بسمه تعالی
آموزش دانشکده اقتصاد و مدیریت دریا
درخواست تصویب موضوع پروژه کارشناسی
1- عنوان پایان نامه
فارسی:
شناسایی فرصت ها و تهدیدهای جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند
لاتین:
2- مشخصات دانشجو
نام خانوادگی :
نام :
شماره دانشجویی :
دانشکده : اقتصاد و مدیریت دریا
رشته تحصیلی : مدیریت وبازرگانی دریایی
گرایش : گمرک
پست الکترونیک :
تلفن :
3- مشخصات استاد راهنما
استاد راهنما
نام خانوادگی:
نام:
تخصص اصلی: مدیریت
آخرین مدرک تحصیلی: فوق لیسانس
پست الکترونیک:
رتبه دانشگاهی: هیات علمی
5- اطلاعات پایان نامه
5-1 واژگان کلیدی
فارسی: سرمایه گذاری ، منطقه آزاد ، فرصت ، تهدید
لاتین:
5-2 نوع تحقیق
بنیادی
نظری
کاربردی
توسعه ای
بیان مساله
این پژوهش تحت عنوان شناسایی فرصت ها و تهدیدهای جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند و اولویت بندی آنها صورت گرفته است . سرمایه گذاری عبارت است از تولید یا خرید هر نوع دارایی سرمایه ای حقیقی و بطور دقیق افزایش موجودی سرمایه در طی زمان. ( قدیری ، کاشانی ، 1378)
منظور از فرصت ها : هر عاملی که روند تشکیل و توسعه سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند را تسریع بخشد فرصت ها امکان فراتر رفتن از اهداف را ایجاد می کنند.
منظور از تهدیدها : هر عاملی که روند تشکیل و توسعه سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند را تحت تاثیر منفی قرار دهد. تهدیدها امکان رسیدن به اهداف را با مانع روبرو می کنند.سرمایه گذاری در گرو پیدایش زمینه هایی است و تا زمانی که متغیرهای لازم فراهم نگردد سرمایه گذاری امکان پذیر نمی باشد. کمبود یا عدم وجود برخی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری که مورد توجه سرمایه گذار است به عنوان مانع در مسیر جذب سرمایه می باشد.
در این پژوهش سعی شده فرصت های جذب سرمایه گذاری را شناسایی و اولویت بندی کرده و نیز با شناسایی تهدیدهای جذب سرمایه گذاری و ارائه راه حل های احتمالی به گسترش جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند کمک نموده تا این منطقه بتواند با سرعت در جهت دستیابی به چشم انداز پیش روی آن حرکت کند.
اهمیت و ضرورت تحقیق
همه اقتصاددانان سرمایه را به عنوان نیروی محرکه رشد و توسعه ی اقتصادی جوامع تلقی می کنند. استفاده از امکانات سرمایه گذاری داخلی و خارجی از طریق بکارگیری مطلوب منابع تولید از مهمترین عوامل نیل به پیشرفت اقتصادی جوامع به حساب می آید. تامین مالی تشکیل سرمایه داخلی از طرق مختلف همچون استفاده از پس انداز داخلی ، بدهی خارجی و جذب سرمایه خارجی امکان پذیر است.
امروزه بسیاری از کشورهای جهان تمایل شدیدی به جذب سرمایه گذاری پیدا کرده اند. با توجه به نقشی که سرمایه گذاری در منطقه به اشتغال ، انتقال تکنولوژی ، ارز آوری ، توسعه منابع انسانی و … می تواند داشته باشد و با توجه به حجم عظیم بیکاری که در کشور و منطقه وجود دارد و توسعه صادرات غیرنفتی و تشویق فعالیت های مولد مورد توجه قرار گرفته است اهمیت این تحقیق نمایان می شود.
عدم موفقیت مورد انتظار برخی مناطق مشابه در کشور ضرورت بررسی علمی این موضوع را بیان می کند تا از این طریق بتوانیم با شناسایی موانع سرمایه گذاری نسبت به رفع آنها اقدام و از اتلاف منابع و سرمایه گذاری های بی ثمر جلوگیری کنیم. شناخت نقطه نظرات سرمایه گذاران و کارشناسان و بکارگیری آن در جهت پیشرفت سریعتر منطقه و به دنبال آن پیشرفت کشور. در جوامع امروز جهان، بسیاری از کشورهای جهان با کمبود سرمایه و منابع سرمایه ای روبرو هستند و استفاده مناسب از سرمایه و همچنین کاهش هزینه فرصت سرمایه اهمیت بسیار زیادی دارد.
