طرح درس، نکات آموزشی و روش تدریس
کتاب: علوم تجربی
پایـه: سوم دبستان
درس13: هر کدام جای خود(2)
طرح درس شماره1
هدف کلی
از دانش آموزان انتظار می رود در پایان درس با مهره داران و ویژگی های آنها آشنا شوند.
اهداف جزئی
آشنایی دانش آموزان با پرندگان و ویژگی های آنها
آشنایی دانش آموزان با خزندگان و ویژگی هایشان
آشنایی دانش آموزان با پستانداران و خصوصیاتشان
اهداف رفتاری
از دانش آموزان انتظار می رود در پایان درس:
با پوشش پستانداران آشنا شوند. (دانش)
با اندام تنفسی خزندگان و پرندگان آشنا شوند. (درک و فهم)
با نحوه دفاع در برابر دشمن و نحوه تولید مثل و مراقبت از فرزندان آشنا شوند. (درک و فهم)
روش تدریس و مدل کلاس
پرسش و پاسخ، مصاحبه و بحث گروهی
به صورت ردیفی و گروهی
رسانه های آموزشی
کتاب علوم سوم ابتدایی، فیلم آموزشی، تصاویر متفاوتی از جانوران مختلف، اسکلت ماهی، مو یا پشم انواعی از جانوران مهره دار، تعدادی کاربرگ، استفاده از تخته هوشمند برای آموزش.
برقرای ارتباط و ایجاد انگیزه
با انرژی وارد کلاس می شویم و با نام و یاد خدا بعد از حضور و غیاب و احوال پرسی با دانش آموزان و بررسی تکالیف درس را شروع می کنیم.
در صورت امکان می توان کارهای زیر را انجام داد تا در بچه ها علاقه و انگیزه ایجاد شود.
– آوردن اسکلت جانوران مختلف
– آوردن یک جانور کوچک (مثل خرگوش یا… )
– پخش کلیپ آموزشی یا یک فیلم کوتاه متناسب با درس
ارزشیابی اولیه
دانش آموزان با مطالب درس قبل آشنا هستند.. سوالاتی از درس قبل از دانش آموزان می پرسیم. (در مورد ماهی ها، دوزیستان و چگونگی زندگی یشان)
ارائه درس
می توانیم با یک تدریس که به روش زیر ارائه می کنید کلیه مطالب را همراه با دانش آموزانتان به صورت مقایسه ای ارائه دهیم. آنچه که ما برای تدریس نیاز داریم تصاویر 5 گروه مهره داران، پاکت به تعداد گروه ها اگر 30 دانش آموز داریم باید دانش آموزانمان را به 6 گروه 5 نفری تقسیم کنیم(به تعداد مهره داران) در هر پاکت تصویر یک جانور به نمایندگی از هر گروه قرار دهیم.
مثلا در پاکت شماره 1 تصویر یک گربه، یک عقاب، ماهی، وزغ، مار زنگی در پاکت شماره 2، یک سگ، یک کوبتر، کوسه، تمساح، سمند. و به این ترتیب پاکت ها را به تعداد دانش آموزان پر کنیم به هر گروه یک پاکت بدهیم یا روی میز آنها قرار دهیم. از آنها بخواهیم هر دانش آموزی بدون آنکه دانش آموزان دیگر متوجه شوند تصویر شوند یکی از عکس ها از پاکت بیرون بیاورد و آن را پنهان کند.
