علوم سوم دبستان
درس دوازدهم
جانوران در جاهای مختلف زندگی می کنند.
دانش آموزان تصویر انواع جانوران را با خود به کلاس آورده اند. آنها می خواهند جانوران را با توجّه به محلّ زندگی شان طبقه بندی کنند.
آنها می توانند جانداران را در 4 گروه جانورانی که در آب زندگی می کنند، جانورانی که در خشکی زندگی می کنند، و جانورانی که زیر زمین و حتی جانورانی که هم در خشکی و هم در آب زندگی می کنند، طبقه بندی می شوند.
جانوران آبزی
جانوران خشکی زی
جانوران زیر زمین
جانوران آبزی و خشکی زی
چرا جانوران در محل های مختلف زندگی می کنند؟
جانوران با توجه به نیازهایشان مثل نوع غذا ، نوع پوشش بدن و … در جاهای مختلف زندگی می کنند.
معمولاً جانوران در جایی زندگی می کنند که در آنجا می توانند نیازهایشان را به خوبی برطرف کنند.
به فرزند خود کمک کنید تصویر تعدادی جانور را تهیه کند و به کلاس ببرد.
غوّاصی در آب
ما به کمک شش هایمان نفس می کشیم.
غوّاص ها برای رفتن به زیر آب لباس مخصوصی می پوشند و کپسول هوا را به خود وصل می کنند.
چرا غوّاص در زیر آب به کپسول هوا نیاز دارد؟
چون انسانها در قفسه ی سینه ی خود اندامی به نام شش دارند و برای نفس کشیدن از اکسیژن درون هوا استفاده می کنند و نمی توانند از اکسیژن درون آب استفاده کنند. به همین دلیل هنگام ورود به آب های عمیق برای مدّت طولانی، باید کپسول هوا همراه خود داشته باشند.
وسایل لازم: بطری شیشه ای باریک و دَردار، شیلنگ باریک، سرنگ بدون سوزن
1. به کمک معلّم در بطری را مثل تصویر سوراخ کنید.
2. تکّه ی کوچکی از شیلنگ را ببرید و از سوراخ در بطری عبور دهید.
3. مثل تصویر انتهای سرنگ را به درون شیلنگ فرو کنید.
4. مثل تصویر ٤ درون بطری و سرنگ آب بریزید. بطری باید از آب پر باشد.
5. در بطری را محکم ببندید و آن را مثل تصویر ٥ نگه دارید.
6. اکنون دسته ی سرنگ را بکشید؛ چه اتّفاقی می افتد؟
حباب های هوا بر روی بدنه ی داخلی بطری پدید می آیند این نشان می دهد که در آب هوا وجود دارد.
1
5
4
3
2
آیا در آب، هوا وجود دارد؟ بله
ماهی ها به جای شش، آبشش دارند و از هوای درون آب تنفّس می کنند.
آب
ماهی ها می توانند در رودخانه ها، دریاها، اقیانوس ها و حتّی یک تُنگ کوچک آب زندگی کنند.
بدن اغلب ماهی ها را پولک پوشانده است. پولک از بدن ماهی محافظت می کند. ماهی با باله هایش در آب شنا می کند. ماهی با حرکت دادن دم، خود را به جلو می راند. لغزنده بودن روی بدن ماهی به حرکت آن کمک می کند.
بچّه ماهی ها درون آب از تخم خارج می شوند. آنها در آب رشد می کنند و بزرگ می شوند.
ماهی ها چه غذاهایی می خورند؟
بعضی ماهی ها گوشت خوارند؛ مثل بعضی ماهی های بزرگ که از ماهی های کوچکتر تغذیه می کنند. بعضی ماهی ها گیاه خوارند؛ مثل بعضی ماهی های آب شیرین که از گیاهان آبزی و جلبک ها استفاده می کنند. بعضی ماهی ها که دهان مکنده دارند مثل ماهی کپور، موادّ کف آب را که شامل جلبک ها و بی مهرگان آبزی است، می خورند. بچّه ماهی ها هم بیشتر از جانوران ذرّه بینی و کوچک مثل پلانکتون ها تغذیه می کنند.