سرمایه خارجی تنها نقش تامین کمبود منابع مالی را در یک کشور بر عهده نمی گیرد بلکه مدیریت سرمایه گذاری هرجامعه ای می تواند و باید با هنر خاص خود سرمایه های خارجی و همچنین سرمایه متعلق به بومیان مقیم خارج را جذب کند تا سرمایه های مزبور دانش فنی و فناوری را با خود به همراه بیاورند و با فعالیت در جامعه میزبان به نشر آن بپردازند. دانش فنی و تکنولوژی در عمل فرایند بومی شدن یعنی سازگاری با محیط خود را تجربه می کند تا از این طریق به نقطه بهره وری عوامل نزدیکتر گردد. دستیابی بومیان به این دانش فنی و فناوری به طور طبیعی جایگاه جامعه را در تقسیم بین المللی کار هم معین می کند.
سرمایه ها با خود بازار انواع کالا و خدمات را هم می آورند. هرچه مدیریت اقتصادی قوی تر عمل کند جایگاه مناسب تری بدست می آید و هر چه از فرصت ها غفلت بیشتری شود، زمینه رقابت را در این جهان پر رقابت به دیگران واگذار می نماید. سرمایه خارجی در حقیقت بر پایه امکانات بالقوه و بالفعل جامعه میزبان و با تکیه بر پایگاه خود در تولیدات جهانی ، جایگاهی را در زنجیره تولید به میزبان اختصاص می دهد.
ایران از نظر سرمایه گذاری خارجی اقتصادی بسته دارد و چنین اقتصادی نمی تواند بطور مطلوب در فرایند نقل و انتقالات دانش فنی ، اطلاعات و فناوری قرار گیرد. انتقال تکنولوژی می تواند مهمترین هدف جذب سرمایه به منطقه تلقی گردد. تکنولوژی نه تنها باعث رشد اقتصادی می شود بلکه به عنوان یکی از مهمترین عوامل توسعه اقتصادی به حساب می آید. صدور کالای صنعتی می تواند از طریق افزایش درآمدهای ارزی آثار بسیاری به اقتصاد منطقه و کشور داشته باشد.
حرکت در جهت تحولات اقتصادی تنها به اتکای سرمایهگذاری داخلی امکان پذیر نخواهد بود حرکت در جهت تحولات اقتصادی نیازمند سرمایه گذاری است و تنها با اتکای به سرمایه گذاری داخلی این مهم امکان پذیر نیست بنابراین سیاستگزاران اقتصادی لزوم توجه به سرمایه گذاری خارجی را مورد توجه قرار می دهند.
امروزه جذب سرمایه بدون حضور در جریان گسترده و پویای جهانی شدن اقتصاد ممکن نیست.در شرایط موجود در اقتصاد جهانی آنچه بیش از جذب دایم و قطعی سرمایه اهمیت دارد، گردش سرمایه ای است بنابراین کشور ها باید بتوانند شرایطی را فراهم آورند که پهنه های جغرافیایی زیر پوشش آنها به مکان های جذاب برای گذر سرمایه بدل شوند.
توجه به کارکرد این مناطق آزاد (از جمله منطقه آزاد اروند) به عنوان محلی برای جذب سرمایه های خارجی ، دستاوردهای فراوانی را برای منطقه و کشور به ارمغان خواهد آورد.
منطقه آزاد اروند که در نیمه دوم سال 1382 به تصویب رسیده است با وسعتی بالغ بر 17200 هکتار پس از منطقه آزاد قشم بزرگترین منطقه آزاد تجاری و صنعتی است. تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی ، سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی ، ایجاد اشتغال سالم و مولد ، تنظیم بازار و کالا، حظور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای ، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی از جمله اهداف پیش بینی شده در این منطقه می باشد. این منطقه و مزیت های متنوع و گسترده موجود در آن گویای این حقیقت است که اروند منطقه فرصت های طلایی به منظور توسعه و سرمایه گذاری در همه زمینه هاست.
