طرح درس و روش تدریس
کتاب: علوم تجربی
پایـه : چهارم
درس13 : زیستگاه
طرح درس شماره1
هدف کلی
آشنایی با زیستگاه و زنجیره ی غذایی
اهداف جزئی
دانش آموز…
با ویژگی های موجود زنده و موجود غیر زنده آشنا شود.
مفهوم زنجیره غذایی و شبکه غذایی را درک کند.
مفهوم زیستگاه را درک کند.
چند نمونه زنجیره غذایی مثال بزند.
چند نمونه زیستگاه مثال بزند.
اهداف رفتاری
دانش آموز…
به حفظ زیستگاه ها علاقه نشان دهد و پیشنهاداتی ارائه دهد.
محیط زیست های گوناگون را شناسایی کند و از عوامل زنده و غیر زنده آنها فهرست برداری کند.
مثال های برای انواع زیستگاه مطرح کند و راهکارهایی برای حفاظت از آنها ارائه نماید.
فعالیت های مقدماتی
معلم با رویی گشاده وارد کلاس می شود و سلام و احوال پرسی می کند.
معلم: سلام بچه ها حالتون خوبه؟ لبا خندونه؟
دانش آموزان: سلام، بللللله
معلم حضور و غیاب کرده و به وضع ظاهری دانش آموزان توجه می کند.
بعد از حضور و غیاب معلم تکالیف جلسه قبل دانش آموزان را مشاهده می کند.
روش تدریس و مدل کلاس
گروهی، پرسش و پاسخ، حل مساله
در صورت امکان کلاس در حیاط مدرسه و نزدیک باغچه ها تشکیل گردد. بهتر است دانش آموزان را در گروه های از پیش تعیین شده اطراف باغچه قرار داده تا بتوانند فعالیت ها و آزمایشهای لازم را به راحتی انجام دهند.
ابزار و رسانه های آموزشی
کتاب، تابلو، مقداری خاک باغچه، قاشق یک بار مصرف، یک ظرف گود، ظرف آب، در صورت امکان آکواریومی که درونش ماهی باشد، پوسترهای زنجیره ی غذایی و شبکه ی غذایی
آمادگی و ایجاد انگیزه
همین که دانش آموزان را به خارج از کلاس برده و کلاس درس را کنار باغچه ها تشکیل می دهیم خود به خود در بچه ها علاقه و انگیزه ایجاد می شود. البته می توان ابتدا یک کلیپ از درس نشان بچه ها داد سپس آنها را به حیاط برد.
ارزشیابی اولیه
از دانش آموزان می خواهیم چیزهای که اطرافشان می بینند را نام برده یا آن را لیست کنند. بچه ها را به گونه ای هدایت می کنیم که علاوه بر اشیاء، موجودات زنده را نیز نام ببرند.
اینک از برخی از دانش آموزان می خواهیم چیزهای که نوشته اند را نام ببرند. اکنون از آنها می پرسیم. به نظرتون:
– کدام یک از چیزهای که گفتید زنده است و کدام غیر زنده اند؟
– کدامیک غذا می خورد، کدامیک غذا نمی خورند؟
– کدامیک یک رشد می کنند و کدامیک رشد نمی کنند؟
ارائه درس
ابتدا به دانش آموزان می گوییم در گروه های مربوطه قرار بگیرند. سپس می گوییم به اطراف خود نگاه کنند و چند موجود زنده که می بینید را در یک کاغذ بنویسید و بگویید آن موجود در کجا قرار گرفته و چه غذایی می خورد.
دانش آموزان پس از بحث و گفتگو جدول مربوطه در فعالیت را تکمیل کنند. نماینده هر گروه نحوه فعالیت، مشاهدات و نتایج خود از فعالیت ها را برای همه بازگو می کند.