سپس هر دانش آموز ویژگی تصویر خود را برای هم گروهی هایش بیان کند تا آنها نام آن را حدس بزنند. مثلا کسی که تصویر مار دستش است می تواند بگوید دست و پا ندارد روی زمین می خزد نیش می زند و…
دانش آموزان باید بگویند مار این بازی را در کلاس ادامه می دهیم سپس بهترین گروه را که در ارائه مطلب پای تخته کلاس می آوریم و از آنها بخواهیم هر کدام از تصاویر حیوانات را برای کلاس بازگو کنند. سپس ما آن را پای تخته در یک جدول می نویسیم مثلا دانش آموزی که تصویر گاو در دستش است می گوید این حیوان بچه می زاید شیر می دهد چهار دست و پا دارد، از گوشتش استفاده می کنند و…
یا عقاب پرواز می کند تخم می گذارد گوشت خوار است و شما آن را در جدولی سازمان دهی می کنیم سپس زمانی که دانش آموزان آن را تشخیص دادند تصویر عقاب یا گاو را بالای هر گروه قرار می دهیم پس از آنکه دانش آموزان هر گروه حدس می زدند ما از آنها می خواهیم آنهایی که ویژگی 4 مشترک دارند در جدول چسبانده شود تا دانش آموزان با ویژگی هر گروه آشنا شوند.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
ساختار بدن و زندگی خزندگان و پرندگان را با هم مقایسه می کند. می توان از سوالاتی که به پیوست طرح درس موجود است جهت انجام ارزشیابی پایانی استفاده نمود.
پس از پایان تدریس، از روی متن درس خوانده شود و معلم توضیحات تکمیلی را بیان کرده و در نهایت درس یا کمک دانش آموزان جمع بندی می شود.
تعیین تکلیف
درباره پستانداران و مارها از منابع معتبر اطلاعات جمع آوری می کند و خلاصه منسجمی با ارجاع های مناسب از آن ارائه می کند.
چند سوال از متن درس طرح کرده و پاسخ آن را نوشته و با خود بیاورید.
طرح درس شماره2
هدف کلی
آشنایی فراگیران با مهره داران (خزندگان- پرندگان)
اهداف جزئی
1- آشنایی فراگیران با نحوه تنفس خزندگان و پرندگان
2- آشنایی فراگیران با نحوه تولیدمثل خزندگان و پرندگان
3- آشنایی فراگیران با محل زندگی خزندگان و پرندگان
4- آشنایی فراگیران با نوع پوشش خزندگان و پرندگان
اهداف رفتاری
1- فراگیران باید بتوانند دو مورد از ویژگی های خزندگان را بیان کنند. (دانستنی)
2- فراگیران باید بتوانند دو مورد از ویژگی های پرندگان را بیان کنند. (دانستنی)
3- فراگیران باید بتوانند در بین مهره داران خزندگان و پرندگان را تشخیص دهند. (مهارتی)
4- فراگیران باید نسبت به نحوه زندگی پرندگان و خزندگان کنجکاوی نمایند. (نگرشی)
5- فراگیران باید نسبت به نحوه زندگی پرندگان و خزندگان از خود علاقه نشان دهند. (نگرشی)
روش تدریس و مدل کلاس
روش تدریس اعضای تیم
دانش آموزان گروه بندی شده و در گروه های از پیش تعیین شده قرار بگیرند.
رسانه های آموزشی
تصاویر و ماکتی از پرندگان و خزندگان همراه با متن های از قبل آماده شده.
برقراری ارتباط و ایجاد انگیزه
سلام و احوالپرسی با دانش آموزان
حضور و غیاب دانش آموزان و بررسی وضعیت ظاهری و روحی آنها
دیدن تکالیف جلسه قبل
معلم با نصب تصاویری بر روی تابلو و همچنین نمایش ماکت ها به فراگیران و طرح سوال در رابطه با تصاویر در آنها ایجاد انگیزه می نماید.
ارزشیابی اولیه
1- مهره داران به چه جانورانی می گویند؟
2- چند نوع جانور مهره دار نام ببرید؟
3- تفاوت جانوران مهره دار و بی مهره در چیست؟
ارائه درس
مرحله اول: توضیحاتی در مورد خزندگان و پرندگان
* خزندگان جزو جانوران مهره دار می باشند که توسط شش تنفس می کنند. بدن آنها از پولک تشکیل شده است و در خشکی و آب زندگی می کنند. نحوه تولیدمثل آنها از طریق تخم گذاری می باشد مثل مار، سوسمار و لاک پشت
خزندگانی نیز در آب زندگی کنند مثل لاک پشت به دلیل این که آبشش ندارند جهت تنفس باید گاهی از آب خارج شوند.