عدم موفقیت مورد انتظار این مناطق در کشور ضرورت بررسی علمی این موضوع را در این منطقه و دیگر مناطق مشاب را نشان می دهد. در این تحقیق می خواهیم با معرفی قابلیت ها و پتانسیل های موجود در منطقه عملکرد منطقه آزاد اروند را در جذب سرمایه گذاری بررسی کرده و با رفع موانع و تهدیدهای پیش روی این منطقه در جذب سرمایه گذاری زمینه دستیابی به اهداف مشخص شده در چشم انداز این منطقه آزاد را با سرعت هرچه تمامتر فراهم سازیم.(دیده وری ، سید اردشیر،1390).
ادبیات و پیشینه تحقیق
یک پژوهش گر ، قبل از انجام تحقیق و بعد از ا نتخاب موضوع و تدوین عنوان وقبل از نگارش طرح تحقیق نیاز دارد که با مراجعه به مدارک و اسناد ، پیرامون موضوع و مسئله ای که برای تحقیق انتخاب کرده است. آگاهی خود را گسترش دهد ؛ تا بتواند در پرتوی اطلا عات بدست آمده ، مسئله تحقیق و متغیر های خود را تعریف و معین کند وکرانه های آن ها را مشخص سازد. این امر به او کمک می کند تا تحقیقات خود را در راستای مجموعه پژوهش های هم خانواده قرار دهد وآن را با دستاوردهای تحقیقاتی دیگران هماهنگ کند. (پروکوپنکو، 1385 ، ص 92)
هدف از گنجاندن بخش پیشینه تحقیق ، عبارت است از :
1- برقراری ارتباط منطقی میان اطلاعات پژوهش های قبلی با مسئله تحقیق.
2- دست یابی به چارچوب نظری و یا تجربی برای مسئله تحقیق.
3-آشنایی با روش های تحقیق مورد استفاده در پژوهش های قبل
از این رو ، هر گونه نظریه ، قانون و بررسی قبلی در باره موضوع پژوهش را می توان جزء پیشینه آن منظور داشت. فراموش نکنیم که هر تحقیق ، بر مبنای بدیهیاتی انجام می گیرد که در مطالعات قبلی روشن شده است و تمام مطالعاتی که فرض ها و بدیهیات و خاستگاه تحقیق را به وجود آورده ند تحقیق ، محسوب می شود .تفکر انسان ، پدیده تکاملی است و اندیشه های هر نسل ، بر مبنای اندیشه های نسل های قبلی ، شکل می گیرد. ازاین رو ، فکر های پژوهشی محققان ، حتی در مواردی که خود توجه ندارند، از تفکرات علمی مطالعات قبلی به وجود می آید. (دیوید ، 1387 ، ص396)
منطقه آزاد تجاری صنعتی اروند طبق مصوبه مجلس محترم شورای اسلامی در تاریخ 4/5/83، تاسیس شد. این منطقه ، محدوده ای نزدیک شهرهای آبادان و خرمشهر – که اولی بدلیل تاسیس پالایشگاه آبادان در سال 1912 میلادی یکی از شهرهای بزرگ صنعتی کشور محسوب و دومی بدلیل وجود اولین بندر تجاری کشور از دیر باز دارای موقعیتی ممتاز نسبت به سایر نقاط و شهر های بندری کشور بوده است و همچنین جزیره زیبای توریستی مینو را در بر می گیرد. اکنون که بیش از یک دهه از ایجاد این منطقه می گذرد هنوز بلوغ کامل نیافته و در مرحله رشد و تکامل به سر می برد پس این منطقه آزاد تجاری تاریخچه وسیعی در دهه گذشته نداشته و نقش برجسته ای را در تجارت بین المللی ایفا نکرده است. در زیر به پاره ای از تحقیقات انجام یافته در زمینه جذب سرمایه گذاری در منطقه اشاره خواهد شد:
مطالعات داخلی
اسما کریمی کیا و محمد مقدم ( 1391) تحقیقی تحت عنوان بررسی عوامل جذب سرمایه گذاری خارجی در منطقه آزاد اروند انجام داده اند دراین پژوهش به بررسی عوامل جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند پرداخته و به این نتیجه می رسد که منطقه آزاد ابزاری است که می توان صدمات ناشی از دوران گذار را برای اقتصاد کشور ها کاهش دهد و آن ها را در ایجاد هماهنگی تدریجی با اقتصاد جهانی با صدمات کمتری مواجه ساخت.
