کاربری زمین Land Use
محمدرضامبهوت
موسسه آموزش عالی خاوران
تعریف کاربری
کاربری زمین عبارتست از نحوه استفاده از زمین یا بعبارتی کاربرد هر قطعه از زمین در ارتباط با انواع فعالیتهای شهری. کلاً کاربری زمین به دو دسته عمده تقسیم می شود :
1-کاربری های بافت پر ( کاربری بخش ساخته شده شهر ) Built Area :
کاربری بافت پر آن بخشی از اراضی شهر است که بطور مشخص به ابنیه و یا ساختمانهای دارای عنلکرد مختلف در شهر اختصاص یافته و یا بخش هایی از این اراضی ساخته شده. بعنوان مثال یک کاربری ورزشی ممکن است تمام ساختارش درست نشده باشد.
2- کاربری های بافت خالی (کاربری بخش ساخته نشده شهر) Non Built Area : کاربری بافت خالی هنوز تحت کاربری قرار نگرفته است. بعنوان مثال اراضی باغات یا اراضی بایری که داخل بافت شهری قرار می گیرد جزو بافت خالی است.
انواع کاربری بافت پر
1- کاربری مسکونی : Residental Use
آن بخش از اراضی شهری است که زیر پوشش مسکن است و فضاهای مسکونی در آن واقع هستند. چیزی در حدود 40 تا 60 درصد بافت پر شهری را تشکیل میدهند که شامل تراکم کم، متوسط ، زیاد و ویژه میباشد.
تراکم کم (زرد روشن)
تراکم متوسط (زرد تیره)
تراکم زیاد (قهوه ای روشن)
تراکم ویژه (قهوه ای تیره)
2- کاربری تجاری : Commercial Use
سطوحی که به داد و ستد ، مبادله و خدمات اختصاص می یابد. مثلاً عمده فروشی ها ، خرده فروشی ها، بانکها و… از این دسته محسوب می شوند.
بطور کلی مراکز تجاری شهری ( بازار، دفاتر خدمات مده فروشی ها، بانکها و غیره )، مراکز محله ای و خرده فروشی ها و همچنین بازارهای غیر دائمی (بازارهای روز، هفتگی و غیره).
مراکز تجارتی شهری (قرمز تیره)
مراکز تجارتی محله ای (صورتی)
بازارهای غیر دائمی (قرمز روشن)
انواع کاربری بافت پر
3- کاربری آموزشی : Education Use
منظور از این کاربری ، کلیه واحدهای آموزشی تا قبل از آموزش عالی (دانشگاه) می باشد یعنی دبیرستان، راهنمایی و دبستان و کودکستان.
کودکستان (راه راه آبی روشن)
دبستان (آبی روشن)
راهنمایی (راه راه آبی تیره)
انواع کاربری بافت پر
دبیرستان (آبی تیره)
4- کاربری آموزشی عالی و حرفه ای : Higher Education Use
مراکز آموزش حرفه ای، هنرستان ها، دانشگاهها و مراکز آموزشی پس از دبیرستان.
مراکز آموزش حرفه ای ، هنرستان ها و غیره (راه راه سرمه ای)
دانشگاه ها و مراکز آموزشی بعد از دبیرستان (سورمه ای)
انواع کاربری بافت پر
5- کاربری بهداشتی- درمانی : Hygenic And Remeditation Use
کاربری بهداشتی شامل گرمابه ها، مراکز بهزیستی، خانه سالمندان، مهدکودکها (زیر نظر سازمان بهزیستی اداره می شود) و در خارج ایران رختشویخانه ها می باشد.
کاربری درمانی نیز شامل بیمارستان ها و درمانگاهها و مراکز پزشکی و … میباشد
درمانی (سرمه ای با علامت)
بهداشتی (سورمه ای با علامت)
انواع کاربری بافت پر
6- کاربری مذهبی – فرهنگی : Religion And Cultural Use
کاربری مذهبی شامل مسجد، حسینیه، تکیه، امامزاده و اماکن مذهبی اقلیتها میباشد.
