گزارش کار اموزی رشته فنی الکترونیک(شرکت پتروشیمی_موضوع ابزار دقیق)
مقدمه :
ابزار دقیق :
وسایل اندازه گیری و کنترل یک یا چند کمیت با خطای قابل قبول (دقت مور نیاز) با توجه به کاربرد را ابزار دقیق می گویند.
ابزار دقیق یک کلمه عمومی می باشد که بر اساس خطای مورد پذیرش تعریف می شود که در واقع ابزار دقیق وسایلی برای کنترل می باشد.
هدف از کنترل : قرار دادن چند کمیت که در یک محدوده می باشد به گونه ای که در محدوده باقی بماند.
چرا کنترل : برای بهبود بخشیدن به سیستم .
ابزار دقیق شامل :
1) نیوماتیک
2) کالیبراسیون
3) الکترونیک شاپ
می باشد .
نیوماتیک :
شامل وسایلی می باشد که با هوای ابزار دقیق ( 2/0 تا 1 kg) کار می کنند . در قسمت نیوماتیک تست و کالیبره تمام ترانسمیترهای نیوماتیکی ، کنترلرها ، ایندیکیتورها و تبدیل کننده ها انجام می گیرد .
علاوه بر تست و تعمیر و کالیبره دستگاه های نیوماتیکی ( فشار هوا ) اعمالی که به اسناد و مدارک کالیبراسیون مربوط می باشد صورت می گیرد . درخواست کالا و قطعات و ابزارهای مورد نیاز ، تکمیل مدارک مربوط به ثبت اطلاعات دستگاه ها تهیه می شود .
ضمناً در قسمت نیوماتیک کارهای مربوط به تعمیرات اساسی واحدها انجام می شود و همچنین در پروژه های مختلف در مناطقی که از وسایل نیوماتیکی استفاده می شود افرادی که در قسمت های نیوماتیکی هستند شرکت می کنند .
کالیبرا سیون :
مجموعه عملیاتی که،تحت شرایط مشخص میان نشان دهی یک دستگاه یا سیستم اندازه گیری و مقدار یک سنجه مادی یا ماده مرجع و مقدار متناظر آن که از استانداردهای اندازه گیری حاصل می شود رابطه ای برقرار می کند .
الکترونیک شاپ :
با توجه به در اختیار داشتن نیروی انسانی متخصص و با تجربه این بخش قادر است خدمات
مختلفی از جمله تعمیر و رفع عیب ، بازسازی ، کالیبره ، تست و سرویس و نگهداری دستگاه های ارسالی از واحدها را انجام دهد که به شرح ذیل است :
ثبت کننده ها موجود در مجتمع _ نمایش دهنده ها _ مبدل ها _ ترانسمیتر ها _ سطح سنج ها _ کنترل کننده ها _ تطبیق دهنده امپدانس _ شمارنده ها _ ترموکوپل و RTDانواع دوربین و مانیتور صنعتی ، رله گرانه ها و کلیه تجهیزات نصب شده الکترونیکی در پانل و پشت پانل ، کنترل روم واحد ها.
تنوع فعالیت ها :
1 ) تعمیرات پیشگیرانه PM .
2 ) تعمیرات عادی EM .
3 ) تعمیرات اساسی .
4 ) انجام کارهای پروژه ای .
5 ) سفارش لوازم یدکی .
6 ) مشاوره .
لیست تجهیزات :
1 ) مالتی متر
2 ) خازن سنج
3 ) منبع تغذیه
4 ) اسیلوسکوپ
5 ) میز کالیبره
6 ) نوسان ساز
7 ) فشار سنح
8 ) شمارنده فرکانس .
ادوات و تجهیزات اندازه گیری :
1) دما
الف_ مقاومت های حرارتی ( RTD)
ب_ ترموکوپل
2) فشار
الف_ فشار گیج نسبت به فشار صفر ( اتمسفر)
ب_ فشار مطلق ( نسبت به خلاء کامل )
ما چو ناییم نوا در ما ز توست
ما چو کوهیم و صدا در ما ز توست
ما چو شطرنجیم اندر برد و مات
برد و مات ما ز توست ای خوش صفات
خدای متعال را سپاسگزارم که من را یاری نمود تا در پرتو بیکران حضرتش و همیاری استاد محترم و عوامل دست اندرکار ، پروژه کارآموزی به ارزش دو واحد را با موفقیت به پایان رسانیده و از دریای علم استاد محترم و مربیان بهره ای در اندازه درک و فهم خویش بردم .
امید که مجموعه حاضر بتواند رضایت استاد معزز و ارجمند جناب آقای کتیرایی را فراهم آورد و در پایان استناد می کنم به این کلام گوهربار " من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق " و عرض ارادتی دارم نسبت به استاد گرامی و مربیان محترم واحد ابزار دقیق پتروشیمی خوارزمی و از قادر متعال موفقیت این عزیزان را در تمامی مراحل زندگی خواستارم .
فهرست :
فصل 1 : آشنایی کلی با مکان کارآموزی
فصل 2 : دما
فصل 3 : فشار
فصل 4 : کالیبراسیون
پتروشیمی بندر امام خمینی :
کارهای مقدماتی اجرای طرح نظیر خاکریزی، تسطیح زمین، شمع کوبی، ایجادساختمان های موقت، ایجاد تاسیسات، آب و برق و اسکله ها از اوایل سال 1353 به تدریج آغاز گردید.
عملیات ساختمان واحد های اصلی طرح که از سال 1355 آغاز شده بود،در اسفند ماه 1357 پس از پیروزی انقلاب اسلامی در حالیکه 73 در صد پیشرفت نموده بود، متوقف گردید.
در سال 1358 اقداماتی جهت شروع مجدد کارها انجام گرفت ولی با وقوع جنگ تحمیلی در مهرماه 1359 و متعاقب آن خروج پیمانکاران ژاپنی از ایران، عملیات ساختمانی طرح بطور کامل متوقف گردید.
بازسازی و تکمیل واحدهای مجتمع :
با توجه به مفارقت شرکای ژاپنی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی با استفاده از شرکت های صاحب نام اروپایی در صنعت پتروشیمی و کارشناسان و پیمانکاران ایرانی، این مجتمع را طی یک برنامه پنجساله و در 4 مرحله بازسازی و به بهره برداری رساند.واحد آروماتیک به عنوان آخرین واحد بازسازی شده، منحصرا توسط کارشناسان و پیمانکاران ایرانی بازسازی و راه اندازی گردید و هیچ شرکت یا فرد غیر ایرانی در آن نقش نداشته است. با راه اندازی این واحد، کار بازسازی در این مجتمع عظیم به پایان رسید و پروژه های پارازایلین و MTBE به عنوان بخشی از طرحهای توسعه ای پتروشیمی بندر امام کامل شد . هدف شرکت،تولید و ذخیره،حمل و نقل و بازاریابی،صدور الفین. ها، پلی الفین ها آروماتیکها و سایر فرآورده های پتروشیمی بوده است .
موقعیت جغرافیایی :
مجتمع پتروشیمی بندر امام،در زمینی به مساحت حدود 270 هکتار،در ضلع شمال غربی خلیج فارس در استان خوزستان به فاصله 160 کیلومتری جنوب شرقی اهواز و 84 کیلومتری شرق آبادان در منطقه بندر امام خمینی(ره) قراردارد.سهولت دسترسی به خوراک ، سوخت و مواد اولیه استفاده از امکانات جاده ای شبکه راه آهن و حمل و نقل دریایی،وجود فرودگاه،دسترسی به آب مورد نیاز و همچنین کـمک به توسـعه و عمران استـان خوزستان به عنوان قطـب صنعت پتروشیمی در کشور ، مهمتر اینکه ایجاد ارزش افزوده و جلوگیری ازسوزانیده شدن گازهای همراه نفت ویژگیهایی است که انتخاب این مکان را توجیه می نماید.
پتروشیمی بندر امام شامل 5 شرکت به نام های :
_ فرآورش
_ بسپاران
_ آب نیرو
_ کیمیا
_ خوارزمی
می باشد .
شرکت خوارزمی بندرامام :
مدیریت های زیر مجموعه شرکت خوارزمی عبارتند از : مدیریت های پروژه ، تعمیرات و خدمات .
مدیریت پروژه ها شامل : نظارت ، برنامه ریزی و کنترل پیشرفت پروژه ها می باشد .
مدیریت تعمیرات : کلیه سرویس های تعمیراتی ، کارگاه مرکزی ، کارگاه برق و تهویه ، ابزار دقیق
مخابرات و ماشین آلات حساس را شامل می گردد .
مدیریت خدمات : شامل خدمات اجتماعی ، خدمات اداری ، خدمات مستغلات ، شهرداری صنعتی
و امور فرهنگی می باشد .
تعداد کارکنان این مجتمع بزرگ صنعتی در حال حاضر حدود سه هزار و سیصد و نود و نه نفر می باشد ضمناً بخشی از فعالیت ها از جمله کارهای تعمیراتی ، خدمات فنی ، بسته بندی و خدمات اداری از طریق پیمانکاران انجام می گردد .
تعمیرات پیشگیرانه PM :
( در روزهای تعطیل و شب تعرفه دستمزد 30 % افزایش دارد ) این عملیات می تواند مهمترین فعالیت در مورد وسایل الکترونیکی باشد که طبق ضوابط سیستم مکانیزه ) ( impact
در سطح مجتمع اجرا می گردد .
در پایان هر دوره تعیین شده از یک تا دو ماهه گزارش آماری عملیات انجام شده و کلیه تجهیزات الکترونیکی و وضعیت سرویس دهی آنها و علت از سرویس خارج شدن احتمالی آنها
به مسئولین واحدها ارائه خواهد گردید .
