بسمه تعالی
آموزش دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا
درخواست تصویب موضوع پروژه کارشناسی
1- عنوان پایان نامه
فارسی:
بررسی نقش گمرک آبادان در بهبود عملکرد منطقه آزاد تجاری اروند
لاتین:
The Role of Abadan Customs to improve the Performance of Arvand Free zones
2- مشخصات دانشجو
نام خانوادگی: سلمان
نام:
شماره دانشجویی:
دانشکده: اقتصاد و مدیریت دریا
رشته تحصیلی: مدیریت بازرگانی
گرایش:
پست الکترونیک:
تلفن:
3- مشخصات استاد راهنما
نام خانوادگی: رشنودی
نام: اصغر
تخصص اصلی : مدیریت بازرگانی
آخرین مدرک تحصیلی: دانشجوی دکترا
پست الکترونیک:
رتبه دانشگاهی :
5- اطلاعات پایان نامه
5-1 واژگان کلیدی
فارسی: مناطق آزاد تجاری – صادرات – واردات – گمرک
لاتین: free zones- customs – Export – import
5-2 نوع تحقیق
بنیادی
نظری
کاربردی
توسعه ای
بیان مساله
رشد فزاینده بخش صنعت در برخی از کشورهای کم تر توسعه یافته بیش تر به واسطه جذابیت های این کشورها برای سرمایه گذاری خارجی می باشد. گمرک ایران به عنوان یکی از با سابقه ترین سازمان های دولتی و همچنین مرزبان اقتصادی کشور، نقش مهمی در اجرای سیاستها و خط مشی های اقتصادی ـ بازرگانی کشور دارد نقش و اهمیت گمرک را در کشور می توان به طور مختصر در موارد ذیل بیان نمود:
گمرک پل ارتباطی میان سیاست های مالی و بازرگانی و مهمترین سازمان اثرگذار در روند تجارت بین المللی است. گمرکات در رشد تجارت جهانی و توسعه بازارهای بین المللی نقش حیاتی دارند. به وجود آوردن ارتباط بین فعالیت هاى مناطق آزاد و فعالیت هاى اقتصادى قلمرو گمرکى به گونه اى دو طرفه مفید است و باید تشویق گردد. برای مثال، جابه جائى کالاها را در بین قلمرو گمرکى و مناطق آزاد باید تسهیل نمود.تولید برخى از محصولات در مناطق آزاد امکان دارد اقتضاء نماید که بعضى از عملیات تولیدى در خارج از منطقه یعنى در قلمرو گمرکى انجام شوند زیرا ممکن است در منطقه آزاد تکنولوژى لازم براى تکمیل تولید فراهم نباشد. از اینروى گمرکات باید حمل و جابجائى کالاها ر ا در بین قلمرو گمرکى و مناطق آزاد تحت پوشش معیارهاى کنترل و سندسپارى ساده تسهیل نمایند. چنین همبستگى مى تواند موجب خلق فرصت هاى شغلى بیشترى در داخل قلمرو گمرکى شود. به علاوه، باید اجازه داده شود که کالاهاى ساخت داخل به آسانى داخل مناطق آزاد بشوند و از حقوق عوارض داخلى با فرض اینکه این کالاها به خارج از کشور صادر شده اند معاف گردند. این امر موجب تشویق مناطق آزاد با استفاده از کالاهاى تولید شده در قلمرو گمرکى خواهد شد .باتوجه به مواردفوق مادراین پایان نامه ابتدا به شناسایی انواع مختلف مناطق ازاد و نقش این مناطق در توسعه ی اقتصادی و بازرگانی کشورهای مختلف به ویژه منطقه ازاد اروند درکشورخودمان میپردازیم، سپس کارکردها و تسهیلاتی که گمرک برای بهبود عملکردمناطق ازاد ایجاد نموده بررسی می نماییم.
