psychology
ارتباطات بین فردی ،اجتماعی و گروهی
تعریف ارتباط :
انسان ها موجودات اجتماعی هستند و برای ارضا نیاز های خود
چاره ای جز برقراری ارتباط با یکدیگر ندارند.
واژه ی انگلیسی ارتباط از واژه لاتین common به معنای مشترک
مشتق میشود.
ارتباط یک فرایند است و لذا پویا،روان،متحرک و همیشه در حال تغییر است.
ارتباط ،عبارت از انتقال و اشتراک میعانی است.
اجزاء ارتباط:
فرایند ارتباط از ۵ جز تشکیل میشود.
۱:فرستنده پیام:فرستنده،کسی است که قصد دارد پیامی را با هدف
ایجاد ارتباط به فرد دیگری برساند.
۲:پیام: پیام ،نظری است ک مبادله میشود.پیام ممکن است،به صورت کلامی یا غیر کلامی منتقل میشود.
۳:گیرنده پیام: گیرنده ، فرد یا افردی هستند که پیام را دریافت میکنند یا پیام برای آنها ارسال شده است.
۴:کانال ارتباطی: روشی است ک فرستنده جهت انتقال پیام،آنرا
انتخاب میکند؛مانند مکالمات رودرو،ارتباط تلفنی.
۵:بازخورد: واکنش گیرنده نسبت به پیام دریافت شده را بازخورد میگویند .
۶:زمینه: تمام ارتباطات در درون یک بستر و بافت یا زمینه روی میدهد و تاثیر شدیدی از آن می پذیرد.
ارتباط کلامی و غیر کلامی:
ارتباط کلامی: ارتباط کلامی مجموع روابطی ک از طریق گفت و گو و نوشتار حاصل میشود،ارتباط کلامی نامیده میشود.
(صحبت کردن ،گوش دادن، خواندن و نوشتن ،مهارت چهارگانه ارتباط کلامی هستند)
ارتباط غیر کلامی: انسان ها،افکار و احساساتشان را از راه های دیگری نیز منتقل میکنند.این نوع ارتباط را ارتباط غیر کلامی می گویند.
مشاهده برای درک پیام های غیر کلامی ضروری است.
ارتباط غیر کلامی به این اشکال بر قرار میگردد:
۱:حرکات بدنی
۲:فرازبان
۳:تماس بدنی
۴:برداشت از مجاورت
۵:ظاهر
ارتباط بین فردی:
ارتباط بین فردی فرایندی رو در رو،پویا،هدفدار مشارکتی است و به جهت رسیدن به نوعی تبادل تجربه ها به صورت قابل درک برای طرفین
صورت میگیرد.
مهارت های بین فردی:
۱: سوال کردن
سوال کردن نوعی مطالبه اطلاعات،کاوش و جست و جو است.
کارکرد های سوال کردن:
کسب اطلاعات
کنترل تعامل یا هدایت ارتباط به سوی یک موضوع خاص
ایجاد علاقه و کنجکاوی
تشخیص مشکلات طرف مقابل
۲:گوش دادن
گوش دادن در تعامل بین فردی ،فرا تر از شنیدن ساده است.
گوش دادن در فرایند معنایابی گفتار دیگران در ذهن ما است.
گوش دادن شامل مشاهده کردن و درک کردن است.
گوش دادن فرایندی است ک طی آن،فرد به علائم کلامی و غیر کلامی ارسال شده از سوی دیگران دقت میکند و سعی میکند آنها را بفهمد.
کارکرد های گوش دادن:
تمرکز بر پیام های دیگران
دست یابی به برداشتی کامل و دقیق در مورد منظور دیگران
ابراز علاقه،نگرانی و توجه
تشویق طرف مقابل به ابراز ،کامل و آزادانه مسائل
اتخاذ رویکرد(دیگری مدار) در حین تعامل
گوش دادن فعال و منفعل:
گوش دادن فعال یعنی ضمن گوش دادن،رفتارهایی انجام میدهیم که حاکی از توجه ما به طرف مقابل است.در تعاملات اجتماعی ،این نوع گوش دادن ،بیشتر اهمیت دارد.