* پرندگان نیز جزء مهره داران می باشند که از طریق شش تنفس می کنند و بدنشان از پر تشکیل شده است. پرندگان تخم گذارند و توسط منقاری که دارند تغذیه می نمایند.
مثل خروس، پنگوئن و پرستو. پرندگان از غذاهای گوناگونی تغذیه می کنند که بستگی به نوع آنها دارد، مثل دانه، حشرات، ماهی. پرندگان در خشکی زندگی می کنند.
مرحله دوم: معلم ابتدا فراگیران را به چند گروه تقسیم می کند که این تقسیم به صورت تصادفی بوده و با قرعه کشی معلم صورت می گیرد.
مرحله سوم: متن های مشخص شده را در اختیار اعضای گروه قرار داده تا هر فرد به صورت فردی قسمت مربوط به خود را مطالعه نماید تا برای سایر اعضای تیم تدریس کند. در این مرحله هر عضو می تواند از مطالب مربوط به خود خلاصه و نت برداری نماید.
مرحله چهارم: همه اعضایی که مسوول تدریس بخش مشترک هستند کنار هم قرار می گیرند تا درک خود را از موضوع مشترک به هم انتقال دهند و اشکالات خود را نیز رفع نمایند.
مرحله پنجم: در این مرحله هر عضو به تیم خود برگشته و تدریس بخش مربوط به خود را آغاز می کند. این کار توسط افراد انجام و کل مبحث توسط اعضای تیم تدریس می شود.
مرحله ششم: هر یک از شما فراگیران به سوالات زیر که از متن استخراج شده است جواب دهید.
1- کدام یک از جانوران خزنده است؟ ( الف- قورباغه ب- لاک پشت ج- مار د- ب- ج)
2- خزندگان و پرندگان چگونه تنفس می کنند؟
3- خزندگان و پرندگان چگونه تولیدمثل می کنند؟
4- دو نوع خزنده و پرنده را نام ببرید؟
5- بدن خزندگان و پرندگان از چه پوششی تشکیل شده؟
مرحله هفتم: در این مرحله معلم کلید سوالات را در اختیار فراگیران قرار داده تا برگه های خود و یا دوستانشان را تصحیح نمایند و همچنین معلم نیز در صورت نیاز برگه های فراگیران را تصحیح کند.
مرحله هشتم: در این مرحله نمرات فردی و گروهی روی جدولی نوشته و تجزیه و تحلیل می گردد.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
1- خصوصیات پرندگان را بیان کنید؟
2- خصوصیات خزندگان را بیان کنید؟
در پایان معلم به کمک فراگیران به جمع بندی مطالب پرداخته و درباره موضوع توضیح می دهد.
تعیین تکلیف
به سوالات آخر فصل پاسخگویی نمایید.
دانش آموزان در مورد پرندگان یا خرندگان تحقیق کنند. (اختیاری)
دانش آموزان در مورد پرندگان خانگی که در خانه دارند توضیحاتی سر کلاس ارائه دهد. (اختیاری)
نکات آموزشی و روش تدریس
* درس در یک نگاه
در ادامه درس قبل، دانش آموزان در این درس با برخی ویژگی های مهم خزندگان، پرندگان و پستانداران آشنا می شوند. ویژگی های خزندگان و پرندگان به صورت مقایسه ای با هم ارائه شده اند. این ویژگی ها شامل اندام تنفسی و حرکت، دفاع در برابر دشمن، پوشش بدن و نحوه تولید مثل و مراقبت از فرزندان است. دانش آموزان با ویژگی های گفته شده در پستانداران نیز آشنا می شوند. آنان درباره زندگی پستانداران، محل زندگی خود و نقش مفید مارها اطلاعات جمع آوری می کنند؛ ستون مهره های یک ماهی را مشاهده می کنند…
* هدف های پیامد محور
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند:
1- با مشاهده و جمع آوری اطلاعات متنوع و معتبر ساختار بدن و زندگی مهره داران را توصیف و مقایسه و به طور علمی آنها را طبقه بندی کنند.
