عنوان: آشنایی با حسابداری مدیریت
واژه مدیریت هزینه به چه معناست؟ حسابدار مدیریت هزینه و حسابدار مالی چه کسانی هستند؟
واژه مدیریت هزینه فنون مورد استفاده مدیریت در امور مربوط به هزینه (قیمت گذاری، برآورد هزینه و… ) و کنترل آن می باشد.
حسابداران مدیریت متخصصان حسابداری هستند که به تجزیه
و تحلیل اطلاعات مدیریت هزینه، می پردازند.
اما حسابداران مالی موظف ثبت و نگهداری سوابق مالی و تهیه گزارشات مالی برای مدیران و مراجع ذیصلاح قانونی و دولتی و کارهای نظیر آن هستند.
حسابداری مالی
تهیه صورت مالی و سایر گزارشات مالی
حسابداری مدیریت
تهیه اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری ،برنامه ریزی ، هدایت و کنترل عملیات سازمان و ارزیابی وضعیت رقابتی آن
استفاده کنندگان برون سازمانی
استفاده کنندگان درون سازمانی
جایگاه حسابداری مدیریت و حسابداری مالی در سازمان
تفاوت حسابداری مالی و مدیریت : حسابداری مالی: گزارشگری برون سازمانی ، ارائه اطلاعات کمی و مالی ،مشخص بودن فرم صورت های مالی و رعایت استفاده از استاندادردها حسابداری مدیریت: گزارشگری درون سازمانی،ارائه کلیه اطلاعات مربوط اعم از مالی و غیر مالی،فرم گزارشات از قبل تعیین نشده است و از استاندارد خاصی پیروی نمی نماید.
ارتباط اطلاعات تهیه شده توسط حسابداری مدیریت با چهاروظیفه اصلی مدیریت
چهار وظیفه اصلی مدیریت:
1- مدیریت استراتژیهای شرکت
2- برنامه ریزی و تصمیم گیری
3- کنترل عملیات و مدیریت
4- تهیه صورتهای مالی
مدیریت استراتژیهای شرکت :
اولین و مهمترین وظیفه مدیریت ، مدیریت استراتژیک شرکت با در نظر گرفتن اهداف شرکت و رویه هایی است که شرکت را در یک وضعیت رقابتی برتر و پایدار قراردهد.
برنامه ریزی و تصمیم گیری: دومین مسسولیت مدیر برنامه ریزی و تصمیم گیری است که شامل بودجه بندی ،برنامه ریزی سود ، مدیریت وجوه نقد و اتخاذ سایر تصمیمات مربوط به عملیات شرکت.
کنترل عملیات و مدیریت: سومین وظیفه مدیر کنترل است . که خود از دو وظیفه تشکیل شده است . کنترل عملیاتی (کنترل فعالیت های مدیران سطوح میانی) و کنترل مدیریتی (ارزیابی مدیران سطوح میانی بوسیله مدیران سطح فوقانی).
تهیه صورتهای مالی : چهارمین مسئولیت مدیر تهیه صورتهای مالی با یکسری الزامات گزارشگری نظیر استانداردهای حسابداری، قوانین تجارت و مالیاتی و….می باشد این وظیفه به نوعی مدیر را در انجام سه وظیفه قبل یاری می نماید.
مدیریت استراتژی و مدیریت هزینه استراتژیک:
مدیریت راهبردی نقش مهمی در موفقیت شرکت دارد.نگرش استراتژیک باعث می شود مدیر به پیش بینی تغییرات پرداخته و فرایند تولید را براساس آن برنامه ریزی نماید.
تاکید بر استراتژی مستلزم فکر خلاق و نگرش یکپارچه است یعنی توانایی شناسایی و حل مشکلات از چندین بعد به کمک پرسنل چند مهارته که خود را مسئول یک کار نمی دانند و مشکل به جای اینکه در قالب یک وظیفه قرار گیردیک گروه به صورت همزمان سعی در برطرف کردن مشکل می نمایند.در این صورت مدیر هزینه از نقش سنتی خود بیرون آمده و تاکید خود را بر مدیریت بهای تمام شده استراتژبک قرار می دهد.
نقش اطلاعات مدیریت هزینه در سازمان:
اطلاعات مدیریت هزینه کاربردهای فراوانی دارد از جمله اینکه شرکت باید بداند که بهای تمام محصول آن چقدر است تا بتوانددر خصوص تولید ویا استفاده از را ههای جدید برای تولید و بروز رسانی تجهیزات تولید با توجه به شرائط و نیاز بازار تصمیمات درست و مقرون به صرفه ای را اتخاذ نماید.
محیط تجارت معاصر:
تغییرات رخ داده درمحیط تجارت در سالهای اخیر باعث تحولات چشم گیر در مدیریت هزینه سازمانها شده است به نحوی که تفکرات مدیریتی گذشته دیگر کار ساز نبوده و توان رقابت در بازار روز را ندارد.