شگفتی های آفرینش
در سواحل جنوبی کشورمان ماهی هایی زندگی می کنند که می توانند با باله های
بزرگ خود از آب بیرون بیایند و مدّتی در هوا بپرند. در جنوب کشور به این نوع ماهی، ماهی بالی هم می گویند.
مهد کودک آبی
تخم قورباغه در آب رشد می کند و به بچّه قورباغه تبدیل می شود. بچّه قورباغه ها در آب رشد می کنند.
احمد و خانواده اش به گردش در طبیعت رفته بودند. احمد تعدادی بچّه قورباغه از
آب گرفت و با احتیاط درون ظرفی قرار داد. او امروز آنها را به کلاس آورده است تا
دانش آموزان بچّه قورباغه ها را مشاهده کنند.
در حال گرفتن بچه قورباغه
بچّه قورباغه ها چه شباهت ها و چه تفاوت هایی با ماهی ها دارند؟
شباهت ها: بچّه قورباغه ها مانند ماهی دارای دم و باله هستند، در آب زندگی می کنند و از هوای درون آب به وسیله ی آبشش تنفس می کنند.
تفاوت ها: پوست بدن بچّه قورباغه ها مرطوب و برهنه است. دمشان کوتاه است، سر بزرگ دارند و قسمتی از عمر خود را در آب و قسمتی دیگر را بیرون آب می گذرانند. امّا ماهی ها تمام عمر خود را در آب می گذرانند و پوشش بدن آنها پولک است.
وقتی بچّه قورباغه ها بزرگ می شوند، تغییر می کنند؛ یعنی باله ها و آبشش ها و دمشان از بین می رود و به جای آنها در بدنشان شش و دست و پا ساخته می شود. پس از اینکه این تغییرات دربدن آنها صورت گرفت، قورباغه ها می توانند روی خشکیِ کنار برکه ی آب زندگی کنند. دانشمندان قورباغه ها و جانورانی مثل آنها را گروه دوزیستان می نامند.
به کمک پدر و مادر بچّه ها، تعدادی بچّه قورباغه تهیه کنید و حتماً پس از مشاهده،آنها را به محلّ زندگی شان برگردانید.
معمولاً دوزیستان در جاهایی که آب باشد زندگی می کنند تا پوست بدنشان همیشه مرطوب باشد. در شکل های زیر انواعی از آنها را که در کشور ما زندگی می کنند، می بینید.
سمندر
وزغ
قورباغه
درباره ی زندگی یک جانور دوزیست که در کشور ما زندگی می کند، گزارش تهیه کنید.
به فرزند خود کمک کنید تا درباره ی یک دوزیست اطّلاعات جمع آوری کند.
چرخه زندگی قورباغه
دو زیستان هم در آب و هم در خشکی زندگی می کنند
مرحله اول زندگی قورباغه در آب تخم می گذارد، بعد از تخم بیرون می آید و تبدیل به بچه قورباغه کوچکی می شود که در آب زندگی می کند. بعد دست و پا در می آورد، بزرگ تر می شود و دمش کم کم کوچک می شود و بعد دمش از بین می رود و بیرون از آب دیگر می تواند نفس بکشد، و در نهایت پوستش به شکل یک قورباغه بالغ درمی آید.
شگفتی های آفرینش
در برخی از جاهای کشور ما نوعی وزغ زندگی می کند که پاهایش برآمدگی شبیه بیل کوچک دارد. جانور با پاهایش حفره ای را در خاک درست می کند و می تواند ماه ها زیر خاک مرطوب بیابان زنده بماند. وقتی باران ببارد، جانور از خاک بیرون می آید.
شهر تاریخی گمیش تپه- گلستان
موفق و پیروز باشید