مراقبت از دهان و دندان
مقدمه:
سلامت انسانها و در نتیجه سلامت جامعه نقش موثری در توسعه و توانمندی جامعه دارد ،سلامت محور توسعه است و سطح سلامتی جامعه نیز از توسعه یافتگی آن تا ثیر می پذیرد . مهمترین مساله در این راستا آگاهی و شناخت کامل افراد می باشد و این امر میسر نمی گردد مگر به کمک بهره گیری از روشهای جدید آموزشی و انجام پژوهشهای لازم ومتعدد .
با ارتقاء سطح آگاهی عموم مردم در زمینه بهداشت دهان ودندان از طریق آموزش روشهای صحیح بهداشت و پیشگیری ، فرهنگ سازی وجلب مشارکت آنها میتوان نگرش و رفتار و عملکرد آنان را در رابطه با سلامت دهان ودندان تغییر داده و با این افزایش آگاهی ، تغییر نگرش ها ،باورها و در نهایت ایجاد الگوهای صحیح رفتارهای بهداشتی می توانیم قدم موثری در تا مین سلامتی جامعه بر داریم .
مطالعات و تحقیقات انجام گرفته نشان می دهد که پوسیدگی دندان بطور چشمگیری در بین افراد جامعه شایع است .این مساله بیانگر این مهم است که وجود مشکل پوسیدگی دندان به عنوان یکی از اولویتهای بهداشتی درمانی جامعه امروز بوده و به برنا مه ریزی دقیق آموزشی و بهداشتی درزمینه پیشگیری نیاز دارد.
دهان و ساختمان دندان :
نقش دهان :
دهان در اعمال زیادی چون صحبت کردن ، خندیدن ، چشیدن ، گاز گرفتن ،جویدن وبلعیدن غذا نقش اصلی را به عهده دارد و اولین قسمت دستگاه گوارش است که از لبها شروع و به حلق منتهی می شود ، اولین قدم در عمل گوارش غذا ، خرد کردن و جویدن مواد غذائی است که وظیفه آ ن به عهده دندانها می باشد ،دندانها هر یک با شکل ویژه خود به اعمال بریدن (دندانهای پیش )، پاره کردن (دندانهای نیش)،نرم وله کردن (دندانهای آسیا) و نهایتاّ به عمل جویدن غذا کمک می کنند .
دندانها در عمل جویدن غذا نقش مهمی دارند اگر غذا خوب جویده نشود هضم آن مشکل میشود .
هر انسان در زندگی خود دو نوع دندان در می آورد :
۱- دندان شیری
۲- دندان دایمی
دندانهای شیری :
رویش دندانهای شیری معمولا از ۶ ماهگی شروع می شود و تا حدود ۵/۲ سالگی طول می کشد تعداد دندانهای شیری ۲۰ عدد است . اگر رویش دندانهای شیری چند ماه زودتر یا دیرتر از ۶ ماهگی شروع شود طبیعی است و نباید نگران شد .ولی اگر بیشتر از ۹ ماه عقب بیفتد باید ارجاع فوری داده شود.
دندانهای دایمی:
از حدود ۵/۵ تا ۱۲ سالگی به تدریج دندانهای شیری لق می شوند و می افتند . هر دندان شیری که می افتد ۲ تا ۶ ماه طول می کشد تا جای آن دندان دایمی در بیاید .تعداد دندانهای دایمی ۳۲ عدد است .
پوسیدگی دندان :
پوسیدگی دندان را در اصطلاح عامیانه کرم خوردگی دندان گویند .پوسیدگی دندان با فعالیت میکروبهای داخل دهان در سطح خارجی دندان شروع می شود .
هر دندان پوسیده یک یا چند علامت زیر را دارا می با شد:
-تغییر رنگ دندان از سفید به قهوه ای یا سیاه
-سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی
-حساس بودن یا درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای گرم و سرد وترش یا شیرین ویا وقتی که دندانها را روی هم فشار می دهیم
بوی بد دهان.
