گزارش کار اموزی رشته ی برق(شرکت پارس پرتو)
شرکت پارس پرتو سهامی خاص شرکت پیمان کاری است که جهت اجرای شبکه توزیع برق و بعد از آن تغییر و نگهداری برق فرودگاه امام خمینی(ره) را به عهده دارد.
برق فرودگاه امام خمینی از یک پست 230/a/ تامین می شود که نزدیکی فرودگاه قرار دارد و به پست 32 معروف است. کلاً فرودگاه دارای چند قسمت اصلی می باشد. محوطه که شامل روشنایی جاده های فرودگاه است ترمینال و سطوح پروازی است که هر یک به صورت جداگانه تامین برق می گردد پست اصلی یا مادر در فرودگاه پستی است که مستقیماً به وسیله خطوط هوایی به پست 32 متصل است به همین سبب آن را 32a می خوانند که در ضلع شمالی فرودگاه تعبیه شده. از پست 32 چهار سری خط 20 kv به 32a متصل است 2 خط مستقیماً جهت تامین نیاز فرودگاه بوده و 2 خط دیگر به صورت sper (جایگزین) قرار دارد.
جای توضیح دارد که برق از 32 به 32a به 20kv تقلیل پیدا می کند پست 32a پست اصلی و مرتبه یک بوده و هیچ جایی را به طور مستقیم برق دهی نمی کند و خود به دو پست پایینی به نامهای MSS1 و MSS2 متصل است تمامی مجموعه فرودگاهی به این دو پست متصل می باشند. یعنی هم MSS1 و هم MSS2 زیرا نیاز به اطمینان برای عدم قطع برق این مسئله را پیش آورده که هر دو پست به یک مقصد متصل شود تا جهت قطع یکی، دیگری تامین کننده آن باشد.
پست 32 دارای 24 فیدر که دارای یک CB (circuilv Brasher) یا دیژنکتوری باشد و سه bus تقسیم می شوند که به وسیله یک coupling به هم متصل اند پست MSS1 , 2 نیز شباهت بسیاری به پست 32a از نظر ظاهری دارد. هر فیدر شامل چند رله و ct و همچنین وسایل اندازه گیری می باشد و اگر آن را به صورت کمدی دو طبقه فرض کنیم طبقه بالا رله ها و ولتی مترها و فیوزها قرار دارد و در طبقه پایین دیژنکتور قرار دارد.
دیژنکتورهای موجود در فرودگاه به چند شکل موجود است عمده ترین آن ها دیژنکتورهای قابل قطع زیر بار می باشند. این CB ها دارای یک مکانیزم مکانیکی می باشند که بتوانند به سرعت کنتاکت را قطع کرده تا از آرک ایجاد شده در محل قطع و وصل جلوگیری کند. در ضمن باعث کاهش اغتشاش ایجاد شده در خطوط خواهد شد این CBها از نوع برق گیر SF6 می باشند که همان گونه که در عکس مشخص است در یک محفظه پلاستیکی قرار دارد. گاز SF6 این دیژنکتورها هر 6 ماه یک بار چک شده تا در صورت نشتی از دور خارج شده و تعمیر گردد شارژ CBها هم به صورت دستی امکان پذیر است هم به صورت برقی ( ماشین الکتریکی) به این صورت است که یا موتور یک فنر را جمع کرده و در صورت نیاز ( هنگام قطع و وصل) سرعت کنتاکت ها را به هم متصل می کند.
این CBها قابلیت این را دارد که به صورت کنترل از راه دور کنترل شده حتی قابلیت کنترل به وسیله plc را دارد که هنوز در فرودگاه اجرا نشده ولی در دستور کارشان قرار دارد.
همان گونه که گفته شد CBها دارای 4 قسمت تکی اند . بدنه محل اتصال که به پنجه گربه ای معروف است، قسمت محفظه گاز SF6 و قسمت سوم مکانیکی مربوط به فنر و تجهیزات مربوط به آن می باشد.
رله های موجود در این فیدرها قدرت تشخیص خطا (falt) و همچنین قطع کلید CB را دارند که بعداً به طور مفصل در مورد آن ها صحبت خواهم کرد.
به طور مختصر بگویم که رله ها نیاز به برق DC دارند لذا برای تامین برق انیال از باطری های بسیاری استفاده کردند که هم برق DC مورد نیاز رله ها تامین شود هم از برق فرودگاه جدا باشد تا اختلالی در کار کنترلی آنان ایجاد نشود این باطری ها در اتاقی به نام باطری خانه نگهداری می شود که وسیله شارژهایی بزرگ که در شکل نمایش داده شده شارژ می شود.
قابل ذکر است که بعد از پست 32a تمامی کابل ها به صورت زیرزمینی در سطح فرودگاه پخش شده است.
در مدتی که بنده در فرودگاه حضور داشتم برق یکی از پست های زیرین 32a
(MSS1) قطع شد علت خطی زمینی بود که اتفاق افتاده بود و به علت حفاظت رله ها آن خط قطع شد. اپراتورهای پست 32a عملی را انجام دادند که آن را مانور می گفتند. با این کار برق پست قطع شده را توسط فیدرهای دیگر و به عبارتی بهتر مسیری دیگر تامین کنند نقشه بخش بار فرودگاه را در عکس نشان داده ام.
.
که مانور با توجه به این نقشه انجام می شود. هنگام قطع یکی از فیدرها سیستم اعلام خطری وجود دارد که بعد از وقوع خطا آژیر کشیده و اپراتورها از قطع خط خبردار می کند. عملیات مانور فقط هنگام بروز خطا انجام نمی شود گاهی نیز برای تعمیر خطا و یا تعمیر یکی از فیدرها ممکن است مانور دهند. گاهی حتی مانور هم چاره ساز نیست و با اطلاع مقامات بالاتر یا در صورت اتفاق نادر مانند قطع ورودی فرودگاه خاموشی در شبکه به وجود می آید.
هنگام تعمیر خطا باید به این نکته توجه کرد که خطا از هر دو طرف قطع شده و زمین گردد. این مسئله در فیدرها به صورت اتوماتیک بار و اجباری انجام می شود به گونه ای که اگر لازم باشد پشت فیدر باز شود حتماً قبل آن باید فیدر کامل را از زمین کند وگرنه در فیدر باز نمی شود.
نوع کابل استفاده شده در فرودگاه پروتلین است که از نوع کابلهای خشک است مزیت آن نسبت به کابلهای روغنی این است که نیازی به روغن ریزی ندارد و مفصل زدن آن نیز راحت تر است.
مقدار کابل استفاده شده به طور مثال از پست 32a به MSS2 ؛ 3350m با نوع کابل 3(1*240) می باشد یا به عنوان مثال دیگر از پست 32 به 32a حدود 7km کابل به صورت هوایی کشیده شده است.
در پست 32a با ورودی چهار خط از 230 که قبلاً گفته شد ، Lin1 ، Bus1 پست را تغذیه می کند. و Line2 ، Line3 ، Bus2 را تغذیه می کند که فیدر مربوط به Line2 قطع بوده به صورت Spr قرار دارد و Line4 به Bus3 متصل بوده آن را تغذیه می کند.
Bus1 دارای فیدرها T-18 و F-22 و F-23 و F-24 و F-25 و F19 و F20 و F21 است که سه تای آخری یعنی 21,20,19 ورودی اند. و Bus2 دارای فیدرهای F10 و F-13 و F14 و F15 و F16 و F17 است و F11 و F12 که ورودی آن اند و Bus3 دارای فیدرهای F9 , F8 , F7, F6 , F2 است و فیدرهای F5 , F4 , F3 ورودی ها هستند.
Line1 به F21 متصل است و Line2 به F12 و Line3 به F11 و Line4 به F3 متصل است فیدرهای F21 , F20, F5 , F4 بدون ورودی اند و با توجه به گسترش فرودگاه و اجرای فازهای 2 و 3 پیش بینی شده اند.
قابل ذکر است که Bus2 و Bus1 توسط فیدرهای F17 و F16 به هم متصل اند ولی برای مانور اتصال آنها برقرار می شود و Bus2 و Bus3 نیز به همین ترتیب توسط فیدرهای F9 و F10 به هم متصل اند. فیدر F25 نیز به عنوان فیدر خروجی Sp قرار دارد فیدر F16 و F13 و F24 مستقیماً قسمت های اجرایی و بخشی از روشنایی فرودگاه را تامین کرده که بعداً به شرح آن خواهم پرداخت.
پست MSS1 توسط فیدرهای F1 و F2 و F15 مربوط به 32a تغذیه می شود که Bus1 آن از F15 و F2 تغذیه می گردد و Bus2 آن توسط F1 پست 32a تغذیه می شود.
پست MSS2 توسط فیدرهای F6 و F7 و F14 پست 32a تغذیه می شود که F6 , F7 ، Bus 1 آن را تغذیه کرده و F14 ، Bus2 آن را تغذیه می کند.
پست MSS1 نیز دارای 18 فیدر است که F12 , F11 , F8 ورودی و F10 , F9 ارتباط بین Bus1 و Bus2 است.
قابل ذکر است که برای ارتباط دو باس دو فیدر نیاز است نام یکی coupling و نام دیگری Bus-riser است. Coupling دارای دیژنکتور بوده و بیشتر مواقع قطع است و مثل یک فیدر معمولی عمل می کند اما Bus-Riser دارای دیژنکتور نیست و فقط شکلی شبیه فیدرها دارد.
پست های MSS1 و MSS2 وظیفه تغذیه پستهای برق رسانی غرب ترمینال و شرق ترمینال و 14 (مخابرات) و 47 و سطوح پردازی و 113 (police) و 18 (برج) و 5/9 (سایت سوخت رسانی) را بر عهده دارند.
تا قبل از این تمامی خطوط دارای ولتاژ 20kv بودند از این پس برای تغذیه ولتاژها به وسیله ترانسفورماتورهای گوناگون تقلیل پیدا کرده به V400 می رسد.
کلیدهای که تا کنون استفاده می شد بریکرهای SF6 متحرک ( کلید فشار قوی) بود که قبلاً توضیح داده شد. از این به بعد از کلیدهای فشار ضعیف و سکسیونرهای قابل قطع زیر بار (فیوز دار و بدون فیوز) و همچنین فیوز کت اوت و همچنین بریکر کم روغن ثابت استفاده می شود.
روشنایی فرودگاه توسط پست هایی به نام پست کمپکت ها و LSP ها و LSDP ها تغذیه می شود پست های اصلی پست کمپکت ها را تغذیه می کند یعنی ورودی پست کمپکت ها 20kv بوده و به وسیله ترانس های 50kvA یا 200 kvA و حتی 500kvA تقلیل پیدا کرده روشنایی فرودگاه و تابلوهای تبلیغاتی را تامین می کند.
هر پست کمپکت یک LSDP را تغذیه می کند ( LSDP یک تابلوی فشار ضعیف است) و هر LSDP به تنهایی چند SP را تغذیه می کند هر SP چندین تیر چراغ برق و تابلوی تبلیغاتی را تغذیه می کند.
توضیحی که در مورد روشنایی فرودگاه می توان داد این است که برای بالا بردن ضریب اطمینان و جلوگیری از خاموشی تیرهای برق معمولاً در بعضی نقاط به صورت یکی در میان به یک SP متصل می شوند که اگر یک Sp دچار مشکل شده یک منطقه به طور کلی خاموش نشود.
نکته دیگر این که کاسه چراغ ها طوری طراحی شده که نور تنها زیر چراغ را روشن کرده و در بالا نوری دیده نشود یعنی چراغ حدوداً زاویه ای 90 درجه را در زیر خود روشن می کند این امر طـبق اسـتاندارد ANX ایجاد شده تا نور چراغ ها باعث ایجاد مشکل بـرای خـلبـانان هـواپـیماها نکند. نوع چراغ های استفاده شده برای روشنایی می باشد.
چراغ های دیگری نیز به نام Highmas نیز وجود داشت که اصولاً برای روشنایی جلوی ترمینال و لامپ ها از آنان استفاده می شد.
تمامی پست های فرعی مثل 13 و 14 و 31 و 35 و 5/2 و 18 و 47 و ترمینال ها دارای ژنراتورهای دیزلی می باشد که باید در صورت قطع برق مورد نیاز قسمت های مهم را تامین کند.
پست سطوح پروازی که از اهمیت خاصی برخوردار است دارای دو ژنراتور G2 و G1 است که یکی از آنها همیشه روشن و در صورت کوچک ترین اختلال برق ورودی را قطع کرده خود وظیفه تغذیه سطوح پروازی را به عهده می گیرد . دیگری خاموش است چنانچه برایG1 اتفاق خاصی بیفتد G2 وارد عمل می گردد این دو ژنراتور اهمیت بسیار بالایی برای فرودگاه دارد لذا بیشترین مراقبت از آنها خواهد شد چون در صورت ناکارآمدی آنها سیستم روشنایی باند و سیستم ناوبری مختل شده عواقب بسیار بدی خواهد داشت.
در فرودگاه 2200 تیر برق روشنایی 109 هایمس و 6 پست آجری و 30 پست کمپکت ، 8 چاه آب و 19 LSDP ، 12 پست فرعی موجود است توان مصرفی فرودگاه در پیک 7mvar می باشد.
حال به شرح و بررسی هر یک از قسمتهای روشنایی می پردازیم:
پست فرعی: پست هایی که ورودی آن ها به صورت 20kv از پست های MSS1 و MSS2 تامین می گردد اصولاً از یک سری کلیدهای فشار ضعیف تشکیل شده است لازم به ذکر است که خروجی آنها عموماً 400v بوده و این توسط ترانسفورماتورها انجام می گردد. کلیدهای فشار ضعیف به قسمت های مورد نیاز برق دهی می کنند و به وسیله رله ها و فیوزها از آنها حفاظت می شود. لازم به ذکر است که پست ها فرعی دارای چند ترانس می باشند که اغلب یکی از آنها به صورت sper باقی مانده است.
ترانسفورماتورها در یک اتاق مخصوص به نام اتاق ترانس قرار دارد که کابل های اولیه و ثانویه هر دو از زیرزمین توسط کابلهای خشک به سمت ترانس کشیده شده اند.
ترانس ها دارای چندین قسمت می باشند : 1) بدنه 2) هسته آهنی 3) روغن 4)تپ و حنجر 5) منبع روغن 6) برق گیر 7) رله بوختلس 8) سیم پیچ اولیه 9) سیم پیچ ثانویه 10) بوشینگ ها 11) سیلیکاژل و ….