سید اردشیر دیده وری(1390) به بررسی عوامل موثر برجذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک ریاضی AHP پرداخته است. در این پزوهش عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند مورد بررسی قرار گرفت.تمامی فرضیه ها در این پژوهش از دیدگاه کارشناسان ،متخصصان، بازرگانان و… تایید شدند. و تمامی پارامترها در جذب سرمایه در منطقه آزاد اروند مهم و ضروری شناخته شدند.
دبیر خانه طرح ملی سازمان دهی مزیت های تجاری وسرمایه گذاری منطقه آزاد اروند را در مقاله ای ارائه کرده است. در این مقاله مزیت های تجاری و سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند شرح داده شده است.
دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری ایران گزارشی به نام " برنامه توسعه مناطق آزاد تجاری ایران " در سال 1382 منتشر نموده ، در این گزارش تحلیلی ضمن بررسی نقش دولت درتوسعه مناطق آزاد ایران ، عملکرد مناطق آزاد کشور در زمینه های مختلف اقتصادی در فاصله زمانی 1380- 1372 مورد ارزیابی قرار گرفت.
فاضل (1371) در پژوهش خود تحت عنوان " نقش مناطق آزاد تجاری در جلب سرمایه های خارجی " به منطقه آزاد تجاری کیش ، قشم و چابهار را مورد بررسی قرار داده است و نتایج ذیل را از این پژوهش استخراج نموده است.
_ منطقه آزاد کیش میبایست بر اساس مدل سیاحتی -تجاری با تاکید بر جنبه های سیاحتی برای توسعه و سرمایه گذاری معرفی گردد.
_ منطقه آزاد قشم مدل صنعتی- تجاری با تاکید بر محور قرار گرفتن فعالیت های صنعتی برطرف شود.
_ برای منطقه آزاد چابهار، مدل تجاری صنعتی که تجارت نقش اساسی را در توسعه منطقه ایفا خواهد نمود مورد توجه قرار گیرد.
_ در انتخاب سرمایه گذاران خارجی نهایت دقت به عمل آید تا افرادی انتخاب شوند که دانش و تجربه فنی خود را به منطقه منتقل و آموزش های لازم را در اختیار بگیرند.
_ تکنولوژی منتقل شده میبایست به گونه ای انتخاب شود که به تدریج درون زا گردد و متکی به تکنولوژی ملی شود. در چنین شرایطی سرمایه گذاری مشترک می تواند راه حل مناسبی برای این منظور باشد.
برای مناطق آزاد سه گانه دهه هفتاد در ایران سرلک (1374) در پایان نامه خود تحت عنوان (ارزیابی جهت مکانیابی مناطق آزاد تجاری صنعتی ایران) سه منطقه آزاد کیش، قشم، چابهار و همچنین شهرستان های بندر عباس، بوشهر، بندر انزلی و ساری را مورد مطالعه قرار داده است.بر اساس فروض تحقیق مناطق آزاد کیش، قشم ، چابهار جزء مناطقی که با روش علمی به عنوان مکان های مناسب جهت ایجاد مناطق آزاد تجاری- صنعتی انتخاب شدند نمی باشد و بر اساس این تحقیق شهرستان های بندر عباس ، بوشر، انزلی و ساری به عنوان مکان های مستعد و مناسب جهت ایجاد مناطق آزاد تجاری – صنعتی معرفی شده اند.
در زمینه عوامل بازدارنده سرمایه گذاری ، کریمی (1376) در تحقیقی تحت عنوان " بررسی موانع جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد کیش به مطالعه و بررسی مشکلات و موانع منطقه آزاد کیش " در جذب سرمایه پرداخته است در این تحقیق منظور از سرمایه گذاری امکان سرمایه گذاری توسط هر دوبخش خارجی و داخلی است و منظور از موانع جذب سرمایه گذاری هر عاملی که روند تشکیل و توسعهسرمایه گذاری در منطقه آزاد کیش را تحت تاثیر قرار می دهد.