علت پوسیدگی دندان :
به طور طبیعی صد ها نوع میکروب در دهان وجود دارد . بیشتر میکروبهای داخل دهان بی خطر هستند .حتی بعضی از این میکروبها به هضم غذا کمک می کنند . وقتی از دندانها به خوبی مراقبت نشود این میکروبها با مواد موجود در بزاق لایه نرم بیرنگ وچسینده ای تشکیل می دهند که بر روی دندانها می چسبد وبا آب خالی شسته نمی شود .این لایه را پلاک میکروبی می گویند .باکتریهای موجود در پلاک از مواد قندی غذاها تغذیه می کنند و در جریان این کار اسید تولید می شود .این اسید تولید شده مینای دندان را حل می کند وپوسیدگی ایجاد می گردد .
لثه وبیماریهای آن :
لثه سالم صورتی رنگ است وکاملا به استخوان فک می چسبد لبه لثه معمولاتیز است ومثل لایه ای روی دندان کشیده شده است . اگر بهداشت دهان ودندان رعایت نشود بافت نگهدارنده لثه دچار بیماری می شود .در آغاز بیماری اول لثه پر خون قرمز ومتورم میشود سپس با پیشرفت بیماری استخوان فک خورده شده ولثه عقب نشینی می کند به تدریج دندان لق میشود وخود به خود می افتد .علت بیماری ماندن پلاک میکروبی روی دندان به مدت طولانی وتبدیل آن به لایه زرد یا قهوه ای که به آن جرم دندانی گویند میباشد.
روش درست مسواک کردن دندانها واستفاده از نخ دندان :
اول :انتخاب یک مسواک خوب :
-موهای آن از نایلون نرم درست شده بود .
-موهای آن مرتب ومنظم باشد
دوم :-خمیر دندان :
قدرت پاک کنندگی که باعث براق شدن دندانها می شود
-خوشبو وخوش طعم کردن دهان و
-افزایش مقاومت دندانها در برابر پوسیدگی به دلیل داشتن فلوراید .
*نکته مهم :لازم نیست مسواک کردن حتما با خمیر دندان انجام گیرد بلکه اگر خمیر دندان در دسترس نباشد باید حتی با آب خالی مسواک کرد . توجه داشته باشید که استفاده از نمک خشک جوش شیرین یا سایر پودرها برای مسواک کردن درست نیست و باعث ساییدگی مینای دندان و خراشیدگی لثه می شود ولی استفاده از اب نمک رقیق شده ۰(نصف قاشق چای خوری در یک لیوان آب جوشیده سرد شده )اشکالی ندارد .
سوم :مسواک کردن درست
۱- مسواک را با آب خیس کنید وبه اندازه یک نخود از خمیر را روی آن قرار دهید .
۲- موهای مسواک را به طور مایل (با زاویه ۴۵ درجه )روی سطح خارجی دندانها قرار دهید به طوریکه نصف موهای مسواک روی لثه قرار گیرد .در هر بار سعی کنید مسواک روی دو دندان را به طور کامل بپوشاند .
۳-مسواک را همانطور که روی دو دندان گذاشته اید با دقت وملایمت به داخل فضاهای بین دندانها ولثه فشار دهید و۱۰ تا ۱۵ بار به سمت سطح جونده بکشید .
۴-این کار را برای سطحهای خارجی و داخلی تمام دندانهای آن فک انجام دهید .
۵-برای سطحهای داخلی دندانهای جلو مسواک را به صورت عمودی بر روی دندانها قرار دهید وبا حرکات بالا وپایین این سطحها را تمیز کنید .
۶-برای سطحهای جونده مسواک را در روی سطح جونده دندانها کمی فشار دهید تا موهای مسواک به خوبی به داخل شیار های سطح جونده وارد شود . بعد چند بار مسواک را به جلو وعقب بکشید تا سطح جونده به خوبی تمیز شود
۷- چون خرده های مواد غذایی ومیکروبها روی سطح زبان جمع می شود بهتر است هر چند روز یکبار روی زبان را هم با مسواک تمیز کنید .برای این کار مسواک را در عقب زبان قرار دهید وبه طرف جلو بکشید .(تمیز کردن زبان نقش مهمی برای از بین بردن بوی بد دهان دارد .)
۸- پس از مسواک کردن دندانها وزبان دهان را چند بار با آب بشویید.