پس از انجام فعالیت و بررسی آن نوبت به جمع آوری اطلاعات می باشد. گروه ها با هم همفکری کرده و جدول قسمت جمع آوری اطلاعات را تکمیل می کنند. اینک مسئله زیر را مطرح کرده و از بچه ها می خواهیم به دقت به نحوه انجام آزمایش توجه کرده و…
بیان مسئله: اگر مقداری آب روی خاکی که درون آن کرم وجود دارد بریزیم چه اتفاقی می افتد؟ چرا؟
معلم آزمایش را در حضور دانش آموزان انجام می دهد. بچه ها مشاهده می کنند که کرم ها برای تنفس از خاک بیرون می آیند. ممکن است انجام این آزمایش زمان زیادی ببرد و حتی ممکن است به آنچه مد نظمان است نرسیم. پس بهتر است چند تصویر در این زمینه آماده کرده و به بچه ها نشان داد.
اکنون معلم به بچه ها می گوید به تصاویر کتاب نگاه کنند. پس از اینکه بچه ها خوب به تصاویر نگاه کردند، معلم توضیحات لازم در مورد زنجیره ی غذایی، شبکه ی غذایی و… را بیان می کند.
نکته مهم این است که دانش آموزان باید درک کنند رابطه زنجیره ی غذایی چگونه است و چگونه باید با فلش نشانش داد. همچنین دانش آموزان باید به مفهوم شبکه غذایی و ارتباط بین آنها پی ببرند. سپس از روی کتاب خوانده شود و معلم توضیحات تکمیلی بیان شود.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
سوالات زیر به عنوان ارزشیابی تکوینی در حین اجرای تدریس پرسیده می شود.
– موجودات زنده چه ویژگی هایی دارند؟
– گیاه خواران و گوشت خواران چه جانورانی هستند؟
– به چه جانورانی همه چیزخوار می گویند؟
– زنجیره غذایی چیست؟
– زیستگاه چیست؟
– انسان ها چگونه زیستگاه های طبیعی را تغییر می دهند؟
– نقش انسان در حفظ یا تخریب زیستگاه چیست؟
جهت جرای ارزشیابی پایانی می توان دو سوال زیر را مطرح کرد و به همه دانش آموزان گفت پاسخ آن را به صورت انفرادی روی کاغذ نوشته و تحویل دهند.
– مفهوم زنجیره غذایی را بیان کرده و برای آن مثالی بزنید.
– مفهوم زیستگاه را بیان کرده و برای آن مثال بزنید.
جهت جمع بندی، برخی از دانش آموزان را به صورت داوطلب صدا زده تا خلاصه درس را بیان کنند. معلم نواقص و اشکالات احتمالی آنها را بیان کرده و در نهایت درس را با کمک دانش آموزان جمع بندی می کند.
تعیین تکلیف
چند نمونه موجود زنده در محیط اطراف زندگی خود مثال زنده و غذایی که می خورند را نام ببرید.
یک زنجیره غذایی رسم کرده و به کلاس ارائه دهید.
هر گونه پیشنهادی برای حفاظت از زیستگاه دارید؛ بنویسید.
طرح درس شماره2
هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با زیستگاه
اهداف جزئی
آشنایی دانش آموزان با مفهوم زیستگاه
آشنایی دانش آموزان با زیستگاه های موجودات زنده
آشنایی با انواع زیستگاه
روش تدریس و مدل کلاس
حل مسئله، پرسش پاسخ، سخنرانی، نمایشی
به صورت گروهی در کلاس می نشینند.
ابزار و رسانه های آموزشی
کتاب، تابلو وایت برد، مقداری خاک باغچه، قاشق یک بار مصرف، یک ظرف گود، ظرف آب
آمادگی و ایجاد انگیزه
سلام و احوالپرسی، حضور و غیاب، بررسی سلامت جسمی و روحی دانش آموزان.
ارزشیابی اولیه
با روش پرسش پاسخ از درس گذشته را از دانش آموزان می پرسم و مطالب مهم را یادآوری می کنم. با پرسش های مشخص میزان آشنایی دانش آموز را نسبت به بحث می سنجیم.
ارائه درس
مرحله اول بیان مسئله: ابتدا با طرح یک پرسش دانش آموزان را به چالش می کشانیم. اگر مقداری آب روی خاکی که درون آن کرم وجود دارد بریزیم چه اتفاقی می افتد؟ چرا؟
مرحله دوم جمع آوری اطلاعت و داده ها: سپس بچه ها را به 3 گروه تقسیم می کنم و از هر گروه یک دانش آموز را انتخاب کرده و از آن ها می خواهیم با گردش در فضای باز (باغچه مدرسه)، مقداری خاک باغچه تهیه کنند و به کلاس بیاورند.