نوع دیگری از گوش دادن ،فقط به فرایند شناختی جذب اطلاعات اشاره دارد؛به این معنا که فرد به طور پنهانی و بدون آن که علامتی دال بر توجه به دیگران از خود نشان دهد،به صحبت های آنها گوش میدهد.به این نوع گوش دادن،گوش دادن منفعلانه می گویند.
۳.صحبت کردن:
زبان اصلی ترین و قدیمی ترین فرم ارتباطی آدمیان است.
کارکرد های صحبت کردن:
ارائه اطلاعات
حمایت از گفته ها و ادعاها
اطمینان بخشی
ابزار صمیمیت
برقراری تفاهم
۴. استفاده از تقویت کننده ها:
تقویت کننده هرچیزی است که موجب افزایش فراوانی رفتار می گردد.
برخی از تاثیرات تقویت کننده ها بر روابط بین فردی، عبارتند از؛
افزایش تعامل و حفظ روابط
ابراز علاقه واقعی به افکار و احساس های طرف مقابل
لذت بخش ساختن تعامل
ایجاد گرمی و تفاهم
افزایش جذابیت فرد پاداش دهنده
افزایش عزت نفس طرف مقابل.فردی که پاداش می گیرد، احساس ارزشمند بودن می کند.
الف.تقویت کننده های کلامی
۱.تصدیق و تایید:کلمه هایی مانند"خب"،"بله"،"درسته"،"متوجه شدم"،"همین طوره"،موجب تصدیق و تایید صحبت های طرف مقابل می شود.
۲.تحسین و حمایت:تحسین،واکنشی فراتر از تصدیق یا تایید است.استفاده از عبارت هایی،مانند"افرین"،"چه جالب"و نظایر آنها،طرف مقابل را تشویق و حمایت می کند.
ب. تقویت کننده های غیر کلامی
۱.تقویت ژستی : حرکات دست ها و صورت،مثل لبخند زدن و تماس چشمی ،تقویت کننده های قوی هستند.برقراری تماس چشمی گامی ضروری برای شروع تعامل اجتماعی است و در هنگام گفت و گو می تواند نشانه توجه و علاقه باشد.
۲.تقویت مجاورتی: منظور از تقویت مجاورتی،اثرات تقویتی تغییر فاصله طرفین تعامل است.
۵.مهارت تفسیر پیام های غیر کلامی
مشاهده ی رفتار های غیر کلامی یا زبان بدن ، احساسات حقیق را لو میدهد.
بنابر این مشاهده پیام های غیر کلامی طرف مقابل،نقش مهمی در درک احساسات واقعی او توسط شنونده دارد.
تفسیر نشانه های غیر کلامی در بافت و زمینه وقوع آن ها، قابل درک است؛ به عبارتی هیچ حرکتی،به خودی خود،معنا ندارد و فقط در آن بافت و زمینه معنای خود را دارد.
انعکاس احساسات به فرستنده پیام چندین دستاورد دارد:
شما درست بودن برداشت های خود را در مورد احساسات فرد دیگر آزمایش می کنید.
به گویند کمک می کند تا آگاهی بیشتری از احساسات خود داشته باشد.
گوینده را برای صحبت در مورد احساساتش ، تشویق می کند.
این احساس را برای گوینده ایجاد می کند که درک شده است.
احساس تنهایی احتمالی را که گوینده تجربه می کند با پاسخی همدلانه کاهش می دهید.
اگر گوینده تصمیم به صحبت عمیق در مورد احساسات خود دارد ، با این کار باعث تخلیه هیجانی او می شوید.
زمانی که میان کلمات بیان شده و پیام های غیرکلامی، ناهماهنگی وجود دارد ، هر دو پیام را باید مهم دانست.
۶. مهارت ابراز وجود
الف.سلطه پذیری: افرادی که به شکل سلطه پذیری رفتار می کنند، به نیازها و حقوق خود، احترام نمی گذارند.