۹- وقتی مسواک کردن دندانها تمام شد مسواک را خوب با آ ب بشویید ودر جایی دور از آلودگی نگهداری کنید .
توجه داشته باشید که هیچوقت مسواک خیس را در جعبه سر بسته نگذارید چون هوای داخل جعبه دم می کند و باعث رشد میکروبها می شود .
استفاده از نخ دندان :
با مسواک کردن نمی توان سطحهای بین دندانی را به خوبی تمیز کرد .برای این کار باید از نخ دندان استفاده شود .نخ دندان ، نخ مخصوصی است که ا ز ابریشم یا نایلون ساخته شده است .قبل از مسواک کردن دندانها باید با استفاده از نخ دندان سطحهای بین دندانی را تمیز کرد برای استفاده از نخ دندان باید :
۱-قبل از استفاده از نخ ، دستها را باآب و صابون خوب بشویید .
۲-حدود ۳۵ سانتیمتر از نخ دندان را ببرید .
۳-دو طرف نخی را که بریده اید ،در هر دو دست ، به دور انگشت وسط بپیچید .
۴-سه انگشت آخر را ببندید ودو دست را از هم دور کنید تا نخ محکم کشیده شود .به این ترتیب انگشت نشانه وشست هر دست آزاد می ماند .
۵- قطعه ای از نخ به طول ۲ تا ۵/۲ سانتیمتر را بین انگشتا ن شست واشاره هر دست نگاه دارید .
۶-نخ را با حرکتی شبیه اره کشیدن ،به آرامی به فضای بین دندانها وارد کنید ، مواظب باشید فشار نخ لثه را زخم نکند .( برای وارد کردن نخ بین دندانهای فک پایین از دو انگشت اشاره استفاده کنید ،برای وارد کردن نخ بین دندانهای فک بالا از دو انگشت شست یا یک شست ویک انگشت اشاره استفاده کنید .)
۷- نخ را به کناره یکی از دندانها تکیه دهید وبا ملایمت به زیر لبه لثه ببرید . وقتی نخ را تا آنجا که ممکن است به زیر لثه بردید ، به سطح کناری دندان بچسبانید و چند بار به طرف بالا وپایین حرکت دهید .
۸-نخ را کمی جابجا کنید و قسمت تمیز نخ را در همان محل ، به سطح کناری دندان دیگر بچسبانید و همین کار را تکرار کنید . بعد از آن ، نخ را از لای دندانها خارج کنید . آن قسمت از نخ را که برای این دندانها استفاده کرده اید جا به جا کنید و نخ کشیدن دندان بعدی را شروع کنید . این کار را برای تمام سطحهای بین دندانها تکرار کنید .
۹- پشت آخرین دندان هر فک را نیز مثل دندانهای دیگر نخ بکشید
روش معاینه دهان و دندان:
وسائل مورد نیاز :
چوب زبان ، چراغ قوه و گاز تمیز
روش کار :
۱- معاینه شونده را روی یک صندلی بنشانید .خود شما ،جلو روی او با یستید ، از او بخواهید که دهان خود را کاملا باز کند . با چراغ قوه فضای دهان را روشن کنید .
۲- برای اینکه لثه وهمه سطحهای دندانها را به خوبی معاینه کنید ،باید در کار خود نظم داشته باشید و از یک طرف فک شروع کنید .
۳- برای اینکه لثه وسطح زبانی دندانهای فک پایین یک طرف به خوبی دیده شود . باید از بیمار بخواهید که زبان را به طرف دیگر ببرد وبا استفاده از چوب زبان آن را نگهدارید.
۴- برای اینکه لثه وسطح لبی دندانهای فک بالا وپایین را بخوبی معاینه کنید باید با چوب زبان ، لبها و گونه را از سطح لثه دور کنید .
۵- در داخل دهان ولای دندانها ، به باقی مانده خرده های غذا توجه کنید . اگر در لای دندانها خرده های غذا دیده شود ، نشانه آن است که شخص از دندانهای خود خوب مراقبت نمی کند .
۶- همه سطحهای مختلف را در تک تک دندانها معاینه کنید ، وجود پلاک ، جرم و پوسیدگی دندان ( از یک لک کوچک قهوه ای یا سیاه رنگ گرفته تا سوراخ شدگی دندان ) را بررسی نمایید .