هر کدام به صورت اختصار توضیح داده شده است:
مخزن :
مخزن ترانسفورماتور از ورقهای فولاد نورد شده ساخته می شود، ترانسفورماتورها نسبت به قدرت، گرمای حاصله و استحکام مکانیکی مورد لزوم دارای مخزن از ورقهای صاف، مخزن کنگره ای یا رادیاتوری ساخته می شود. قسمت تحتانی مخزن محکمتر از سایر نقاط آن ساخته شده و شاسی می تواند مجهز به چرخهای انتقال گردد. در نزدیکی قسمت تحتانی مخزن دارای شیر تخلیه و نمونه برداری روغن بوده و در روی درپوش دارای قرارگاه ترمومتر روغن می باشد. امکان اتصال زمین ترانسفورماتور توسط دو پیچ M12 که یکی در پایین مخزن طرف فشار قوی و دیگری بر روی درپوش تعبیه می گردد میسر است.
مخزن با طرح کنگره ای با توجه به مشخصات مکانیکی آن تا 650 میلی بار تحمل خلاء را داشته و به هیچ وجه نباید تحت خلاء کامل قرار گیرد.
منبع انبساط : Conservator
در ترانسفورماتورهای استاندارد این شرکت تا قدرت نامی 250 کیلو ولت آمپر منبع انبساط در طول و در طرف فشار ضعیف قرار دارد. از قدرت اسمی 315 کیلو ولت آمپر به بالا اگر ترانسفورماتور را از طرف فشار قوی نگاه کنیم در سمت راست و در عرض قرار دارد اما ترانسفورماتورهایی که طبق استاندارد DIN 42511 تولید می گردد و دارای ردیف ولتاژ برابر 33 کیلو ولت هستند، تا قدرت 630 کیلو ولت آمپر دارای منبع انسانی در طول و در طرف فشار ضعیف بوده و از قدرت اسمی 800 کیلو ولت آمپر به بالا و در صورت مشاهده از جهت فشار قوی دارای منبع انبساطی در سمت راست و در عرض می باشند.
درجه روغن نما بر روی جداره خارجی منبع انبساط قرار می گیرد و جهت نشان دادن سطح روغن دارای علامت های مشخص در 20+ و 20 – درجه سانتیگراد می باشد بر روی جداره منبع انبساط امکان نصب یک دستگاه رطوبت گیر هوا وجود دارد.
کلید تنظیم ولتاژ قابل تنظیم بدون بار Off circuit tap changer :
تغییرات جزئی ولتاژ شبکه را می توان توسط تغییر نقاط اتصال سیم پیچ فشار قوی برطرف کرد به نحوی که ولتاژ مورد استفاده مصرف کننده ثابت بماند. تغییر دادند نقاط اتصال و استفاده از سایر انشعاب در حالت "بدون ولتاژ" و توسط کلید تنظیم ولتاژ صورت می گیرد. محدوده تغییرات ولتاژ در ترانسفورماتورهای استاندارد :
ترانسفورماتورهای 11 و 33 کیلو ولتی
ترانسفورماتورهای 20 کیلو ولتی تا قدرت 200 کیلو ولت آمپر
ترانسفورماتورهای 20 کیلو ولتی از قدرت 250 تا 2000 کیلو ولت آمپر
تنظیم ولتاژ و تغییر آن در طرف فشار قوی صورت می پذیرد.
مشخصات مورد لزوم جهت انشعابات و حالات مختلف کلید تنظیم ولتاژ روی پلاک مشخصات منعکس و قابل استفاده است.
توجه مهم :
نوع کلیدهای استفاده شده در ترانسفورماتورهای استاندارد توزیع از نوع بدون بار بوده و هنگام هرگونه عملیات روی کلید و تغییر پله های تنظیم ولتاژ می بایستی ترانسفورماتور از دو سمت بدون انرژی باشد.
نحوه عملیات روی کلید تنظیم ولتاژ :
همانطوری که در شکل مشاهده می گردد در ابتدا درپوش کلید را چرخانده و برداشته شود در حالت عادی محور کلید قفل بوده و لذا جهت آزاد کردن محور کلید دستگیره را به سمت بالا بکشید و سپس کلید را به طرفین حرکت دهید پله ولتاژ را با توجه به نشانگر کلید تنظیم کنید. پس از انتخاب پله مجدداً دستگیره در محل قفل و درپوش کلید گذاشته شود.
1. درپوش کلید
2. درپوش ترانسفورماتور
بوشینگ های فشار قوی و ضعیف :
بوشینگ ها مطابق با استاندارد (Um = 1.1kv)DIN42530 و DIN42539 و (Um = 3.6kv) و (Um = 12kv to 3 kv) DIN 42531 برای جریان های نامی تا حداکثر 250 آمپر استفاده می گردد.
مطابق استاندارد بوشینگهای از Um = 12kv می بایستی مجهز به جرقه گیر که بتواند ترانسفورماتور را در مقابل موج ولتاژهای ناگهانی سیستم محافظت نماید باشد. به هنگام ایجاد موج ولتاژ بزرگ، جرقه ایجاد شده از طریق شاخکهای جرقه گیر و انتقال جریان حاصله به زمین از طریق بدنه ترانسفورماتور محافظت می گردد.
فاصله این جرقه گیرها بسته به میزان آزمایش ولتاژ ضربه مربوط به سیم پیچها و ارتفاع نصب ترانسفورماتور از سطح دریا می باشد. مطابق جدول 1.
محل نصب
فضای داخل
فضای آزاد
ولتاژ ( کیلو ولت)
11
20
33
11
20
33
C* میلی متر
85
155
220
85
155
220
G (میلی متر)
135
150
170
(*) در صورتی که ارتفاع محل نصب از سطح دریا کوچکتر یا مساوی 1000 باشد.
برای ارتفاع محل نصب بزرگتر از 1000 می باید به ازاء هر یک صد متر مازاد بر 1000 متر این فاصله یک درصد افزایش داده شود.
وقتی که بوشینگها نصب شوند گشتاور نامی نشان داده شده در تصویر جدول 2 می بایستی تا سفت شدن کامل اعمال گردد. گشتاور می بایستی پس از چند هفته مجدداً کنترل گردیده و سفت بودن بوشینگ ضروری می باشد.
تصویر : گشتاور لازم برای محکم نمودن بوشینگها
جدول (2)
M20
M12
DT630
70Nm
DT250
20Nm
بوشینگ با میله اتصال برنجی یا مسی
نوع اول (شکل 3 و 4)
40Nm
بوشینگ با میله اتصال
نوع دوم (شکل5)
تصویر شماره (1) : بوشینگ و نحوه نصب جرقه گیر
رله بوخهلتس دو شناوره :
کاربرد:
رله بوخهلتس در مسیر لوله رابط بین منبع انبساط و مخزن ترانسفورماتور نصب می گردد این رله معایب داخلی و کاهش سطح روغن ترانسفورماتور را کنترل می کند. از آنجائی که رله بوخهلتس حتی در شروع بوجود آمدن معایب در ترانسفورماتور عمل می کند این امکان را به اپراتور می دهد که به موقع وضعیتهای خطرناک را تشخیص داده و از ایجاد خسارتهای بزرگ به ترانسفورماتور جلوگیری نماید.
این رله برای حفاظت ترانسفورماتورهای روغنی خطاهای زیر را نشان می دهد.
الف) جرقه بین قسمتهای تحت ولتاژ و هسته ترانسفورماتور
ب) اتصال زمین
ج) اتصال حلقه در سیم پیچ
د) سوختن آهن و ورق هسته
ه( کاهش سطح روغن به هر دلیل
شکل (1)نصب رله بوخهلتس
نحوه عمل :
در حین کار ترانسفورماتور رله بوخهلتس کاملاً با روغن پر شده و بالا آمدن روغن شناورها را در موقعیت Reset قرار می دهد. هنگام بروز عیب در ترانسفورماتور حبابها و گازهایی که در مخزن ترانسفورماتور بوجود می آیند بالا آمده و به سمت منبع انبساط می روند که در این موقع به رله بوخهلتس رسیده و در محفظه آن جمع می شوند و به همان اندازه روغن جابجا می کنند که در نتیجه سطح روغن در محفظه رله کاهش می یابد. شناور بالایی عمل کرده و کنتاکتهای مربوطه از این شناور فرمان می گیرند و ممکن است به صورت بسته یا باز ( NO یا NC ) هشدار بدهند. چنانچه این وضعیت ادامه یابد و سطح روغن در محفظه پایین تر برود شناور پایینی نیز عمل می کند و کنتاکتهای مربوطه به مدار فرمان کلید تغذیه ترانسفورماتور فرمان قطع می دهد.
نگهداری :
رله بوخهلتس در مقابل اثرات ارجی حساس نبوده و مراقبتهای ویژه ای لازم ندارد. فقط در کنترل های دوره ای هنگام کنترل سایر دستگاهها دله می بایست از ذرات گرد و غبار جمع شده تمیز شود و سفتی ترمینالها و پیچها بازدید گردد.
ج
نصب:
نکاتی که هنگام نصب می بایست توجه گردند به شرح زیر می باشند:
– فلشی که روی درپوش یا بدنه رله در نظر گرفته شده می بایستی به طرف منبع انبساط قرار گیرد.
– شیب لوله کشی بین مخزن به سمت منبع انبساط نباید زیر صفر یا بالاتر از 5 درجه باشد.
– انحراف محور رله نسبت به چپ و راست لوله کشی نبایستی بیشتر از درجه باشد.
پر کردن رله بوخهلتس از روغن :
– مهره (1) را از روی شیر آزمایش رله باز نمائید.
– شیر آزمایش (2) را باز نموده تا هوای داخل رله خارج گردد. این عمل تا خروج روغن از محل مربوطه ادامه یابد.
– پس از مشاهده روغن ، شیر آزمایش بسته شود.
– مجدداً (1) روی شیر آزمایش بسته و محکم گردد.
–
شکل (2) رله بوخهلتس و نحوه پر کردن روغن
عملکرد رله بوخهلتس دو شناوره :
– درپوش شماره (1) را به بیرون بپیچانید.
– از محل محفظه قطعه قفل کننده را بردارید.
– شاسی (3) را تا حالت (1) فشار دهید و نگهدارید، مدار الکتریکی از روی ترمینال مربوطه کنترل نمایید.
– شاسی شماره (3) مجدداً تا حالت (2) فشار داده و نگهدارید مدار الکتریکی از روی ترمینال مربوطه کنترل نمائید.
– شاسی را رها نمائید.
– مجدداً درپوش شاسی آزمایش را ببندید. ( از قطعه قفل کننده استفاده نگردد.)
شکل (3) رله بوخهلتس و کنترل عملکرد آن
توجه : این شرح برای کنترل عمل کلید زنی در حالتی که رله پر از روغن می باشد تهیه گردیده است در صورت بروز هر گونه مشکل به تلفن های ارائه شده جهت کسب اطلاعات بیشتر تماس حاصل گردد.
ولتاژ AC12 ولت تا 250 ولت – جریان AC 24 میلی آمپر با
ولتاژ DC 12 ولت تا 250 ولت – جریان DC 24 میلی آمپر با
روغن ترانسفورماتور :
روغن های معدنی جهت عایق کردن و خنک نمودن ترانسفورماتورها استفاده می گردد و از نوع روغن های معدنی تقطیر و تصفیه شده با غلظت کم می باشد. خصوصیات و مرغوبیت روغن عایق در طول زمان و مدت کار طولانی رو به فرسودگی می رود. (پیر شدگی)
در صورتی که افزودن روغن به یک ترانسفورماتور در حال کار بواسطه پایین آمدن سطح روغن (مثلاً ناشی از نمونه گیری های متوالی) لازم به نظر بیاید، استفاده مجدد از روغن تهیه شده توسط سازنده توصیه می شود اگر چنین امری میسر نباشد می توانید از راهنمائی های متخصصین ما بهره مند شوید در صورت نیاز با شماره هایی که ارائه گردیده تماس حاصل نمائید.
روغن در حال کار می تواند در صورتی که ترانسفورماتور دارای عمر زیادی نباشد توسط روغن نو اضافه شود عمر روغن توسط رنگ آن تخمین زده می شود.
اندازه گیری ولتاژ شکست :
حتی مقادیر ناچیز رطوبت می تواند باعث کاهش ولتاژ شکست گردند. بدین جهت ولتاژ شکست روغن ترانسفورماتور باید همواره قبل از اولین راه اندازی آن و هر پنج سال یک بار تحت آزمایش قرار گیرد.
نمونه گیری روغن ترانسفورماتور :
از آنجائی که نمونه روغن نشانگر محتوای رطوبت عایق های جامد یک ترانسفورماتور نیز می باشد در هنگام اندازه گیری روغن باید به دمای روغن جهت ارزیابی بهتر نتایج توجه نمود.
ثمر بخشی آزمایش عمدتاً بستگی به روش نمونه گیری مورد استفاده دارد. این عمل باید با دقت کافی و بدون وجود هر گونه آلودگی صورت گیرد به گونه ای که از برابری شرایط روغن تحت آزمایش و روغنی که نمونه گیری شده بود بتوان اطمینان حاصل نمود.
هر گونه رطوبت، رشته نخی، الیاف و آلودگی باید از نمونه به دور باشد. تمامی تجهیزاتی که جهت نمونه گیری مورد استفاده قرار می گیرند و حتی خود محل نمونه گیری باید قبل از استفاده به دقت تمیز و رطوبت زدایی شوند. از موادی که از خود پرز بر جا می گذارند نباید استفاده نمود.
ظرفهایی که جهت نمونه گیری انبار نمودن و انتقال نمونه های روغن به کار می روند باید شیشه ای قهوه ای رنگ یا بطریهایی آلومینیومی با گنجایش یک لیتر مجهز به درب شیشه ای درپوش پلاستیکی دارای واشر مقاوم در برابر روغن باشد. این اقلام باید تمیز و خشک بوده و بطری هایی کثیف باید توسط حلال (نفت خام با نقطه جوش 80 درجه سانتی گراد) تمیز شده و سپس توسط آب و در صورت لزوم آب مقطر یا پاک کننده های چربی شسته شده و در دسترس نباشد می توان از همان روغن مورد نمونه گیری جهت تمیز کردن استفاده نمود و در صورت لزوم پس از پاک شدن ظرف آن را دور ریخت.