مرحله سوم فرضیه سازی: مقداری آب را روی خاک باغچه می ریزیم و بچه ها در گروه مشورت می کنند و پیش بینی می کنند چه اتفاقی برای کرم ها می افتد.
مرحله چهارم آزمودن فرضیه: از دانش آموزان می خواهیم آزمایش را در گروه های خود انجام دهند و به دقت مشاهده کنند که چه اتفاقی می افتد و مشاهدات خود را ثبت کنند.
مرحله پنجم نتیجه گیری، تعمیم و کاربرد: از گروه ها می خواهم مراحل انجام دادن کار و فرضیه خود را بیان کنند و نتایجی را که بدست آورده اند مطرح کنند و بقیه دانش آموزان نظر خود را بیان کنند همه ی گروه ها گزارش خود را ارائه می دهند و در نهایت دانش آموزان به این نتیجه می رسند که وقتی آب روی خاک می ریزیم کرم ها از خاک بیرون می آیند. سپس به بچه ها توضیح می دهیم که این خاک برای کرم خاکی یک زیستگاه است و آن ها را با مفهوم زیستگاه آشنا می کنیم. درباره ی زیستگاه های مختلف صحبت می کنم و آن ها را به تصاویر صفحه مربوطه در کتابشان ارجاع می دهم و از آن ها می پرسم:
زیستگاه ماهی کجاست؟
زیستگاه پروانه کجاست؟ و… (از آن ها می خواهیم با توجه به تصاویر به این سوالات پاسخ دهند. )
سپس با پخش یک فیلم درباره ی آلودگی محیط زیست و در پایان درباره نقش انسان در حفظ یا تخریب زیستگاه گفت و گو می کنیم. سپس درباره ی آلودگی زیستگاهها توسط انسان ها یک کلیپ پخش می کنم و از بچه ها می خواهم در گروه های خود مشورت کنند و هر گروه روی یک کاغذ راهکارهایی برای حفاظت از زیستگاه ها را یادداشت کند و سرگروه ها این مطالب را در کلاس بخوانند و درباره ی مطالب خوانده شده با بچه ها بحث می کنیم.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
برای ارزشیابی مستمر، در حین درس سوالاتی را از دانش آموزان می پرسم تا از یادگیری آن ها اطمینان حاصل نمایم.
از جمله:
– زیستگاه کرم خاکی کجاست؟
– زیستگاه ماهی کجاست؟
ارزشیابی پایانی و جمع بندی: تعدادی کارت را که از قبل آماده کرده ام روی تابلو می چسبانم و از دانش آموزان می خواهم مفاهیم مرتبط را به هم وصل نمایند. روی کارت ها تعریف زیستگاه و انواع زیستگاه، موجوداتی که در آن زیستگاه ها زندگی می کنند نوشته می شود.
تعیین تکلیف
از دانش آموزان می خواهیم هرکدام درباره ی یک زیستگاه، ویژگی های آن، موجوداتی که در آن زندگی می کنند و راه های حفاظت از آن دو بند بنویسند.
طرح درس شماره3
هدف کلی
آشنایی با موجودات زنده و غیر زنده و چگونگی زندگی آنها
اهداف جزئی
دانش آموزان پس از پایان تدریس باید:
– بتوانند موجود زنده را تعریف کنند.
– موجودات غیر زنده را تعریف کنند.
– چند نوع موجود زنده نام ببرند.
– چند نمونه موجود غیر زنده نام ببرند.
– در فعالیت های کلاسی شرکت کنند.
– در حل و پرکردن جداول کتاب فعال باشند
– نسبت به یادگیری درس رغبت نشان دهند.
روش تدریس و مدل کلاس
گردش علمی، پرسش و پاسخ و مشاهده
آمادگی و ایجاد انگیزه
برای ایجاد انگیزه بچه ها را به فضای سبز مدرسه برده و در مورد چیزهایی که در فضای سبز می بینند صحبت کرده.
