طرح درس روزانه علوم تجربی چهارم
درس13: زیستگاه
نام آموزشگاه: نام آموزگار: زمان تدریس:
یا رب مکن از لطف پریشان ما را
اهداف
کلی
آشنایی با زیستگاه و زنجیره ی غذایی
جزئی
دانش آموز…
با ویژگی های موجود زنده و موجود غیر زنده آشنا شود.
مفهوم زنجیره غذایی و شبکه غذایی را درک کند.
مفهوم زیستگاه را درک کند.
چند نمونه زنجیره غذایی مثال بزند.
چند نمونه زیستگاه مثال بزند.
رفتاری
دانش آموز…
به حفظ زیستگاه ها علاقه نشان دهد و پیشنهاداتی ارائه دهد.
محیط زیست های گوناگون را شناسایی کند و از عوامل زنده و غیر زنده آنها فهرست برداری کند.
مثال های برای انواع زیستگاه مطرح کند و راهکارهایی برای حفاظت از آنها ارائه نماید.
کلمات کلیدی
زنجیره ی غذایی، شبکه ی غذایی، زیستگاه و حفاظت از آن، موجود زنده، موجود غیر زنده
وسایل کمک آموزشی
کتاب، تابلو، مقداری خاک باغچه، قاشق یک بار مصرف، یک ظرف گود، ظرف آب، در صورت امکان آکواریومی که درونش ماهی باشد، پوسترهای زنجیره ی غذایی و شبکه ی غذایی
روش تدریس
مدل کلاس
گروهی، پرسش و پاسخ، حل مساله
در صورت امکان کلاس در حیاط مدرسه و نزدیک باغچه ها تشکیل گردد. بهتر است دانش آموزان را در گروه های از پیش تعیین شده اطراف باغچه قرار داده تا بتوانند فعالیت ها و آزمایشهای لازم را به راحتی انجام دهند.
مدت زمان
فعالیت های مقدماتی
فعالیت های مقدماتی
برقراری ارتباط
معلم با رویی گشاده وارد کلاس می شود و سلام و احوال پرسی می کند.
معلم: سلام بچه ها حالتون خوبه؟ لبا خندونه؟
دانش آموزان: سلام، بللللله
معلم حضور و غیاب کرده و به وضع ظاهری دانش آموزان توجه می کند.
بعد از حضور و غیاب معلم تکالیف جلسه قبل دانش آموزان را مشاهده می کند.
ارزشیابی تشخیصی
از دانش آموزان می خواهیم چیزهای که اطرافشان می بینند را نام برده یا آن را لیست کنند.
بچه ها را به گونه ای هدایت می کنیم که علاوه بر اشیاء، موجودات زنده را نیز نام ببرند.
اینک از برخی از دانش آموزان می خواهیم چیزهای که نوشته اند را نام ببرند. اکنون از آنها می پرسیم: به نظرتون کدام یک از چیزهای که گفتید زنده است و کدام غیر زنده اند؟
کدامیک غذا می خورد، کدامیک غذا نمی خورند؟
کدامیک یک رشد می کنند و کدامیک رشد نمی کنند؟
ایجاد انگیزه
همین که دانش آموزان را به خارج از کلاس برده و کلاس درس را کنار باغچه ها تشکیل می دهیم خود به خود در بچه ها علاقه و انگیزه ایجاد می شود. البته می توان ابتدا یک کلیپ از درس نشان بچه ها داد سپس آنها را به حیاط برد.
اجرای تدریس
فعالیت ها
ابتدا به دانش آموزان می گوییم در گروه های مربوطه قرار بگیرند. سپس می گوییم به اطراف خود نگاه کنند و چند موجود زنده که می بینید را در یک کاغذ بنویسید و بگویید آن موجود در کجا قرار گرفته و چه غذایی می خورد.