۷-به تمام قسمتهای لثه ، خوب نکاه کنید تا در صورت وجود تورم متوجه آن بشوید .
۸-کف دهان ( زیر زبان ) ، کام ، داخل گونه ها ولبها را به خوبی نگاه کنید تا اگر زخم یا هر چیز غیر طبیعی دیگر وجود داشته باشد .
۹- نوک زبان را با گاز تمیز بگیرید و کمی به سمت خارج از دهان بکشید . روی زبان ، زیر زبان و دو طرف آن را به دقت نگاه کنید تا در صورت وجود زخم یا غده متوجه آن بشوید .
مراقبت از دهان ودندان زنان باردار :
بعضی ها می گویند که ، زنان با هر زایمان یک دندان خود را از دست می دهند . این عقیده درست نیست . مادران زیادی هستند که ، چون بهداشت دهان ودندان خود را رعایت میکنند ، در تمام زایمانهایشان حتی یک دندان هم از دست نداده اند .ولی باید بدانیم که در دوران آبستنی ، تغییراتی در بدن زن حامله پیدا می شود که امکان ایجاد پوسیدگی دندان وبیماری لثه را در آنها زیادتر می کند :
۱-بیشتر زنان حامله ، علاقه زیادی به مصرف مواد قندی وشیرینی دارند . مصرف زیاد مواد قندی زمینه را برای پوسیدگی دندان وبیماری لثه مساعد می سازد .
۲-زنان حامله در دوران بارداری ، گاه دچار حالت تهوع واستفراغهای مکرر می شوند . استفراغ کردن باعث می شود که بزاق دهان آنها اسیدی شود . اسیدی شدن بزاق هم احتمال ایجاد پوسیدگی دندان و بیماری لثه را زیاد می کند .
۳-بیشتر زنان حامله در این دوران کم حوصله هستند وکمتر به بهداشت دهان ودندان خود توجه دارند .
توجه مهم :
گاهی به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان ، روی لثه زن حامله یک غده پیدا میشود .
قطر این غده ممکن است یک سانتیمتر یا بزرگتر باشد . گاهی این غده دردناک است .این غده خطرناک نیست وبه آن تومور حاملگی می گویند .در صورت وجود تومور حاملگی زن حامله را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع فوری دهید .
روش مراقبت دهان و دندان در زنان باردار :
۱- رعایت بهداشت دهان ودندان را به زنان حامله توصیه کنید وآ موزش دهید .
۲- ضمن مراقبتهای دوران بارداری ، در هر بار مراجعه زن باردار ، ضمن سایر مراقبتها ، دهان ودندان ولثه او را هم باید به طور کامل معاینه ولزوم رعایت بهداشت دهان ودندان و روش صحیح آن را یاد آ وری کنید . بنابر این ، هر زن باردار را در ماههای سوم تا هفتم هر ماه یکبار ودر ماههای هشتم ونهم ، هر ماه دو بار معاینه ودر ما ههای سوم ، پنجم وهفتم حاملگی در فرم مربوطه ثبت کنید ودر صورت لزوم ارجاع دهید .
۳- در صورت وجود استفراغ توصیه کنید که بعد از هر استفراغ ، دهان را با دقت بشویند وبا جوش شیرین دهانشویه کنند . برای این کار ،می توانند نصف قاشق چایخوری جوش شیرین را در یک لیوان آب جوشیده سرد شده حل کنند و با این محلول غرغره نمایند .
۴- در صورت وجود تورم و خون ریزی از لثه ،ادامه نخ کشیدن ومسواک کردن دندانها ودهانشویه با آ ب نمک رقیق را توصیه کنید برای دهانشویه با آب نمک ، نصف قاشق چایخوری نمک را در یک لیوان آب جوشیده سرد شده حل می نمایند ودهان را با این محلول غرغره می کنند .
۵- اگر تورم و خونریزی لثه ادامه پیدا کرد ، یا تومور حاملگی یا مورد غیر عادی دیگر دیده شد ،باید فوری به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع داده شود .