به طور خلاصه شرح عملیات بدین صورت می باشد که پس از دریافت دستور کار از سیستم و
حضور در واحد مربوطه طبق برنامه از پیش تنظیم شده جهت انجام به موقع تعمیرات پیشگیرانه
و دریافت مجوز کار در سایت . بازدید کلی از وسایل مورد نظر انجام و عملیات تعمیراتی مورد نیاز انجام می گیرد . چنانچه دستگاه ها به قطعات یدکی نیاز پیدا کنند ، این امر بوسیله پر کردن فرم درخواست قطعه از انبار پیگیری و جهت نصب اقدام می گردد .
تعمیرات عادی EM :
پس از ارسال دستگاه های معیوب ، بررسی دستور کارهای ارسالی از واحد صورت می گیرد آیا دستگاه ها مورد نظر نیاز به تعمیر دارند یا باید کالیبره شوند . سپس عملیات اجرایی طبق دستور العمل های موجود انجام می گیرد .
تعمیرات اساسی ( over hall ) :
در زمان توقف کامل واحد و طبق برنامه تنظیم شده قبلی و ارائه لیست کارهای قابل انجام توسط واحد همزمان با سایر کارها ، دستگاه ها از سرویس خارج و عملیات تعمیراتی صورت می گیرد .
ابتدا دستگاه ها با رعایت ایمنی کامل از سرویس خارج و به کارگاه انتقال می یابند ، پس از بررسی ، تعمیر یا کالیبره شدن در صورتی که نیاز به قطعه باشد با تنظیم درخواست قطعه از انبار مجتمع و یا درخواست خرید و تهیه قطعه از خارج از مجتمع انجام می گیرد . پس از رفع عیب و کالیبره نمودن دستگاه در واحد مجدداً نصب و تست می گردد .
سفارش لوازم یدکی :
جهت تسریع در روند تعمیرات وجود قطعات الکترونیکی و سایر لوازم تعمیراتی الزامی می باشد به همین خاطر با تهیه فرم PROPOSAL و پیگیری تا دریافت کد MESC فرم NDENT و پیگیری تا دریافت قطعه مورد نظر انجام می گیرد و در صورت نیاز بطور اضطراری
با تاٌمین هزینه خریداری می گردد .
مشاوره :
این بخش جهت یاری و کمک به راه اندازی و تجهیز کارگاه های الکترونیک و کالیبراسیون
آمادگی کامل دارد .
دما :
برای اندازه گیری دما انواع مختلفی از حس گرها وجود دارد. برخی از حس گرهای نوع قدیمی تر عبارتند از: ترموکوپل ها ،RTD ها و ترمیستورها . این حس گرها به دلیل محاسن و کارایی زیادی به طور گسترده به کار می روند . نسل جدید حس گرها مانند حس گرهای مدار مجتمع و ابزارهای سنجش دما به روش تابش تنها برای تعداد محدودی از کاربردها شناخته شده است و مورد استفاده قرار می گیرد .
انتخاب نوع حس گر بستگی به میزان دقت محدوده دمایی سرعت پاسخ اتصال حرارتی محیط ( از نظر شیمیایی الکتریکی و یا فیزیکی بودن ) و همچنین قیمت دارد.
R.T.D :
R.T.D کوتاه شده عبارت آشکار ساز مقاومتی دما( Resistor temperature detector ) است. R.T.D ها ابزارهای کاملا" خطی هستند و بر این اساس کار می کنند که مقاومت الکتریکی با دما تغییر
می کند . اگرچه در تئوری می توان از هر فلزی استفاده کرد ولی در عمل از فلزاتی که نقطه ذوب بالایی داشته
و در برابر خوردگی مقاوم هستند و نیز فلزاتی که مقاومت مخصوص بالایی دارند استفاده می شود .
طلا و نقره مقاومت مخصوص پایینی دارند و به دلیل مقاومت مخصوص نسبتاً پایین انها اندازه گیری توسط آنها مشکل است . مس هم مقاومت مخصوص پایینی دارد ولی گاهی به دلیل قیمت پایین مورد استفاده قرار می گیرد معروفترین R.T.D ها از نیکل پلاتین و یا ا لیاژهای نیکل ساخته می شود .
حس گرهای نیکلی در مواردی که قیمت پایین معیار مهمی است به کار می روند و محدوده دمایی ان پایین است . الیاژهای نیکل_آهن از نیکل خالص ارزانتر هستند و علاوه بر ان دمای عملکرد بالایی نیز دارند . پلاتین تاکنون پرکارترین ماده در ساخت R.T.D ها بوده و دلیل عمده آن نیز مقاومت مخصوص بالا و پایداری طولانی آن در هواست .
R.T.D ها در محدوده دماهای میانی از 200- تا 600 + سانتیگراد به کار می روند . این حس گرها دقت بالا در محدوده مثبت منفی 2 درجه سانتیگراد را دارا می باشند . R.T.D ها همچنین می توانند در بیشتر محیط های فیزیکی و شیمیایی استفاده می شوند ولی به اندازه ترموکوپل ها مقاوم نیستند .
انواع R.T.D :
1) pt100
Pt100 دو نوع است : IEC 751 و JIS 1604 .
محدوده دمایی IEC 751 از 200- تا 850+ سانتیگراد و JIS 1604 از 200- تا 640+ سانتیگراد می باشد .
Pt معرف عنصر یا جنس و عدد های سمت راست معرف مقدار مقاومت در دمای صفر درجه (برحسب اهم ) می باشند .
2) pt200
محدوده دمایی از 200- تا 850+ سانتیگراد .
3) pt500
محدوده دمایی از 200- تا 850+ سانتیگراد .
4) pt1000
محدوده دمایی از 200- تا 300+ سانتیگراد .
5) Ni120
محدوده دمایی از 70- تا 300+ سانتیگراد .
6) Cu10
محدوده دمایی از 50- تا 250+ سانتیگراد .
pt100 و pt1000 از پرکاربردترین انواع R.T.D ها هستند که در صنایع و تجهیزات کنترل مورد استفاده قرار می گیرند .
ساختار R.T.D ها :
1) دو سیم :
R.T.D دو سیم جایی کاربرد دارد که محل اتصال مقاومت به محل اتصال دو سیم نزدیک باشد .
2) سه سیم :
این روش جایی استفاده می شود که محل pt از محل اندازه گیری مقاومت دور است .
به سیم سوم جبران ساز ( جبران کننده ) گفته می شود .
3) چهار سیم :
اگر اتصال به صورت چهار سیم باشد اگر یکی از سیم ها قطع شود باز هم سیم کمکی وجود دارد .
مزایا و معایب حس گر R.T.D :
مزایا : خطی _محدوده دمایی وسیع _ پایداری با لا .
معایب : زمان پاسخ دهی طولانی _ قیمت با لا_ نیاز به منبع جریان_ حساس به ضربه .
ل ت
ترموکوپل ها :
در بعضی عناصر مولکول ها خاصیت مغنا طیسی دارند مثل آهن که در حالت عادی از نظر
مغنا طیسی خنثی است ولی اگر در میدان الکتریکی قرار بگیرد مولکول های آن منظم شده و
خاصیت آهنربایی پیدا می کند . برخی از فلزات الکتریکی هستند که با گرما خاصیت الکتریکی پیدا می کنند . ترموکوپل از دو سیم غیر هم جنس تشکیل شده است که اعمال حرارت باعث
مرتب شدن بار الکتریکی آن می شود . در بین فلزات یک تفاوت گرمایی ایجاد می شود و چون به هم وصل شده اند یک تفاوت بار الکتریکی در مولکول های آن به وجود می آید . لذا اگر هر دو فلز یکسان باشند این تفاوت ها با هم مساوی شده بنابراین همدیگر را خنثی کنند . فلزها حتماً نباید به هم جوش بخورند برعکس درجوشکاری باعث مقداری خطا می شود که البته قابل صرف نظر می باشد .
توجه : در جاهایی که لرزش وجود دارد ناچار باید فلزها را به همدیگر جوش داد .
پتانسیلی که ترموکوپل ها می دهند حداکثر 50 میلی ولت می باشد . بر خلاف R.T.D ها
حتماً باید دو درجه حرارت وجود داشته باشد و نباید کل سیم ها حرارت ببینند .
V(t)=K(T1-T2)
T1=T2 V(t)=0
قوانین پنج گانه ترموکوپل ها :
الف ) ولتاژی که ترموالکتریک تولید می کند فقط بستگی به درجه حرارت T1و T2 دارد و به درجه حرارت میانی بستگی ندارد .
ب ) در هر نقطه از سیم ترموکوپل می توان سیم دیگری وصل نمود به شرطی که درجه حرارت نقطه TC با TD برابر باشد . (دو سیم )
ج ) می توان انتهای دو سیم را به هم وصل کرد به شرطی که TC= TD باشد .
د ) قانون فلز میانی کاربرد ازمایشگاهی دارد . و برای پیدا کردن جنس ترموکوپل مجهول به
کار می رود .
ر ) قانون درجه حرارت میانی .
برای اندازه گیری دماهای پایین و بسیار بالا مناسبترین انتخاب ترموکوپل ها می باشند . محدوده اندازه گیری معمول ترموکوپل ها بین 270- تا 2600+ است . ترموکوپل ارزان و بسیار مقاوم است و می توان از آنها در بسیاری از محیط های فیزیکی و شیمیایی استفاده کرد برای عملکرد آنها نیاز به تغذیه خارجی وجود ندارد و دقت آنها معمولاً مثبت و منفی یک درجه است .
انواع ترموکوپل ها :
1 ) E
جنس سیم مثبت کرومل و جنس سیم منفی کنستانتان است .
رنج کارکرد آن 800+ می باشد .
2 ) K
جنس سیم مثبت مس و جنس سیم منفی کنستانتان است .
رنج کارکرد آن 300+ می باشد .
3 ) T
جنس سیم مثبت کرومل و جنس سیم منفی آلومل است .
رنج کارکرد آن 1100+ می باشد .
4 ) J
جنس سیم مثبت آهن و جنس سیم منفی کنستانتان است .