توجه :
روغن ترانسفورماتور و عایقهای سلولزی – همانند همه مواد آلی – در حین کار بر اثر حرارت – اکسیژن رطوبت و اثر کاتالیزوری فلزات در ترانسفورماتور ، از نظر شیمیایی تغییر می کند با در نظر گرفتن تمامی این اثرات و پروسه ها و واژه
" پیر شدگی" و طول عمر یک ترانسفورماتور شکل می گیرد به منظور آماده کردن و نگهداشتن ترانسفورماتور جهت کار در یک دوره زمانی طولانی بازرسی های مرتب و تناوبی لازم می باشد.
یکی از این بازرسی ها آزمایش روغن می باشد.
" توصیه ما نمونه گیری روغن هر پنج سال یک بار"
مشخصات فنی روغن مطابق استاندارد IEC 296
مشخصات فنی
Mineral Oil
کلاس روغن
Uninhibited
Class II
Class I
گرانروی ( ویسکوزیته)
–
–
نقطه اشتغال
نقطه ریزش روغن
رنگ
شفاف و عاری از ذرات
چگالی در
عدد اسیدی
استقامت الکتریکی KV ( در 2.5 میلی متر)
–
در داخل بشکه هنگام تحویل
بعد از تصفیه
تلفات دی الکتریک در و فرکانس 40 تا 60 هرتز
شیر تخلیه و نمونه برداری : (A22-A31-A40)
مطابق استاندارد برای همه ترانسفورماتورهای استاندارد توزیع شیر تخلیه و نمونه برداری مطابق شکل زیر نصب گردیده است. که البته از این محل ترانسفورماتور پلمپ هم می گردد بعد از باز کردن درپوش پیچ آلن مشاهده خواهد گردید که در طول محور دارای دو سوراخ کوچک و بزرگ که اولی برای نمونه برداری و دومی برای تخلیه می باشد تعبیه گردیده است. جهت نمونه برداری روغن به دستورالعمل مربوطه مراجعه نمایید.
تصویر شیر تخلیه و نمونه برداری:
وزن Kg
d6 mm
d4 mm
b mm
a mm
ترانسفورماتور
نوع شیر تخلیه NW
0.56
46
30
6
67
800 kvA تا
22
1.29
65
40
10
93
از 800 تا 1600 kvA
31
2.25
80
52
10
112
1600 kvA
40
" جدول مشخصات فنی سه نوع شیر تخلیه و نمونه برداری که در انواع ترانسفورماتورها استفاده می گردد".
روغن نمای مغناطیسی :
جهت اندازه گیری سطح روغن منبع انبساط روی دیواره جانبی آن روغن نمای مغناطیسی نصب می گردد. که در محدوده 20+ و 20 – درجه بندی شده است. عقربه روغن نما می بایستی در دمای 20 درجه محیط روی 20+ قرار گیرد بدیهی است در صورت کاهش دمای محیط و یا افزایش آن عقربه متناسب با آن تغییر خواهد گردد در هنگام تنظیم سطح روغن ترانسفورماتور بایستی به این نکته توجه نمود.
جهت تصحیح سطح روغن منبع انبساط به دستورالعمل مربوطه مراجعه نمایید.
رطوبت گیر :
به منظور ورود هوای خشک هنگام تنفس به داخل ترانسفورماتور دستگاه رطوبت گیر از طریق منبع انبساط نصب گردیده که بر اساس استاندارد DIN 42567 ساخته شده است. رطوبت گیرهایی که روی ترانسفورماتورهای استاندارد توزیع نصب می گردد بر حسب توان در دو نوع نیم و یک کیلوئی می باشند. داخل این رطوبت گیر از ماده سیلیکاژل پر می گردد که رنگ آن می بایستی آبی باشد. وقتی این ماده رطوبت جذب نماید رنگ آن به صورتی تغییر خواهد یافت. دستگاه رطوبت گیر بایستی به نحوی تنفس کند و در صورتی که ضخامت قشر آبی رنگ مواد رطوبت گیر به سه سانتی متر برسد باید این مواد را تعویض کرد.
تابلو مشخصات :
جهت شناسایی هر ترانسفورماتور تابلو مشخصات حاوی اطلاعات لازم روی دیواره ترانسفورماتور سمت فشار ضعیف عموماً نصب می گردد. همانطوری که در شکل زیر مشاهده می گردد قبل از هر گونه انجام کاری مشخصات ترانسفورماتور را از طریق تابلو مشخصات کنترل نماید. در مکاتبات بعدی شماره سریال ترانسفورماتور و قدرت آن را از روی تابلو حتما یادداشت فرمائید. تابلو مشخصات شامل اطلاعاتی است که به طور خلاصه وضعیت ترانسفورماتور را توضیح می دهد.
رنگ :
رنگی که روی ترانسفورماتورهای استاندارد استفاده می گردد از نوع آلکیدی هوا خشک می باد پس از اسید شویی مخزن، یک مرحله ضد زنگ – یک مرحله آستری و مرحله نهایی مراحل رنگ آمیزی ترانسفورماتور می باشد.
دما سنج روغن (Oil Termo meter) :
این وسیله جهت اندازه گیری دمای روغن ترانسفورماتور استفاده می گردد به همین منظور روی درپوش محل مربوطه پیش بینی شده و می تواند در صورت درخواست مشتری ترمومتر روی ترانسفورماتور نصب گردد.
این وسیله دارای دو کنتاکت و یک حداکثر سنج می باشد و برای استفاده در فضای آزاد طراحی و ساخته شده است.
مشخصات عمومی :
دو میکروسوئیچ که با جریان 5 آمپر و ولتاژ 250 ولت متناوب یا با جریان 2/0 آمپر و ولتاژ 250 ولت مستقیم کار می کند. مدارهای الکتریکی کلیدها جدا از هم می باشد کلید هنگام افزایش حرارت غیر مجاز ترانسفورماتور عمل کرده و بسته می گردد.
نشانگر حداکثر سنج روغن :
این نشانگر از بیرون توسط دست به راحتی قابل تنظیم می باشد.
راه اندازی :
توصیه می گردد برای راه اندازی ترانسفورماتورها از متخصصین این شرکت استفاده گردد. در صورتیکه این امر مقدور نباشد مطابق آنچه که در دستورالعمل های راه اندازی آمده است عمل نمائید.
ایران ترانسفو هیچ گونه تعهدی در خصوص خسارات ایجاد شده ناشی از راه اندازی نامناسب ندارد.
کلیات :
– قبل از راه اندازی ترانسفورماتورها از صحت نصب و کار ادوات نمایشگر آنها اطمینان حاصل نمائید.
– آزمایشهای روی ترانسفورماتورها و لوازم حفاظتی آنها جهت اطمینان از صحت تجهیزات صورت می پذیرد.
– آزمایشاتی که انجام می شود باید علامتگذاری شده و نتایج نیز ثبت گردند.
– در صورتی که ترانسفورماتور پس از نصب به سرعت راه اندازی نمی شود یک آزمایش مقدماتی صورت گرفته و نتایج در گواهینامه مربوطه ثبت گردد.
– قبل از راه اندازی، مثلاً برقرار نمودن یک بازرسی نهائی جهت ایمنی سیستم های نمایش دهنده صورت پذیرد.
مقاومت عایقی جهت تعیین اشتباهات جدی که در طی نصب صورت می گیرد اندازه گیری می شود. نتایج آن بستگی به فاکتورهای متعددی همانند ولتاژ مولد مغناطیسی، رطوبت، تمیز نمودن مقره های چینی، دما و . . . دارد. اگر شرایطی که در آنها آزمایشات صورت می گیرد خوب باشد، مبنای توصیه می گردد. (مقدار ولتاژ مرجع = ولتاژ کار اندازه گیری شده ترمینال)
همه ترانسفورماتورها به تمامی و به دقت مطابق استاندارد IEC 76 مورد آزمایشات کارخانه ای قرار گرفته اند و سازمان کنترل کیفیت این کارخانه در تمامی مراحل از تولید تا حمل، ناظر بر اجرای صحیح کار بوده است علی ایحال پس از رسیدن کالا، ابتدا بارنامه را در اسرع وقت کنترل نمائید. اگر در بازرسی خسارتی یا حادثه ای و یا غیره مشاهده گردید سریعاً باید به پیمانکار حمل قبل از تخلیه ترانسفورماتور اطلاع دهید کنترل خارجی شامل همه موارد بوده و می تواند مطابق لیست کنترل باشد.
لیست کنترل :
بازرسی خارجی ترانسفورماتور
مخزن ترانسفورماتور
1. آیا نشان دهنده ها صدمه دیده اند؟
2. آیا رنگ صدمه دیده است؟
3. آیا پالت بندی صدمه دیده است؟
4. آیا نشتی روغن مشاهده می گردد؟
5. آیا بوشینگ ها صدمه دیده اند؟
6. آیا رنگ رطوبت گیر (سیلیکاژل) مورد تایید است؟
7. آیا سطح روغن منبع انبساط مناسب است؟
8. سایر صدمات
بله□
بله□
بله□
بله□
بله□
بله□
بله□
بله□
خیر□
خیر□
خیر□
خیر□
خیر□
خیر□
خیر□
خیر□
توضیحات : …………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
انبارداری :
ترانسفورماتورها به همراه مخازن انبساط روغن حمل می گردند و این در حالی است که ترانسفورماتور پر از روغن می باشد.
– قبل از آماده سازی ترانسفورماتور جهت انبارداری باید بازرسی کالا در هنگام تحویل انجام پذیرد.
– مکان استقرار ترانسفورماتور باید محکم و هموار بوده و در برابر نفوذ آب به قسمتهای تحتانی ترانسفورماتور حفاظت شده باشد.
– هر گونه نشتی روغن به جهت جلوگیری از آلودگی محیط پیرامون ترانسفورماتور باید برطرف گردد.
– مخزن ترانسفورماتور را در مقابل پوسیدگی و آسیب های مکانیکی محافظت نمائید.
نحوه عمل :
ترانسفورماتورها معمولاً با منبع انبساط نصب شده محتوی روغن و از هر جهت آماده بهره برداری می شوند در محل نصب باید جهت و آمادگی ترانسفورماتور آزمایش و از نظر کامل بودن وسایل بازدید شود. در موقع جابجا کردن ترانسفورماتور باید آن را در وضعیت مستقیم و ایستاده نگه داشت و در هیچ حالتی بیش از 15 درجه کج نشود. خسارات ناشی از حمل، خصوصاً آنهایی که با نشتی روغن همراه باشند باید به شرکت حمل و نقل و نیز تولید کننده (شرکت ایران ترانسفو) اطلاع داده شود تا درصدد ترمیم آن برآیند.
دستگاههای حفاظتی که روی ترانسفورماتور نصب شده اند نبایستی از روی ترانسفورماتور باز شوند جهت حمل قلابهای حمل روی درپوش تعبیه گردیده اند.
اندازه گیری مقاومت عایقی سیم پیچ :
مقاومت عایقی جهت تعیین اشکالات جدی که در حین نصب صورت می گیرد اندازه گیری می شود. نتایج بستگی به عوامل زیادی داشته ( مثلاً رطوبت، دمای روغن، فاصله مقره های چینی، ولتاژ ژنراتورهای مغناطیسی) و ثبات معینی روی مقادیر وجود ندارد.
نیازمندیهای اندازه گیری مقاومت عایقی سیم پیچ :
ترانسفورماتور کاملاً نصب شده و توسط روغن پر شده باشد.
خروجی مقره ها به بیرون متصل نباشد.
تمام مقره های چینی به دقت تمیز شده باشند.
مخزن ترانسفورماتور زمین شده باشد.
سیم های اندازه گیری عایق شده دارای ولتاژ ، تمیز بوده و به قطعات زمین شده اتصال نداشته باشند.
تمام سیم پیچ ها باید اتصال کوتاه بشوند.
ولتاژ اندازه گیری :
زمان آزمایش : 1 دقیقه ( 5 دقیقه*)
ولتاژ آزمایش نباید از [ 7/0 × ( ولتاژ استقامت کوتاه مدت power frequency)] مربوط به کمترین مقدار ولتاژ وصل شده بیشتر باشد.
(*) در صورتی که مقدار قرائت شده مقاومت عایقی پس از 1 دقیقه مقداری ثابت نگردد، زمان اندازه گیری باید تا 5 دقیقه افزایش یابد.
توجه :
در هنگامی که ولتاژ اندازه گیری اعمال می شود سیم پیچ ها به واسطه خاصیت خازنی شارژ می شوند. از دست زدن به صفحات متصل شده به مقره ها به واسطه احتمال بروز شوک الکتریکی اجتناب نمایید.
بنابراین :
از دست زدن به صفحات متصل شده به مقره ها در هنگام اندازه گیری اجتناب نمایید. پس از آنکه اندازه گیری کامل شد سیم پیچ اندازه گیری شده را جهت تخلیه الکتریکی به زمین متصل نمایید.
تجهیزات اندازه گیری و مدارات اندازه گیری
مقاومت عایقی باید بین سیم پیچها و زمین همچنین بین خود سیم پیچها با یکدیگر اندازه گیری شوند. سیم پیچهایی که در مدار آزمایش قرار ندارند باید زمین شوند.
نتایج آزمایش :
وسیله اندازه گیری :…………………………………………………………………….
ولتاژ آزمایش KV : …………………………………………………………………..
دمای روغن : …………………………………………………………………….
ولتاژ فشار قوی: HV
ولتاژ فشار ضعیف : LV
نقاط اندازه گیری شده
مقاومت عایقی پس از
1 دقیقه
….. دقیقه
……. دقیقه
HV – E
LV – E
HV – LV
مدار اتصالات مقره ها جهت اندازه گیری مقاومت عایقی سیم پیچ
اندازه گیری جریان بی باری :
هدف از اندازه گیری :
هدف از اندازه گیری جریان بی باری در ولتاژ پایین ( مثلاً 3807) یافتن عیوبی از سیم پیچی می باشد که توسط روشهای دیگری مانند اندازه گیری مقاومت و یا نسبت تبدیل قابل تشخیص نمی باشند.
اگر گروه اتصال یک ترانسفورماتور سه فاز مشخص نباشد، آرایش مدار می تواند توسط اندازه گیری جریانهای بی باری ( که به طور مجزا در طرفهای فشار قوی و فشار ضعیف اندازه گیری می شود) و ولتاژ تغذیه تک فاز مشخص شود.
جهت دستیابی به مقادیر اندازه گیری شده تجدید پذیر، پسماند مغناطیسی ناشی از اندازه گیریهای DC نباید در هسته آهنی ترانسفورماتور وجود داشته باشد.