۶- پس از زایمان مادران باردار باید یک بار تا سه ماه پس از زایمان وبار دیگر از سه ماه تا یک سال پس از زایمان توسط شما معاینه شوند ، وضعیت دهان ودندان آنها در پرونده خانوار ثبت گردد ودر صورت لزوم به دندانپزشک یا بهداشتکار دهان ودندان ارجاع داده شوند.
مراقبت از دهان ودندان کودکان زیر ۲ سال :
گاهی ممکن است ، در هنگام تولد ناهنجاریهایی در ناحیه دهان نوزادان دیده شود . مثل :شکاف در ناحیه لبها که در اصطلاح به آن لب شکری می گویند . امکان دارد شکاف لبها یک طرفه یا دو طرفه باشد .
شکاف در کام که ممکن است تنها یا همراه با شکاف لبها باشد .
امکان دارد بعضی از نوزادان هنگام تولد یک یا دو دندان داشته باشند یا تا یک ماهگی دندان در بیاورند ، به این دندانها ،دندانهای نوزادی می گویند . این دندانها ممکن است موقع خوردن شیر ، پستان مادر یا زبان نوزاد را زخم کند .گاهی هم ، لق شدن آنها باعث خونریزی وزخم شدن لثه نوزاد می شود . همچنین ممکن است ، این دندانها کنده شود وبه داخل حلق کودک بیفتد و خطر جدی ایجاد کند .
وظیفه شما : در اولین مراقبت هر نوزاد ،وقتی می خواهید پرونده مراقبت کودک را تشکیل دهید ، باید دهان کودک را نیز با ملایمت کامل وبا دقت معاینه کنید .اگر هر یک از ناهنجاریهائی که در بالا شرح داده شد وجود داشته باشد ، باید کودک را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع فوری دهید .
توجه مهم : هر وقت می خواهید دهان نوزاد را معاینه کنید ، حتما اول دستهای خود را با آب و صابون بخوبی بشوید .
نکات مهم :
-پستان یا شیشه شیر را به مدت طولانی در دهان کودک نگه ندارید .
-مواد شیرین به پستانک نزنند .
-تا آنجا که ممکن است ، از دادن مواد ومایعات شیرین مثل آب قند ،نبات داغ و … به کودک بخصوص در شب ،خودداری کنند .
– پس از سن ۶ ماهگی بعد از هر نوبت شیر دادن ، بخصوص در طول شب ، مقدار کمی آب به کودک بدهند تا دهانش تمیز شود .
– حداقل روزی دو بار ، بخصوص بعد از شیر یا شربت دارویی یک تکه گاز یا پارچه تمیز را به دور انگشت اشاره خود بپیچید وآن را با آب خیس کنند ، بعد انگشت خود را با ملایمت وبا دقت روی لثه ودندانهای شیر خوار بکشند . لازم است این کار را ، از همان آغاز رویش اولین دندان شیری انجام دهند .
– قطره آهن را در انتهای زبان کودک بریزند تا با دندانها تماس پیدا نکند وباعث تغییر رنگ آنها نشود .
– از ماه سوم تولد کودک ، درباره مشکلات مربوط به دندان درآ وردن کودک با مادر صحبت کنید تادر صورت بروز ناراحتی نگران نشوند . به مادر یاد بدهید که برای کمک به رویش دندان وکم کردن ناراحتیهای کودک می تواند پس از شستن دست با آب وصابون ، با انگشت تمیز لثه کودک را با ملایمت ماساز دهد .
– از ماه ششم تولد کودک ، هر بار که کودک را برای پایش رشد می آ ورند رویش دندانها را بررسی و با جدول رویش دندانها مقایسه کنید . اگررویش دندانها بیشتر از ۹ ماه تاخیر داشته باشد او را به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع غیر فوری دهید .
– عده ای از مردم اعتقاد دارند که موقع دندان درآوردن ، بچه ها دچار اسهال می شوند وبه این دلیل این گونه اسهالها را جدی نمی گیرند . ولی اگر هم اسهال همزمان با در آمدن دندان کودک باشد . باید اسهال را مثل همیشه جدی گرفت ودرمان کرد .