ارزشیابی اولیه
ارزشیابی ورودی:
– چند گیاه بدون دانه نام ببرند.
– قسمت های مختلف یک گل را نام ببرند.
– از راه های محافظت از گیاهان چند مورد را مثال بزنند.
ارزشیابی تشخیصی:
– بچه ها کیا حیاط خونشون باغچه داره؟
– تا حالا به باغچه توی حیاط خونتون دقت کردین؟
– تا حالا به گل کاری توی بلوارا و میدونای شهر دقت کردین؟
– چی دیدین توشون؟
ارائه درس
معلم بعد از سلام و احوال پرسی حضور غیاب را انجام داده و سپس ارزشیابی ورودی و تشخیصی را انجام داده سپس برای ایجاد انگیزه و ورود به مبحث درس از بچه ها می خواهد که کتاب و مداد خود را بردارند تا به گردش علمی بروند. وقتی به فضای سبز رفتند از آنها می خواهیم دو دقیقه محیط اطراف خود را به خوبی مشاهده کنند و سپس سوالاتی درمورد چیزهایی که دیده اند می پرسیم اینکه چه چیزهایی دیده اند؟ آیا جان دار بوده اند یا بی جان؟
سپس از آنها می خواهیم که مشاهدات خود را به دو گروه جاندار و بی جان تقسیم کنند و در مرحله آخر بگویند که موجودات زنده ای را که نوشته اند هر کدام از چه چیزی تغذیه می کنند.
ارزشیابی پایانی و جمع بندی
برای نتیجه گیری از مباحث گفته شده از آنها می خواهیم که هر دو دانش آموز مطالبی را که یاد گرفته اند برا هم تکرار کنند و به هم امتیاز از یک تا پنج بدهند.
برای نتیجه گیری از آنها می پرسیم که موجودات زنده و غیر زنده چه شباهت و تفاوت هایی دارند؟ که اگر جواب این سوال را بتوانند بدهند یعنی به درک درستی از درس رسیده اند.
تعیین تکلیف
اسم موجودات زنده ای را که درفضای خانه خود می بینند را بنویسند و به کلاس بیاورند.
نکات آموزشی و روش تدریس
* اهداف یادگیری
از دانش آموزان انتظار می رود، در فرایند آموزش این درس بتوانند با انجام فعالیت های گوناگون با مفهوم زیستگاه و انواع روابط غذایی موجودات زنده با یکدیگر و نقش هر موجود زنده در این روابط آشنا شوند.
* پیامدهای درس
از دانش آموزان انتظار می رود پس از پایان این درس بتوانند ارتباط متقابل موجودات زنده با یکدیگر و محیط غیرزنده را شناسایی و بررسی کنند و برای حفظ زیست گاه های مختلف راه حل ارائه دهند.
* دانستنی های درس
یکی از شاخه های علم زیست شناسی، بوم شناسی است. در این علم، به مطالعه روابط بین موجودات زنده و محیط پیرامون آنها که شامل عوامل زنده و غیرزنده است پرداخته می شود. اکوسیستم به مجموعه موجودات زنده و محیط زندگی آنها گفته می شود.
عوامل غیرزنده محیط زندگی موجودات زنده شامل دما، آب، نور، خاک، فشار و گازهاست. موجودات زنده ای که در یک اکوسیستم زندگی می کنند دارای مکانی به نام زیستگاه هستند که محیط زندگی آنان است. مثلا رودخانه، دریا، جنگل، بیابان و حتی یک گلدان یک زیستگاه است. هر یک از موجودات زنده در زیستگاه خود نقش ویژه ای دارند.