بدین دلیل، جریانهای بی باری قبل از اندازه گیری مقاومت سیم پیچ اندازه گیری شوند.
اقدامات ایمنی :
اگر به یک عیب داخلی ترانسفورماتور مشکوک باشید ابتدا از عدم وجود گازهای آتش زا یا هوا در ترانسفورماتور مطمئن شوید به واسطه عبور جریان ورودی ممکن است در محل اشکال جرقه ای حاصل شده و ایجاد انفجار یا آتش سوزی نماید. بنابراین ترانسفورماتور بایستی قبل از اندازه گیری ها هوای داخل آن خالی و توسط روغن یا نیتروژن پر شود.
توجه :
اندازه گیری در هنگامی که ترانسفورماتور پر شده از روغن است مجاز می باشد.
اندازه گیری جریان های بی باری در ترانسفورماتور سه فاز :
جریانهای بی باری باید به طور مجزا در طرفهای فشار قوی و فشار ضعیف اندازه گیری شوند.
در هنگام اتصال ولتاژ ورودی جهت حفاظت وسایل اندازه گیری در برابر جریانهای اضافی باید تمهیداتی اندیشیده شود.
هنگامی که اندازه گیری بر روی سیم پیچ انشعاب دار مورد آزمایش قرار می گیرد، کلید تنظیم ولتاژ بدون بار (off circuit) در حالت حداکثر ولتاژ، یعنی جایی که شما بالاترین نسبت تبدیل را به دست می آورید تنظیم گردد.
ضوابط زیر مورد توجه قرار گیرند:
اتصال ستاره :
دو جریان برابر و بزرگتر از جریان سوم
جریان کمتر در فاز میانی و نسبت جریانها تقریباً 1: 8/0 : 1
اتصال مثلث یا زیگزاگ :
دو جریان برابر و کوچکتر از جریان سوم
یا جریان بیشتر در فازهای بیرونی و نسبت جریانها تقریباً 3/1 : 1: 1
در صورت مغایرت با داده های فوق یک آنالیز گاز روغن جهت کسب اطلاعات در خصوص سیم پیچ های داخلی صورت می گیرد.
توجه :
پس از هر بار اندازه گیری جریان بی باری ، سیم پیچ ها جهت حصول اطمینان از تخلیه الکتریکی باید برای یک مدت زمان کافی زمین شوند.
مدار اندازه گیری جریانهای بی باری در سمت سیم پیچ فشار قوی
اندازه گیری مقاومت سیم پیچی :
اندازه گیری مقاومت سیم پیچ بیانگر صحت اتصالات سیم پیچ ( اتصالات لحیم شده، اتصالات پیچ و مهره ای یا فنری) می باشد. اگر در کلیدهای تنظیم ولتاژ بی بار (off circuit) به تشکیل روغن کربنیزه شده مشکوک می باشید، اندازه گیری مقاومت سیم پیچ بیانگر درجه آلودگی کنتاکت ها می باشد. با دانستن انحراف باید یک آنالیز گاز جهت کسب اطلاعات در خصوص روغن کربنیزه شده که ممکن است روی تپ حنجره های بدون بار یا دیگر کنتاکتها تشکیل شده باشد انجام داد.
(کنتاکت کلیدهای تنظیم ولتاژ بدون بار با چند بار تغییر وضعیت بر روی کلیه پله ها تمیز می شوند).
رعایت ایمنی در اندازه گیری های الکتریکی :
اگر به وجود ایراد داخلی در ترانسفورماتور مشکوک می باشید باید مطمئن شوید که هوا یا گاز قابل اشتعالی در داخل ترانسفورماتور وجود نداشته باشد.
به واسطه جریان ورودی ممکن است در نقطه دارای نقص، جرقه ای حادث شده و باعث بروز آتش سوزی یا انفجار گردد. بنابراین ترانسفورماتور باید قبل از شروع اندازه گیری ها توسط روغن یا نیتروژن پر شود.
مواد خاموش کننده آتش را در دسترس نگه دارید. از تماس با قسمتهای برقدار بدون محافظ ترانسفورماتور در هنگام انجام اندازه گیری ها اجتناب نموده، همچنین در هنگام قطع آنی، ولتاژهای بالایی به همراه جرقه ها شدید می تواند در نقاط قطع شده به وجود آید.
توجه :
اندازه گیری در هنگامی که ترانسفورماتور پر شده از روغن است مجاز می باشد.
اصول اندازه گیری مقاومت سیم پیچ :
مقاومت سیم پیچ اصولاً DC سیم پیچ می باشد. قابل توجه است که مقاومت طبق فرمول زیر تابع دما می باشد.
مقاومت اهمی در دمای (گرم) =
مقاومت اهمی در دمای (سرد) =
بدین دلیل بیان مقدار مقاومت تنها وقتی قابل درک است که با یک دمای مبنا بیان شده باشد.
در خصوص ترانسفورماتورهایی که در روغن غوطه ور می باشند، دمای سیم پیچی برابر با میانگین دمای روغن ترانسفورماتور بوده که حداقل به مدت 3 ساعت از برق جدا شده باشد. دمای میانگین ، میانگین مقادیر بالا و پایین روغن است و تفاوت دمای بالا و پایین روغن باید کم باشد به منظور دستیابی به این هدف روغن می تواند توسط یک پمپ به گردش درآید.
توجه : روغن تنها در صورتی می تواند پمپاژ شود که در اثر حادثه یا وقایع دیگر آلوده نشده باشد.
روش اندازه گیری و اندازه گیری جریان :
مقاومت سیم پیچ ترانسفورماتور توسط روش جریان – ولتاژ تعیین می شود یک باطری 12 تا 24 ولت (باطری اتومبیل) یک منبع ولتاژ مناسب بوده ولی بهتر است از یک منبع ولتاژ با جریان ثابت استفاده شود. در هنگام استفاده از یک باطری اتومبیل مقاومت تنظیم کننده باید به اندازه ای تنظیم گردد که جریان تقریبی مدار 10 آمپر بوده و افت ولتاژ تولید شده با دقت کافی توسط ولتمتر خوانده شود.
حد بالای جریان DC اندازه گیری : تا 10 درصد جریان مجاز سیم پیچ
حد پایین جریان DC اندازه گیری : 2/1 برابر مقدار ماکزیمم جریان بی باری
یک ولتمتر جهت اطمینان از حذف خطاهای ناشی از مقاومتهای فیدرهای خط لازم است، زیرا مقاومت اهمی ترانسفورماتورهای بزرگ مقدار بسیار کوچکی می باشد.
(ولتمتر در نقطه 1، آمپرمتر در نقطه 2)
اتصال سیم های اندازه گیری روی میله های مقره
اندازه گیری مقاومت سیم پیچ :
پس از وطل منبع ولتاژ ، مدتی صبر کنید تا جریان به مقدار نهایی خود برسد. قرائت هایی که پیشتر صورت گرفته است ممکن است غلط بوده و مقادیر مقاومت بزرگتری را حاصل نموده باشد. در هنگامی که مقاومت سیم پیچ های بزرگ با ولتاژهای پایین را که مقدار کوچکی دارند اندازه گیری می کنید. جهت برقرار شدن حالت دائمی باید مدت بیشتری صبر کنید. اگر دقت بالایی مورد نیاز است جریان تغذیه باید متعاقباً افزایش یافته (تا 10 درصد جریان سیم پیچ) و منبع تغذیه دارای توان متناسبی باشد.
ولتمتر و آمپرمتر باید همزمان خوانده شود.
قابل ذکر است که در هنگام قطع و وصل جریان اندازه گیری ولتمتر در مدار قرار ندارد.
مقاومت اهمی هر سیم پیچ بیم مقره های هر فاز و تمامی سرهای خروجی کلید تنظیم ولتاژ در کل رنج، اندازه گیری می شود. نسبت ولتاژ روی سیم پیچ و جریان DC اندازه گیری شده که از آن عبور می کند مقدار مقاومت سیم پیچ را تشکیل می دهد.
1. منبع DC
2. مقاومت تنظیم کننده
3. آمپر متر
4. ولتمتر
5. ترانسفورماتور تحت آزمایش
مقادیر اندازه گیری شده باید با گزارش آزمایش، صحت عملیات (ماکزیمم انحراف 5%) مقایسه شود تا عیوب به طور واضح تحلیل شود.
مدار تجسمی اندازه گیری مقاومت سیم پیچ
احتیاط:
هنگامی که باطری را از مدار قطع می کنید مطمئن شوید که انرژی ذخیره شده ناشی از اندوکتانس های سیم پیچ دشارژ شوند.
سیم پیچ را از طریق مقاومت رئوستا اتصال کوتاه نمائید. مثلاً باطری را قطع کرده و مقاومت را تا صفر کاهش داده و سیم پیچ را زمین کنید.
فرم اندازه گیری مقاومت سیم پیچ:
اندازه گیری مقاومت – نتایج اندازه گیری مقاومت سیم پیچ
مشتری: پروژه :
شماره سریال : مدل: نسبت تبدیل: توان: گروه اتصال:
مقادیر اندازه گیری شده کارخانه ای در
افزایش بر حسب درصد%
اهم
افزایش بر حسب درصد%
اهم
افزایش بر حسب درصد%
اهم
شماره پله کلید
اهم
اهم
اهم
1
2
3
4
5
6
7
جریان ثابت ترانسفورماتور : ………………… آمپر) // باطری: …………………..(آمپر ساعت)……………………………. ولت
مقاومتها : …………………………..(اهم)
وسایل اندازه گیری بکار رفته: ………………………………………………………………………………………………………
تاریخ: نام کارشناس: بخش :
(6-3) اندازه گیری نسبت تبدیل ولتاژ و تست عملکرد کلید تنظیم ولتاژ
هدف از اندازه گیری:
در اندازه گیری نسبت تبدیل ولتاژ در ولتاژ پایین (مثلاً V380) همزمان یک آزمایش عملکرد کلید تنظیم ولتاژ و یک آزمایش نسبت تبدیل را به دست می دهد.
اقدامات ایمنی :
اگر به یک عیب داخلی ترانسفورماتور مشکوک می باشید. ابتدا از عدم وجود گازهای آتش زا یا هوا در ترانسفورماتور مطمئن شوید و به واسطه عبور جریان ورودی ممکن است در محل اشکال جرقه ای حاصل شده و ایجاد انفجار یا آتش سوزی نماید. بنابراین ترانسفورماتور باید قبل از اندازه گیری توسط روغن یا نیتروژن پر شود.
توجه :
اندازه گیری در هنگامی که ترانسفورماتور پر شده از روغن است مجاز می باشد.
پیش نیازها
– اندازه گیری باید قبل از برقدار نمودن ترانسفورماتور صورت گیرد.
– ترانسفورماتور باید مونتاژ شده و پر از روغن باشد تمامی مقره ها باید تمیز باشند.
– مخزن ترانسفورماتور باید زمین شده باشد.
شیوه اندازه گیری
نسبت تبدیل نامی یک ترانسفورماتور نسبت ولتاژ فشار قوی نامی به ولتاژ فشار ضعیف در هنگام بی باری است.
مثلاً :
توجه مهم :
ترانسفورماتور را حتماً از سمت فشار قوی به شبکه سه فاز وصل نمائید.
اندازه گیری دقیق تنها توسط دستگاه مخصوص اندازه گیری نسبت تبدیل ممکن خواهد بود. زیرا ولتمترها دارای دقت لازم نمی باشند. هر چند در عمل جهت اندازه گیری ولتاژ فاز به فاز سمت فشار قوی و فشار ضعیف استفاده از مولتی متر یا وسایل مشابه (شکل1) کفایت می کند.
اندازه گیری نسبت تبدیل ولتاژ و تست عملکرد کلید تنظیم ولتاژ:
اندازه گیری باید در هر دو سمت فشار قوی و فشار ضعیف صورت گیرد هنگامی که جریان وارد می شود باید حفاظتهایی در برابر جریان زیاد جهت سیستم های اندازه گیری و افراد وجود داشته باشد.
مدار اندازه گیری جهت محاسبه نسبت تبدیل ترانسفورماتور
جدول
مثال
L1-L2
L2-L3
L3-L1
ولتاژ خط اندازه گیری شده در سمت فشار قوی
ولتاژ خط اندازه گیری شده در سمت فشار ضعیف
5/15
7/15
7/15
8/15
مراحل اندازه گیری :
الف) کلید تنظیم ولتاژ را به مکان اولیه منتقل کنید، که بیانگر کمترین نسبت تبدیل ولتاژ است.
ب) کلید را یک پله تغییر داده و اندازه گیری را ادامه دهید.
ج) به پله قبلی باز گردید در این حالت وسایل اندازه گیری را مشاهده نمایید در طی تغییر وضعیت کلید نبایستی جریان قطع شده و تغییرات ولتاژی مشاهده گردد.
د) به دو پله بعدی که اندازه گیری نشده اند تغییر وضعیت داده، و مراحل بالا را تکرار کنید.
ه( بندهای ب، ج و د را تا آخرین پله تکرار کنید.
تتوجه:
هنگامی که اندازه گیری ها کامل شد سیم پیچ ها باید برای یک مدت کافی جهت حصول اطمینان از تخلیه الکتریکی زمین شود.
فرم اندازه گیری نسبت تبدیل ولتاژ
اندازه گیری نسبت تبدیل – نتایج اندازه گیری نسبت تبدیل
مشتری :پروژه:
شماره سریال: مدل : نسبت تبدیل : توان : گروه اتصال :
ترانسفورماتور شبکه: ترانسفورماتور ژنراتور ترانسفورماتور کمکی زمین ترانسفورماتور کوره ترانسفورماتور یکسوساز
میانگین خطای اندازه گیری شده (%)
نسبت تبدیل فاز
مبنای نسبت
ولتاژ فشار ضعیف اندازه گیری شده (ولت )
ولتاژ فشار قوی اندازه گیری شده (ولت )
فاز
فاز
فازتبدیل
Iw-Iu
Iv-Iu
Iu-Iv
تبدیل
W
V
U
2w-2u
2v-2w
2u-2v
2w-2u
2v-2w
2u-2v
Iv-Iv Iw-Iu
1
2
3
4
5
6
7
جریان(Ma)
فاز
فاز
فاز
پله ولتاژ
ملاحظات :
تاریخ : نام کارشناس : بخش :
(7-3) تصحیح سطح روغن منبع انبساط مطابق نشان دهنده سطح روغن:
صرف نظر از نشانهای MIN (مینیمم) و MAX (ماکزیمم) مقیاس نشاندهنده سطح روغن دارای تنظیم دمای ثابتی مثلاً می باشد. برای پر کردن مخزن انبساط، سطح مایع باید در مقدار معینی تنظیم شود. این سطح باید بعداً بر حسب دمای مایع در ترانسفورماتور با افزودن یا کاهش مقدار معینی که با محاسبه تعیین می شود تصحیح گردد. مقدار تصحیح مطابق زیر محاسبه می شود:
( L یا ) : مقدار تصحیح که بسته به دمای مایع داخل ترانسفورماتور که بالا یا پایین مقدار مشخص شده در نشان دهنده سطح روغن باشد افزوده و یا کاسته می شود.