2- نمونه های آشنای جانوران مهره دار را با معیارهای خودساخته و براساس ویژگی های آشکار، طبقه بندی کنند.
3- با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده و براساس ویژگی های جانوران مهره دار جدید را شناسایی کنند و به برخی از ویژگی های جانوران زیرگروه مهره داران اشاره کنند.
* وسایل و مواد لازم
عکس جانوران مختلف؛ اسکلت سالم ماهی دسترسی به کتاب و یا سایت مناسب برای جمع آوری اطلاعات امکان مشاهده انواعی از جانوران مهره دار در طبیعت.
* دانستنی های درس
خزندگان: تمساح ها، مارها، لاک پشت ها و سوسمارها (مارمولک ها) همه جزء گروه خزندگان اند. خزندگان پوستی محکم، پولک دار و خشک دارند که بدن آنها را در برابر خشکی و وارد آمدن ضربات محافظت می کند. تخم خزندگان پوسته دارد. خزندگان تخم ها را در جاهای محفوظ روی خشکی می گذارند و نوزاد با تنفس ششی از تخم خارج می شود. خزندگان آرواره های محکمی برای خرد کردن طعمه دارند. در بیشتر خزندگان امروزی پاها در پهلوی بدن قرار دارند و هنگام حرکت، شکم نزدیک به زمین قرار می گیرد. اما در بیشتر دایناسورهاو برخی از سوسمارهای امروزی پاهایشان در زیر بدن قرار گرفته است.
مارمولک خاکی جانوری چالاک و اصولاً شب فعال است و در کف پاها بالشتک هایی دارد که آن را قادر به حرکت روی دیوار و زیر سقف ها هم می کند. آفتاب پرست مارمولکی درخت زی است. بیشتر مارمولک ها در مناطق گرم و خشک زندگی می کنند چون در پوست خود غده ای ندارند. جمجمه مارها کاملاً متحرک است بنابراین آنها می توانند طعمه های بسیار بزرگ را ببلعند. انواعی از خزندگان آبزی مثل مارهای آبی و لاک پشت های آبی برای تنفس به سطح آب می آیند. در کشور ما انواع خزندگان از جمله بزمجه بیابانی که بزرگ ترین سوسمار ایران است، گاندو که نام محلی تمساح تالابی است زندگی می کنند.
پرندگان: پرندگان بعد از ماهی ها فراوان ترین مهره داران اند. ویژگی که پرندگان را از همه جانوران دیگر متمایز می کند داشتن پر است. در همه پرندگان اندام حرکتی جلویی (دست ها) به بال تبدیل شده که البته ممکن است به کار پرواز نیاید. پاها هم برای راه رفتن، شنا کردن یا قرار گرفتن روی شاخه ها سازگار شده اند. استخوان پرنده ها توخالی، سبک و در عین حال محکم است و دستگاه تنفسی کارآمد پرنده ها برای پروازهای طولانی مناسب است. پرندگان تخم گذارند. همه پرنده ها منقار شاخی دارند. شکل منقار پرنده با غذای آن سازگار شده است. پرندگان شکاری مثل عقاب طلایی که در ایران زندگی می کنند، منقاری مناسب برای پاره کردن گوشت دارند. پرندگان دانه خوار مثل کبوتر چاهی، منقاری مناسب برای جمع کردن دانه دارند. البته این پرندگان از حشرات نیز تغذیه می کنند.
پر: پر با وجود سبک بودن، بسیار بادوام، شکل پذیر و سخت است. بیشتر پرها سطح بدن پرنده را می پوشانند و آن را دوکی شکل می کنند. این پرها پوش پر نام دارند. پرهایی که از سطح بدن پرنده فراتر رفته و در پرواز به کار می آیند، شاه پر نام دارند. کرک پرها (کرک ها) پرهای نرم و ریزی اند که زیرپوش پرها پنهان اند و به پوست چسبیده اند. عمل آنها حفظ دمای بدن است. پر پرندگان به تدریج می ریزند.