از آنجا که همه موجودات زنده برای فعالیت های خود نیازمند انرژی هستند، بایستی این انرژی را خوردن غذا ها بدست بیاورند. در میان موجودات زنده برخی قادر به ساختن غذای مورد نیاز خود هستند ولی بعضی دیگر باید این غذا را از خوردن موجودات زنده دیگر یا غذایی که بوسیله آنها تولید می شود، بدست بیاورند. از اینرو عدهای از موجودات زنده که می توانند غذای مورد نیاز خود و سایر جانداران را بسازند، تولید کننده نام دارند. گیاهان سبز که با داشتن سبزینه، نور، آب و مواد معدنی عمل فتوسنتز را انجام می دهند از تولید کننده ها هستند. بعضی از باکتری ها هم با داشتن سبزینه یا برخی رنگیزه های دیگر می توانند غذای مورد نیاز خود و دیگر موجودات زنده را بسازند. پس نقش گیاهان سبز در زیستگاه، تولیدکنندگی است.
دسته ای از موجودات زنده که توانایی تولید غذای خود را ندارند، نقش مصرف کنندگی دارند. این موجودات زنده، غذای خود را از طریق تولید کننده ها تامین می کنند. جانوران از مصرف کننده ها هستند. بعضی از جانوران از گیاهان تغذیه می کنند که به آنها مصرف کننده های گیاه خوار گویند. عده ای از جانوران از جانوران دیگر تغذیه می کنند که به آنها مصرف کننده های گوشتخوار می گویند. در این میان دسته ای از مصرف کننده ها هم مانند انسان، هم از گیاهان و هم از جانوران استفاده غذایی می کنند.
به رابطه غذایی بین موجودات زنده زنجیره غذایی می گویند. در یک زنجیره غذایی همیشه اولین حلقه را یک تولید کننده و بقیه حلقه ها را مصرف کننده ها تشکیل می دهند. مثال:
گیاه سبز خرگوش روباه
به ارتباط بین چند زنجیره غذایی شبکه غذایی گفته می شود. جانورانی که می توانند از چند زنجیره غذایی استفاده کنند، در یک شبکه غذایی وارد می شوند و در این صورت شانس این را دارند که چنانچه یک منبع غذایی در یک زنجیره غذایی آنها از بین برود، از منابع غذایی زنجیره های دیگر غذایی بهره مند شوند.
دسته سوم موجودات زنده را تجزیه کننده گویند که از تجزیه موجودات زنده دیگر غذای خود را تامین می کنند، مانند باکتری ها و بعضی از قارچ ها. از سویی می توان تجزیه کننده ها را خود نوعی مصرف کننده نیز به شمار آورد و از اینرو در یک زنجیره غذایی آنها را نشان نمی دهند. به نظر می رسد نقش موجودات تجزیه کننده از دو دسته تولید کننده و مصرف کننده اهمیت بیشتری داشته باشد. زیرا آنها با عمل
تجزیه مواد را به طبیعت باز می گردانند و گیاهان سبز می توانند با استفاده از این مواد عمل غذاسازی یا فتوسنتز را انجام دهند.
* راهنمای آموزش
آمادگی از قبل: آموزش این درس را می توان به زمانی از سال تحصیلی موکول کرد که امکان گردش در فضای باز وجود داشته باشد. در این درس دانش آموزان با انجام فعالیت های گام به گام در نظر گرفته شده، به یادگیری مفاهیم مورد نظر می پردازند.
در این درس ابتدا یک موقعیت برای شروع آموزش در نظر گرفته شده است. همچنین دانش آموزان می توانند با مشاهده تصویر عنوانی و با راهنمایی معلم خود، دو جدول مربوطه در کتاب را تکمیل کنند.
جمع آوری اطلاعات: دانش آموزان در مورد غذای جانورانی که در بوستان مشاهده کرده اند، اطلاعات جمع آوری می کنند. سپس با مفاهیم گوشت خوار، گیاه خوار و همه چیزخوار آشنا می شوند.
فعالیت: با مشاهده طرح و روابط موجود در آن دانش آموزان بیان می کنند که گنجشک می تواند از کرم خاکی و دانه گیاه تغذیه کند. روباه و گربه نیز می توانند از گنجشک تغذیه کنند.
فکر کنید: دانش آموزان باید به روابط غذایی موجود در تصاویر دقت داشته باشند. در تصویر1 شیر از گاو وحشی به عنوان غذا استفاده می کند. در تصویر2 ماهی ها از گیاهان آبزی و ذرات ریز گیاهی که در آب موجود است تغذیه می کنند.