G (kg) : وزن مایع درون ترانسفورماتور که روی صفحه مقادیر مجاز نوشته شده است.
: چگالی مایع داخل ترانسفورماتور در دمای 20C
برای روغن =88/0
Y (k) : ضریب انبساط مایع ترانسفورماتور :
برای روغن
: اختلاف دمای بین مایع درون ترانسفورماتور و دمای ثابتی که روی نشان دهنده سطح روغن مشخص شده است.
وزن بیان شده معرف وزن روغن ترانسفورماتور می باشد.
مثال:
وزن روغن ترانسفورماتور
دمای روغن ترانسفورماتور
نشان روی نشاندهنده روغن
اختلاف دما
نصب ترانسفورماتور
ترانسفورماتورهای مخصوص نصب در هوای آزاد از نظر مقره ها با ترانسفورماتورهایی که مخصوص نصب در فضای سرپوشیده هستند اختلاف دارند لذا جهت ترانسفورماتورهای اخیر باید آن را در اطاقکی سرپوشیده قرار داد تا در مقابل گرد و خاک، برف و باران و غیره ایمن باشد.
به منظور خنک کردن دستگاه و خارج کردن دمای خاصله از تلفات باید هوای کافی متناسب با آن موجود باشد، فاصله ترانسفورماتور از دیواره های اطاقک باید از 300 میلیمتر و فاصله بین دو ترانسفورماتور از 500 میلیمتر کمتر نباشد. دریچه هائی نیز جهت ورود و خروج هوا باید در نظر گرفته شود. در صورت لزوم می توان برای گردش و تهویه بهتر هوا از مکنده های هوا استفاده کرد. دمای محیط طبق VDE 0532 نباید از 40 درجه سانتیگراد تجاوز کند.
در غیر این صورت می باید کارخانه سازنده ترانسفورماتور را در هنگام سفارش مطلع نمود. جهت تعیین سطح مقطع دریچه خروجی هوای اطاقک (q) و همچنین مقدار جریان هوای ورودی مورد لزوم (Q) می توان از نموگرام داده شده (صفحه 60) استفاده نمود.
محاسبه سطح مقطع دریچه تهویه هوا بوسیله نموگرام:
مثال: را محاسبه کنید:
خط راست بین و جریان هوای را می دهد و خط راست بین نقطه تقاطع خط قبلی با محور کمکی ، سطح مقطع را می دهد.
کل تلفات ترانسفورماتور به کیلووات
h فاصله هواکش از نصف ارتفاع ترانسفورماتور بر حسب متر
t1 درجه حرارت هوائی که از دریچه ورود هوا داخل می شود بر حسب
t2 درجه حرارت هوائی که از هواکش خارج می شود بر حسب
q سطح مقطع دریچه خروجی هوا به متر مربع
Q مقدار هوای ورودی به متر مکعب در دقیقه
در مورد نصب ترانسفورماتورهائی که برای نصب در ارتفاع حداکثر تا 1000 متر از سطح دریا طراحی و تولید گردیده اند در ارتفاعات بیش از 1000 متر از سطح دریا باید توجه داشت که ازدیاد ارتفاع موجب کاهش غلظت هوا (رقت هوا) و در نتیجه کاهش انتقال دمای ترانسفورماتور به محیط و همچنین کاهش استقامت الکتریکی هوا می شود. با توجه به مطالب فوق به ازاء هر 500 متر مازاد بر 1000 متر باید قدرت بهره برداری را 2 درصد کمتر از قدرت اسمی در نظر گرفت و همچنین فاصله بین جرقه گیرهای مقره ها را حدوداً 6 درصد افزایش داد.
نمودار نموگرام :
در موقع نصب ترانسفورماتور بر روی زمین می بایستی زیر چرخ ها طرف منبع انبساط ورق آهن قرار داد که طرف مذکور قدری بالاتر از طرف دیگر قرار گیرد تا بقایای هوای موجود و محبوس در داخل مخزن و حبابهای گاز ایجاد شده (در صورت پیشامد خطر و اختلال) در قسمت موثر ترانسفورماتور بتواند به طرف منبع انبساط به داخل رله بوخهلتس راه یابد.
در محل نصب می باید حداقل دو چرخ انتقال و در صورت امکان هر چهار چرخ را در جای خود محکم کرد تا دستگاه قادر به حرکت نباشد.
شرح چرخ :
1. غلتک چرخ
2. بدنه چرخ
3. صفحه اتکایی
4. محور
4. شاسی کف مخزن
5. پیچ شش گوش(*)
6. واشر
7. واشر فنری
نکاتی در زمینه ایمنی :
1-1: کار با تجهیزات فقط بایستی توسط افراد متخصص انجام پذیرفته و مطالب ارائه شده عمدتاً نه به منظور آموزش بلکه جهت آشنایی بیشتر متخصصین تدوین گردیده است و بایستی به دقت مطالعه گردد.
2-1: قبلا از شروع به کار خود را با شرایط محلی آشنا نموده و آگاه باشید که چه حوادثی در حین کار شما می تواند رخ دهد. همیشه از لباس کار و کفش ایمنی مناسب استفاده نمائید ابزارهای نوک تیز مانند پرگار و یا پیچ گوشتی را در جیب های لباس کار نگذارید و از جعبه ابزار استفاده نمائید.
همواره افزایش بروز حوادث ناشی از مواد پیرامون همانند مایعات ریخته شده روی زمین، صفحات دارای میخ های برجسته، ناهمواریهای سطح زمین ، مسیرهای تنگ و . . . را در نظر داشته باشید، در صورت امکان وجود چنین منابع خطر ، آنها را به سرعت از میان بردارید . اگر قادر به انجام چنین کاری نمی باشید بدون تاخیر مراتب امر را با مافوق خود در میان بگذارید.
شما وظیفه دارید:
الف) دستورات را با توجه به هشدارها و رعایت ایمنی اجرا نمایید.
ب) ماشین آلات و دستگاههای خراب و آسیب دیده را به عنوان منابع خطر به سرعت گزارش نمایید.
ج) جهت حفاظت سر خود در برابر سقوط اشیاء یا ضربات ناشی از اشیاء سنگین از کلاه ایمنی استفاده نمایید.
د) در صورتی که در حین کار پا و انگشتان پای شما مکن است آسیب ببیند، حتماً در کفش ایمنی استفاده نمایید.
ه( جهت حفاظت دستهای خود در برابر بریدگی، سوختگی، و دیگر اثرات مضر دیگر از دستکش ایمنی استفاده کنید.
ز) هر گونه حادثه ای را چه در محیط کار و چه در مسیر رفت و برگشت به مسئول خود اطلاع دهید.
بیاد داشته باشید که :
حوادث باید به سرعت گزارش داده شوند تا ضمن اقدام سریع و مناسب، اقدام لازم جهت تهیه گزارش دقیق حادثه فراهم گردیده و علاوه بر اطلاع مسئولین مربوط امکان دریافت خسارات مالی و جانی از شرکت بیمه فراهم گردد.
3-1: دستورالعمل نصب و نگهداری در تاسیسات الکتریکی:
الف) همیشه از شرایط و اوضاع تاسیسات خود یا وظایف نگهداری و حوزه کاربرد آنها، شرایط کلید زنی و نیز خطرات خاص موجود در تاسیسات اطلاع کسب نمایید.
ب) هیچگاه به دیگران اجازه ندهید که شما را به کار کردن روی بخشهای برقدار تشویق نمایند، همواره آنها را به مافوق خود ارجاع دهید.
ج) عملیات کلید زنی در تاسیسات برقی وظیفه پرسنل مسئول بوده و ارتباطی به افراد تاسیسات و نگهداری ندارد.
د) در مکانهای خطرناک که احتمال آتش سوزی یا انفجار وجود دارد قبل از شروع بکار خود را با مقررات خاص موجود، آشنا نموده و به طور جدی به راهنمایی های نماینده مسئول پای بند باشید.
ه( هنگام کار در تاسیسات برقی همواره به پنج دستور ایمنی زیر توجه نمایید:
– تاسیسات را از برق جدا نمائید.
– آنها را در مقابل اتصال کوتاه محافظت نمائید.
– از بی برقی تاسیسات اطمینان حاصل نمائید.
– اتصالات الکتریکی را در حالت بدون ولتاژ اتصال کوتاه نموده و به زمین وصل نمائید.
– اتصالات برق دار مجاور را قطع نموده و یا بپوشانید.
و) تنها از انواع کپسول های آتش نشانی که جهت تاسیسات برقی مناسب و مجاز می باشند استفاده نمائید. کپسولهای پودری و یا گاز CO2 (دی اکسید کربن) جهت این امر توصیه می شوند.
ز) عیوب الکتریکی در ترانسفورماتورها باعث تولید گازهای قابل انفجار در مجاورت هوا می گردند. به استثناء نمونه گیری گاز جهت آنالیز کروماتوگرافی گاز، قبل از هر نوع اندازه گیری و آزمایش باید از خروج تمامی گازهای قابل اشتعال توسط هواگیری ترانسفورماتور به طریق پر نمودن با روغن و یا نیتروژن اطمینان حاصل نمایید.
بازرسی آسیب دیدگی هنگام تحویل :
بلافاصله پس از تحویل در محل نصب یا هنگام تخلیه دستگاه، تمامی تجهیزات باید از جهت آسیب دیدگی در حمل و نقل مورد بازرسی قرار گیرند.
اگر هر گونه آسیب دیدگی یا نشت روغن مشاهده گردد، مدیریت واحد، شرکت حمل کننده، بیمه گر حمل و نقل، نمایندگی مجاز و یا سازنده اصلی باید به سرعت مطلع گردند. در صورت مشخص بودن عیب، وجود مدارکی دال بر خسارت وارد شده در کنار سایر شواهد لازم می باشد. خسارتهای جزئی که ممکن است مهم به نظر نیایند نیز می باید گزارش گردند . ادعاهای عد از مهلت مقرر در هنگام مذاکره با شرکتهای بیمه ایجاد اشکال خواهد نمود.
لوازمات و تجهیزات جانبی که در جعبه ها یا پالتها قرار دارند باید تا زمان مورد استفاده در فضای سرپوشیده مناسب انبار گردند.
کلیه ترانسفورماتورهای توزیع استاندارد با منبع انبساط و پر شده از روغن به طوری که آماده بهره برداری می باشد تحویل می گردد. اگر منبع انبساط جدا گردیده است پس از رسیدن ترانسفورماتور به محل هر چه زودتر منبع و لوله کشی مربوطه نصب گردیده و با روغن به میزان کافی پر گردد. حتی اگر ترانسفورماتور به زودی تحت بار قرار نگیرد. بوشینگها و رله بوخهلتس نیز می بایست هواگیری گردند.
کنترلهای اولیه :
مقادیر داده شده روی تابلو مشخصات نصب شده ترانسفورماتور را کنترل نمائید. اگر ترانسفورماتور می خواهد به صورت موازی استفاده گردد به نسبت تبدیل، گروه اتصال ، امپدانس ولتاژ توجه نمائید. پله تنظیم ولتاژ می بایستی روی سیستم ولتاژ مناسبی تنظیم شود.
– سیستم زمین می بایست کنترل گردد.
– بوشینگها تمیز شوند.
– عملکرد رله بوخهلتس کنترل گردد. (با شاسی مربوطه)
– میزان روغن ترانس از روی روغن نمای مغناطیسی نصب شده روی منبع انبساط کنترل گردد و عقربه باید روی عدد 20+ باشد. ( به دستور العمل اصلاح سطح روغن منبع انبساط توجه نمائید).
– رطوبت گیر را کنترل نموده که به فلانچ مربوطه محکم شده و سیلیکاژل درون آن به رنگ آبی باشد اگر رنگ ماده سیلیکاژل صورتی بود باید تعویض گردد.
– کلیه اتصالات مهره ای را کنترل نمائید.
– نشتی روی مخازن را کنترل نمائید.
برای کنترل سریع اگر نشتی و خسارتی روی مخازن مشاهده نشد یک اندازه گیری مقاومت بین سیم پیچها و بین سیم پیچ و زمین به توسط میگر انجام پذیرد (حداکثر 3000 ولت) در ترانسفورماتورهای نو مقاومت دی الکتریک می باشد برای نحوه اندازه گیری به دستور العمل مربوطه مراجعه نمائیـد.
زمان بندی عملیات بازرسی:
ردیف
عملیات بازرسی
هفته
ماه
سال
1
بازرسی دمای روغن ( در صورت موجود بودن ترمومتر روغن)
1
2
بازرسی رطوبت گیر
1
3
بازرسی سطوح روغن
1
4
بازرسی اتصالات پیچ و مهره ای و نقاط جوش از جهت نشت روغن
1
5
بازرسی رنگ نهائی و تمیز نمودن سطح
6
6
بازرسی سیستم های زمین حفاظتی
1
7
نمونه گیر روغن
5
8
کنترل عملکردکلید تنظیم ولتاژ تمامی پله هاجهت تمیز نمودن کنتاکتها
1
9
بازرسی چفت و بست های الکتریکی
1
10
بازرسی نشتی روغن در مقره ها
1
11
تمیز نمودن چینی مقره
6
12
بازرسی برقگیرهای حفاظتی شاخکی
2
13
بازرسی رله بوخهلتس ( در صورت موجود بودن)
6
لکه گیری :
نقاطی که رنگشان صدمه دیده است احتیاج به رنگ مجدد دارند، این سطوح را با مواد پاک کننده تمیز کرده به طوری که اثری از مواد خارجی، چربی و غیره بر روی بدنه موجود نباشد.
پوشش رنگ که در اثر تاثیرات رطوبت هوا سست شده باید به کمک سنگ سنباده تمیز گردیده و به همین نحو سطوح زنگ زده را با استفاده از برس سیمی تمیز و از دو مرحله رنگ آمیزی آستری باید با رنگ نهائی (پوششی) آن را آماده نمود.