مراقبت از دهان ودندان کودکان ۲ تا ۶ سال :
آنچه که باید به مادران وخود کودکان یاد داد :
۱- اهمیت دندانهای شیری در جویدن غذا ، حرف زدن ، زیبایی ، الگو بودن برای رویش دندانهای دایمی
۲- اهمیت پر کردن دندانهای شیری پوسیده و خودداری از کشیدن آنها .
۳-اهمیت تغذیه صحیح وروش استفاده درست از مواد قندی
۴-انتخاب مسواک مناسب ( کوچک ونرم )برای کودکان .
۵-شروع مسواک کردن دندانها ی کودک از ۵/۲ سالگی
این کار تا پایان ۳ سالگی کاملا به وسیله مادر یا پدر انجام می گیرد . برای این کار پدر یا مادر باید سر کودک را روی زانوی خود بگذارد ( بعد از ۳ سالگی کودک می تواند روبروی والدین به حالت ایستاده قرار گیرد ) وبا ملایمت وبه آرامی مسواک را روی سطحهای داخلی وخارجی وجونده دندانهای کودک به طور افقی حرکت دهد .
در کودکانی که خمیر دندان را قورت می دهند ، بهتر است تا رفع عادت از خمیر دندان استفاده
نکنند .
توجه مهم :
الف – به هیچ وجه نباید برای مسواک کردن دندان بچه خشونت بکار برد . بلکه باید با آموزش و
تشویق مداوم کودک، او را به این کار راضی کرد .
ب -برای آموزش کودکان ، بهتر است والدین در حضور فرزندانشان دندانهای خود را مسواک بزنند .
نخ کشیدن دندان :
این کار نیز باید از ۳ سالگی شروع وبه وسیله پدر ومادر به روشی که در بند ۵ گفته شد انجام گیرد . از حدود ۸ سالگی ، نخ کشیدن می تواند توسط خود کودک . ولی با نظارت پدر یا مادر انجام شود . وقتی اطمینان حاصل شد که کودک می تواند نخ کشیدن و مسواک کردن را به طور صحیح انجام دهد . پدر ومادر می توانند انجام این کار را به خود کودک واگذار کنند .فقط مراقب باشند که کودک همه روزه با نظم وحوصله این کار را انجام دهد .
۷-اثرهای بد ناشی از مکیدن انگشت یا پستانک بعد از سن ۴ سالگی :
مکیدن انگشت یا پستانک فقط تا ۴ سالگی اشکالی ندارد اگر بعد از آن ادامه پیدا کند ، اثر بدی در شکل گیری و رشد دندانها و فکها خواهد شد .
روش کار :
اول – در هر مراجعه متناسب با سن کودک باید نکات ۱ تا ۷ را به مادر یا پدر بچه آموزش داد .
دوم – در هر مراقبت ، حتما دهان ، دندان و لثه کودک را معاینه کنید وو ضعیت دهان ودندان او را در پرونده خانوار ثبت کنید .
سوم- اگر رویش اولین دندان آسیای بزرگ دایمی در سن ۶ سالگی انجام شده باشد ، آن دندان را به کودک و اولیای او نشان دهید و اهیمت نگهداری از آن را تاکید کنید .
مطالعات کوتاه مدتی که اخیرا تحت نظارت و راهنمایی ADA صورت گرفته نشان می دهد که با کار برد ترکیبات متولیک یلاک و ژنژلویت بطور متوسط %35 کاهش می یابد در مطالعات درا مدت میزان کاهش یلاک % 25 ، میزان متوسط کاهش ژنژلویت %29 می باشد.
یک دهان تسویه فنلی است که اگر چه به اندازه کلروهگزیدین موثر نیست اما ارزیابی های کوتاه مدت و دارز مدت موثر تاثیر آن است.
عوارض جانبی : طعم بد آن و شواهدی نسبی بر رنگ کردن دندانها موجود است علاوه بر این سئوالاتی در مورد و میزان بالای الکل آن علاوه بر احتمال اثرات اروزیو اکن روی عاج وجود دارد.
آنتی سپتیکها بی گوایند : Biguanidy Antiseptics
از بین این سواد کلرو هکزیدین بیشترین ماده ای است که مطالعه روی آن انجام شده و مطمئنا موثر ترین ماده شد میکروبی در دهان است این ماده اولین بار در 1970 توسط به عنوان ماده ضد یلاک معرفی گردید.