کاربری فرهنگی نیز شامل اماکن تاریخی و فرهنگی مانند موزه ها، کتابخانه ها، سالن های اجتماع و … می باشد.
مذهبی (فیروزه ای با کادر و هاشور سیاه)
فرهنگی (فیروزه ای)
انواع کاربری بافت پر
7- کاربری ورزشی :
شامل تاسیسات ورزشی مانند استادیوم ها، سالن های سرپوشیده و … و نیز فضاهای ورزشی روباز می باشد
ورزشی (راه راه سبز روشن و قرمز)
انواع کاربری بافت پر
8- کاربری اداری :
این کاربری شامل مراکز اداری دولتی، نهادهای عمومی و مراکز اداری خصوصی است.
اداری (خاکستری- سیاه)
انواع کاربری بافت پر
9- کاربری نظامی :
این کاربری شامل پادگانها و مراکز نظامی و انتظامی می باشد.
نظامی (راه راه خاکستری)
10- کاربری جهانگردی و پذیرایی :
انواع کاربری هایی که جهت سرویس دهی به مسافرین و توریستها داده می شود. شامل متل ها، هتل ها، رستورانها، اغذیه فروشی ها و …
جهانگردی و پذیرایی (راه راه صورتی و فیروزه ای)
انواع کاربری بافت پر
انواع کاربری بافت پر
11- کاربری فضای سبز :
فضاهای سبز عمومی (شامل پارکها)، فضاهای تفریحی و بازی بچه ها، فضاهای سبز حفاظتی، پارکهای جنگلی، باغات و فضاهای سبز خصوصی و مزارع و اراضی کشاورزی.
فضای سبز عمومی (سبز تیره)
فضای سبز بازی بچه ها (سبز روشن)
فضای سبز حفاظتی(دوایر منظم سبز تیره)
باغات و فضاهای سبز خصوصی (سبز روشن با نقطه های منظم سبز تیره)
مزارع و کشتزارها (راه راه عمودی سبز روشن)
12- کاربری تاسیسات و تجهیزات شهری :Urban Utility Use
کاربری تاسیسات شهری : سطوحی که به انواع تاسیساتی مثل خدمات آبرسانی، سوخت و مراکز فشار شکن و شبکه توزیع این مواد و جایگاههای ذخیره سوخت و فضلاب و برق و تلفن و … اختصاص داده شده اند.
تجهیزات شهری شامل مکانهایی مثل مکانهای دفع زباله، انبارها، سردخانه ها، پمپ بنزین ها، آتش نشانی، کشتارگاهها، غسالخانه
تاسیسات و تجهیزات شهری (راه راه قهوه ای و سیاه)
انواع کاربری بافت پر
13- کاربری صنعتی و کارگاهی :
مناطق صنعتی که در دفترچه محیط زیست دارای کد الف و ب هستند مانند درب و پنجره سازی و چاپخانه که آلودگی صوتی و آلودگی هوای کمتری دارند، می توانند در شهر یا محدوده آنها باشند. ولی آنهایی که کد ج و د را دارند ، آلوده کننده هستند و باید خارج از محدوده استحفاظی شهرها واقع شوند. مانند کارخانه سیمان و کارخانه ماشین سازی و ….
صنایع (بنفش روشن – بنفش تیره)
انواع کاربری بافت پر
14- کاربری حمل و نقل و انبارها :
این کاربری در شهرهای بزرگ که پایانه ها سطح قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند ایجاد می شود. این پایانه ها می توانند شامل ایستگاه راه آهن و تاسیسات بندری، گمرک، انبارها، سیلوها و پارکینگ های عمومی باشند.
حمل و نقل و انبارها (راه راه خاکستری و بنفش تیره یا روشن)
انواع کاربری بافت پر
15- گورستان :
گورستان
انواع کاربری بافت خالی
کاربری بافت خالی شامل :
1- باغاتی که بیشتر خصوصی هستند و استفاده کاشت و برداشت میوه را دارند.
2- اراضی کشاورزی.
3- اراضی پایه شهری.
4- متفرقه ( بسترهای رودخانه ها، کوره های آجر پزی و… )