دانش آموزان پس از بحث و گفتگو جدول مربوطه در فعالیت را تکمیل کنند. نماینده هر گروه نحوه فعالیت، مشاهدات و نتایج خود از فعالیت ها را برای همه بازگو می کند.
پس از انجام فعالیت و بررسی آن نوبت به جمع آوری اطلاعات می باشد. گروه ها با هم همفکری کرده و جدول قسمت جمع آوری اطلاعات را تکمیل می کنند.
اینک مسئله زیر را مطرح کرده و از بچه ها می خواهیم به دقت به نحوه انجام آزمایش توجه کرده و…
بیان مسئله: اگر مقداری آب روی خاکی که درون آن کرم وجود دارد بریزیم چه اتفاقی می افتد؟ چرا؟
معلم آزمایش را در حضور دانش آموزان انجام می دهد. بچه ها مشاهده می کنند که کرم ها برای تنفس از خاک بیرون می آیند.
ممکن است انجام این آزمایش زمان زیادی ببرد و حتی ممکن است به آنچه مد نظمان است نرسیم. پس بهتر است چند تصویر در این زمینه آماده کرده و به بچه ها نشان داد.
اکنون معلم به بچه ها می گوید به تصاویر کتاب نگاه کنند. پس از اینکه بچه ها خوب به تصاویر نگاه کردند، معلم توضیحات لازم در مورد زنجیره ی غذایی، شبکه ی غذایی و… را بیان می کند.
نکته مهم این است که دانش آموزان باید درک کنند رابطه زنجیره ی غذایی چگونه است و چگونه باید با فلش نشانش داد.
همچنین دانش آموزان باید به مفهوم شبکه غذایی و ارتباط بین آنها پی ببرند. سپس از روی کتاب خوانده شود و معلم توضیحات تکمیلی بیان شود.
فعالیت های پایانی
جمع بندی
برخی از دانش آموزان را به صورت داوطلب صدا زده تا خلاصه درس را بیان کنند. معلم نواقص و اشکالات احتمالی آنها را بیان کرده و در نهایت درس را با کمک دانش آموزان جمع بندی می کند.
ارزشیابی
ارزشیابی تکوینی:
سوالات زیر به عنوان ارزشیابی تکوینی در حین اجرای تدریس پرسیده می شود.
موجودات زنده چه ویژگی هایی دارند؟
گیاه خواران و گوشت خواران چه جانورانی هستند؟
به چه جانورانی همه چیزخوار می گویند؟
زنجیره غذایی چیست؟
زیستگاه چیست؟
انسان ها چگونه زیستگاه های طبیعی را تغییر می دهند؟
نقش انسان در حفظ یا تخریب زیستگاه چیست؟
ارزشیابی پایانی:
جهت جرای ارزشیابی پایانی می توان دو سوال زیر را مطرح کرد و به همه دانش آموزان گفت پاسخ آن را به صورت انفرادی روی کاغذ نوشته و تحویل دهند.
مفهوم زنجیره غذایی را بیان کرده و برای آن مثالی بزنید.
مفهوم زیستگاه را بیان کرده و برای آن مثال بزنید.
ارائه تکلیف
چند نمونه موجود زنده در محیط اطراف زندگی خود مثال زنده و غذایی که می خورند را نام ببرید.
یک زنجیره غذایی رسم کرده و به کلاس ارائه دهید.
هر گونه پیشنهادی برای حفاظت از زیستگاه دارید؛ بنویسید.