در صورت بکار بردن رنگ مخصوص باید برای رنگ کردن دوباره نیز از همان نوع رنگ استفاده شود.
بدیهی است در صورت آسیب دیدگی کلی رنگ بایستی نسبت به رنگ آمیزی کامل اقدام شود.
خشک کردن ( رطوبت زدائی):
چنانچه در اثر کاهش روغن سیم پیچ ها و مواد عایق بیرون از روغن قرار گرفته باشند. مواد ذکر شده رطوبت هوا را به خود جذب و باعث کاهش استقامت الکتریکی آنها می گردد. در صورتی که استقامت الکتریکی نمونه روغن کمتر از 30 کیلو ولت باشد، بایستی ترانسفورماتور به طور کامل رطوب زدائی گردد. جهت عمل رطوبت زدائی بایستی مخزن ترانسفورماتور را با مواد عایق حرارت مثلاً پشم شیشه پوشانده و عمل خشک نمودن را انجام داد. ( به دستورالعمل های مربوطه مراجعه نمائید).
لازم به توضیح است که رطوبت زدایی زمانی پایان یافته تلقی می گردد که مقاومت عایق بندی بین سیم پیچ های فشار قوی و ضعیف در دمای ثابت روغن در طول آزمایش به مدت 12 ساعت تغییری ننماید.
در خاتمه عمل باید هوای موجود در مقره ها و رله بوخهلتس را تخلیه نمود.
خشک کردن به کمک اتصال کوتاه :
گرفتن رطوبت روغن و قطعات موثر ( سیم پیچ ها و هسته) ترانسفورماتور می تواند به سادگی با استفاده از گرمای حاصله از جریان الکتریکی در مدار سیم پیچ ها صورت گیرد در ترانسفورماتورهائی که دو سیم پیچ دارند می توان مدار فشار ضعیف را اتصال کوتاه نمود و در قسمت فشار قوی ولتاژی برابر را اعمال نمود. به طوری که در سیم پیچ ها شدت جریان اسمی ایجاد گردد.
همان درصد ولتاژ اسمی اتصال کوتاه می باشد که بر روی پلاک مشخصات مقدارش داده شده است لذا بهتر است ارقام پلاک مشخصات قبلاً مطالعه شود.
جهت خشک کردن ترانسفورماتورهای مخصوص که به منظور استفاده های خاصی ساخته شده اند لذا از جمله آنهایی که بیش از دو سیم پیچ دارند، ترانسفورماتورهای لحظه ای یا آنهائی که در سیستم های یکسو کننده استفاده می شوند باید از کارخانه سازنده سوال شود.
قبل از شروع عمل رطوبت زدایی بایستی سطح روغن داخل منبع انبساط را به حد مجاز خود رساند. دمای روغن مخزن بایستی در حین عمل بین 90 تا 100 درجه سانتیگراد باشد.
از آنجائی که رطوبت به روغن سرد موجود در منبع انبساط نفوذ نموده لذا بایستی پس از اتمام عمل رطوبت زدائی روغن منبع انبساط را تخلیه نموده و پس از شستشو با روغن داغ مجدداً آن را با روغن تازه تا سطح مجاز پر نمود. دستگاه رطوبت گیر را تا قبل از عمل رطوبت زدایی از منبع انبساط جدا کرده و روزنه محل نصب را با درپوش مسدود نمود.
خشک کردن با دستگاه خشک کن :
در صورتی که رطوبت زدایی به روش اتصال کوتاه عملی نباشد، بایستی از دستگاه خشک کننده مخصوص به شرح ذیل استفاده کرد. روغن منبع انبساط را تخلیه نموده و آن را با روغن شستشو داده و سپس با روغن جدید تا ارتفاع مجاز پر گردد. درپوش شیر تخلیه واقع در پایین مخزن را بازو جدا کرده، سپس قطعه اتصال تصویر (1) را به شیر تخلیه بسته و از جهت دیگر آن را با شیلنگ به لوله مکش دستگاه خشک کننده وصل می نمائیم. لوله مکش دستگاه خشک کن به منبع انبساط وصل می گردد.
اگر "قطعه اتصال" تصویر (1) شیر تخلیه موجود نباشد، باید روغن را به داخل یک ظرف کمکی و از آنجا با یک لوله به دستگاه خشک کننده هدایت کرد تصویر (2)
حین عمل باید گاهی مقداری روغن از بشکه به ظرف کمکی پمپ کرد تا سطح روغن در منبع انبساط به مقدار زیاد کاهش نیابد. درجه حرارت مجاز روغن که در دستگاه خشک کننده تحت خلاء گرم می شود حدود 60 تا 85 درجه سانتیگراد است.
در خصوص نمونه روغن :
یک نمونه روغن کمک بزرگی در نمایش کیفیت روغن ترانسفورماتورها می باشد. هنگامی که نمونه روغن در حین حمل ترانسفورماتور گرفته می شود توجهات خاصی باید مبذول گردد تا اطمینان داشت که نتایج آزمایش بیانگر وضعیت دقیق ترانسفورماتور می باشند.
سازنده : ——————————————-
شماره سریال : ————————————–
مشتری : ——————————————-
شماره نمونه: —————————————-
محل نصب: —————————————–
تاریخ نمونه گیری : ———————————–
سال تولید: ——————————————
نوع روغن: ——————————————-
نوع: ————————————————
دمای روغن در هنگام نمونه گیری: ————————
قدرت : ———————————————-
مقدار بار هنگام نمونه گیری: ——————————
نسبت تبدیل : —————————————–
نمونه گیری مخزن: بالا( ) پایین( )
A22/31/40
DIN 42 551
دلایل نمونه گیری :
– پر کردن با روغن تازه در: ——— میزان روغن : ———-
– اضافه کردن روغن در: ———— میزان روغن : ———-
– اشکال در: ——————————————-
– تعمیر شده در: —————————————-
– بازرسی عادی: —————————————–
–
اطلاعات بیشتر و سوابق :
نمونه گیرنده : —— —— —— ——
مهندس مسئول نگهداری: —— —— —— ——
مهندس مسئول پذیرش: —— —— —— ——
تاریخ نام و نام خانوادگی شرکت/ اداره تلفن
اطلاعات آزمایشگاه: —————–
شماره سریال: ———————
تاریخ دریافت نمونه: —————–
تاریخ آزمایش نمونه: —————-
نوع ظرف نمونه: ——————–
خصوصیات ویژه : ——————-
———————————
———————————
———————————
———————————
دستورالعمل های عمومی در خصوص نمونه گیری روغن :
برای آزمایش نمونه روغن به یک بطری یک لیتری مورد نیاز خواهد بود.
محل نمونه گیری برای دیگر تستها: به طور معمول بخش تحتانی مخزن
1. نگهداری نمونه :
جهت نگهداری نمونه از بطری های یک لیتری تمیز و با دربهای کاملاً آب بندی استفاده کنید.
2. نوع ظرف :
عموماً از بطری های آلومینیومی با دربهای پلاستیکی استفاده می شود درب بطری هایی که جهت نمونه گیری بکار می روند باید در هنگام سرد شدن از ورود هوا جلوگیری نماید.
3. بطری های شیشه ای :
در صورتی که از بطری های شیشه ای استفاده می شود نمونه گیری تنها باید در صورتی انجام شود که اطمینان داشت که دمای نمونه بزرگتر یا مساوی دمای نگهداری و ارسال آن باشد در غیر این صورت لطفاً با آزمایشگاه تماس بگیرید.
4. روش نمونه گیری روغن از طریق شیر نمونهگیری :
به شیر نمونه گیری یک اتصال دهنده با واشر آب بندی، سرشیلنگ مقاوم در مقابل در مقابل روغن ( بطول 30 تا cm50 ) متصل نمایید. شیر را باز کرده و ظرف بیرونی را به حجم 2 تا 3 از روغن پر نمایید. ( از طریق لوله خروجی) شیلنگ را به گونه ای وارد بطری نمایید که انتهای آن فاصله کمی تا کف بطری داشته باشد. شیر را باز کرده و بطری را از پایین به بالا به آرامی پر کنید، در ابتدا آرام و سپس به سرعت تا آنکه دو یا سه بار محتویات بطری به ظرف بیرونی سرریز شود. در انتها شیر را کمی ببندید در حالی که روغن هنوز جریان داشته باشد بطری را به سمت پایین حرکت دهید تا شیلنگ بیرون بیاید. حال به سرعت درب بطری را ببندید. (تصویر 1 – a)
5. روش نمونه گیری روغن از طریق شیر خروجیA22/31/40 DIN42551
ظرف بیرونی (5) را زیر خروجی روغن قرار دهید. از یک آچار تخت جهت باز کردن درپوش استفاده نمائید. (حاوی مقداری روغن می باشد) درپوش داخلی با سر مربعی (2 – 6) را به دقت باز کنید تا روغن از طریق خروجی (3 – 6) بیرون ریزد. بطری را توسط مقداری روغن بشویید. درپوش (1 – 6) را توسط دست در جهت معکوس بچرخانید تا جریان روغن قطع شود. بطری (4) را مجدداً توسط باز کردن درپوش
پر نمائید. در بطری را بسته و روی آن برچسب بزنید.
6. روش نمونه گیری روغن از طریق خروجی A22/32/40 DIN 42 551
به کمک یلنگ نیز همانند مطالب ذکر شده در بند 5 می باشد، شیر خروجی نیز همانگونه که در بند 5 بیان گردید بکار می رود.
7. روغن ظرف بیرونی را نیز به روش مناسبی دور بریزید. (تصویر1 – C)
بازرسی از نقطه نظر الکتریکی :
ارقام نوشته شده بر روی پلاک مشخصات باید به دقت کنترل شود.
شماره ای که بر روی پلاک مشخصات ثبت شده باید با شماره ای که روی درب مخزن در طرف فشار ضعیف حک شده مطابقت داشته باشد.
در صورت موازی نمودن باید نسبت تبدیل ، گروه اتصال ، درصد ولتاژ اتصال کوتاه، قدرت اسمی و ولتاژ اسمی را طبق شرایط زیر اکیداً مورد توجه قرار داد:
1. یکسان بودن نسبت تبدیل با تلرانس
نسبت تبدیل را باید به کمک یک ولت متر در کلیه حالات کلید تنظیم ولتاژ اندازه گیری کرد. مقادیر اندازه گیری شده باید برای هر سه فاز یکسان باشد. پس از این آزمایش کلید تنظیم ولتاژ را باید بر روی وضعیت مورد نیاز قرار داد. منظور از وضعیت مورد نیاز وضعیتی است که ولتاژ آن با ولتاژ شبکه مطابقت نماید.
2. گروه اتصال مساوی یا قابل تطبیق به یکدیگر باشد.
3. یکسان بودن درصد ولتاژ اتصال کوتاه با تلرانس
4. نسبت قدرت اسمی نبایستی بیش از سه به یک باشد.
5. یکسان بودن ولتاژهای اسمی
ضمناً قبل از بهره برداری از ترانسفورماتور به صورت موازی ( برقراری ارتباط بین ترمینال ها) می باید کاملاً مطمئن گردید که بین ترمینال های همنام ولتاژی وجود نداشته باشد.
نحوه عمل رله بوخهلتس (اخطار – قطع) را می توان پس از برداشتن ضامن آن که برای حمل و نقل تعبیه شده به کمک تلمبه هوا و طبق دستورالعمل مربوطه آزمایش کرد و سپس هوای آن را دوباره خارج نمود. ( به دستورالعمل مربوطه مراجعه گردد).
اتصال کنتاکتهای دستگاه دماسنج را باید طبق دستورات مربوط به آن کنترل کرد. سطح مقره ها نیز باید تمیز شود. جهت تشخیص فوری اشکالات احتمالی که احتیاج به دقت ندارند می توان با یک دستگاه میگر (ولتاژ تا 2500 ولت) مقاومت مواد عایق بین فشار قوی و فشار ضعیف، فشار قوی و بدنه، فشار ضعیف و بدنه را آزمایش کرده و امکان وجود نقاط قطع شده یا اتصالی را در سیم پیچ ها بررسی کرد پس از حصول اطمینان از صحت تجهیزات می توان ترانسفورماتور را برقدار نمود.
هواگیری از مقره ها
بیش از شروع کار باید درجه روغن نما در دمای محیط 20 درجه علامت 20+ درجه سانتیگراد را نشان دهد. روش تخلیه هوا در مقره های فشار قوی بر اساس DIN 42531 برای ولتاژهای 11 و 20 و 33 کیلو ولت و مطابق تصویر2 (ص 30) به این شرح است:
مهره (2) را تا اندازه ای باز کرده میله اتصال (9) را کمی به داخل مقره (5) فشار داده تا هوای موجود بین میله اتصال (9) و مقره (5) از کنار واشر (4) خارج شود. با این عمل مختصری روغن بیرون می ریزد. که باید آن را به دقت تمیز نمود. سپس مهره (2) را دوباره در جای خود محکم می کنیم. با توجه به این که شاخک جرقه گیر بالایی (13) باید درست در امتداد شاخک پائینی (12) باشد. جهت تخلیه هوای مقره های فشار ضعیف بر اساس DIN 42530 و مطابق شکل های 3 و 4 (ص 30) هم بدین نحو باید عمل کرد.
مهره (2) را کمی باز نموده و همزمان با آن مقره فوقانی (7) را به طرف درب مخزن فشار داده تا این عمل باعث جلوگیری ریزش روغن از طریق زیر مقره و لغزنده شدن واشر لاستیکی (8) و نتیجتاً آب بندی نامناسب بین مقره و درب مخزن گردد. سپس با نوک آچار پیچ گوشتی به قسمت میانی مقره فوقانی (7) و واشر (6) فشار وارد نموده تا روغن خارج شود مهره (2) را در پایان کار باید محکم کنید.
جهت تخلیه هوای مقره های فشار ضعیف نیز ابتدا مهره روی واشر برنجی را باز نموده و همزمان با آن مقره را به سمت درپوش فشار می دهیم تا روغن از حد فاصل بین مقره و درپوش خارج نشود زیرا که در غیر این صورت واشر لاستیکی زیر مقره لغزنده شده و در نتیجه آب بندی نامناسبی بین مقره و درپوش ایجاد می شود. سپس با دقت واشر بالای مقره را از مقره جدا می کنیم تا هوا و مقدار کمی هم روغن جدا شود. بعد مهره روی مقره را دوباره در جای خود محکم می نمائیم پس از هواگیری سطوح مقره ها باید از آلودگی روغن پاک گردد.