رنج کارکرد آن 700+ می باشد .
5 ) S یا R
جنس سیم مثبت پلاتینوم و جنس سیم منفی پلاتینوم + روبیدیم است .
رنج کارکرد آن 1600+ می باشد .
6 ) U یا V
جنس سیم مثبت مس و جنس سیم منفی مس + نیکل می باشد .
در ترموکوپل نوع K به خاطر استفاده از مس خاصیت ضد اکسیداسیون دارد بنابراین در کوره ها که اکسیداسیون رخ می دهد مناسب تر می باشد .
چرا ترموکوپل نوع Tبیشتر در صنعت استفاده می شود ؟
از همه خطی تر است و رنج درجه حرارت مناسبی دارد .
در مکان هایی که امکان اکسیداسیون وجود دارد ترموکوپل نوع j به علت وجود اهن استفاده نمی شود .
ترموکوپل ها از نظر نقاط اتصال به سه دسته تقسیم می شود :
1 ) اتصال نهان اتصال داخل یک غلاف ایزوله شده .
2 ) اتصال زمین شده اتصال به غلاف وصل شده .
3 ) اتصال بیرون از غلاف که تفاوت آنها در سرعت پاسخ دهی می باشد و اتصال بیرون از غلاف سرعت پاسخ دهی بیشتری دارد .
مزایا و معایب حس گر ترموکوپل :
مزایا : محدوده دمایی وسیع _ قیمت پایین _ مقاوم .
معایب : غیرخطی _ حساسیت پایین _ نیاز به تنظیم اتصال مرجع _ در معرض اغتشاش الکتریکی .
آزمایش سالم بودن ترموکوپل :
تقریباً با نگاه کردن به شکل ظاهری ترموکوپل می توان سالم بودن و یا خرابی آن را تشخیص داد .
اگر محل اتصال دو فلز سوخته شده باشد و در حقیقت اتصال از هم جدا شده باشد به احتمال زیاد ترموکوپل خراب است .
ساده ترین راه تست ترموکوپل آن است که سر آن حدود 20 الی 30 ثانیه حرارت داده و بلافاصلهانتهای آن را توسط دو سیم رابط به بلندگوی کوچکی متصل نمایید در صورت سالم بودن ترموکوپل صدای ( تق ) ضعیفی از بلندگو شنیده می شود که نشانه وجود جریان الکتریکی است .
منابع مختلفی می تواند برای ایجاد خطا در حین اندازه گیری دما وجود داشته باشد که برخی از خطا های مهم توضیح داده می شود.
خطا های تنظیم :
خطا های تنظیم در اثر خطا های انحراف و خطای خطی پدید میاید . این خطا ها در اثر چرخه های طولانی حرارتی ایجاد می شود و معمولاً سازندگان توصیه می کنند که ابزار اندازه گیری را هر چند وقت یک بار تنظیم کنید . زمان تعویض حس گر از همان نوع حتماً باید عمل تنظیم مجدداً صورت پذیرد. D.T. R ها دقیق ترین و پایدار ترین حس گرها هستند .
ایجاد حرارت در اثر عمل حس گر :
D.T. R ها و حس گرهای نیمه هادی برای خواندن خارجی نیاز به منبع تغذیه خارجی دارند این منبع می تواند سبب گرم شدن حس گر و در عمل خواندن خطا ایجاد کند .
اغتشاش الکتریکی :
اغتشاش الکتریکی سبب ایجاد خطا در اندازه گیری می شود . ترموکوپل ها ولتاژ پایینی تولید می کنند و به همین دلیل اغتشاش می تواند به راحتی بر اندازه گیری آنها اثر بگذارد .
با استفاده از فیلترهای پایین گذر دور نگه داشتن حس گرها و سیم ها از ابزارهای الکتریکی می توان این مقدار را به حداقل رساند .
فشار مکانیکی :
برخی حس گرها مثل D.T. R ها به فشار مکانیکی حساس هستند و وقتی در معرض فشار قرار می گیرند خروجی های نادرست ایجاد می کنند . با اجتناب از تغییر فرم حس گر استفاده نکردن از مواد چسبنده برای اتصال ثابت حس گر و استفاده از ترموکوپل که حساسیت کمتری نسبت به فشار مکانیکی دارند می تواند راه گشای باشد .
فشار:
قبل از معرفی دستگاه های اندازه گیری و اینسترو منتی فشار ، مقدماتی کلی راجع به فشار وتعاریف مربوط بیان می شود .
فشار اتمسفر : منظور از اتمسفر همان فشار جو زمین می باشد که بر واحد سطح زمین واشیاء
وارد می شود. طبق تعریف یک اتمسفر معادل فشاری است از ستون جیوه به ارتفاع 76 سانتی متر که در کنار دریا بر واحد سطح اجسام وارد می شود .از طرفی می دانیم وزن مخصوص جیوه تقریباً
58/ 13 گرم بر سانتی متر مکعب میباشد .پس یک اتمسفر معادل با gr/cm² 2/1033 است همچنین یک اتمسفر معادل با psi 696/ 14 می باشد .
فشار مطلق : منظور از فشار مطلق اختلاف فشار بین فشار مورد اندازه گیری و خلاء می باشد .
فشار نسبی : فشار نسبی عبارتست از اختلاف فشار بین فشار مجهول وفشار اتمسفر .
دستگاه های ا ندازه گیری فشار :
برای ا ندازه گیری فشارهای خیلی پایین ، وسایل خاصی ساخته شده اند از جمله :
ترموکوپلی ، پیرا نی ، ترمیستوری و یونشی
ابزارهای مناسب برای فشارهای پایین :
مانومترهای خاص ، لوله های بوردونی ابزارها بلوزی (اکاردیونی) و دیاگرامی
در صنعت عمدتاً فشارهای متوسط اندازه گیری می شود .ابزارهای مناسب این کار :
مانومترهایU شکل ،چاهکی ، شیبدار ،دیافراگمی ،بوردون تیوپی ،ابزارهای بلوزی و وسایل سیمی هماوا
بارومتر Barometer :
توسط این دستگاه می توان فشار اتمسفر یا جو را اندازه گیری کرد. بارومتر متشکل است از یک تشتک ،یک لوله شیشه ای ومقداری جیوه .اگر بارومتر را در جائیکه خلاء باشد بکار ببریم چون فشار اطراف بارومتر وفشار داخل لوله شیشه ای وارونه یکسان است پس سطح جیوه در تشتک و لوله شیشه ای یکسان می ماند . اما چنانجه بارومتر را در جو زمین قرار دهیم به سطح جیوه ای داخل تشتک فشار وارد می شود در نتیجه جیوه در داخل لوله شیشه ای به طرف بالا حرکت می کند. مقدار فشاراطراف بارومتر (فشار اتمسفر)را میتوان با مقایسه سطح جیوه در لوله شیشه ای و صفحه مدرج قرا ئت کرد .در سطح دریا ارتفاع ستون جیوه برابر mmHg 760خواهد بود و اگر به جای جیوه از آب استفاده کنیم ارتفاع ستون آب برابر mmH2o آ 10332 خواهد بود .
ما نومتر Manometer :
ساده ترین دستگاه اندازه گیری فشار مانومتر است . با وجود ساده بودن ساختمان ، مانومتر از دقت فوق ا لعاده بالایی برخوردار می باشد که می توان برای کالیبره کردن دستگاه های ابزار دقیق مورد استفاده قرار گیرد.
انواع ما نومتر :
مانومتر "U" شکل ، مخزن دار ، مورب
1) ما نومتر" U" شکل :
ابتدا یی ترین نوع مانومتر می باشد که تا نصف از آب مقطر (رنگی )یا جیوه ویا هر مایع دیگر پر
می کنند. اختلاف ارتفاعی که بین دو سطح مایع در اثر اعمال فشار مورد اندازه گیری به وجود می آید ( h ) از روی scale دستگاه خوانده شده و این مقدار معادل با فشار مجهول می باشد .
مقدار فشار اعمال) ( pو اختلاف ارتفاع به وجود آمده h) (طبق رابطه زیر با یکدیگر متناسب
می باشند .
P = ð . H
در رابطه بالاð دانسیته مایع درون لوله می باشد .
مانومتر" U" شکل در دو نوع مسدود وباز می باشد . مانومتر" U" شکل مسدود یک طرف آن بسته و طرف دیگر آن باز است وجهت اندازه گیری فشار مطلق بر حسب اختلاف در سطح مایع درون لوله به کار می رود . مانومتر" U" شکل باز هر دو سر لوله باز است و برای اندازه گیری فشار گیج بر حسب تابعی از اختلاف فشارh مباشد.
2) ما نومتر مخزن دار :
مانومتر مخزن دار کار همان مانومتر" U" شکل را انجام می دهد اما در واقع نمونه صنعتی وکارگاهی از مانومتر می باشد و به دلیل اعمال فشار به سطح بزرگتر ،نیروی بیشتری برای جابه جایی مایع درون لوله به وجود می آید.بنا براین از دقت بیشتری برخوردار بوده و برای اندازه گیری فشارهای کم نیز مناسب می باشد . چون معمولاًمخزن آن تحت فشار زیاد قرار می گیرد از جنسی به جز شیشه مثلاً
فلز ساخته میشود اما لوله استوانه ای که صفحه مدرج روی آن قرار دارد از جنس شیشه است . نمونه خاص مانومتر مخزن دار تماماً از جنس فلز بوده و برای نمایش سطح جیوه داخل آن از عقربه که توسط مکانیزمی روی سطح جیوه شناور می باشد استفاده می شود .