پستانداران: در پستانداران گوناگونی شکلی از وال تا خفاش و زرافه را می توان دید. مو ویژگی خاص پستانداران است که برای حفاظت، استتار استفاده می شود. در برخی مثل فک و سمور آبی ماده ضد آب و شناور کننده دارد. در برخی پستانداران مثل وال موی محل پوزه به اندام حساس تبدیل شده و در جوجه تیغی به شکل سوزن درآمده است. برخی از پستانداران مثل پلاتی پوس تخم گذارند. البته نوزاد آنها از شیر مادر تغذیه می کند. گروهی از پستانداران مثل کانگرو، نوزادشان را درون کیسه روی شکم خود پرورش می دهند.
در اغلب پستانداران جنین در رحم مادر رشد می کند و پس از تولد از شیر مادر تغذیه می کند. اغلب پستانداران مثل دام ها روی چهار دست و پا راه می روند اما در گروهی از آنها مثل میمون ها اندام های حرکتی جلویی به دست و کف دست تبدیل شده که می توانند به کمک آنها اشیا را بگیرند. اغلب پستانداران دندان دارند که با نوع غذای آنها یعنی گیاهخواری یا گوشتخواری متناسب است. در میان پستانداران انواع آبزی مثل وال و دلفین وجود دارد. خفاش ها پستاندارانی اند که می توانند پرواز کنند. گروهی از پستانداران مثل سنجاب پرنده با استفاده از پوستی که در پهلوهایش دارد. در هوا سر می خورند. در کشور ما انواع مختلفی از پستانداران آبزی مثل وال و دلفین، فُک دریای خزر، خفاش های حشره خوار و میوه خوار، سنجاب، خرس و گوزن زندگی می کنند.
* فعالیت های یادگیری
در این درس ویژگی های دو گروه پرندگان و پستانداران به صورت مقایسه ای ارائه شده است. عقاب و مار هر کدام نماینده یکی از این گروه ها هستند که در طبیعت یکی شکار و دیگری شکارچی است و ممکن است بچه ها با آنها آشنا باشند. بنابراین ارتباط این دو جاندار به عنوان زمینه آغاز درس در نظر گرفته شده است. در واقع ویژگی های بدن هر جانور با شرایط محیطی که در آن زندگی می کند هماهنگ است. مثلاً عقاب می تواند از فاصله زیاد شکار را تشخیص دهد و به کمک بال های قوی بر سر آن فرود آید.
مار هم می تواند روی زمین بخزد تا از شکارچی فرار کند به علاوه مار خود را در میان گیاهان پنهان می کند. اینها نمونه هایی از موضوع هایی است که در گفتگوی آغاز درس می توانند مطرح شوند. علاوه بر آن عنوان این صفحه از فراز آسمان تا روی زمین به ویژگی های عقاب و مار اشاره می کند. برای درگیر کردن بیشتر ذهن بچه ها می توانید از عکس هایی که ویژگی های بدن عقاب و مار را بهتر نشان دهد، استفاده کنید.
در گفتگو کنید هدف این است که بچه ها سایر جانوران گروه خزندگان را در کنار مار قرار دهند. ممکن است بچه ها در این گروه به کرم هایی مثل کرم خاکی اشاره کنند. این موضوع را به عنوان یک موضوع قابل بحث و بررسی در نظر بگیرید و بچه ها با بررسی ویژگی های خزندگان و کرم خاکی تفاوت آنها را درک کنند. البته این موضوع در انتهای این درس مورد بررسی قرار می گیرد. به هر حال کرم خاکی ستون مهره ندارد پس اصلاً مهره دار نیست.
ویژگی های ملموسی هم مثل پولک است که کرم خاکی فاقد آن است. به هر حال پرسش دوم گفتگوی این صفحه هدفش توجه دادن بچه ها برای درک مفهوم خزنده است.