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
اولین منطقه آزاد تجاری درسال 1888میلادی در بندر هامبورگ ایجاد شد .موفقیت چشمگیر بندر آزاد هامبورگ، باعث ایجاد مناطق آزاد دیگر به ویژه در اروپا شد .نقش مناطق آزاد تجاری در توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه بر کسی پوشیده نیست به واقع این نهادهای حقوقی و اقتصادی با ایجاد تسهیلاتی که از طریق حکومت قوانین و مقرراتی انعطاف پذیرتر از قواعد حاکم بر سرزمین اصلی، محقق می شوند، درصدد ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران داخلی یا خارجی جهت سرمایه گذاری در منطقه و حوزه ای که دولت مرکزی خواهان آن است می باشند. ایجاد یک منطقه آزاد، در صورت موفقیت می تواند امتیازاتی را برای اقتصادهای بسته و ناکارا داشته باشد. برخی از این امتیازات عبارتند از:
-جذب سرمایه خارجی به ویژه در بخش های مولد.
-جذب و انتقال تکنولوژی به درون اقتصاد کشور.
-ایجاد فرصت های اشتغال در داخل کشور.
همچنین باتوجه به موقعیت ویژه جغرافیایی منطقه ازاد اروندونقش کانال های استراتژیکی وترانزیتی آن درتلاقی مسیرهای تجارتی و دسترسی آسان به راه های ابی بین المللی و نقشی که این منطقه آزادمیتوانددرتوسعه ی اقتصاد کشورایفا نماید،اهمیت و ضرورت انجام تحقیق درزمینه این موضوع وعوامل تاثیرگذار بر ان مانند گمرک مبرهن میگردد.
مروری بر ادبیات و پیشینه تحقیق
یک پژوهشگر قبل از انجام تحقیق و بعد از انتخاب موضوع و تدوین عنوان و قبل از نگارش طرح تحقیق نیاز دارد با مراجعه به مدارک و اسناد، پیرامون موضوع و مسئلهای که برای تحقیق انتخاب کرده، آگاهی خود را افزایش دهد. افزایش آگاهی باعث میشود پژوهشگر بتواند در پرتوی اطلاعات بدست آمده، مسئله تحقیق و متغیرهای خود را تعریف و معین کند وکرانههای آن را مشخص کند. در واقع در هر تحقیق پژوهشگر به پیشینهای نیاز دارد که با کمک آن بتواند میان اطلاعات به دست آمده از پژوهشهای قبلی و مسئله تحقیق ارتباط منطقی برقرار کند (پروکوپنکو، 1385).
با توجه به عنوان این پژوهش، پیشینه تحقیق شامل تحقیقات مربوط به مناطق آزاد، گمرک و تاثیرگذاری آنها بر یکدیگر است. در ادامه به صورت مختصر در مورد مطالعات داخلی انجام شده در این زمینه بررسی میشود.
الف) کریمی کیا و مقدم (1391) در تحقیقی با عنوان بررسی عوامل جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند با استفاده از روش پرسشنامه ای به بررسی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند در دوره زمانی 1388-1384 پرداختند. جامعه آماری تحقیق 800 نفر از سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه و مدیران واحدهای اقتصادی مستقر در منطقه آزاد اروند هستند. در این راستا پنج فرضیه امکانات زیربنایی اولیه و خدمات عمومی، سرمایه گذاری سازمان ها و دستگاه های دولتی، صراحت های قانونی، قوانین و مقررات، اطلاع رسانی مناسب در زمینه مزایای سرمایه گذاری و مکان یابی صحیح در انتخاب محدوده جغرافیایی منطقه آزاد اروند با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد عدم وجود امکانات زیر بنایی، عدم سرمایه گذاری مناسب دستگاه های دولتی، نارسایی قوانین و مقررات از عمده ترین موانع جذب موانع سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند هستند.
ب) نباتی شغل و ایمانی (1386) در تحقیقی با عنوان نقش گمرک الکترونیک در تسهیل فرایند امور گمرکی به این نتیجه رسیدند که سازمان جهانی گمرک یکی از سازمان های بین دولتی موفق بوده است و توانسته با شناسایی موقعیت ها در صحنه های بین المللی، وظایف خود را به صورت مطلوبی انجام دهد و اعضای سازمان را هدایت کند. گمرک ایران نیز با توجه به عضو بودن در این سازمان باید برای تحول در ساختار عملکردی، مکانیزم های اجرایی خود را در این محیط بازیافته و ارتقاء دهد و گمرک الکترونیک نیز باید این دورنماها را در زاویه دید و اجرا جامه عمل بپوشاند.