3)ما نومتر مورب :
این مانومتر برای اندازه گیری های دقیق و در فشار پایین کاربرد دارد .چون صفحه مدرج روی بازوی مورب قرار دارد در مقایسه با مانومتر" U" شکل با اعمال فشار مساوی به ورودی های مانومتر روی بازوی مورب مایع حرکت بیشتری دارد و در نتیجه فاصله بین تقسیمات روی آن بیشتر می باشد
و در نتیجه فاصله بین تقسیمات روی آن بیشتر می باشد لذا می توانیم تقسیمات ریزتری نیز داشته باشیم بطوریکه نمونه ای از این مانومتر با رنج حدود 10 اینچ آب،توانایی اندازه گیری با دقت 01/0 اینچ آب را دارد.
معایب مانومترها :
1) داشتن ساختاری بزرگ و جاگیر
2) نیاز به تراز کردن
3) جابجایی سخت
4) اجبار سازگاری مایع تحت آزمایش با مایع درون مانومتر
مزایای مانومتر ها :
1) سادگی استفاده از آن
2) درستی و حسا سیت
3) هزینه معقول
4) قابلیت دسترسی گسترده به مایعات مناسب برای پر کردن لوله
5) مناسب برای اختلاف فشارهای کم
بوردون تیوب Burdem tube:
فشار سنج های بوردون تیوبی متداولترین نوع مورد استفاده در صنعت می با شد .این سنجه ها مرکب از یک قطعه شکل داده شده با لوله قابل ا نعطاف با مقطع بیضوی است که در یک ا نتهای لوله ثابت و در انتهای دیگر آزاد است .
انواع بوردون تیوب :
C – type ، مارپیچی ، حلزونی
1) بوردون تیوب C – type :
این نوع بیشترین کاربرد را در نشان دهنده های نوع مرکزی فشار سنج ها دارد . لوله های مورد استفاده دارای دیواره های نازکی بوده و معمولاً مقطع بیضوی آن را به شکل C فرم می دهند و با توجه به جنس و رنج فشار ،در اندازه های کوچک و بزرگ ساخته می شود .یک سر آن مسدود و سر دیگر را می توان با اتصالات مخصوص به فشار مجهول متصل نمود .وقتی فشار مجهول وارد بردون تیوب می شود سر آزاد آن که توسط چرخ دنده ها به عقربه متصل است تمایل به باز شدن دارد
و مقدار جابه جایی آن متناسب با فشار اعمال شده به بوردون تیوب می باشد .جنس مورد ا ستفاده
معمولاًفولاد ضد زنگ یا آلیاژهای مخصوص می باشد .
بوردون تیوب ها معمولاً گستره های اندازه گیری :
PSI ( 1 150- 0
2) PSI100000 -0
(3 خلاء InHg 30 – 0
را تحت پوشش قرار می دهند .
2) بوردون تیوب مارپیچی :
این نوع شامل یک لوله با دیواره نازک ا ست که مقطع تقریباً بیضوی داشته و به شکل مارپیچ فرم داده شده است .یک سر آن مسدود و به سیستم انتقال حرکت متصل می شود وسر دیگر آن از طریق اتصالات مخصوص به فشار مورد اندازه گیری متصل می شود .با اعمال فشار لوله یک حرکت مارپیچی داشته و خود بخود باعث به وجود آمدن یک گشتاور می شود بنابراین نیازی به سکتور ندارد .این نوع بوردن تیوب به دلیل نیاز نداشتن به سکتور و به دلیل اتصال مستقیم دارای اصطحکاک کم بوده و نیز حذف اینرسی باعث افزایش دقت و پاسخ خوب اندازه گیری می شود
مارپیچ ها از جنس برنز ،فولاد وفولاد ضد زنگ ساخته می شود .
3) بوردون تیوب حلزونی :
این نوع بوردون تیوب دارای عملکردی مشابه نوع قبلی می باشد و در فشارهای بالاتری مورد استفاده قرار می گیرد .
معایب بوردون تیوب ها :
1)خاصیت فنری کم
2) حساس به ضربه و ارتعاش
3) حساس به پسماند
مزایای بوردون تیوب ها :
1)ارزان قیمت بودن
2)ساختاری ساده
3)دسترس پذیری آن در گستره های متنوع و حتی در گستره های خیلی زیاد
4) درستی زیاد نسبت به ازان قیمت بودن
عناصر فانوسی Bellows element :
فشار در رنج های کم و متوسط را نمی توان بطور دقیق با دستگاه هایی که انواع بوردون را مورد استفاده قرار داده اند اندازه گیری نمود . درعناصر فانوسی یا نیروی یک فنر در مقابل حرکت Bellows قرار دارد و یا بدون استفاده از فنر ساخته شده اند و در برخی از آنها فشار به داخل ودر برخی دیگر به بیرون Bellows اعمال می گردد.
در هر حال اعمال فشار باعث تغییر حجم ویا ازیاد طول Bellows شده این تغییرات توسط اهرم به عقربه منتقل می شود .جنس آن از برنج ویا فولاد ضد زنگ است ودرون یک پوسته قرار می گیرد .
عناصر Bellowsدارای مشخصه ای با طول عمر طولی می باشد به طوری که آزمایش ها نشان داده
است که Bellows قادر به کار کرد تا میلیونها بار ، بدون به وجود آمد هیچ گونه پارگی می باشند .
Bellows ها به دلیل دارا بودن خاصیت خطی زیاد در درجه اول انتخاب بوده و بیشترین کاربرد آن به عنوان نشان دهنده های روی پانل اتاق کنترل ونیز در کنترلرهای نیوماتیکی می باشد .
جالب است متذکر شویم که Bellows ها با رنج های محدودی تولید می گردد و به سادگی می توان
با تعویض فنر آن رنج های مختلفی را به وجود آورد .
عناصر دیافراگمی Diafragm element :
این عناصر به دو دسته تقسیم می شوند :
الف : دیافراگم های فلزی سفت :
این دیافراگم ها معمولاً از جنس فولاد ضد زنگ ، فسفز برنز ، نیکل کربن دار و یا آلیاژهای دیگر ساخته می شود و برای ا ندازه گیزی فشار نسبتاً کم مورد استفاده قرار می گیرند.
ب : دیافراگم های غیر فلزی :
این دیافراگم ها معمولاًاز جنس چرم ،لاستیک ، تفلون و مواد مصنوعی دیگر ساخته می شود وبرای اندازه گیری فشار ها وخلاء های بسیار کم استفاده می شود .
کالیبراسیون :
الزامات عمومی برای احراز صلاحیت آزمایشگاه های آزمون و کالیبراسیون
هدف و دامنه کاربرد :
در این استاندارد الزامات عمومی جهت انجام آزمون و یا کالیبراسیون و نیز نمونه برداری تعیین می گردد . این استاندارد در برگیرنده انواع آزمون و کالیبراسیونی می شود که بااستفاده از روش های استاندارد ، روش های استاندارد نشده و روش های ابداع شده در خود آزمایشگاه انجام
می گیرد .
این استاندارد در مورد کلیه سازمان های انجام دهنده آزمون و یا کالیبراسیون کاربرد دارد و مثلاً شامل آزمایشگاه های شخص اول ، شخص دوم و شخص ثالث و نیز آزمایشگاه هایی می شود که آزمون و یا کالیبراسیون در آنها بخشی از بازرسی و گواهی کردن محصول را تشکیل می دهد .
این استاندارد درباره کلیه آزمایشگاه ها صرف نظر از تعداد کارکنان یا گستره حوزه فعالیت های آزمون و یا کالیبراسیون کاربرد دارد . هرگاه آزمایشگاهی یک یا چند فعالیت
مذکور در این استاندارد ، از قبیل نمونه برداری و طراحی یا ابداع روش های جدید را انجام
نمی دهد ، الزامات مذکور در بند های مربوط به این فعالیت ها اعمال نمی گردد . این استاندارد برای استفاده توسط آزمایشگاه ها در ایجاد سیستم های کیفیتی ، اداری و فنی جهت مدیریت عملیات آن هاست . مشتریان آزمایشگاه ها ، مراجع قانونی و مراجع قانونی و مراجع
تایید صلاحیت نیز می توانند از این استانداردها برای تایید یا شناسایی صلاحیت آزمایشگاه ها
استفاده نمایند .
انطباق با مقررات قانونی و ایمنی در اداره آزمایشگاه ها مشمول این استاندارد ن
الزامات مدیریتی
سازمان دهی :
آزمایشگاه یا سازمانی که آزمایشگاه بخشی از آن است باید هویتی داشته باشد که بتوان آن را از نظر قانونی مسئول شناخت .مسئولیت آزمایشگاه این است که فعالیت های آزمون و کالیبراسیون خود را به نحوی انجام دهد که الزامات این استاندارد رعایت شود و خواسته های مشتریان ، راجع قانونی یا سازمان هایی که آزمایشگاه ها را به رسمیت می شناسد نیز برآورده گردد .
سیستم مدیریت آزمایشگاه باید در برگیرنده کارهایی باشد که در تاسیسات دائمی آزمایشگاه یا در محل های دور از تاسیسات دائمی آن یا در تاسیسات موقتی یا سیار وابسته به آن انجام می گیرد . در صورتی که آزمایشگاه بخشی از سازمانی باشد که کارهای دیگری به جز آزمون و یا کالیبراسیون انجام می دهد ، مسئولیت کارکنان کلیدی سازمان اصلی که دخالت یا تاثیری در فعالیت های آزمون و یا کالیبراسیون آزمایشگاه دارند باید معین شود تا بتوان تضاد منافع بالقوه را شناسایی کرد .
آزمایشگاه باید :
الف ) کارکنان مدیریتی و فنی داشته باشد که دارای اختیارات و منافع لازم برای انجام
وظایف خود باشند و وقوع هر انحرافی را از سیستم کیفیت یا از روش های اجرایی
مربوط به انجام آزمون ها و یا کالیبراسیون ها شناسایی کنند برای پیشگیری یا به حداقل
رساندن این انحرافات انجام دهند .
ب ) ترتیباتی داشته باشد که بتواند اطمینان حاصل کند که مدیریت و کارکنان آن از هر گونه فشار و تاثیر پذیری نابجای تجاری ، مالی و غیره داخلی و خارجی که اثر نامطلوبی بر کیفیت کار آزمایشگاه داشته باشد مبرا هستند .