فکر کنید: در تصویر پنج زنجیره غذایی قابل مشاهده است. در پاسخ به سوال دوم این قسمت، با توجه به این که شاهین از چند زنجیره غذایی بهره می برد، در صورت از بین رفتن موش ها می تواند به حیات خود ادامه دهد.
فعالیت: دانش آموزان با توجه به آنچه که در سال های پیش آموخته اند، پیش بینی خواهند کرد که کرم ها از خاک بیرون می آیند. زیرا آنها می دانند که آب جای منافذ موجود در خاک را می گیرد و این منافذ خالی از هوا خواهند شد. پس کرم های خاکی برای آن که خفه نشوند از خاک بیرون می آیند.
گفت و گو: دانش آموزان پس از تبادل نظر با همکلاسی های خود به این نتیجه خواهند رسید که با توجه به شرایط محل زندگی و نوع تغذیه ماهی در آب رودخانه، دریا و اقیانوس، ببر در جنگل و عقاب در کوهستان زندگی می کنند. در پاسخ به سوال دوم این قسمت، دانش آموزان با توجه به اطلاعاتی که از جانوران بومی استان یا منطقه خود جمع آوری کرده اند پاسخ های متفاوتی می دهند. زیرا هر جانوری با شرایط خاصی سازش داشته و از این نظر در همان جا به زندگی و تغذیه می پردازد.
فکر کنید: با توجه به این که هر زیستگاه دارای عوامل زنده و غیرزنده است و عوامل زنده شامل گیاهان و جانوران است، از سویی نقش هر جانور به عنوان تولید کننده، مصرف کننده گیاه خوار و یا گوشت خوار مشخص است، پس بوستان و باغچه هر کدام یک زیستگاه هستند.
گفت و گو: با توجه نقش مفید یا مضر انسان در زیستگاه ها به جز تصویر اول، دانش آموزان به دخالت انسان در زیستگاه پی خواهند برد. گرچه این چهار تصویر نقش انسان در تخریب و تصویر اول نقش او را در حفظ زیستگاه ها نشان می دهد. از آموزگاران محترم درخواست می شود تا با توجه به اهمیت نقش انسان در حفظ زیست گاه ها، دانش آموزان را به نکات حفاظت از زیستگاه ها واقف کنند.
سوالات درس با جواب
1- موجودات زنده چه ویژگی هایی دارند؟
پاسخ: رشد می کنند، تولید مثل می کنند، نفس می کشند، حرکت می کنند، غذا می خورند.
2- به چه جانورانی گیاه خوار می گویند؟ مثال بزنید.
پاسخ: به جانورانی که از گیاهان تغذیه می کنند گیاه خوار می گویند. مثل: اسب، گوسفند، ملخ
3- به چه جانورانی گوشت خوار می گویند؟ مثال بزنید.
پاسخ: به جانورانی که از جانوران دیگر تغذیه می کنند گوشت خوار می گویند. مثل: شیر، ببر و گربه
4- به چه جانورانی همه چیز خوار می گویند؟
پاسخ: به چه جانورانی که هم گیاه و هم گوشت می خورند همه چیز خوار می گویند. مثل: گنجشک و خرس
5- زنجیره غذایی را تعریف کنید.
پاسخ: به ارتباط غذایی موجودات زنده زنجیره غذایی می گویند.
6- اگر در یک زنجیره غذایی غذای جاندار کم شود آن جاندار گرسنه می ماند؟
پاسخ: خیر، زیرا بسیاری از زنجیره های غذایی با هم ارتباط دارند. در نتیجه آن جاندار می تواند غذای خود را از زنجیره های غذایی دیگر به دست آورد.
7- شبکه غذایی چگونه به وجود می آید؟
پاسخ: از ارتباط چند زنجیره غذایی شبکه غذایی به وجود می آید.
8- زیستگاه را تعریف کنید.
پاسخ: هر موجود زنده در جایی زندگی می کند که برای تغذیه، تنفس، رشد، تولید مثل و حرکت کردن او مناسب باشد. به این مکان زیستگاه آن موجود زنده می گویند.