کلرد هگزیدین که یک بی گوایند کاتیونیک است در برابر میکروارگانیسم های گرم ثبت و گرم؟؟؟؟ و ؛ثشسف ها موثر بوده و کاملا مانع از تشکیل پلاک و gingivitis می شود.
فعالیت آن وابسته به نور بوده و با افزایش حجم دهان تسویه به 15 از غلظت % 12/0 همان اثر شست و شو با ml 10 غلظت %2/0 را خواهد داشت مزیت این ماده به علت Substantinty آن با آزاد شدن تدریجی است و فعالیت ضد میکروبی آن در دهان بین 7 تا 12 ساعت می باشد4 اما بعد از توقف مصرف دهان تسویه در عرض 48-24 ساعت شمارش باکتریها به سطح اولیه می رسد.
عوارض جانبی : رنگ گرفتن دندانها ، تشکیل جرم ، و دسکو آماسیون مخاط های بعد از استفاده از دهان تسویه کلوهگزیدین گزارش شده است دیگر عارضه جانبی کلروهگزیدین طعم نامناسب اختلال چشایی گاهی اروز بون مخاط و ندرتا افزایش حجم پارتیدادت به هر حال استفاده کوتاه مدت از آن در کنترل تجمع پلاک مخصوصا زمانی که کنترل مکانیکی پلاک شکل یا ناکافی است موثر می باشد.
اما طبق نظر Braotz شست و شوی روز انه پاکت های عمیق توسط بیمار اثر است و بریدن مکانیکی را افزایش نمی دهد.
برای به حداقل رساندن عوارض شناخته شده کلروهگزیدین باید حتی الامکان از غلظت های کمتر ولی موثر تر آن استفاده نمود مطالعات انجام شده کفایت اثر غلظت 1/0 و 12/0 آن را نشان داده اند 22 و کارایی آن به عنوان مکمل تمیز نمودن مکانیکی دهان ثابت شده است.
بی گواینده های دیگر نظیر آلکسیدین و اکتیندین عوارض جانبی مشابه به کلروهگزیدین داشته و به صورت جاری تولید نشده اند.
فلورایدها: Fluorides
علیرغم اثرات پیشگری کننده آن در برابر پوسیدگی شواهد کمی وجود دارد که فلوراید تا حد سعی داری مانع از تشکیل پلاک می ود 10 مقداری از اثرات ضد یلاک مربوط بخش غیر فلوارید مولکول استانوس و آبستن فلوراید است 24 اطلاعات جاری درمورد محصولی حاوی اکین داستانوس وفلوراید به عنوان مکمل تمیز کننده ازان وجود دارد استانوس فلوراید موثرترین عمل فلوراید موجود است زمانی که به عنوان دهان شویه به کار ی رود.
ارگانیسم های سئول پوسیدگی را کاهش داده پریو دونتو پاتوژن ها را کم می کند به خصوص اگر به عنوان شست و شودهنده در زیرلثه به کار رود تا حدی مانع از تشکیل پلاک شده و حاسیت دندانی را بر طرف می نماید به عنوان نمونه نشان داده شده است که شست و شوی پاکت های عمیق پریو انتال باژل آمین استانوس ملوراید همراه با درمان معمول ، می تواند مانع از تجمع مجدد Blacd pigmented Bactera د پاکت ها شود.
استانوس فلوراید همانند کلرو هگزیدین می تواند به سطح دندان متصل شود یون دی والان فلزی به بلیکل متصل شده و می تواند با اجزاء دارای ؟؟؟؟ مثل باکتریها وترکیبها و ترکیبات رنگ زای رژیم غذایی واکنش داده و این واکنش مسئول اثر ضد پلاک و نیز تغییر رنگ حاصله از ترکیبات آن است.
فرآورده های طبیعی:
تعداد قابل توجهی از فرآورده های طبیعی نظیر عصاره گیاهی در محصول بهداشتی دهان و دندان سالها استفاده شده اند اما متاسفانه اطلاعات موجود در مورد آنها کم بوده و علیرغم ادعاهای مطرح شده این محصولات مخصوصا در خمر دندانها اثر بیشتری روی پلاک نسبت به خمیر دندانهای فلوراید معمولی ندارند.