ج ) خط مشی ها و روش های اجرایی داشته باشد که براساس آن بتواند از حفاظت اطلاعات محرمانه و حقوق مالکیت مشتریان اطمینان یابد و از جمله روش های اجرایی برای حفاظت اطلاعات ذخیره شده الکترونیکی و انتقا ل نتایج داشته باشد .
د ) خط مشی ها و روش های اجرایی داشته باشد که براساس آن بتواند از دخالت در هر نوع کاری که باعث کاهش اعتماد به صلاحیت ، بی طرفی ، درستی قضاوت یا درستی عمل آن گردد اجتناب نماید .
ه ) سازمان و ساختار مدیریتی آزمایشگاه ، جایگاه آن در سازمان اصلی و روابط میان مدیریت کیفیت ، عملیات فنی و خدمات پشتیبانی را تعیین نماید .
و ) مسئولیت ، اختیارات و روابط میان تمامی کارکنانی را تعیین کند که کارهایی را مدیریت ، اجرا یا تصدیق می کنند که بر کیفیت هر آزمون ها و یا کالیبراسیون ها تاثیر گذار است .
ز ) نظارت کافی بر کارکنان انجام دهنده آزمون و کالیبراسیون ، از جمله بر کارورزان ، را بوسیله اشخاصی که با روش های آزمون و یا کالیبراسیون و روش های اجرایی مربوطه و با اهداف هر آزمون و یا کالیبراسیون و همچنین با ارزیابی نتایج آنها آشنایی داشته باشند فراهم کند .
ح ) مدیریت فنی داشته باشد که مسئولیت کلی عملیات فنی و فراهم کردن منابع لازم برای حصول
اطمینان از کیفیت مورد نیاز عملیات آزمایشگاهی را بر عهده گیرد .
ط ) یکی از کارکنان را به عنوان مدیریت کیفیت ( با هر عنوانی که باشد ) منصوب نماید که صرف نظر از سایر وظایف و مسئولیت های وی ، مسئولیت و اختیارات معینی برای حصول اطمینان از این
که سیستم کیفیت در آزمایشگاه اجرا و در تمام اوقات رعایت می شود ، داشته باشد . مدیر کیفیت باید به عالی ترین سطح مدیریتی که تصمیم گیری در مورد خط مشی و منابع آزمایشگاه در آن سطح انجام می گیرد دسترسی داشته باشد .
ی ) جانشین هایی برای کارکنان کلیدی تعیین نماید .
خرید خدمات و ملزومات :
آزمایشگاه باید خط مشی و روش های اجرایی برای انتخاب و خرید خدمات و ملزومات مورد استفاد
خود ، که بر کیفیت آزمون ها و یا کالیبراسیون ها تاثیر می گذارند داشته باشد . برای خرید تحویل گرفتن و انبارش معرف ها و مواد مصرفی آزمایشگاهی مربوط به آزمون ها وکالیبراسیون
ها نیز باید روش های اجرایی موجود باشد .
آزمایشگاه باید عرضه کنندگان مواد مصرفی ، ملزومات وخدمات دارای اهمیت خاص را که بر کیفیت آزمون و کالیبراسیون تاثیر می گذارند ، ارزیابی نموده و سوابق این ارزیابی ها و فهرست آنهایی را که مورد تایید واقع شده اند نگهداری کند .
ارائه خدمت به مشتری :
آزمایشگاه باید در زمینه روشن کردن درخواست های مشتری و پایش عملکرد آزمایشگاه در رابطه
با کار انجام گرفته امکان همکاری با مشتریان یا نمایندگان آنها را فراهم کند ، مشروط بر آن که
آزمایشگاه حفظ اسرار سایر مشتریان را تامین کند .
این همکاری می تواند شامل موارد زیر باشد :
الف ) فراهم نمودن دسترسی معقول مشتری یا نماینده وی به محوطه های ذیر ربط آزمایشگاه
به منظور شاهد بودن در آزمون ها و یا کالیبراسیون هایی که برای مشتری صورت می گیرد .
ب ) آماده سازی ، بسته بندی و ارسال اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون مورد نیاز مشتری به منظور تصدیق . مشتریان برای حفظ ارتباطات مطلوب ، توصیه و راهنمایی در زمینه مسایل فنی و نظرات و تفسیرهای مبتنی بر نتایج ارزش قائل می شوند . آزمایشگاه بایستی هر نوع تاخیر یا هر نوع انحراف عمده در انجام آزمون ها و یا کالیبراسیون ها را به اطلاع مشتری برساند .
شکایات :
آزمایشگاه باید خط مشی و روش اجرایی برای حل و فصل شکایات رسیده از مشتریان یا طرف های
دیگر داشته باشد . سوابق کلیه شکایات و تحقیقات راجع به آنها و اقدامات اصلاحی صورت گرفته از
طرف آزمایشگاه باید نگهداری گردد .
بازنگری های مدیریت :
مدیریت اجرایی آزمایشگاه باید طبق برنامه زمان بندی شده و روش اجرایی از پیش تعیین شده ای
بازنگری سیستم کیفیت آزمایشگاه و فعالیت های آزمون و یا کالیبراسیون را به طور ادواری انجام
دهد .
تا از تداوم مناسب بودن و اثر بخشی آنها اطمینان حاصل کند و تغییرات یا بهبود های لازم را اعمال نماید . در این بازنگری باید موارد زیر در نظر گرفته شود :
_ مناسب بودن خط مشی ها و روش های اجرایی
_ گزارش های رسیده از کارکنان بخش های مدیریت و نظارت
_ نتیجه ممیزی های داخلی اخیر
_ اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
_ ارزیابی های انجام گرفته به وسیله مراجع بیرونی
_ نتایج مقایسه های بین آزمایشگاهی یا آزمون های کفایت تخصصی
_ تغییرات در حجم و نوع کار
_ بازخورهای مشتریان
_ شکایات
_ عوامل ذی ربط دیگر از قبیل فعالیت های کنترل کیفیت ، منابع و آموزش کارکنان .
الزامات فنی :
عوامل بسیاری صحت و قابلیت اعتماد در آزمون ها و یا کالیبراسیون های انجام گرفته آزمایشگاه
را تعیین می کنند . این عوامل شامل تاثیرهای حاصل از موارد زیر است :
_ عوامل انسانی
_ جایگاه و شرایط محیطی
_ روش های روش های آزمون و کالیبراسیون و صحه گذاری روش ها
_ تجهیزات
_ قابلیت ردیابی اندازه گیری
_ نمونه برداری .
کارکنان :
مدیریت آزمایشگاه باید از صلاحیت کلیه کسانی که با تجهیزات معین کار می کنند ، آزمون ها
و یا کالیبراسیون ها را انجام می دهند ، نتایج را ارزیابی و گزارش های آزمون و گواهینامه های
کالیبراسیون را امضا می کنند اطمینان حاصل نماید . در صورت استفاده از کارکنانی که دوره
آموزشی را می گذرانند باید نظارت مناسب اعمال گردد . کارکنانی که کارهای معینی انجام
می دهند باید بر حسب نیاز از لحاظ تحصیلات ، آموزش و تجربه مناسب و یا مهارت های
اثبات شده آنها واجد شرایط باشند .
آزمایشگاه باید افرادی را به کار گیرد که در استخدام آزمایشگاه و یا با آنها قرارداد منعقد
کرده باشد .
جایگاه و شرایط محیطی :
تسهیلات آزمایشگاه برای آزمون و یا کالیبراسیون ، که شامل منابع انرژی ، روشنایی و شرایط
محیطی است اما محدود به این ها نیست . باید چنان باشد که انجام درست آزمون ها و یا کالیبراسیون ها را تسهیل نماید .
آزمایشگاه باید شرایط محیطی را طبق مشخصات ، روش ها و روش های اجرایی مربوطه یا
در مواردی که بر کیفیت نتایج اثر می گذارد پایش ، کنترل و ثبت کند . مثلاً باید به سترون
بودن بیولوژیکی ، گرد و غبار ، اختلالات الکترومغناطیسی ، تشعشع ، رطوبت ، تامین برق ،
دما ، سطوح صدا و ارتعاشات به صورتی که متناسب با فعالیت های فنی مربوطه باشد توجه
لازم معطوف گردد .
آزمون ها و یا کالیبراسیون ها باید در مواردی که شرایط محیطی به نتایج لطمه می زند
متوقف گردند .
برای حصول اطمینان از نگهداری خوب آزمایشگاه باید اقداماتی انجام شود . در صورت
لزوم باید روش های اجرایی ویژه ای برای این منظور تهیه شود .
روش های آزمون و کالیبراسیون و صحه گذاری روش ها :
آزمایشگاه باید برای کلیه آزمون ها و یا کالیبراسیون هایی که در دامنه کار آن هستند روش ها و
روش های اجرایی مناسبی را به کار گیرد . این روش ها و روش های اجرایی شامل نمونه برداری ،
جابجایی ، حمل و نقل ، انبارش ، آماده سازی اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون و ، در موارد
مقتضی ، تخمین قطعیت اندازه گیری و همچنین فنون آماری برای تحلیل داده های آزمون و یا
کالیبراسیون می باشد .
آزمایشگاه باید دستورالعمل هایی در مورد استفاده و به کارگیری کلیه تجهیزات ذی ربط ، و درباره
جابجایی و آماده سازی اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون یا هر دو داشته باشد ، به ویژه در مواردی
که نبودن این گونه دستورالعمل ها بتواند به نتایج آزمون ها و یا کالیبراسیون ها لطمه وارد کند .