از جمله این تغییرات به موارد ذیل می توان اشاره نمود:
1- رقابت جهانی
2- پیشرفت در فناوری اطلاعاتی و تولیدی
3- سیستم نوین اقتصادی و استفاده از فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک
4- تمرکز بیشتر روی مشتریان
5- تغییر ساختار مدیریت و اداره سازمان
6-تغییرات در محیط اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی
رقابت جهانی :
اصلی ترین عامل که باعث تغییرات گسترده در محیط تجارت شده است ، رشد بازار و معاملات بین المللی است.
مواردی از قبیل سازمان تجارت جهانی یا اتحادیه اروپا و سایر قراردادهای منعقد شده بین شرکتهای چند ملیتی بزرگ بیانگر این است که فرصت رشد و سودآوری در گرو حضور در بازار جهانی است.
رقابت در محیط تجارت جهانی به این معنی است که شرکتها اطلاعات مالی و غیر مالی مربوط به مدیریت هزینه بیش از گذشته نیازمند است تا قدرت رقابت جهانی داشته باشد.
پیشرفت در فناوری اطلاعاتی و تولیدی:
برای بقا در رقابت شدید و روز افزون جهانی شرکتها ناچار به استفاده از فناوری جدید در تولید هستند.
یکی از این فناوریها تولیدی ، استفاده از روش اقدام به هنگام است که باعث کاهش هزینه و اتلاف ناشی از نگهداری سطوح بالای مواد اولیه و کالای در جریان ساخت می شود .
سیستم نوین اقتصادی :
استفاده از فناوری اطلاعات ، اینترنت و تجارت الکترونیک مهم ترین تغییرات رخ داده در سالهای اخیر می باشد.
این فناوری امکان دسترسی مدیران به اطلاعات شرکتها ،صنایع و محیط کسب و کار در سراسر دنیا را فراهم ساخته و زمان لازم برای مبادلات را کاهش داده و تمرکز استراتژی شرکتها را بیشتر روی مدیریت هزینه معطوف ساخته است.
تاکید برمشتری :
از دیگر تغییرات رخ داده در محیط تجارت کنونی افزایش انتظار مشتری در خصوص کیفیت و کارایی محصول شرکت می باشد.
شرکت برای بقا در محیط پر رقابت و حفظ مشتری ناچار است همواره بدنبال اضافه کردن یک ویژگی جدید یا تولید یک محصول نو عرضه سریع و بموقع آن به بازار است.
امروزه مهمترین عامل موفقیت مشتری مداری و بر این اساس گزارشات حسابداری مدیریت نیز تغییر یافته و شامل معیارهای خاصی جهت اندازه گیری ترجیحات مشتری شده است.
تغییر ساختار مدیریت و اداره سازمان :
در واکنش به تغییرات بازار ، نحوه اداره سازمانها نیز تغییر یافته است.
توجه به رضایت مشتری و برآوردن خواست مشتری باعث شده است که مدیریت سلسله مراتبی و دستوری جای خود را به سازمان انعطاف پذیر بدهد که در آن شرایط بهتری برای کار گروهی و تیمی وجود دارد.
حسابداری مدیریت نیز اقدام به ارائه گزارشاتی می نماید که برای تیمهای موجود مفید باشد.
توجهات اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی :
علاوه بر تغییر در محیط تجاری ، تغییرات عمده ای نیز در محیطهای اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی رخ داده است که بر تجارت اثر داشته اند.
محیطهای تجاری جدید شرکت را ملزم توجه کردن به دیدگاههای فرهنگی و جامعه ای که مشتری در آن زندگی می کند نموده است.
ابزار ها و فنون مورد استفاده توسط مدیران در عصر حاضر :
1- بهینه کاوی یا تراز سنجی
2- مدیریت کیفیت جامع
3- بهبود مستمر فرآیند ها ( کایزن)
4- هزینه یابی و مدیریت بر مبنای فعالیت
5- مهندسی مجدد
6- تئوری محدودیت ها
7- هزینه یابی هدف
8- هزینه چرخه عمر
9- کارت ارزیابی متوازن
بهینه کاوی یا تراز سنجی:
بهینه کاوی فرایندی است که از طریق آن شرکت عوامل اصلی سازنده موفقیت خود را شناسایی می نماید . سپس با بررسی شرکتهای پیشرو و موفق بهترین روش برای دستیابی به این عوامل اصلی موفقیت شناسایی شده و برای رقابت مورد استفاده قرار می گیرد. (اولین بار توسط شرکت زیراکس)
مدیریت کیفیت جامع :
تکنیکی است که مدیران با استفاده از آن ، خط مشی و رویه هایی را تدوین می کنند تا مطمئن شوند کالاها و خدمات شرکت بالاتر از انتظارات مشتریان است.
این تکنیک شامل افزایش قابلیت های کاربردی محصولات ،اعتبار ، دوام و توانایی ارائه خدمت محصولات است.
فرضها و اصول مدیریت جامع کیفیت
فرایندها و سیستم ها منشا بیشتر مشکلات مربوط به کیفیت می باشند .
اگر عمکرد فرایندها و سیستمها درست باشد ، محصول یا خدمت بدون نقص خواهد بود .