مطالعات خارجی
"هامادا " (1974) اولین چارچوب نظری را برای تجزیه و تحلیل مفهوم اقتصادی منطقه آزاد ، که ماموریتش معافیت گمرکی به منظور جذب سرمایه گذاران خارجی است ارائه داد. منطقه ای که ماموریتش معافیت گمرکی به منظور جذب سرمایه گذاری خارجی است. وی مدل هکشر- اوهلین را در تجارت خارجی در نظر گرفته است. در این مدل با فرض مستمر نبودن صنایع داخلی در این مناطق موفقیت مناطق آزاد منوط به سرمایه گذاری خارجی است. هامادا نتیجه گرفت که شرکت ها در منطقه ای سرمایه گذاری می کنند که مایل به پذیرش بازده سرمایه کمتر از اقتصاد داخلی باشند. وی نشان داد که حرکت سرمایه های خارجی به منطقه پردازش صادرات رفاه اقتصادی کشور میزبان را کاهش می دهد، هدف مدل وی تعیین اشتغال و آثار رفاهی ایجاد مناطق آزاد بود.
" وار " (1989-1983) در مطالعات خود انواع پیوندها و ارتباطات مفید مناطق آزاد با اقتصاد داخلی را مورد توجه قرار داد. نیز درمطالعات خود انواع پیوندها و ارتباطات مفید مناطق آزاد با اقتصاد داخلی را مورد توجه قرار داده به طوری که این پیوندها را می توان در دو دسته پیوندهای فراز و نشیب طبقه بندی نمود. نخستین نوع این پیوندها شامل استفاده از مواد خام داخلی ، ترویج تولیدات صنعتی ، فرصت های اشتغال ، انتقال دانش تکنولوژی و توسعه منطقه ای می باشد.
براساس تحقیقات کاربردی " ارادونا اگارول" در سال 2005 که عملکرد مناطق پردازش صادرات را در منطقه شمال آسیا ( هند، سریلانکا، بنگلادش ) مقایسه می نماید دو شاخص عملکرد مناطق پردازش صادرات یعنی عملکرد صادرات و مشارکت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کانون توجه قرار گرفته است.
سوالات تحقیق
1. عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند کدام است؟
2. موانع سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند کدام است ؟
3. مزایای سرمایه گذاری داخلی در منطقه آزاد اروند چیست؟
4. مزایای سرمایه گذاری خارجی در منطقه آزاد اروند چیست؟
اهداف تحقیق
1. بررسی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند
2. بررسی فرصت های سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند
3. بررسی موانع و مشکلات سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند
4. بررسی مزایای سرمایه گذاری خارجی در منطقه آزاد اروند (دیده وری، سیداردشیر ،1390)
روش انجام تحقیق
اطلاعات مورد نیاز این پروژه تحقیقاتی از کتب ومقالات مرتبط با عنوان پروژه و به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده است.
فهرست منابع و مآخذ
کتاب: نام خانوادگی، نام، عنوان کتاب، مترجم، محل انتشار، ناشر، سال نشر
مقاله: نام خانوادگی، نام، عنوان مقاله، عنوان نشریه، دوره، شماره، صفحه، سال
منابع فارسی:
1. دیده وری ، سید اردشیر ، بررسی عوامل موثر بر جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند، 1390،ص 25
2. کریمی کیا ، اسما؛ مقدم ، محمد؛ بررسی عوامل جذب سرمایه گذاری در منطقه آزاد اروند، مجله اقتصادی ، ماهنامه بررسی مسایل و سیاست های اقتصادی ، شماره های 6و7،1391
3. اسفندیاری، علی ؛ مقدس حسین زاده،سمیره ؛ دلاوری،مجید؛ ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ایران و تاثیر ان در توسعه اقتصادی این مناطق. صفحه 44
4. التجایی، ابراهیم ؛ مناطق آزاد تجاری و صنعتی: ابزار راهبرد توسعه صادرات در مقایسه با سه کشور دیگر آسیایی ، صفحه 42
5. کیوان ، هانا؛ بررسی روند سرمایه گذاری در مناطق آزاد، 1389
6. شاکری ، عباس؛ سلیمی ، فریدون؛ بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در مناطق آزاد، ص129
منابع لاتین:
1. Htttp//www.Freezones.ir
2. http://www.arvandfreezone.com
نام و نام خانوادگی دانشجو:
امضاء:
تاریخ:
نام و نام خانوادگی استاد راهنما:
امضاء:
تاریخ:
7