کلیه دستورالعمل ها ، استانداردها ، کتابچه های راهنما و داده های مرجع مرتبط با کار آزمایشگاه
باید به روز نگه داشته شود و به آسانی در دسترس کارکنان قرار گیرد . انحراف از روش های آزمون
و یا کالیبراسیون فقط در صورتی که مدون شده ، از لحاظ فنی قابل توجیه بوده ، اجازه داده شده
و به وسیله مشتری پذیرفته شده باشد مجاز است .
انتخاب روش آزمون و کالیبراسیون :
آزمایشگاه باید روش هایی را برای آزمون و یا کالیبراسیون ، از جمله برای نمونه برداری ، به کار گیرد
که نیازهای مشتری را برآورده سازد و برای آزمون ها و یا کالیبراسیون هایی که انجام می دهد مناسب باشد . ترجیحاً روش هایی که در استاندارد بین المللی ، منطقه ای یا ملی منتشر شده اند باید استفاده شوند .
آزمایشگاه باید اطمینان یابد که آخرین چاپ معتبر استانداردها را به کار می برد مگر این که استفاده از آنها مقتضی یا ممکن نباشد . در موارد لزوم برای حصول اطمینان از کاربرد یکنواخت استانداردها بایدشرح جزئیات بیشتری برای تکمیل آنها فراهم شود .
هرگاه مشتری روش آزمون یا کالیبراسیونی را که باید تعیین نکند ، آزمایشگاه باید روش های مناسبی انتخاب کند که در استانداردهای بین المللی ، منطقه ای یا ملی ذکر شده یا به وسیله سازمان های فنی شناخته شده یا در متون و مجلات علمی مربوطه منتشر شده اند و یا به وسیله سازنده تجهیزات مورد استفاده مشخص گردیده اند .
آزمایشگاه می تواند روش هایی را که خود ابداع کرده یا پذیرفته است استفاده کند ، مشروط بر آن که این روش ها برای کاربرد مورد نظر مناسب بوده و نیز صحه گذاری شده باشند . روش انتخاب شده باید به مشتری اطلاع داده شود . آزمایشگاه پیش از آغاز استفاده از روش های استاندارد ازمون و یا کالیبراسیون باید تایید کند که می تواند به طور صحیح این روش ها را به کار گیرد . در صورتی که روش استاندارد تغییر کند این تایید باید تکرار شود .
هرگاه روش پیشنهادی مشتری نامناسب یا قدیمی و منسوخ تشخیص داده شود ، آزمایشگاه باید این
موضوع را به اطلاع مشتری برساند .
روش های ابداع شده به وسیله آزمایشگاه :
شروع استفاده از روش های آزمون و کالیبراسیونی که آزمایشگاه برای استفاده خود ابداع کرده است
باید فعالیتی طرح ریزی شده باشد و به کارکنان واجد شرایط مجهز به منابع کافی واگذار گردد .
طرح ها باید در طول زمان ابداع روش ها روزآمد شوند و از ارتباط اثربخش میان کارکنان دخیل در
این امر باید حاصل شود .
روش های استاندارد نشده :
هرگاه لازم باشد باید روش هایی به کار روند که در زمره روش های استاندارد نباشند باید در مورد
آنها با مشتری توافق حاصل شود و باید شامل مشخصات واضحی از خواسته های مشتری و هدف
از آزمون و یا کالیبراسیون باشند . روش ابداع شده باید پیش از به کارگیری به نحو مناسبی صحه گذاری شود .
یادآوری _ در مورد روش های جدید آزمون و یا کالیبراسیون بایستی پیش از انجام آزمون ها و یا
کالیبراسیون ها روش های اجرایی تدوین شوند که حداقل شامل اطلاعات زیر باشند :
الف ) شناسایی مناسب
ب) هدف و دامنه کاربرد
ج ) شرح نوع اقلام مورد آزمون یا کالیبراسیون
د ) عوامل یا کمیت ها و گستره هایی که باید تعیین شوند
ه ) دستگاه ها و تجهیزات ، از جمله الزامات مربوط به عملکرد فنی آنها
و ) استانداردهای مرجع و مواد مرجع مورد نیاز
ز ) شرایط محیطی لازم و هرگونه مدت زمان مورد نیاز برای تثبیت
ح ) شرح روش اجرایی ، که شامل موارد زیر باشد :
_ الصاق علامت های شناسایی ، جابجایی ، حمل و نقل ، انبارش و آماده سازی اقلام
_ بررسی هایی درباره این که تجهیزات به نحو درستی کار می کنند و در صورت لزوم
کالیبره کردن و تنظیم آنها پیش از هر بار به کارگیری
_ روش ثبت مشاهدات و نتایج
_ هرگونه اقدام ایمنی که باید به عمل آید
ط ) معیارها و یا الزامات مربوط به پذیرش یا عدم پذیرش
ی ) داده هایی که باید ثبت شوند و روش تحلیل و ارائه آنها
ک ) عدم قطعیت یا روش اجرایی برای تخمین عدم قطعیت .
صحه گذاری روش ها :
صحه گذاری عبارت است از تایید از طریق بررسی و فراهم کردن شواهد عینی در مورد این که الزامات خاص برای کاربرد مورد نظر معینی برآورده شده است .
آزمایشگاه باید روش های استاندارد نشده ، روش هایی که آزمایشگاه خود طراحی یا ابداع کرده است ، روش های استانداردی که خارج از دامنه کاربرد مورنظر آنها به کار گرفته می شوند ، و نیز بسط و اصلاح روش های استاندارد را صحه گذاری نماید تا بتوان تایید کرد که روش ها برای کاربرد مور نظر مناسب هستند . صحه گذاری باید تا حدی که لازم است گسترده باشد تا نیازهای کاربرد
معین یا دامنه کاربرد موردنظر را برآورده سازد . آزمایشگاه باید نتایج حاصل ، روش اجرایی مورد استفاده در صحه گذاری و نیز اظهاریه ای درباره مناسب بودن یا نبودن روش برای کاربرد موردنظر را ثبت نماید .
یادآوری _ صحه گذاری ممکن است شامل روش های اجرایی برای نمونه برداری ، جابجایی و حمل و نقل باشد .
فنون مورد استفاده در تعیین عملکرد یک روش بایستی یکی از موارد زیر یا ترکیبی از آنها باشد :
_ کالیبراسیون با استفاده از استانداردهای اندازه گیری مرجع یا مواد مرجع
_ مقایسه با نتایج حاصله از کاربرد سایر روش ها
_ مقایسه های بین ازمایشگاهی
_ ارزیابی نظام یافته عوامل تاثیرگذار بر نتایج
_ ارزیابی عدم قطعیت نتایج براساس درک علمی اصول نظری روش و تجربه عملی
هرگاه در روش های استاندارد نشده ای که صحه گذاری شده اند تغییراتی صورت گیرد ، تاثیر این
تغییرات بایستی مدون شود و در صورت اقتضا صحه گذاری جدیدی بایستی انجام گیرد .
گستره و درستی مقادیر قابل حصئل از روش های صحه گذاری شده ( مانند عدم قطعیت نتایج ،
حد تشخیص ، گزینش پذیری روش ، خطی بودن، حد تکرار پذیری و یا تجدید پذیری ، استواری
در برابر تاثیرات بیرونی و یا حساسیت متقابل در برابر تداخل ناشی از بطن نمنه یا شیء آزمون ) ،
چنان که برای کاربرد موردنظر ارزیابی می شوند ، باید با نیازهای مشتری مرتبط باشند .
یادآوری _ صحه گذاری عبارت است از مشخص کردن الزامات ، تعیین ویژگی های روش ها ،
الزامات را می توان با استفاده از روش موردنظر برآورده ساخت و اظهاریه ای مبتنی بر اعتبار .
در طول زمان ابداع و توسعه روش بایستی بازنگری منظمی انجام گیرد تا بتوان تصدیق کرد که
نیازهای مشتری هنوز برآورده می شود . هرگونه تغییری در الزامات که مستلزم اصلاحاتی در طرح
ابداع وتوسعه باشد بایستی تصویب شده و مجاز شناخته شود
صحه گذاری همیشه توازنی میان هزینه ها ، ریسک ها ، و امکانات فنی است . موارد بسیاری وجود
دارد که به علت فقدان اطلاعات لازم ، محدوده و عدم قطعیت مقادیر ( مانند درستی ، حد تشخیص ، گزینش پذیری روش ، خطی بودن، تکرار پذیری ، تجدید پذیری ، استواری و حساسیت متقابل ) را فقط به صورت ساده شده ای می توان ارائه کرد .
تخمین عدم قطعیت اندازه گیری :
آزمایشگاه کالیبراسیون ، یا آزمایشگاه آزمونی که خود کالیبراسیون تجهیزات خود را انجام می دهد ،
باید روش اجرایی برای تخمین عدم قطعیت اندازه گیری در مورد کلیه کالیبراسیون ها و انواع کالیبراسیون ها داشته باشد و آن را اعمال نماید .
آزمایشگاه های آزمونی باید روش های اجرایی برای تخمین عدم قطعیت اندازه گیری داشته باشند
و آن را اعمال نمایند . در برخی موارد ماهیت روش آزمون ممکن است مانع محاسبه عدم قطعیت
به صورت سختگیرانه و معتبر از نظر اندازه شناختی و آماری شود . در این موارد آزمایشگاه باید
حداقل برای مشخص کردن کلیه مولفه های عدم قطعیت تلاش کند و تخمین معقولی از آن به
دست آورد و اطمینان یابد که نحوه گزارش نتایج برداشت غلطی از عدم قطعیت ایجاد نکند .
تخمین معقول باید بر شناخت عملکرد روش و بر دامنه اندازه گیری مبتنی باشد و باید از تجربه
و داده های صحه گذاری پیشین استفاده شود .
یادآوری _ میزان سختگیری لازم برای تخمین عدم قطعیت اندازه گیری وابسته به عواملی است
از قبیل :
_ الزامات مربوط به روش آزمون
_ خواسته های مشتری
_ وجود حدود باریکی که اخذ تصمیم در مورد انطباق با مشخصات مبتنی بر آنها است .