9- انسان ها چگونه زیستگاه های طبیعی را نابود می کند؟
پاسخ: با فعالیت هایی مثل جاده سازی ساختن شهرک و کارخانه
10- چند مورد از خصوصیّات موجود زنده را بیان کنید.
پاسخ: رشد می کنند، حرکت می کنند، غذا می خورند، نفس می کشند، تولید مثل کرده موجودی شبیه خود به وجود می آورند.
11- بین موجودات زنده چه نوع ارتباط غذایی وجود دارد؟
پاسخ: گیاه خوران؛ گیاه می خورند، گوشت خواران؛ گیاه خوران و گوشت خواران دیگر را می خورند. همه چیز خواران هم از گیاه وهم از جانوران دیگر تغذیه می کنند.
12- اگر دریک زنجیره غذایی؛ غذای جانوری کم شود آیا آن جانور گرسنه می ماند و می میرد؟
پاسخ: معمولا خیر، زیرا یک جانور معمولا از چند نوع گیاه و یا جانور دیگر تغذیه می کند. و با توجه به ارتباط هر زنجیره غذایی با زنجیره های غذایی دیگر می تواند غذای خود را از سایر زنجیره های غذایی پیدا کند.
13- اگر در یک شبکه ی غذایی موش ها همه بمیرند آیا نسل شاهین ها هم از بین می رود؟
پاسخ: خیر، زیرا شاهین ها به غیر از موش از مار و جغد و خرگوش و…هم تغذیه می کنند که در زنجیره های متعدد موجود در شبکه غذایی وجود دارند.
14- کرم خاکی در کجا زندگی می کند؟ چرا؟
پاسخ: معمولا در زیر خاک و در نزدیکی سطح زمین زندگی می کنند زیرا این قسمت از خاک دارای بقایای مرده گیاهی و جانوری و سایر مواد غذایی موردنیاز کرم ها است.
15- چند زیستگاه نام ببرید.
پاسخ: رودخانه، جنگل، دریا، بیابان
16- غذاهای گنجشک کدامند؟
پاسخ: کرم خاکی و دانه گیاه
17- گنجشک غذای چه جانورانی است؟
پاسخ: روباه و گربه
18- آیا ماهی، ببر و عقاب می توانند در هر جایی زندگی کنند؟ به چه دلیل؟
پاسخ: خیر، چون باید شرایط مناسب برای زندگی در آن محیط برای آنها فراهم باشد.
19- آیا جانوران محل زندگی شما می توانند در جاهای خیلی گرم یا خیلی سرد زندگی کنند؟ به چه دلیل؟
پاسخ: خیر، چون در محیط زندگی ما هوا نه خیلی گرم و نه خیلی سرد است.
20- آیا به نظر شما بوستان یا باغچه یک زیستگاه است؟ دلیل بیاورید؟
پاسخ: بله، چون در این بوستان ها و باغچه ها، درختان، گل ها، کرم خاکی و غیره که از موجودات زنده هستند، زندگی می کنند.
21- آیا بوستان و باغچه یک زیستگاه است؟ چرا؟
پاسخ: بلی، زیرا گیاهان و جانورانی در آن زندگی می کنند و در آن جا نفس کشیده، تغذیه کرده، رشد کرده و تولید مثل و حرکت می کند.
22- نقش انسان در ارتباط با زیستگاه ها چیست؟
پاسخ: انسان برخی از زیستگاه ها را ایجاد کرده و برخی دیگر را تخریب می کند.
23- وظیفه ی انسان ها در مقابل زیستگاه ها چیست؟
پاسخ: انسان ها تا جایی که ممکن است باید از زیستگاه ها مراقبت کنند تا زندگی موجودات زنده به خطر نیفتد.
24- نقش منفی انسان در ارتباط با زیستگاه ها چیست؟
پاسخ: با رشد جمعیّت؛ انسان برای زندگی کردن، زیستگاه های طبیعی را به کارخانه، شهر، معدن، محل دفن زباله و… تبدیل کرده و با این کارگاهی زندگی جانوران و گیاهان دیگر را نابود می کند.