درسنامه کامل درس 16 فارسی هفتم
" آدم آهنی و شاپرک "
کاری از :
اکبر ملاحسن : دبیر ادبیات فارسی
آموزش و پرورش استان قزوین
اداره آموزش و پرورش شهر اسفرورین
اهداف آموزشی درس :
1- آشنایی با یک نمونه از ادبیات جهان
2- تقویت حس عاطفی و تخیل دانش آموزان
3-آشنایی با داستان نمادی "رمزی"
4- شناخت بیشتر فعل آینده (مستقبل)
5- شناخت رمز (سمبل) در ادبیات فارسی
درباره درس :
پیام اصلی داستان: آدم آهنی مظهر آدم بی عاطفه و ماشین زده است و نشان دهنده تمدن خشک غرب است که عاطفه را نمی فهمد. نویسنده از جان بخشی استفاده کرده و از آرزو، غم، شادی و ترس، سخن به میان آورده است.
داستان آدم آهنی و شاپرک حاوی پیامی لطیف است در این داستان موجود بی احساس، یعنی آدم آهنی در اثر محبت یک شاپرک تغییر رفتار می دهد. این تغییر در آدم آهنی شعر مشهور مولوی را به یاد می آورد:
"از محبت خارها گل می شود".
معرفی نویسنده داستان آدم آهنی و شاپرک :
آدم آهنی و شاپرک نوشته خانم ویتاتو ژیلینسکای متولد 1933است. این داستان از کتاب "ملخ شجاع" (مجموعه 4داستان به نام های: دانه برفی که آب نشد، ملخ شجاع، کرم کنجکاو و آدم آهنی و شاپرک) گرفته شده است.
خانم ژیلینسکای اهل کشور لیتوانی است . خانم ژیلینسکای شعر هم سروده است و رمان و نمایش نامه نیز دارد. وی کتاب های زیادی منتشر کرده است که نه تنها در میان مردم لیتوانی، بلکه در روسیه و کشورهای دیگر هم علاقه مندان زیادی پیدا کرده اند. حشرات کوچک، کرم ها و پروانه ها قهرمانان بسیاری از قصه های وی هستند.
خانم ژیلینسکای عقیده دارد: "پنهان کردن مسائلی مثل غصه، درد و مرگ از کودکان درست نیست؛ زیرا کودکان نیز باید با جنبه های گوناگون زندگی آشنا شوند و به موجودات اطرافشان که حق زندگی کردن و شادبودن دارند، توجه کنند."
معنی لغات و عبارت ها و اشعار درس :
ملت: مردم / سروری: سربلندی، عزت / تقدیر: سرنوشت / جذّاب ترین: زیباترین، دوست داشتنی ترین / مرتبه: دفعه، بار / جالب: در خور توجّه، زیبا / آهنین: از جنس آهن / خشن (صدای خشن): ناخوشایند / خُرخُر: صدای ناصاف و آزاردهنده (نام آوا، صوت) / اصلاً: به هیچ وجه، هرگز / فهرست: لیست / خیره می شدند: با دقّت نگاه می کردند / به موقع: در زمان مناسب، سرِ وقت / موذیانه: باشیطنت / جلب: جذب / نچشیده ام: مزه نکرده ام / متاسفانه: بدبختانه، با ناراحتی و افسوس / فرق داشت: تفاوت داشت / غلط: نادرست، ناصحیح / تحسین = تشویق: آفرین گفتن / خوشایند: دلنشین، دوست داشتنی / افکار: جمع فکر / ملاقات: دیدار با کسی / انبوه: تعداد فراوان / به سُراغ او آمد: به دنبال او آمد/. سرشناس: مشهور، معروف / عصبانیت: خشم و ناراحتی / مطمئنم: اطمینان دارم، یقین دارم / نگران: مضطرب / نجوا: صحبت آرام / غرّش: صدای بلند و ترسناک / مودّبانه: همراه با ادب / مرتّبا:ً دائم، همیشه / بدجنس: بدذات، بدسرشت / گونه: چهره، صورت / زمزمه: کلام زیرلب / شتاب: سرعت بالا / التماس: درخواست عاجزانه، خواهش و اصرار / نمی گذارم: اجازه نمی دهم / ببلعد: یکجا بخورد / بلافاصله: بدون اتلاف وقت، سریع، فوراً / غژغژ: نام آوا، صوت / سکوت حاکم شد: همه جا را سکوت گرفت / کنجکاو: جست و جوگر / فشرده شد: درد گرفت / مَلافه: پارچه ی روانداز / رایحه: بوی خوش / خش خش: صوت، نام آوا
معنی بیت اول فصل: خداوند، ملّتی را بزرگ و ارجمند می گرداند که سرنوشت سرزمینشان را خودشان در دست بگیرند و مستقل باشند.
آرایه های ادبی درس :
نوع نثر: ساده و روان
نورِ سرد (کنایه از غیرطبیعی / خوب از آب درنیاید (کنایه از اینکه نتیجه ی خوبی نداشته باشد / صدایش بسیار شیرین بود (حس آمیزی / ساده دلی (کنایه از پاک و بی آلایش بودن / صدای غرّش مانند ( تشبیه / چشمش به پنجره خیره می ماند (کنایه از انتظار / بادی در گلو انداخت (کنایه از غرور و تکبّر / مثل فرفره ( تشبیه / صدای غژغژ مانند (تشبیه / نفس آخر را کشید (کنایه از اینکه مُرد / صدای غرّش مانند (تشبیه / سکوت مرگبار حاکم شد تشخیص / بدون حرکت دراز کشید (کنایه از مرگ / هوا روشن می شد (کنایه از آغاز روز جدید، صبح شد / دور او حلقه زدند ( تشبیه و کنایه از توجه و تمرکز / ملافه مثل کفن (تشبیه
دانش های زبانی و ادبی :
1- " فعل آینده ( مُستقبل ) " 2- " داستان های رمزی و نمادین "
داستان های رمزی ونمادین
برخی از نماد ها و رمزهای موجود در داستان ها و اشعار :
کلاغ " نماد خبرچینی وبدیمنی
" طوطی " نماد تقلید کننده
" اسب " مظهر نجابت
کبوتر " مظهر صلح ومظلومیت
آسمان = ایثار وبخشندگی
آینه = صفا وپاکی
بادصبا= پیام رسانی
باران= آزادی ، رحمت
پروانه= عاشق
چشمه= پاکی
خورشید= بخشندگی
درخت بید= افراد ترسو و سازش کار
دریا= بخشندگی
رود= جنبش وتکاپو
درخت سپیدار= بی حاصلی
زیتون=صلح وآشتی ،پیروزی و نماد کشور فلسطین ،نماد پایداری و ماندگاری
سرو= آزادگی وجاودانگی
شب= ظلم وستم
شمع= معشوق، پرگویی
شیر= شجاعت
صدف= خاموشی ، سکوت
طاووس= زیبایی وغرور
صلیب= مسیحیت
عقاب= بلند پروازی
غروب خورشید= مرگ
ققنوس= هویت وموجودیت یک ملت
کوه= استقامت
گل سرخ = عشق، طراوت
گل نیلوفر= عرفان
گون= انسان گرفتار واسیر
لاله= خون شهید
هما= سعادت
ماه= ایثارگری وبخشندگی ، زیبایی
هلال= اسلام
نسیم= انسان آزاده
نی= انسان غریب دور افتاده از وطن
2