در مواردی که در روش آزمون به خوبی شناخته شده حدودی برای مقادیر مربوط به منشاء های
عمده عدم قطعیت اندازه گیری مشخص شده باشد و نحوه ارائه نتایج محاسبه شده نیز مشخص
گردیده باشد ، می توان گفت که آزمایشگاه با مراعات این روش آزمون و دستورالعمل گزارش دهی
الزامات این بند را برآورده ساخته است .
در هنگام تخمین عدم قطعیت اندازه گیری باید کلیه مولفه های عدم قطعیت را که در وضعیت
مفروض حائز اهمیت است با استفاده از روش های تحلیل مناسب مدنظر قرار دارد .
یادآوری _ منشاء های دخیل در ایجاد عدم قطعیت شامل مواردی از قبیل استانداردهای اندازه گیری مرجع ، مواد مرجع ، روش ها و تجهیزات مورد استفاده ، شرایط محیطی ، خصوصیات و شرایط اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون و کارور می باشد ، ولی الزاماً به این موارد منحصر نیست .
رفتار دراز مدت پیش بینی شده اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون معمولاً هنگام تخمین عدم قطعیت اندازه گیری مد نظر قرار نمی گیرد .
کنترل داده ها :
محاسبات و انتقال داده ها باید به نحو نظام یافته ای مورد بررسی های مناسب قرار گیرند .
هرگاه رایانه یا تجهیزات خودکار برای به دست آوردن ، پردازش ، ثبت ، گزارش دهی ، ذخیره ،
یا بازیابی داده های آزمون یا کالیبراسیون مورد استفاده واقع شوند ، آزمایشگاه باید اطمینان یابد
که :
الف ) نرم افزار رایانه ای که به وسیله کارور تهیه شده با جزئیات کافی مدون شده است و از جهت
کفایت برای استفاده به طور مناسبی صحه گذاری می گردد .
ب ) روش های اجرایی برای حفاظت از داده ها ایجاد و اجرا می شود . این روش های اجرایی باید
شامل مواردی از قبیل درستی کار و رازداری در جمع آوری یا وارد کردن داده ها ، ذخیره ،
انتقال و پردازش داده ها باشد ، ولی منحصر به این موارد نیست .
ج ) رایانه یا تجهیزات خودکار برای حصول اطمینان از کارکرد درست آنها نگهداری می شوند و
برای آنها شرایط محیطی و عملیاتی لازم برای حفظ درستی داده های آزمون و کالیبراسیون
فراهم می گردد .
تجهیزات :
آزمایشگاه باید کلیه اقلام تجهیزات نمونه برداری ، اندازه گیری و آزمون مورد لزوم برای انجام صحیح
آزمون ها و یا کالیبراسیون ها ( از جمله نمونه برداری ، آماده کردن اقلام مورد آزمون و کالیبراسیون
، پردازش و تحلیل داده های آزمون و کالیبراسیون ) باشد . در مواردی که آزمایشگاه نیاز به استفاده
از تجهیزات خارج از کنترل دائمی خود داشته باشد ، باید اطمینان یابد الزامات این استاندارد برآورده
می شود .
تجهیزات و نرم افزارهای آنها که برای آزمون ، کالیبراسیون و نمونه برداری به کار می روند باید برای
دستیابی به درستی مورد نیاز توانائی داشته باشند و باید با مشخصات مربوط به آزمون ها و یا
کالیبراسیون های ذی ربط مطابقت نماید . در مورد کمیت ها یا مقادیر کلیدی دستگاه ها ، در مواردی که این خصوصیات تاثیر مهمی در نتایج داشته باشند ، باید برنامه های کالیبراسیون ایجاد گردد .
تجهیزات ( از جمله آنهایی که برای نمونه برداری به کار می روند ) پیش از آن که به خدمت گرفته
شوند ، باید کالیبره یا بررسی گردند تا بتوان اثبات کرد که الزامات مندرج در مشخصات آزمایشگاه
را برآورده می سازد و با مشخصات استاندارد ذی ربط انطباق دارند . این تجهیزات باید پیش از استفاده بررسی یا کالیبره شوند .
تجهیزات باید به وسیله کارکنان مجاز به کار گرفته شوند . دستورالعمل های روزآمدی در مورد نگهداری تجهیزات باید به آسانی در دسترس باشد تا کارکنان آزمایشگاه بتوانند از آنها استفاده
نمایند .
آزمایشگاه باید روش های اجرایی برای جابجایی ، حمل و نقل ، انبارش ، استفاده و نگهداری برنامه ریزی شده تجهیزات اندازه گیری به صورت ایمن داشته باشد تا بتوان از کارکرد درست آنها اطمینان
یافت و از آلودگی و خراب شدن آنها جلوگیری کرد .
هرگاه عملی باشد ، کلیه تجهیزات تحت کنترل آزمایشگاه که به کالیبراسیون نیاز داشته باشند باید
برچسب گذاری ، کدگذاری ، یا به نحوی دیگر مشخص شوند تا وضعیت کالیبراسیون آنها از جمله
تاریخ آخرین باری که کالیبره شده اند و تاریخ کالیبراسیون مجدد یا معیارهای انقضای آخرین کالیبراسیون معلوم باشد .
قابلیت ردیابی اندازه گیری :
کلیه تجهیزات مورد استفاده در آزمون ها و کالیبراسیون ها و از جمله تجهیزات مورد استفاده
در اندازه گیری های فرعی ( مثلاً در شرایط محیطی ) که تٌاثیر مهمی بر روی درستی یا اعتبار
نتیجه آزمون ، کالیبراسیون یا نمونه برداری داشته باشند باید پیش از به کارگیری کالیبره
شده باشند . آزمایشگاه باید برنامه و روش اجرایی برقرار شده ای برای کالیبراسیون تجهیزات
خود داشته باشد .
مواد مرجع :
مواد مرجع باید ، در صورت امکان ، به یکاهای اندازه گیری SI یا به مواد مرجع گواهی شده قابلیت
ردیابی داشته باشند . مواد مرجع داخلی ( درون آزمایشگاهی ) باید تا آنجا که از نظر فنی و اقتصادی عملی باشد بررسی شوند .
نمونه برداری :
هرگاه آزمایشگاه نمونه برداری از مواد یا محصولات را برای آزمون یا کالیبراسیون متعاقب آن انجام
می دهد ، باید یک طرح نمونه برداری و روش های اجرایی نمونه برداری داشته باشد . طرح نمونه برداری و روش های اجرایی آن باید در محلی که نمونه برداری صورت می گیرد موجود باشد .
طرح نمونه برداری باید ، در صورت امکان ، مبتنی بر روش های آماری مناسب باشد . فرآیند نمونه
برداری باید عواملی را که باید کنترل شوند در نظر بگیرد تا بتوان از معتبر بودن نتایج آزمون یا
کالیبراسیون اطمینان حاصل کرد .
جابجایی اقلام مورد آزمون و کالیبراسیون :
آزمایشگاه باید روش های اجرایی برای حمل و نقل ، دریافت ، جابجایی ، حفاظت ، انبارش ، نگهداری و یا وارهایی اقلام مورد آزمون و یا کالیبراسیون و برای حفاظت از منافع آزمایشگاه و مشتری را در بر گیرد .
گزارش دهی نتایج :
نتایج هر آزمون ، کالیبراسیون ، یا مجموعه ای از آزمون ها یا کالیبراسیون هایی که آزمایشگاه انجام
می دهد باید به طور صحیح ، واضح ، بدون ابهام و مبتنی بر واقعیات و طبق دستورالعمل های خاص
مندرج در روش های آزمون یا کالیبراسیون گزارش گردد .
نتایج باید در گزارش آزمون یا گواهینامه های کالیبراسیون گردد و باید شامل کلیه اطلاعاتی باشد که مشتری آنها را درخواست کرده و برای تفسیر نتایج آزمون یا کالیبراسیون ضروری است ونیز شامل کلیه اطلاعاتی باشد که برای روش به کار رفته مورد نیاز است .
کالیبراسیون تجهیزات :
کالیبره کردن R.T.D :
R.T.D را در دستگاه آون قرار می دهیم . دستگاه را روی دمای مشخصی می گذاریم انتظار می رود با گرفتن مقاومت .T.D R ( توسط اهم متر مرجع ) همان دما یا نزدیک به آن را از روی جدول مربوط مشاهده نماییم این عمل را چند بار تکرار می کنیم . برای مثال :
در pt100 طبق جدول به ترتیب مقاومت های23/88 ، 100 ، 79/107 ، 54/115 اهم بیانگر دماهای 30- ، 0 ، 20 ، 40 درجه سانتیگراد می باشند .
کالیبره کردن ترموکوپل:
ترموکوپل را در دستگاه آون قرار می دهیم. دستگاه را روی دمای مشخص می گذاریم .انتظار می رود گرفتن جریان دو سر مثبت ومنفی ترموکوپل (توسط آمپرمتر مرجع ) همان دما یا نزدیک به آن نزدیک به آن را از روی جدول مربوط مشاهده نماییم .این عمل را چند بارتکرار می کنیم .
کالیبره کردن مانومتر :
مانومتر دیجیتالی با دقت های Kg / cm² از 2 _ 0 و از mmHg1500 _0 می باشد با استفاده از power supply به پمپ دستی دیجیتالی ( DHP ) که دستگاه مرجع است رنج های مورد نظر را می دهیم وبا مانومتر می خوانیم .عدد نمایش داده شده بر روی پمپ دستی دیجیتالی باید با عدد روی مانومتر یکی باشد .