لازم به ذکر است که هواگیری باید در تمام مقره ها صورت گیرد.
توصیه می گردد برای اطمینان از خروج حبابهای احتمالی ایجاد شده به هنگام اضافه کردن روغن هواگیری به شکل فوق از طریق مقره های فشار قوی و فشار ضعیف انجام می شود.
همچنین برای آچار کشی ترانسفورماتور و حصول اطمینان از آب بندی ترانسفورماتور تمامی اتصالات پیچ و مهره های مخزن و منبع انبساط در وضعیت گرم بایستی کنترل گردد.
تذکر مهم :
در صورتی که به هنگام باز کردن روی حلقه برنجی میله اتصال اصلی نیز چرخش داشته باشد ( به خصوص در مقره فشار ضعیف) به اتصالات داخلی صدمه حتمی وارد خواهد شد. برای پیشگیری از آن ابتدا باید دو عدد مهره مربوط به قطعات اتصال خارجی (مربوط به کابلشو و غیره) را با آچار مهار نموده و سپس نسبت به باز کردن مهره مورد نظر برای هوا گیری اقدام نمود.
معایب احتمالی و روشهای کنترل و رفع عیب :
تجهیزات حفاظتی و نشان دهنده های مختلف
خطا
علل ممکن
راه های رفع عیب
رله بوخهلتس
آلارم رله بوخهلتس
کمبود روغن.
جمع شدن هوا.
تولید گاز به دلیل عیب داخلی.
لرزش ناگهانی.
قطع ناشی از خطا.
ترانسفورماتور می تواند بکار خود ادامه دهد.
آزمایشات زیر جهت آنالیز خطا باید هر چه سریعتر صورت گیرند.
1. سطح روغن، لوله ها و وضعیت شیرها را کنترل کنید.
2. اتصالات الکتریکی را کنترل کنید.
3. عملکرد قطع رله بوخهلتس را کنترل کنید.
4. مقداری از گاز را در محفظه شیشه ای به مدت 5 ساعت قرار داده و آن را آنالیز کنید.
5. مقداری از گاز را به آنالیزگر گاز وارد کنید.
6. از بالای مخزن (1 لیتر) روغن نمونه گیری کرده و یک آنالیز انجام دهید.
7. از پایین مخزن (1 لیتر) روغن نمونه گیری کرده و از جهت استقامت دی الکتریک کنترل نمائید.
8. تمامی اتصالات مقره ها را باز کرده و اندازه گیری های زیر را انجام دهید.
1-8 مقاومت عایقی بین سیم پیچی ها و دیواره مخزن و همچنین بین خود سیم پیچی ها را اندازه گیری کنید.
مقدار راهنمائی تقریبی :
KV : ولتاژ نامی ترانسفورماتور
2-8 اندازه گیری نسبت تبدیل توسط تجهیزات اندازه گیری و با بکارگیری ولتاژ کم در سمت HV
3-8 مقاومت سیم پیچی را به طریقه DC اندازه گیری کنید.
4-8 جریان بی باری را از سمت LV ترانسفورماتور اندازه گیری کنید.
9. نتایج را با گواهینامه های تست دستورالعمل های کاری مقایسه کنید.
قطع رله بوخهلتس
کمبود روغن
جریان شدید روغن بواسطه عیب داخلی.
تولید ناگهانی گاز بواسطه عیب داخلی
لرزش ناگهانی
قطع در اثر خطا
شرایط خارج شدن از مدار را حفظ کنید.
اندازه گیری ها و آزمایشات شرح داده شده در بندهای 1 الی 9 را انجام دهید.
ترانسفورماتور را هواگیری کرده و در صورتی که عیب تشخیص داده نشد و یا علت عیب رفع گردید مجدداً راه اندازی گردد.
نشان دهنده سطح روغن مغناطیسی
سطح روغن خیلی پایین است.
مقدار روغن کافی نمی باشد. (دما پایین است یا روغن کم می باشد).
نشان دهنده معیوب می باشد.
روغن را اضافه کنید.
نشان دهنده را کنترل کنید.
کلید تنظیم ولتاژ بدون بار
(off circuit)
راه اندازی امکان ندارد.
ترانسفورماتور ولتاژ ندارد.
رله بوخهلتس گاز دارد.
سیستم تنظیم کننده دارای مشکل است برقراری کنتاکت مشکل دارد. روی کنتاکتها آلودگی شکل گرفته است.
سیستم را تنظیم کنید. تپ چنجر را چندین بار در طی سال در کل رنج کاریش حرکت دهید. ترانسفورماتور را همانطوری که در بخش رله بوخهلتس ذکر شد کنترل نمائید (نکات 1 الی 2)
رطوبت گیر
کریستالهای رطوبت گیر از آبی به صورتی تغییر رنگ می دهند و سفید می شوند.
از بالا
همه جا
رطوبت جوی بالاست.
شیشه محفظه نشتی دارد.
رطوبت به منبع انبساط و لوله ها و شیشه محفظه نشتی دارد.
شیشه محفظه ترک دارد.
طول دوره نگهداری طولانی است.
مواد رطوبت گیر را تعویض کنید. شیشه محفظه را عوض کنید.
شیشه محفظه را تعویض کرده و یا کاملاً آب بندی کنید.
نشتی های لوله را آب بندی کرده و روغن را ز نظر محتوای رطوبت کنترل کنید.
منبع انبساط را توسط نیتروژن و یا هوای خشک پر کنید.
ولتاژ شکست الکتریکی روغن
ولتاژ شکست خیلی پایین است.
محتوای رطوبت زیاد است.
رطوبت گیرها کار نمی کنند و یا طول مدت کار ترانسفورماتور طولانی است.
رطوبت گیرهای را کنترل نمائید.
با سازنده تماس حاصل نمائید؛ روغن را در صورت لزوم خشک نمایید
برقگیر حفاظتی در مقره ها
غالباً عمل می کنند.
فاصله بین شاخکها صحیح نیست.
فاصله بین شاخکها را تنظیم کرده و آنها را محکم کنید.
کابلشوهای روی مقره ها
تغییر رنگ روی قسمتهای مختلف
اتصال ضعیف
کفشکها را تمیز کنید.
پیچ ها را محکم کنید.
اتصال زمین
اتصال زمین قطع شده است
جریان بیش از حد به دلیل صاعقه و جرقه.
حلقه های جریان غیر مجاز از زمین های مختلف.
کنتاکتها را تمیز کرده و پیچها را ببندید. و فواصل الکتریکی را کنترل کنید.
حلقه های جریان را باز کنید تنها یک زمین با سطح مقطع مناسب کافی است.
آزمایشات سری (ROUTINE TEDT)
این آزمایشات مطابق با IEC – 76 بر روی کلیه ترانسفورماتورها انجام می گیرد و شامل موارد زیر است:
1-5- اندازه گیری نسبت تبدیل در بی باری
2-5- اندازه گیری مقاومت اهمی (DC) سیم پیچ ها
3-5- کنترل گروه اتصال
4-5- اندازه گیری شدت جریان و تلفات بی باری
5-5- تلفات بار و درصد ولتاژ اتصال کوتاه (uz)
6-5- آزمایش سنجش استقامت عایقی سیم پیچ ها نسبت به هم و نسبت به بدنه
7-5- آزمایش سنجش استقامت عایقی حلقه های سیم پیچ ها نسبت به هم
8-5- آزمایشات نوعی
(1-5) اندازه گیری نسبت تبدیل در بی باری :
نسبت تبدیل عبارتست از نسبت ولتاژ اولیه به ولتاژ ثانویه هنگامی که ترانسفورماتور بی بار می باشد در این حالت می توان از افت ولتاژ ناشی از جریان بی باری صرف نظر نمود.
روش های اندازه گیری :
می توان از دو ولت متر یکی در اولیه و دیگری در ثانویه ترانسفورماتور بی بار استفاده کرده و نسبت ولتاژهای خوانده شده توسط آنها را نسبت تبدیل به حساب آورد ولی این روش چندان دقیق نیست زیرا در این حالت خطاهای اندازه گیری و نیز خطای ولت مترها موثر خواهند بود، لذا به منظور اندازه گیری دقیق از دستگاه بخصوص استفاده می شود. این دستگاه ما را قادر می سازد تا نسبت بین دو ولتاژ هم فاز و یکسان از نظر برداری را اندازه بگیریم دستگاه اندازه گیری نسبت تبدیل دارای چهار ترمینال ، یک گالوالومتر و تعدادی سلکتور جهت ثبت نسبت تبدیل اسمی می باشد.
طرز کار:
ترمینالهای S,R را به ابتدا و انتهای سیم پیچی فشار قوی و ترمینال های s,r را با در نظر گرفتن جهت صحیح برداری به سیم پیچ فشار ضعیفی که متناظر سیم پیچی فشار قوی است متصل می کنیم.
مثلاً (2V,1V) نسبت تبدیل اسمی را محاسبه نموده و بوسیله سلکتورهای مربوطه در دستگاه ثبت می کنیم. با وصل کلید اصلی، برق شبکه (220v) از طریق ترمینال های R و S به سیم پیچی فشار قوی انتقال می یابد. و سپس با نسبت کمتری از طریق سیم پیچ فشار ضعیف به دستگاه برمی گردد. در اینجا دستگاه نسبت تبدیل ولتاژهای رفت و برگشت را اندازه گرفته و با مقدار اسمی آن مقایسه می کند و نتیجه را به صورت درصد خطا نشان می دهد طبق استاندارد IEC 78 این خطا بایستی در محدوده باشد اندازه گیری نسبت تبدیل برای کلیه پله های تنظیم ولتاژ انجام می شود.
شکل 1 : دستگاه سنجش نسبت تبدیل
(2-5) اندازه گیری مقاومت اهمی (DC) سیم پیچ ها:
برای منظور فوق از روش ساده ولت متر – آمپر متر استفاده می شود. و برای تزریق جریان از یک دستگاه منبع تغذیه DC مدد گرفته می شود.
روش اندازه گیری :
مدار آزمایش به صورت شکل 1 می باشد با وصل کلید S جریان DC از سیم پیچ عبور کرده و ولتاژ بر روی سیم پیچ تحت آزمایش را اندازه می گیریم. با استفاده از رابطه R = V/I مقاومت اهمی سیم پیچ محاسبه می گردد. ثبت نمودن دمای آزمایش حائز اهمیت بسیار است زیرا چنانچه می دانیم مقاومت تابعی از حرارت می باشد.
همچنین بایستی دقت گردد تا کابلها و اتصالات مدار آزمایشی مقاومت ناچیزی داشته باشند که در غیر این صورت موجب خطا در اندازه گیری می گردند.
شکل 1 : مدار اندازه گیری مقاومت اهمی
کنترل گروه اتصال:
نقاط U1 و U2 را به یکدیگر متصل نموده سپس ولتاژ متناوب 380V را به طرف فشار قوی اعمال می کنیم. حال ولتاژ نقاط باقیمانده را نسبت به یکدیگر اندازه گرفته و با گروه برداری مورد نظر مقایسه می کنیم. چنانچه مقادیر یکسان و یا اختلافی ناچیز داشته باشند گروه اتصال تایید می گردد.
شکل 1 : مدار کنترل گروه اتصال
اندازه گیری شدت جریان و تلفات بی باری :
تعریف :
هرگاه ترانسفورماتور تحت ولتاژ و فرکانس نامی قرار گیرد و طرف دیگر آن بی بار باشد در این صورت گرمای حاصل در ترانسفورماتور تلفات بی باری خوانده می شود. تلفات بی باری شامل (چهار) جزء به شرح زیر می باشد:
1. تلفات جریان گردابی (فوکو)
2. تلفات هیستر زیس
3. تلفات ژولی
4. تلفات دی الکتریک
که دو جزء سه و چهار قابل صرف نظر می باشد جهت اندازه گیری تلفات بی باری از روش 3 واتمتری استفاده می شود. بدین ترتیب که جمع جبری مقادیری که هر یک از واتمترها نشان می دهند با در نظر گرفتن ضرائب و ثوابت دستگاه ها تلفات بی باری ترانسفورماتور می باشد.
روش آزمایش :
ترانسفورماتور را در حالت بی باری از سمت فشار ضعیف تحت ولتاژ اسمی قرار می دهیم، چنانچه ترانسفورماتور مجهز به کلید تنظیم ولتاژ باشد آن را نیز در وضعیت اسمی قرار می دهیم تذکر این نکته ضروری است که چنانچه درصدهای خاصی از تحریک اسمی بنابر وضعیت خاص شبکه و درخواست مشتری در محاسبات و طراحی ترانسفورماتور در نظر گرفته شده باشد اندازه گیری را ابتدا از پایین ترین درصد مثلاً 90% شروع نموده و سپس به ترتیب 95، 100، 105، 110% را اندازه می گیریم.
در کلیه این موارد شدت جریانها و تلفات بی باری را اندازه گیری کرده و در جدول مخصوص به خود وارد می کنیم. همانطوری که می دانیم بخش عمده تلفات بی باری ناشی از تلفات هیسترزیس و نیز جریانهای گردابی در هسته می باشد در یک موج ولتاژ که شامل هارمونیکهای فرد نیز هست حداکثر چگالی فلو را مقدار متوسط ولتاژ تعیین می نماید. بنابراین تلفات هیسترزیس بستگی به مقدار متوسط ولتاژ دارد. از طرف دیگر تلفات ناشی از جریانهای گردابی بستگی به مقدار ولتاژ دارد. ضروری است از دو ولت متر به طریق مشروحه زیر استفاده گردد.
1. ولتاژ اعمالی می باید توسط ولتمتری که مقدار متوسط ولتاژ را نشان می دهد قرائت گردد. تلفات بی باری می باید در این ولتاژ از طریق واتمترهای مربوطه قرائت گردند.
2. ولتمتر دیگری که مقدار موثر ولتاژ را اندازه خواهد گرفت ضمن تست به طور موازی به ولتمتر یاد شده در بند یک متصل خواهد شد. مقدار تلفات بی باری با در نظر گرفتن ضریب تصحیح K به شرح صفحه بعد به دست خواهد آمد.