ب. پرخاشگری: گروهی نیز خواسته ها و عقایدشان را از طریق آسیب رساندن به دیگران و پرخاشگری ابراز می کنند.
ج. ابراز وجود: ابراز وجود، یعنی ،ملاحظه دیگران و در عین حال گرفتن حق خود.
کارکردهای ابراز وجود :
احساس ارزشمند بودن می کنیم.
جلوی پایمال شدن حقوق خود را می گیریم.
تقاضاهای نامعقول دیگران را رد می کنیم .
می توانیم از دیگران درخواست های معقولی کنیم .
با مخالفت های نامعقول دیگران ،برخورد درست و موثری میکنی
در هر موردی موضع خود را با اعتماد به نفس و آزادانه مطرح می کنیم .
و…
۶.شیوه های ابراز وجود
۱.ابراز وجود اساسی
۲. ابراز وجود همدلانه
۳.ابراز وجود افزایشی
۴.ابراز وجود از طریق رویارویی
۵.استفاده از پیام های سه بخشی
ارتباط گروهی
تعریف گروه
گروه ، عبارت است از دو یا چند نفر که به گونه ای با یکدیگر تعامل می کنند که هر یک دیگری را تحت تاثیر قرار دهد و خود نیز تحت تاثیر قرار گیرد.
گروه اجتماعی ،شامل دو یا بیشتر از افراد است که بر اثر کنش های متقابل اجتماعی به یکدیگر پیوند خورده اند و وحدت دارند.
به افرادی که به طور اتفاقی در مکانی جمع می شوند و با یکدیگر روابطی ندارند، مانند کسانی که در سالن انتظار ، منتظر سوار شدن به هواپیما هستند، گروه اطلاق نمی گردد . به این گونه تجمع ها انبوه جمعیت گفته می شود .
به طور کلی به مجموعه افرادی ،گروه اطلاق می گردد که پنج ویژگی داشته باشد:
۱.تعامل یا کنش متقابل
۲.ثبات و دوام: روابط بین اعضای گروه،باید نسبتا پایدار و مستمر باشد؛به عبارتی،عمری نسبی داشته باشد وبرای مدتی مشخص (هفته ها،ماه هاو حتی سال ها)تداوم داشته باشد.
۳.انگیزه و هدف های مشترک
۴.وابستگی متقابل
۵.همانند سازی آگاهانه اعضا با گروه:برای آن که مجموعه افراد به گروه تبدیل شود،لازم است همه افراد خود را عضور گروه بدانند و آگاهانه با گروه همانند سازی کنند.
تصمیم گیری گروهی:
این ارتباط دو موضوع مورد مطالعه قرار گرفته است که عبارتند از :
الف.قطبی شدن گروه: جیمز استونر ،در تحقیقی، یک رشته دوراهی های ساختگی طراحی نمود و از آزمودنی ها خواست، بگویند افرادی که بر سر دوراهی ها قرار گرفته اند، چه قدر می توانند خطر کنند.
وقتی افراد به طور گروهی تصمیم می گرفتند ، بیشتر احتمال داشت که بگویند مهندس برق، تصمیم خطرناک را خواهد گرفت تا زمانی که به طور انفرادی اظهار نظر می کردند. این پدیده را خطرپذیری می نامند .
قطبی شدن
منظور از قطبی شدن گروه، این است که تصمیم های گروهی در مقایسه با تصمیم های اولیه هریک از افراد گروه ،حالت افراط یا تفریط دارد ؛ یعنی ، موضوع اولیه افراد، پس از بحث و تبادل نظر در گروه ، تقویت می شود.
ب. تفکر گروهی: فشارهای شدید جهت همرنگی اعضا، پیامدهای نامطلوبی در پی خواهد داشت که یکی از این پیامدهای نامطلوب، تفکر گروهی است.
به اعتقاد ایروینگ جنیس، فشار درون گروهی، موجب از کار افتادن ذهن، عدم واقعیت آزمایی و عدم قضاوت های اخلاقی می شود .تفکر گروهی وقتی افراد اتفاق می افتد که اقلیتی از قبول دیدگاه ها و تصمیم گیری ها خودداری می کنند.