منبع تغذیه (power supply ) :
ولتاژ لازم برای لامپ اشعه کاتدی و سایر مدارات اسیلوسکوپ را فراهم میکند . لامپ اشعه کاتدی CRT دو نوع ولتاژ دارد :
1) ولتاژ پایین درحدود چند ولت برای گرم کردن افت کاتد برای تولید الکترون
2)ولتاژ بالا در حدود چند هزار ولت برای شتاب دادن به الکترون های تولید شده
کالیبراسیون منبع تغذیه :
تجهیزات : مقاومت استاندارد
اهم متر استاندارد
ولت متر استاندارد
روش کالیبراسیون :
1) کالیبراسیون جریان
با وصل کردن منبع ولتاژ به یک آمپر متر و مقاومت استاندارد یک مدار می بندیم . ولتاژ خروجی منبع ولتاژباید روی ماکزیمم باشد.مقاومت را طوری انتخاب می کنیم که جریان ماکزیمم را نشان دهد آمپر متر باید جریان ماکزیمم را با کمترین خطا نشان دهد .
اگر امپر متر جریان ماکزیمم را نخواند با تنظیم پتانسیومتر جریان ،جریان را به مقدار
واقعی آن می رسانیم .
2) کالبراسیون ولتاژ
الف) تنظیم صفر ولتاژ : ولت متر و منبع ولتاژرا به هم متصل می کنیم .خروجی منبع تغذیه را باید روی صفر قرار دهیم .دستگاه را روشن میکنیم. ولت متر باید صفر را بخواند .اگر ولت مترمقدار صفر را که روی متغیر منبع تغذیه است نشان ندهد با تنظیم پتانسیومتر صفر ولتاژ آن را روی صفر می آوریم .
ب)تنظیم ولتاژ ماکزیموم
ولت متر و منبع ولتاژرا به هم متصل میکنیم. خروجی منبع تغذیه را روی ماکزیموم قرار می دهیم دستگاه را روشن میکنیم . ولت متر باید مقدار ماکزیموم ولتاژ را بخواند .
در صورتیکه ولت متر ماکزیموم مقدار ولت را که روی متغیر منبع تغذیه است نشان ندهد با تنظیم پتانسیومتر_ voltage adjustment Maxآن را به ماکزیموم ولتاژمی رسانیم .
3) کالیبراسیون محدود کننده جریان :
آمپر متر ومنبع تغذیه را به هم متصل می کنیم . دکمه Current limit adj را در جهت خلاف عقربه های ساعت می چرخانیم .دکمه منبع را روشن و آمپرمتر را ملاحظه می نماییم .
پتانسیومتر جریان را روی برد تقویت کننده تنظیم نمایید تا آمپر متر جریان جریان 10 درصد بالاتر از جریان Max را نشان دهد .دکمه جریان محدود را در جهت خلاف عقربه های ساعت می چرخانیم تا آمپرمتر نصف جریان ماکزیمم ( Imax/2 )را نشان دهد .
توجه: دکمه Current limit adj مقابل مارکر (( Imax/2 روی صفحه به سوی
دستگاه قرار دارد. اگر دکمهj Current limit ad مقابل مارکر( Imax/2) قرار نگیرد دکمه را تنظیم می کنیم تا مقابل مارکر قرار بگیرد.
اسیلوسکوپ :
یکی از مهم ترین ابزارهای اندازه گیری می باشد که کمیت های الکتریکی نظیر ولتاژ٬ جریان٬ توان و … را برحسب زمان نشان می دهد . قلب یک اسیلوسکوپ لامپ اشعه کاتدی یا CRT می باشد .
روش کالیبراسیون :
چنانچه بیم دارای چرخش باشد، با تنظیم متغیر"trace " که روی پانل جلو اسیلوسکوپ قرار دارد، آن را به صورت خط راست در می آوریم .
چنانچه بیم یاtrace پهن و غیر واضح باشد ٬با تنظیم متغیرASTIG"" که روی پانل جلوی اسیلوسکوپ قرار دارد آن را به صورت واضح و تیز در می آورد .
وقتی بیم در خط مرکزی قرار دارد و آن را به اندازه div 2بالا یا پایین حرکت می دهیم . سیگنال نباید بیش از div1/0 جمع یا باز شود . : Volt/div Balance
برای هر دو کانال اسیلوسکوپ انجام می شود
اسیلوسکوپ را در حالت گراند ًDNG ً قرار می دهیم وبیم یا traceرا روی خط مرکزی منطبق
می نماییم . با تغییر سوئیچ div/Volt در حالت های مختلف بیم نباید به سمت بالا یا پایین شیفت پیدا کند. چنانچه بیم شیفت پیدا نمایید از تنظیم متغیر" Balance stepً "روی برد عمودی Verticalاستفاده می شود .
: VARIABLE Balance
برای هر دو کانال اسیلوسکوپ انجام می شود .
اسیلوسکوپ را روی حالت گراند"DNG" قرار می دهیم و بیم یا trace را بر خط بزرگی منطبق می نماییم .
متغیر VAR روی سوئیچdiv /Volt را تغیر می دهیم .
با تغییر VAR بیم یا traceنباید بیش از div2/0به صورت عمودی باید تغییر نماید .
چنانچه بیم بیش از div2/0تغییر کرد از تنظیم متغیر Balance DCروی برد
Vertical عمودی استفاده میگردد .
اﺳﻳﻠوسکوپ را از حالت گراند خارج می نماییم و یک موج روی آن اعمال می کنیم بطوریکه
دامنه آن مساوی 5 div باشد .متغیر VAR روی سوئیچ div/ltVo را تغییر می دهیم .
دامنه موج ورودی باید به کمتر2div از برسد .
متغییر VAR باید بیش از 3div دامنه موج را کاهش دهد .
چنانچه متغیر VAR نتواند دامنه موج را بیش از 3div کاهش دهد از تنظیم VAR Balance روی برد عمودی vertical استفاده می گردد .
کالیبراسیونDigital Counter :
دستگاه دیجیتال کانتر نشان دهنده فرکانس و دوره تناوب می باشد . از طریق یک فانکشن ژنراتور مرجع بسته به رنج دیجیتال کانتر فرکانس های متفاوتی به آن می دهیم و همان فرکانس را روی دیجیتال کانتر DC ) ( مشاهده می نماییم .
خطای عدد خوانده شده نسبت به عدد مرجع را بدست می آوریم .
کالیبراسیون Function Generator :
فانکشن ژنراتور دستگاهی می باشد برای تولید موج با فرکانس و طول موج و دوره تناوب مختلف . بسته به رنج فانکشن ژنراتور چند فرکانس و شکل موج به دستگاه می دهیم و آن را توسط دستگاه دیجیتال کانتر می خوانیم و روی اسیلوسکوپ مشاهده می کنیم .
و خطای آن را به دست می آوریم ( نسبت به مرجع ) در صورتی که خطای آن زیاد بود سلکتور را باز می کنیم و آن را تنظیم می نماییم .
کالیبراسیونResistance Box :
جعبه مقاومت که مقاومت های متفاوتی را به ما می دهد . ( با جریان های مختلف ) که رنج جریان بعضی از این جعبه ها پایین در حد mA میلی آمپر و بعضی دیگر در حد A آمپر و …
پس هنگام کار کردن با آن باید به رنج آمپر آن توجه کنیم . که جعبه مقاومت جریانی بیشتر از رنج خود نکشیده و نسوزد .
هنگام کالیبره کردن جعبه مقاومت بسته به رنج آن چند نقطه را انتخاب کرده و آن را با اهم متر مرجع که دو سر آن به دو سر جعبه مقاومت متصل شده مقایسه می کنیم و خطای آن را بدست می آوریم .
کالیبراسیون مالتی متر دیجیتال :
مالتی متر را روی حالت DC ولت قرار می دهیم و رنج mV 20 را برای آن انتخاب می کنیم .
ترمینال های V و Comرا اتصال کوتاه می کنیم . صفحه نمایشگر مالتی متر باید مقدار صفر
ولت را بخواند اگر مقدار صفر ولت را نشان ندهد با Zero Adjust آن را صفر می کنیم .
کالیبراسیون ولتاژ استاندارد :
مالتی متر را به یک منبع تغذیه DC وصل می کنیم و رنج های مختلفی را از میلی ولت گرفته تا چند هزار ولت بسته به رنج مالتی متر از طریق منبع تغذیه مرجع DC به مالتی متر می دهیم و روی آن مشاهده می کنیم و تفاوت مقدار ولت داده شده و مقدار ولت خوانده شده را بدست می آوریم .
کالیبراسیون ولتاژ AC :
دقیقاً مانند ولتاژ DC کالیبره می شود با این تفاوت که منبع تغذیه ما یک منبع تغذیه مرجع AC می باشد . و بسته به رنج ولتاژ AC مقادیر را می دهیم .
کالیبراسیون جریان DC :
مالتی متر را در حالت DCA ( آمپر DC ) و رنج µA 200 ( میکرو آمپر ) قرار می دهیم و توسط یک منبع تغذیه و یک مقاومت استاندارد و یک مالتی متر مرجع مداری مطابق شکل زیر می بندیم :
یک سر منبع تغذیه را به مالتی متر دوم ( غیر از مالتی متری که می خواهیم کالیبره کنیم ) ، سر دیگر آن را به یک مالتی متر مورد کالیبره و مقاومت استاندارد متصل می نماییم .
سر دیگر مقاومت استاندارد را به هر دو مالتی متر وصل می کنیم . و طوری منبع تغذیه را تنظیم می کنیم تا مالتی متر دوم ولتاژ دو سر مقاومت استاندارد را بخواند .
و مالتی متر مورد کالیبره نیز جریان دو سر مقاومت را بخواند و در رنج های مختلف این کار را انجام می دهیم . تا جریان مالتی متر کالیبره شود .
کالیبراسیون جریان AC :
مداری مطلبق شکل زیر می بندیم :
کالیبرا سیون مقاومت :
مالتی متر را در حالت اهم قرار می دهیم و مدار را به صورت زیر می بندیم : و بسته به رنج اهم مالتی متر مقادیر مختلف مقاومت را با تنظیم جعبه مقاومت از روی مالتی متر
می خوانیم و خطا را بدست می آوریم .
161