طرح درس روزانه علوم تجربی چهارم
درس13: زیستگاه
* هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با زیستگاه
* اهداف جزئی
آشنایی دانش آموزان با مفهوم زیستگاه
آشنایی دانش آموزان با زیستگاه های موجودات زنده
آشنایی با انواع زیستگاه
* اهداف رفتاری
دانش آموز مفهوم زیستگاه راتعریف کند. (حیطهی شناختی)
دانش آموز چند نمونه زیستگاه مثال بزند. (حیطهی شناختی)
دانش آموز راه های حفاظت از زیستگاه را نام ببرد. (حیطهی شناختی)
دانش آموز بتواند برای حفاظت از زیستگاه های مختلف راه حل ارائه دهد. (حیطهی مهارتی)
به حفظ زیستگاه ها علاقه نشان دهد و پیشنهاداتی ارئه دهد. (حیطهی نگرشی)
* روش تدریس
حل مسئله، پرسش پاسخ، سخنرانی، نمایشی
* ابزار و وسایل
کتاب، تابلو وایت برد، مقداری خاک باغچه، قاشق یک بار مصرف، یک ظرف گود، ظرف آب
* چیدمان کلاس
به صورت گروهی در کلاس می نشینند.
* آمادگی
سلام و احوالپرسی، حضور و غیاب، بررسی سلامت جسمی و روحی دانش آموزان.
* ارزشیابی ورودی
با روش پرسش پاسخ از درس گذشته را از دانش آموزان می پرسم و مطالب مهم را یادآوری می کنم.
* ارزشیابی تشخیصی
با پرسش های مشخص میزان آشنایی دانش آموز را نسبت به بحث می سنجیم.
* ارائه درس
مرحله اول بیان مسئله: ابتدا با طرح یک پرسش دانش آموزان را به چالش می کشانیم. اگر مقداری آب روی خاکی که درون آن کرم وجود دارد بریزیم چه اتفاقی می افتد؟ چرا؟
مرحله دوم جمع آوری اطلاعت و داده ها: سپس بچه ها را به 3 گروه تقسیم می کنم و از هر گروه یک دانش آموز را انتخاب کرده و از آن ها می خواهیم با گردش در فضای باز (باغچه مدرسه)، مقداری خاک باغچه تهیه کنند و به کلاس بیاورند.
مرحله سوم فرضیه سازی: مقداری آب را روی خاک باغچه می ریزیم و بچه ها در گروه مشورت می کنند و پیش بینی می کنند چه اتفاقی برای کرم ها می افتد.
مرحله چهارم آزمودن فرضیه: از دانش آموزان می خواهیم آزمایش را در گروه های خود انجام دهند و به دقت مشاهده کنند که چه اتفاقی می افتد و مشاهدات خود را ثبت کنند.
مرحله پنجم نتیجه گیری، تعمیم و کاربرد: از گروه ها می خواهم مراحل انجام دادن کار و فرضیه خود را بیان کنند و نتایجی را که بدست آورده اند مطرح کنند و بقیه دانش آموزان نظر خود را بیان کنند همه ی گروه ها گزارش خود را ارائه می دهند و در نهایت دانش آموزان به این نتیجه می رسند که وقتی آب روی خاک می ریزیم کرم ها از خاک بیرون می آیند.
سپس به بچه ها توضیح می دهیم که این خاک برای کرم خاکی یک زیستگاه است و آن ها را با مفهوم زیستگاه آشنا می کنیم. درباره ی زیستگاه های مختلف صحبت می کنم و آن ها را به تصاویر صفحه مربوطه در کتابشان ارجاع می دهم و از آن ها می پرسم:
زیستگاه ماهی کجاست؟
زیستگاه پروانه کجاست؟ و… (از آن ها می خواهیم با توجه به تصاویر به این سوالات پاسخ دهند. )
سپس با پخش یک فیلم درباره ی آلودگی محیط زیست و در پایان درباره نقش انسان در حفظ یا تخریب زیستگاه گفت و گو می کنیم. سپس درباره ی آلودگی زیستگاهها توسط انسان ها یک کلیپ پخش می کنم و از بچه ها می خواهم در گروههای خود مشورت کنند و هر گروه روی یک کاغذ راهکارهایی برای حفاظت از زیستگاه ها را یادداشت کند و سرگروه ها این مطالب را در کلاس بخوانند و درباره ی مطالب خوانده شده با بچه ها بحث می کنیم.