جنیس نشانه های بیمارگونه تفکر گروهی را به این شرح بیان کرده است:
۱. خطای ادراکی آسیب ناپذیری
۲. دلیل تراشی
۳.اعتقاد به حقوق اخلاقی بودن گروه خود
۴. دید قالبی درباره سایر گروه ها
۵.فشار برای همرنگی
انواع گروه ها
۱.گروه های نخستین و گروه های دومین: چارلز هورتن کولی ، گروه ها را به دو دسته گروه های نخستین و گروه های دومین تقسیم کرد .گروه های نخستین یا اولیه، گروه های کوچکی هستندکه در آن ها روابط افراد بسیار نزدیک، پایدار ،صمیمانه و چهره به چهره است .گروه های نخستین، همواره کوچک و محدود هستند.
گروه های دومین یا ثانویه، گروه های بزرگی هستند که حالت رسمی دارند و کمتر بر اساس عاطفه و صمیمیت هستند .
کسانی که در یک سازمان کار می کنند یا بازیکنان یک تیم ورزشی ، گروههای دومین محسوب می شوند.
۲.گروه های سازمان یافته و گروه های سازمان نیافته:
گروه هایی ک دارای سازمان و تشکیلات منظم هستند و اساسنامه
دارند،گروه های سازمان یافته نامیده می شوند.
۳.گروه های اساسی و گروه های غیر اساسی:
عضویت در بعضی گروه ها در زندگی فرد نقش اساسی دارد؛مانند:
خانواده و احزاب؛اما عضویت در بعضی گروه ها اهمیت چندانی در زندگی فرد ندارد؛مانند عضویت در شرکت تعاونی،تیم ورزشی و…
۴.گروه های باز و گروه های بسته:
گروه های باز گروه هایی هستند که عضویت در آنها به سادگی امکان می پذیرد و ورود و خروج از آنها تابع شرایط خاصی نیست.
درحالی که ورود به گروه های بسته از مقررات و شرایط خاصی تبعیت می کند و عضویت در آنها دشوار است.
۵:گروه های فشار:
گروه های فشار،به مجموعه ای از افراد اطلاق می شود که با به کارگیری خشونت و از طریق غیر قانونی در صدد تغییر اوضاع سیاسی به نفع قدرت مداران حامی خود می باشند.
۶.گروه های مرجع
گروه مرجع،به گروهی می گویند که فرد عضو آن نیست؛ولی ارزش ها و هنجار های آن گروه برای او پذیرفته شده و مقبول است.
ارتباط درون گروهی
دونوع ارتباط بین اعضای گروه وجود دارد:
ارتباط تکلیفی:
که به فعالیت های گروه مربوط می شود.
ارتباط روانی:
که به احساس ها، نگرش های افراد چگونگی رابطه ی آنها بایکدیگر ، اطلاق می شود.
بایوس(۱۹۵۰) یکی از روانشناسان اجتماعی به برسی تاثیر الگوهای ارتباط گروهی بر رفتار های اعضا پرداخت.به ۴ شبکه ارتباطی دست یافت.
چهار شبکه ارتباطی:
شکل دایره ای:
دارای ۵ کانال ارتباطی است ،ساختار آن متصل تر از سایر شکل هاست .
مرکزیت،یعنی تعداد کانال های مورد استفاده در موقیعت های مختلف،در شکل دایره ای کمتر است.
شبکه های ارتباطی زنجیره ای و وای شکل:
هردو منجر به سازمان متمرکز می شوند؛زیرا فرد مرکزی به صورت محور در خواهد آمد.
برعکس شبکه های دایره ای امکان ایجاد یک رهبر مسلط را تسهیل نمیکند.
شبکه ارتباطی چرخه ای:
قدرت کنترل زیادی به فردی که در مرکز قرار گرفته است میدهد.او می تواند با هر بک از چهار عضو دیگر ارتباط برقرار کند.