در گفتگوی کتاب، هر چه فهرست تهیه شده، جانوران بیشتری را شامل شود و دانش آموزان بتوانند علت قرار دادن جانوران در این فهرست را توضیح دهند، نشانگر این است که مفاهیم را بهتر درک کرده اند. به ویژه از بچه ها بخواهید نام محلی جانورانی را که می شناسند در این فهرست بنویسند.
در مشاهده کنید کتاب، بچه ها ممکن است پرنده های خانه، مزرعه، باغ وحش یا مرکز نگهداری پرندگان را مشاهده کنند. پرنده ممکن است با منقارش تکه های غذا را جدا کند و بخورد و از چنگال هایش برای نگهداری غذا استفاده کند. ممکن است با نوکش دانه ها را جمع کند یا یک حشره را شکار کند. پرهای قسمت های مختلف بدن پرندگان از نظر شکل و عمل متفاوتند. و موضوع غذا و انواع پرها هدف مشاهده این صفحه اند ولی البته دانش آموزان ممکن است به ویژگی های دیگر هم توجه کنند و مشاهدات خود را گزارش کنند.
اطلاعات جمع آوری کنید: هدف این فعالیت کمک به اصلاح یک برداشت نادرست است که جانوران را به دو گروه مفید مضر تقسیم می کند. معمولاً هر جانور بر جانوران دیگری که در زیستگاه زندگی می کنند. و نیز انسان ها تاثیر می گذارد و از آنها تاثیر می پذیرد. این امر در حفظ تعادل و سازمان طبیعت مهم است. مارها جانوران شکارچی هستند که برخی از آنها سمی اند. آنها جوندگان و حشراتی را که در میانشان آفت مزارع انسان وجود دارند را شکار می کنند. این کار مارها جمعیت جانوران گفته شده را کنترل و مزارع را نیز از خطر آفت ها حفظ می کند. مارها با شکار جانوران ضعیف و بیمار به سلامت محیط زیست کمک می کنند.
برخی از مارها با حفر تونل در خاک، آن را هوادهی کرده و کیفیت آن را برای رشد گیاهان بهبود می بخشند. دانشمندان تلاش می کنند از سم انواع مارها داروهای مختلفی را بسازند. مثلا داروهایی که فشار خون را کنترل می کنند، داروهای برطرف کننده لخته های خون و ترکیبات ضد سرطانی.
پستانداران: عنوان شیر، مو، پشم به اصلی ترین ویژگی های پستانداران اشاره می کند. در تصویرهای این صفحه این ویژگی ها نشان داده شده که می توانند موضوع گفتگوی دانش آموزان باشد. به علاوه بیان تجربه های شخصی دانش آموزان در این موارد، برای همه کلاس جالب و آموزنده است. به نظر می رسد بیشتر جانورانی که دانش آموزان با آنها سروکار دارند از گروه پستانداران باشند.
در این صفحه تهیه گزارش درباره زندگی آنها به عنوان جمع آوری اطلاعات از آنها خواسته شده است این گزارش می تواند شامل غذای جانور، محل زندگی طبیعی، چگونگی نگهداری از فرزند و نقش احتمالی آنها در زندگی انسان باشد.
در کتاب، روش های حرکتی متنوع پستانداران مورد توجه قرار گرفته است. پستانداران خشکی زی مثل ببر و اسب با چهار دست و پای خود حرکت می کنند. کانگرو به کمک پاهای عقبی خود پرش می کند. وال و فک به کمک باله های خود در آب شنا می کنند.
خفاش پستانداری است که بال پوستی دارد و پرواز می کند. البته تفاوت آن با پرندگان دراین است که پر ندارد. وال یک پستاندار است اگرچه ظاهری شبیه ماهی ها دارد ولی به بچه های خود شیر می دهد. پولک ندارد و برای تنفس به سطح آب می آید تا هوا را ذخیره کند.
ستون مهره ها: عنوان ستونی از مهره ها براساسی ترین ویژگی 5 گروه جانوران طرح شده در این دو درس، اشاره می کند. بچه ها می توانند به پشت خود دست بکشند و ستون مهره های خود را لمس کنند.