* ارزشیابی مستمر
در حین درس سوالاتی را از دانش آموزان می پرسم تا از یادگیری آن ها اطمینان حاصل نمایم.
از جمله:
زیستگاه کرم خاکی کجاست؟
زیستگاه ماهی کجاست؟
* ارزشیابی پایانی و جمع بندی
تعدادی کارت را که از قبل آماده کرده ام روی تابلو می چسبانم و از دانش آموزان می خواهم مفاهیم مرتبط را به هم وصل نمایند. روی کارت ها تعریف زیستگاه و انواع زیستگاه، موجوداتی که در آن زیستگاه ها زندگی می کنند نوشته می شود.
* تکلیف منزل
از دانش آموزان می خواهیم هرکدام درباره ی یک زیستگاه، ویژگی های آن، موجوداتی که در آن زندگی می کنند و راه های حفاظت از آن دو بند بنویسند.
طرح درس روزانه علوم تجربی چهارم
درس13: زیستگاه
* هدف کلی
آشنایی با موجودات زنده و غیر زنده و چگونگی زندگی آنها
* اهداف جزئی
دانش آموزان پس از پایان تدریس باید:
بتوانند موجود زنده را تعریف کنند.
موجودات غیر زنده را تعریف کنند.
چند نوع موجود زنده نام ببرند.
چند نمونه موجود غیر زنده نام ببرند.
در فعالیت های کلاسی شرکت کنند.
در حل و پرکردن جداول کتاب فعال باشند
نسبت به یادگیری درس رغبت نشان دهند.
* روش تدریس
گردش علمی، پرسش و پاسخ و مشاهده
* ارزشیابی ورودی
چند گیاه بدون دانه نام ببرند.
قسمت های مختلف یک گل را نام ببرند.
از راه های محافظت از گیاهان چند مورد را مثال بزنند.
* ارزشیابی تشخیصی
بچه ها کیا حیاط خونشون باغچه داره؟
تا حالا به باغچه توی حیاط خونتون دقت کردین؟
تا حالا به گل کاری توی بلوارا و میدونای شهر دقت کردین؟
چی دیدین توشون؟
* ایجاد انگیزه
برای ایجاد انگیزه بچه ها را به فضای سبز مدرسه برده و در مورد چیزهایی که در فضای سبز می بینند صحبت کرده.
* ارائه محتوا
معلم بعد از سلام و احوال پرسی حضور غیاب را انجام داده و سپس ارزشیابی ورودی و تشخیصی را انجام داده سپس برای ایجاد انگیزه و ورود به مبحث درس از بچه ها می خواهد که کتاب و مداد خود را بردارند تا به گردش علمی بروند. وقتی به فضای سبز رفتند از آنها می خواهیم دو دقیقه محیط اطراف خود را به خوبی مشاهده کنند و سپس سوالاتی درمورد چیزهایی که دیده اند می پرسیم اینکه چه چیزهایی دیده اند؟ آیا جان دار بوده اند یا بی جان؟
سپس از آنها می خواهیم که مشاهدات خود را به دو گروه جاندار و بی جان تقسیم کنند و در مرحله آخر بگویند که موجودات زنده ای را که نوشته اند هر کدام از چه چیزی تغذیه می کنند.
* ارزشیابی پایانی
برای نتیجه گیری از مباحث گفته شده از آنها می خواهیم که هر دو دانش آموز مطالبی را که یاد گرفته اند برا هم تکرار کنند و به هم امتیاز از یک تا پنج بدهند.
* نتیجه گیری
برای نتیجه گیری از آنها می پرسیم که موجودات زنده و غیر زنده چه شباهت و تفاوت هایی دارند؟ که اگر جواب این سوال را بتوانند بدهند یعنی به درک درستی از درس رسیده اند.
* تعیین تکلیف
اسم موجودات زنده ای را که درفضای خانه خود می بینند را بنویسند و به کلاس بیاورند.