در جهان، ترجمه زهیر حیاتی و هاجر ستوده- تهران.نشر فروغ، 1381.
2- ویلیامز، پیتر هاروارد، معماری استادیومهای ورزشی، ترجمه کامران خانی، نامه انجمن معماران،
دوره نهم، شماره دوم، تابستان، 1382.
3- صنعتی، رضا، مجموعه سازی و خدمات در مقیاس شهری/ تالیف رضا صنعتی- تهران- نشر کتابدار، 1386
4- تعاونی، اسدالله، وسایل وتجهیزات استاندارد ورزشگاهها. تهران- مرکز خدمات استانداردهای ورزشگاهی، 1384.
5- مرادی، کیوان، مدیریت کنترل سیستمهای تاسیساتی- { ویرایش 3} – تهران : نشر آذران، 1383
6- تهران پایتخت 200 ساله، ابوالحسن سرو قد مقدم، سید احمد سیری، فاطمه وثوقی خزائی، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران
7- کیانی، مصطفی، معماری دوه پهلوی اول، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، زمستان 1383
8- رجبی، پرویز، معماری ایران در عصر پهلوی، دانشگاه ملی ایران، سال 2535 (1355)
9- دکتر هاشمیان، احمد(ایرج)، تحولات فرهنگی ایران در دوره ی قاجاریه مدرسه دارالفنون، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی، سحاب، 1379
10- فروغی، محسن و باور، سیروس، (بنیانگذاران معماری نوین ایران)، نشریه معماری و شهرسازی شماره 65/64 فروردین 1381
11- مصاحبه با مهندس سیدرضا نائینی، معاونت فنی وعمرانی شهرداری منطقه 22 تهران
12- کتاب ویژه موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی ایران، سحاب 1315 تهران
13- مقاله گرئه ناکس ترجمه و تالیف مهدی ادیبی، مجله معمار، خرداد و تیر 1386
14- آرشیو مطالعات انجام شده توسط مهندسین مشاور پویا سازه در زمینه مجموعه های ورزشی در ایران و جهان
15- آرشیو مطالعات انجام شده توسط مهندسین مشاور آران در زمینه استخرهای سرپوشیده و استادیومهای چند منظوره ورزشی در منطقه 2 تهران- 1379.

فهرست مطالب

عنوان صفحه
چکیده

فصل اول: کلیات
مقدمه
1
طرح موضوع و اهمیت آن
2
اهمیت و ضرورت ورزشها
9

فصل دوم: مطالعات محیطی
مطالعات محیطی
13
شرایط محیطی جغرافیا
14
دما و تابش آفتاب
14
رطوبت نسبی
15
بارندگی
17
خاک و پوشش گیاهی
17
تاریخچه ورزش در ایران
17
تاریخچه استادیوم های ورزشی
21
نسل دوم : امپراطوری رم
23
سیروکس ماکزیموس
25
کولیزیوم
27
نسل سوم
29
نسل چهارم
30
نسل پنجم
31
تاریخچه پیدایش تهران
34
بناهای مهم تاریخی و باستانی
36

فصل سوم: مطالعات معماری
انواع فضاهای ورزشی ( کاربرد و اهداف )
39
بررسی آثار کالبدی یا حجمی
40
استادیوم های چندهزار نفری
41
مقررات و معیارهای طراحی
43
تلفیقی ایستایی و زیبایی در فرم سازه ها
44
دسترسی سالن ها
45
ارتفاع سالن های ورزشی
46
انبار سالن های ورزشی
47
سرویس بهداشتی و رختکن
48
فضاهای اداری و عمومی
50
بررسی ابعاد و استاندارد ورزشهای مختلف
54
سیستم های سازه ای
74
انواع سیستم های سازه ای
76
تاسیسات مکانیکی
80
سیستم خنک کننده
80
سیستم هواسازی گرم
81
تاسیسات
82
سیستم اطفاع حریق
84
پیجینگ
84
سیستم الکترونیکی
85

بررسی نمونه های خارجی و لاتین
فصل چهارم : مطالعات تحلیلی
شناخت و تحلیل سایت
93
معرفی سایت و دلایل انتخاب آن
93
دسترسی و ارتباط سایت با شبکه ارتباطی شهری
93
ابعاد و اندازه و مساحت سایت
93
بررسی دید و منظر عمومی سایت در مقیاس شهری
94
بافت اطراف محل سایت
94
آلودگی صوتی
94
روند طراحی سایت
94
طراحی مسیرهای پیاده و سواره و ورودیها
96
دیاگرام ارتباطی کل سایت
96
توصیف طرح
96
فضاهای مورد نیاز سایت
97
دیاگرام ارتباطی کلی
97
استخرسرپوشیده
97
زمینهای ورزشی روباز
99
دریاچه مصنوعی
99
تحلیل ارتباط فضایی عناصر داخل سایت
99
نقشه ها و مدارک معماری
105

فصل پنجم : فهرست منابع
چکیده پایان نامه به زبان لاتین

109