مشتری تعیین کننده نهایی کیفیت است .
اجرای مدیریت جامع کیفیت به تعهد کامل سازمانی نیاز دارد .
کارکنان کلید موفقیت فعالیتهای ارتقای مستمر کیفیت می باشد .
ارتقای کیفیت فرایندی است که پایان ندارد .
اجرای موفق مدیریت جامع کیفیت محتاج کار تیمی و همکاری است .
مدیریت جامع کیفیت متکی بر سنجش عملکرد می باشد .
پیشگیری از بروز نقص کلید دستیابی به کیفیت است .
اجرای مدیریت جامع کیفیت محتاج برنامه ریزی است .
نقش مدیران ارشد در مدیریت جامع کیفیت
TQM یک مداخله بلند مدت است .
TQM مسوولیت همگانی است .
مدیران ارشد حیاتی ترین نقش را به عهده دارند .
نسبت به TQM باید تعهد بلند مدت وجود داشته باشد .
برای درک شخصی خود از TQM باید وقت صرف کنند .
شروع و ادامه TQM کار آسانی نیست .
می توان با استفاده از اصول و فنون TQM سازمان را نوسازی کرد .
بهبود مستمر فرآیند ها ( کایزن):
تکنیک مدیریتی می باشد که از طریق آن مدیران و کارکنان شرکت متعهد به اجرای برنامه بهبود مستمردر کیفیت و سایر عوامل کلیدی موفقیت شرکت می شوند.
حتی یک روز هم نباید بدون ایجاد نوعی بهبود در شرکت سپری شود
هزینه یابی و مدیریت بر مبنای فعالیت:
در هزینه یابی بر مبنای فعالیت ، ابتدا استراتژی شرکت تعیین و فعالیتها شناسایی می شود، سپس منابع مصرف شده توسط هر فعالیت در طی دوره مربوطه مشخص می شود و از این طریق هزینه هر فعالیت مشخص محاسبه می گردد. سپس هزینه های تجمیع شده در هر کدام از فعالیتها ، متناسب با استفاده محصول یا مشتری از آن فعالیت به محصول یا مشتری مذکور ، تخصیص می یابد.
مهندسی مجدد :
مهندسی مجدد ، طراحی دوباره فرآیندهای شرکت ، پیاده سازی یک فکر اساساً متفاوت نسبت به قبل و طراحی ریشه ای فرآیندها در جهت بهبود در معیارهای ارزیابی عملکرد شرکت می باشد.
این عمل با حذف فرآیندهای فاقد ارزش افزوده یا برون سپاری برخی فعالیتها و نظیر آن ، شرکت را در دستیابی به میزان هزینه هدف از پیش تعیین شده یاری می رساند.
تئوری محدودیت ها:
محدودیت در سازمان به هر عاملی گفته می شود که سازمان را در دستیابی به هدفهایش محدود نماید. به طور کلی محدودیتها به سه دسته تقسیم می شوند:
1- محدودیت منابع داخلی
2- محدودیت فروش و بازار یابی
3- محدودیت خط و مشی و سیاستگذاری
بدین ترتیب تمرکز اصلی تئوری مدیریت ابتدا برشناسایی محدودیتها و سپس مدیریت کردن آنها در جهت افزایش بهره وری و کارایی شرکت است.
هزینه یابی هدف :
در هزینه یابی هدف ،بهای تمام شده مورد نظر یک محصول بر اساس قیمت رقابتی و با توجه به میزان سود مورد نظر شرکت تعیین می شود.
یعنی شرکت ابتدا قیمت فروش محصول را با تحلیلهای انجام شده از بازار تعیین نموده و با توجه به میزان سود مورد انتظارشان ، رقم بهای تمام شده محصول را تعیین می کند.
سود مورد انتظار – قیمت فروش تعیین در بازار = هزینه(بهای تمام شده ) هدف
هزینه چرخه عمر:
منظور از چرخه عمر محصول ، تمام مراحل عمر محصول است.
هزینه چرخه عمر:
مدیریت هزینه به طور سنتی تنها روی مرحله سوم از چرخه عمر محصول( هزینه تولید) تمرکز داشت اما در حال حاضر با وجود آمدن تفکر استراتژیک ، حسابداران مدیریت ملزم تا کل هزینه های موجود در عمر محصول را مد نظر قراردهند.
به بیان دیگر حسابداران مدیریت توجه زیادی بر طراحی محصول دارند زیرا هزینه های بعدی محصول بستگی زیادی به تصمیماتی دارند که در مرحله طراحی محصول اخذ شده اند.
کارت ارزیابی متوازن :
ابزاری مدیریتی برای تبدیل استراتژی و چشم انداز شرکت به اهداف قابل اندازه گیری و ارتباط دهنده تصمیم های استراتژیک و معیارهای ارزیابی عملکرد شرکت است.
ابزاری است برای جزئی تر کردن استراتژیهای شرکت ، مخابره اطلاعات مربوط در این موارد ، ایجاد انگیزه در میان کارکنان و قادر ساختن مدیران اجرائی برای کنترل نتایج حاصله