هدف از گفتگو کنید صفحه 107 جمع بندی درس هر کدام جای خود 1و 2 است. بچه ها در گروه های خود طرح این گفتگو را کامل می کنند. بچه ها باید دقت کنند که تنفس دوزیستان در مرحله نوزادی و بلوغ متفاوت است و یا اینکه برخی از پستانداران بال و یا باله هم دارند. فعالیت جمع آوری اطلاعات صفحه 107 قصد دارد درس مهره داران را با درس بی مهرگان سال آینده پیوند بزند و برای آن زمینه سازی کند.
برای ارزشیابی این درس علاوه بر آزمون های شفاهی و کتبی از آزمون های عملکردی به صورت ایستگاهی نیز طبق فعالیت های کتاب براساس موقعیت تدریس کلاس می توان استفاده کرد. آخرین فعالیت این درس نمونه سوال ارزشیابی است. نمونه های پرسش های ارزشیابی در کتاب کار دانش آموز ارائه شده است.
سوالات درس با جواب
1- جانوران مهره دار به چند گروه طبقه بندی می شوند؟ آنها را نام ببرید.
جواب: پنج گروه: ماهی ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران.
2- مار و مارمولک جزء کدام گروه از مهره داران هستند و چگونه حرکت می کنند؟
جواب: خزندگان، مار دست و پا ندارد و رود زمین می خزد امّا مارمولک دست و پای کوتاهی دارد و هنگام حرکت، شکمش روی زمین کشیده می شود.
3- پوشش بدن خزندگان چیست؟
جواب: روی بدن آنها را پولک های سختی پوشانده است.
4- خزندگان و پرندگان چگونه تنفُّس می کنند؟
جواب: با شُش.
5- مارها و پرندگان چگونه تخم هایشان را نگه می دارند؟
جواب: پرندگان معمولاً روی تخم هایشان می خوابند و برخی مارها دورِ تخم هایشان حلقه می زنند.
6- سخنی از رسول خدا (ص) درباره ی آزار ترساندن به حیوانات بنویسید.
جواب: کسی که گنجشک یا پرنده ای دیگر را به نا حق بکشد، در روز قیامت مورد باز خواست قرار می گیرد.
7- پستانداران چه ویژگی هایی دارند؟
جواب: بدن پستانداران از مو یا پشم پوشیده شده است، با شُش تنفُّس می کنند، بچه می زایند و به آنها شیر می دهند.
8- چند نمونه از پستانداران را نام ببرید.
جواب: روباه، خرگوش، خرس، سنجاب، شیر، گربه، گاو، گوسفند، بُز و شتر.
9- بدن پرندگان و پستانداران از چه چیزی پوشیده شده است؟
جواب: بدن پرندگان از پَر و بدن پستانداران از مو یا پشم پوشیده شده است.
10- چرا ماهی ها را مهره دار می نامند؟
جواب: چون ماهی ها در پشت خود تعدادی مهره دارند که پشت سرهم قرار گرفته اند و ستون مهره را تشکیل داده اند.
11- خفّاش جزء کدام گروه از مهره داران است و چگونه حرکت می کند؟
جواب: پستانداران، به وسیله ی بالهایش پرواز می کند.
12- وال جزء کدام گروه از مهره داران است و در کجا زندگی می کند؟
جواب: پستانداران، در آب.
13- لاک پشت دریایی چگونه تنفُّس می کند؟
جواب: با شُش.
14- کدام یک از این جانوران تخم می گذارند و کدامیک بچّه می زایند؟
جواب: مار، خفّاش، عقاب، قورباغه و فُک (مار، عقاب و قورباغه تخم می گذارند و خفّاش و فُک بچه می زایند. )
15- کدام یک از این جانوران با شُش و کدام یک با آبشُش تنفُّس می کنند؟
جواب: شترمرغ، وال، بچه قورباغه، مار و ماهی (شتر مرغ، وال و مار با شُش تنفُّس می کنند و بچه قورباغه و ماهی با آبشُش می کنند. )