U : مقدار r.m.s ولتاژ
U' : مقدار متوسط ولتاژ
P0 : تلفات واقعی در حالت بی باری
C : حاصل ضرب ضرایب دستگاههای اندازه گیری
: جمع جبری واتمترها
سایر نکاتی که در آزمایش بی باری مد نظر قرار می گیرند به شرح زیر می باشند:
1. چون ضریب توان ترانسفورماتورها معمولاً کمتر از 5/0 می باشد لذا باید از واتمترهای با ضریب توان پایین و ترانسفورماتورهای اندازه گیری (ولتاژ جریان) با خطای فاز کم استفاده شود.
2. هر یک از سیم پیچهای فشار قوی یا فشار ضعیف را می توان ه منظور آزمایش مورد استفاده قرارداد ولی معمولاً به جهت ایمنی بیشتر از سیم پیچ های فشار ضعیف استفاده می شود.
3. معمولاً تمامی یکی از سیم پیچ ها جهت آزمایش مورد استفاده قرار می گیرد حال چنانچه بنابر دلایل غیر معمول لازم شود که فقط قسمتی از یک سیم پیچ استفاده شود این قسمت نباید کمتر از 25% کل سیم پیچ باشد.
اندازه گیری تلفات بار و درصد ولتاژ اتصال کوتاه (UZ)
تعریف:
هرگاه ثانویه ترانسفورماتوری را اتصال کوتاه نمائیم و اولیه آن را با ولتاژی متناوب چنان تغذیه کنیم که از سیم پیچ ها شدت جریان اسمی عبور نماید در این حالت توانی را که ترانسفورماتور مصرف می کند تلفات بار نامیده می شود. تلفات بار (LOAD LOSSES) را می توان به دو جزء تلفات مسی و تلفات اضافی ناشی از جریانهای گردابی تفکیک نمود. تلفات اضافه معمولاً در مکانهای زیر به وقوع می پیوندد:
سیم پیچ ها ، در محل اتصالات و در دیواره مخزن
روش آزمایش :
اندازه گیری با سه واتمتر انجام می شود حاصل ضرب مجموع واتمترها و ضرایب اندازه گیری (ترانسفورماتورهای جریان و ولتاژ و واتمترها) مقدار تلفات بار را به دست می دهد چون تنظیم نمودن مقدار دقیق شدت جریان اسمی در هر یک از سیم پیچ ها مقدور نیست لذا تلفات بار محاسبه شده در بالا را به شرح زیر تصحیح می کنیم :
PK (n) = PK (m) . (ln/lm)
میانگین مقدار اندازه گیری شده = m
مقدار نامی = n
تلفات بار = Pk
تذکر:
اندازه گیری تلفات بار را در هر دمایی می توان انجام داد مشروط بر آنکه دمای آزمایش ثبت شود تا چنانچه شرح آن خواهد رفت مقدار تلفات بار در دمای که دمای مبنا می باشد محاسبه گردد.
تعریف:
حاصل ضرب عدد 100 و نسبت ولتاژ آزمایش به ولتاژ اسمی، درصد ولتاژ اتصال کوتاه نامیده می شود.
چون مقدار عددی درصد ولتاژ اتصال کوتاه با امپدانس درصد مساوی می باشد. لذا مقدار فوق همان امپدانس درصد (%UZ) می باشد. مشابه تلفات بار، UZ نیز بایستی نسبت به شدت جریان اسمی تصحیح گردد.
همانطور که می دانیم مثل امپدانس متشکی از دو مولفه اکتیو و راکتیو (سلفی) می باشد. بخش اکتیو این مثلث تابع حرارت می باشد. لذا لازم است مانند تلفات بار : نیز در دمای محاسبه گردد.
شکل 1
محاسبه در معمولاً مشخصات ترانسفورماتور در دمای مبنا ضمانت می گردد. از این رو لازم است که تلفات و را که در دمای متفاوت با اندازه گیری کرده ایم در دمای مبنا محاسبه کنیم.
طبق آنچه تا کنون دانسته شده است تلفات بی باری در دمای تا ثابت باقی می ماند اما تلفات بار با تغییرات درجه حرارت تغییر پیدا می کند همانطور که قبلاً گفته شد تلفات بار شامل دو بخش تلفات مسی یا ژولی و تلفات اضافی ناشی از فلوهای پراکندگی می باشد. تلفات ژولی (PCU) طبق رابطه با مقاومت سیم پیچی رابطه مستقیم دارد. بنابراین با افزایش درجه حرارت سیم پیچ ها مقاومت و متعاقباً تلفات نیز افزایش می یابد.
در مورد تلفات اضافه نیز چنین دانسته شده که مقدار آن با درجه حرارت رابطه معکوس دارد در مورد فلزات خالص رابطه زیر بین مقاومت و درجه حرارت برقرار است.
T : بستگی به نوع فلز دارد که برای مس 235 و برای آلومینیوم 225 می باشد.
رابطه فوق نشان می دهد که مقاومت الکتریکی مس در صفر می باشد. برای محاسبه pcu و %UZ در ابتدا لازم است مقادیر مقاومتهای فشار قوی و فشار ضعیف را که قبلاً در دمای t1 ( طی آزمایش مقاومت) اندازه گیری شده اند را در دمای t2 ( دمای اندازه گیری تلفات بار) محاسبه می کنیم. سپس با استفاده از فرمول تلفات ژولی را برای سیم پیچ ها محاسبه کرده و از کل تلفات بار کسر می نمائیم. عدد به دست آمده همان تلفات اضافه می باشد. حال هر دو جزء تلفات بار را به تفکیک در اختیار داریم.
طبق آنچه تاکنون گفته شد تلفات ژولی رابطه مستقیم با درجه حرارت دارد بنابراین تلفات ژولی در به ترتیب زیر به دست می آوریم:
و در مورد تلفات اضافه :
بنابراین :
که t2 درجه حرارت متوسط روغن به هنگام اندازه گیری تلفات بار می باشد.
در مورد محاسبه UZ (75) نیز به شرح زیر عمل می کنیم.
Uz(t2) مقدار اندازه گیری شده در آزمایش فوق می باشد.
P قدرت ترانسفورماتور بر حسب ولت آمپر می باشد.
آزمایش سنجش استقامت عایقی سیم پیچ ها نسبت به هم و نسبت به بدنه :
روش آزمایش :
چنانچه عایق بندی سیم پیچ ها یکنواخت باشد آنها را به یکدیگر متصل نموده (مثلاً ترمینال های VH و نقطه ستاره طرف قوی) و ولتاژ آزمایش را از طریق یک اتو ترانسفورماتور فشار قوی به آن اعمال می نمائیم. ضمناً سایر ترمینالهایی را که تحت پتانسیل قرار نمی گیرند اتصال زمین می کنیم.
سری های سیم پیچ دیگر را به یکدیگر وصل و همراه با مخزن ترانسفورماتور اتصال زمین می کنیم. ولتاژ بایستی به تدریج و لاینقطع از صفر شروع و تا حد آزمایش افزایش یابد پس از رسیدن به ولتاژ آزمایش آن را به مدت یک دقیقه ثابت نگاه می داریم . طی این مدت باید توجه داشت که هر گونه قطع ولتاژ در اثر وقوع قوس الکتریکی منجر به اعلام نتیجه منفی این تست خواهد بود. قوس الکتریکی همراه با صدا می باشد و چنانچه در داخل ترانسفورماتور روی دهد موجب تجزیه روغن آن می گردد.
تذکر :
هرگاه عایق بندی سیم پیچ ها از نوع غیر یکنواخت باشد ولتاژ بایستی به نحوی اعمال گردد تا ضعیف ترین نقطه سیم پیچ که نقطه ستاره می باشد بیشتر از حد مجاز فشار قرار نگیرد.
ضمناً چنانچه بوشینگ نوترال توانائی استقامت در برابر ولتاژ آزمایش را نداشته باشد لازم است با بوشینگ بزرگتری تعویض شود.
این آزمایش در مورد هر یک از سیم پیچ ها به روشی که در بالا گفته شد انجام می گیرد. مقادیر ولتاژ آزمایش را استاندارد مشخص می نماید.
آزمایش سنجش استقامت عایقی حلقه های سیم پیچ ها نسبت به هم با ولتاژ اضافه :
تعریف:
حلقه های مجاور در یک سیم پیچی باید توانایی تحمل اضافه ولتاژ را داشته باشند. (معمولاً دو برابر ولتاژ نامی) و زمان و فرکانس آزمایش نیز تابع یکدیگر می باشند.
روش آزمایش :
ترانسفورماتور را در حالت بی باری قرار داده و دو برابر لتاژ اسمی را از طرف فشار ضعیف به آن اعمل می نمائیم در این حالت دو برابر ولتاژ اسمی فشار قوی در سمت HV القا می گردد.
نکته قابل توجه و مهم در این آزمایش احتراز از افزایش زیاد چگالی و جریان بی باری فزاینده می باشد. و بدین منظور جهت افزایش راکتانس ترانسفورماتور ، فرکانس آزمایش را افزایش می دهیم به نحوی که جریان از حد بی باری معمول با ولتاژ اسمی تجاوز نکند.
همانطور که قبلاً گفته شد مدت زمان و فرکانس آزمایش تابع یکدیگر می باشند.
T = 120 . (fn /f)
fn فرکانس نامی و f فرکانس آزمایش می باشد.
فرکانس بر حسب هرتز (سیکل بر ثانیه) و زمان بر حسب ثانیه است.
شرط قبولی در این آزمایش، استقامت سیم پیچ ها در مقابل اضافه ولتاژ در مدت زمان معین می باشد.
در پست های فرعی به تناسب اهمیت بخش هایی تحت تغذیه آن ژنراتورهای تعبیه شده است این ژنراتورها ساخت شرکت زیمنس است و هنگام قطع برق توسط رله ای (دیجیتالی) که در تابلوی مخصوص ژنراتور قرار دارد توسط یک کلید فشار ضعیف برق از شبکه قطع می شود و کلید اتصال ژنراتور به شبکه قطع شده از شبکه اصلی وصل می شود. به عبارتی واضح تر شبکه ی زیرین با وارد شدن ژنراتور به یک شبکه محلی تبدیل می شود ژنراتورها با قدرتهای 50 – تا 2000 – موجود است.
خود ژنراتور توسط یک plc کنترل می گردد، plc مقدار روغن – ولتاژ تولید شده – فرکانس و . . . را کنترل و اجازه وصل شدن به شبکه را می دهد. ژنراتور و plc و دیر دستگاههای آن هر چند وقت یک بار توسط دستور سازنده بررسی و چک و امتحان می شود تا از صحت عملکرد آن اطمینان حاصل گردد.
در پست های فشار ضعیف بانک های خازنی نیز وجود دارد که جهت اطلاع بار از آن استفاده می شود و مقادیر آن بسیار متفاوت و قابل تغییر است این بانک های خازنی هر شب چک می شود و مقادیر —- شبکه نیز یادداشت شده و طبق آن مقدار خازن تعیین می گردد.
پست های کمپکت :
پست کمپکت ها به صورت آماده قبلاً در شرکت سازنده اش ساخته شده و با جرثقیل در محل مورد نظر روی Mohall خودش قرار داده شده در هر پست کمپکت یک ترانس تابلوی ورودی فشار متوسط و تابلوی خروجی فشار ضعیف و فتوسل و برق گیر و . . . تشکیل شده بخش ورودی فشار متوسط همیشه برق دار است و بعد از تلرانس و تابلوی فشار ضعیف نیز برق موجود است. در هنگام شب فتوسل کلیه فشار ضعیف خود را وصل کرده و شبکه زیرین تغذیه می شود.
LSDP : تابلوهایی هستند که مستقیماً از پست کمپکت ها تغذیه شده دارای کلیدها و فیوزهای حفاظتی می باشند هر LSDP چندین sp را تغذیه می کند تا زمانی که برق در پست کمپکت وصل نشود LSDP برق دار نیست هر کمپکت تنها یک LSDP را تغذیه می کند .
Sp : تابلوهای زیرین LSDP ها هستند. با سه فاز ورودی پایه های تیر برق را تغذیه می کنند هر فاز یک سری از پایه ها را تغذیه می کند و همانطور که ذکر شد فازها را به صورت یکی در میان به چراغ ها متصل است تا در صورت قطع یک فاز همه چراغ ها خاموش نشود.
چراغ های روشنایی از چند قسمت تشکیل شده :
1. پایه 2. کاسه ( سر چراغ) 3. فیوز و ترمینال 4. فونداسیون
پایه ها بین 7 متر 11 متر موجود است کاسه ها به صورت عمودی روی پایه متصل است و با زاویه ای 90 درجه زیر چراغ را روشن می کند مقدار روشنایی هر چراغ حدود 50 متر زیر خود را روشن می کند. البته زاویه و شدت نور تابیده شده بستگی به شیشه چراغ – خود چراغ ( قدرت چراغ) رفلکتور سر چراغ دارد.
نوع چراغ استفاده بخار سدیم است.
فیوزها و ترمینال ها در زیر پایه متصل است و نیازی به توضیح ندارد.
فونداسیون حدود cm30 از سطح زمین فاصله دارد و تیر برق روی آن متصل است و با تراز کاملاً 90 درجه قرار گرفته.
در بالای چراغ ترانس هم متصل است که وزن زیادی نیز دارد و اغلب زیاد هم خراب می شود.
نوع دیگری از چراغ های روشنایی هایمس ها هستند که حدود m45 از زمین قرار می گیرد این چراغ ها حدود 12 تا 8 کاسه چراغ دارد موجود است که به هم متصل اند و آن را تاج هایمس می گویند.
هر چراغ یک شیشه – رفلکتور – ترانس – خازن و چراغ بخار سدیمی خود را دارد در نتیجه تاج بسیار سنگین است این تاج در بالا دارای برق گیر و چراغ سیگنالی چشمک زن است برای تعمیر چراغ ها باید تاج پایین آورده شود لذا تاج توسط سیم های بکسل و یک موتور برقی و چندین قرقره به پایین آورده می شود موتور و سیم های بکسل در درون بدنه هایمس تعبیه شده و ه چند مدت یک بار موتور سیم های بکسل باید چک شود سیم بکسل ها گریس کاری شده و گردگیری می شوند.
بعضی هایمس ها که در سطوح پروازی استفاده شده طوری طراحی شده که تابلوی ترانس ها و خازن ها و ترمینال ها در پایین قرار دارد تا نیاز به پایین آوردن تاج هایمس در درون سطوح پروازی کمتر گردد.
در عکسهای زیربه یک نمونه از مواردی که ممکن است برای پست کمپکت ها و سیستم روشنایی فرودگاه اتفاق بیفتد اشاره شده است .
243