پ) شیرازی (1390) در تحقیقی با عنوان بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند و اولویت بندی آن با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی به این نتیجه رسید که مهمترین مشکل و مانع اساسی بر سر راه منطقه آزاد اروند در جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی به ترتیب اهمیت عبارتند از عدم برخورداری از مدیریت صحیح و کارا، فقدان و کمبود امکانات زیربنایی اولیه، زیر ساخت های اساسی و پیشرفته و عدم لایروبی اروندرود، روابط بین المللی و بحران های سیاسی داخلی در کشور عراق و در نهایت عدم تضمین سرمایه جهت فعالیت و نبود ابزارهای کنترلی است.
ت) تقوی اصل (1390) در تحقیقی با عنوان بررسی تاثیر کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک خرمشهر بر ارتقاء سازمان بیان کرد با توجه به اهمیت گمرک به عنوان مرزبان اقتصادی کشور، بهبود کیفیت زندگی کارکنان گمرک یعنی مشارکت و سهیم کردن بیشتر کارکنان در فرایند تصمیم گیری، نوعی فرهنگ سازمانی است که بر ارتقاء سازمان موثر است. وی همچنین بیان کرد در راستای افزایش کیفیت زندگی کاری کارکنان گمرک می توان به مواردی مانند فراهم آوردن شرایط کاری سالم و ایمن، امنیت کاری و رشد دائم استعدادها، مشارکت کارکنان در تصمیم گیری و عدالت در پرداخت ها توجه کرد.
اهداف تحقیق
1- بررسی نقش گمرک آبادان در بهبود عملکرد منطقه آزاد اروند.
2- بررسی چالش های مربوط به تعامل گمرک آبادان با منطقه آزاد روند.
3- ارائه راه کارهایی برای بهبود تعامل گمرک آبادان با منطقه ازاد آروند.
فرضیههای تحقیق
1. بین اجرای فعالیت ها مجاز گمرکی در گمرک آبادان و منطقه آزاد تجاری اروند ارتباط معناداری وجود دارد.
2. بین اجرای مقرارت مربوط به صادرات و واردات در گمرک آبادان و منطقه آزاد اروند ارتباط معناداری وجود دارد.
3. بین اجرای تشریفات ترخیص کالا در گمرک آبادان و منطقه آزاد اروند ارتباط معناداری وجود دارد.
روش انجام تحقیق
در راستای جستجو برای یافتن مطالب مورد نیاز جهت پژوهش فوق، همانند سایررشته های علوم انسانی از روش تحقیق کتابخانه ای استفاده شده است بدین صورت که با مطالعه منابع موجود در ارتباط با موضوع تحقیق، مطالب مرتبط فیش برداری شده و درجهت شکل دادن به تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند. علاوه بر این به دلیل ضعف منابع کتابخانه ای موجود در کشور، همچنیین سعی شده با انجام مصاحبه با کارشناسان مختلف مناطق ازاد و گمرک اطلاعات را جمع اوری و با استفاده از روش امار توصیفی اطلاعات را تجزیه و تحلیل نماییم. این تحقیق از لحاظ روش در دسته تحقیقات علی قرار می گیرد زیرا در آن از پرسشنامه و تکنیک آماری معادلات ساختاری که به بررسی رابطه علی بین متغییرها می پردازد، استفاده شده است. اما روش انجام تحقیق مذکور بر مبنای هدف تحقیق از نوع کاربردی می باشد.
فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسی
1- محودی الموتی، مسعود، مطالعه ای درباره مناطق آزاد و اثرات اقتصادی-بازرگانی آن، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، 1374
2-فصل نامه دیدگاه. شماره تابستان 1388
3-نشریه گمرک 11 شهریور ماه 1393 – شماره 688- سال شانزدهم
4- اسماکریمی نیا-مهدی مقدم-مقاله بررسی عوامل جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد
5- مهرداد نجفیفی ، علی ابوطالب پور، مقاله سیر تکاملی مناطق آزاد و جایگاه آنها در توسعه اقتصادی کشورها با تاکید بر منطقه آزاد چابهار
6- اسماعیل صمدی دینانی- مقاله نقش گمرک در تسهیل تجارت
نام و نام خانوادگی دانشجو:
امضاء:
تاریخ:
نام و نام خانوادگی استاد راهنما: اصغر رشنودی
امضاء:
تاریخ:
5