Sanguinarin
این عصاره گیاهی ، از آلکالوئیدهای نی و فناتریدین می باشد که امروز مورد توجه قرار گرفته است
Sanguinarin عصاره آلکالوئیدی از ریشه لیا Sanguinaria Canadensis است استفاده از ترکیب دهان تسویه و خمیر دندان سانگوسین آرین و کلراید روی ، اثر کمی جهت سلاست لثه و بهداشت دهان دارد.
مطمئنا دهان تسوطه های سانگوسین آرین با یا بدون اثر اتی نظیر اثرضد پلاک و Girgiritis دهان تسویه کلروهگزیدین را ندارند.
مشخص گردید که سانگوین آرین می تواند قابلیت تولید اسید و چسبندگی با کتریها را پائین آورد.
از دیگر فرآورده های طبیعی Propolis یک فرآورده زنبور عسل است که در کندو برای سیل کردن خانه ها به کار می رود یک ماده زربین سخت حاوی سوم وعصاره گیاهی است اجزاء اصلی آن Flavanon ,Flavon و Flavanol است در طب سنتی و گیاهی به عنوان یک ماده ضد مایکوتیک آنتی سپتیک ضد التهاب و باکتریواستاتیک به کا می رود هم جنس ترمیم زخم را تسریع می کن اما کار برد دهان شویه آن نتیجه معنی داری در کاهش پلاک و Gingivitis نداشته است.
نمک های قلری:
تحقیقات امروزه متوجه نمک های قلری مس ، روی ، قلع شده است نتایج گزارش شده متناقضند اما ظاهرا بستگی به میزان استفاده در روز وغلظت داد نمک های قلری د غلظت های بالا اثرات ضد پلاک دارند اما از طرف دیگر احتمال سمیت افزایش می یابد تهیه فرآورده های حاوی استانوس به خاطر ثبات کم آن مشکل است.
ژل های استانوس فلوراد و جود دارد اما اطلاعات در مورد آن محصولات روی و ZN در فرآورده های متعدد شامل دهان شویه ها و خمیر دندانها و معمولا همراه با مواد ضد میکروبی دیگر وجود دارد روی Zn به تنهایی اثر ضد پلاک محدودی دارد اما همراه بعضی از آنتی سپتیک ها نتایج بهتری می دهد مس و قلع نیز عوارض جانبی مثل رنگ شدن دندانها را دارند که به احتمال زیاد به علت مداخل آنها با کردشور نهای رژیم غذایی است.
تری کلوزان Triclosaw
تری کلوزان یک ترکیب Base متولیک است که نه تنها خواص ضد میکروبی بلکه خواص ضد التهابی نیز دارد و می تواند باعث کاهش التهای بافت نرم بعد از Scaling شود.
استفاده از تری کلوزانها یکی از پیشرفت های مهم اخیر در زمینه کنترل شیمیایی پلاک است به تنهائی در موزاژ نسبتا بالا می تواند در حد متوسطی مانع از تشکیل پلاک شود و Substan tivity متوسطی دارد.
مواد نظیر یلی و نیل متیل اتر ، مالنیک اسید و نیترات روی ظاهرا فعالیت تری کلوزان را به ترتیب در invitro ، invivc افزایش می دهند.
نشان داده شده است که خمیر دندانهای حاوی تری کلوزان باکویلی مرویا سیرات روی فعالیت ضد پلاک دارند بعضی از خمیر دندانها حاوی تری کلوزان در invite فعالیت ضد میکروبی متفاوت با آنچه انتظار می رود دارن حتی گفته یم شود که خاصیت ضد التهاب آنها بیشتر از خاصیت ضد پلاک آن است.
در یک مقایسه بین دهان شویه تری کلوزان و دهان تسویه حاوی Essentiedoil تری کلوزان اثر کمتری در کاهش پلاک نشان داد.
هیچ مطالعه در راز مدتی روی مزیت آن برای سلامت لثه انجام نشده است.
دلموپنبول: Dlemopinol
این ماده به گروهی از ترکیبات خانواده اکینو الکل ها تعلق دارد 10 دلموپینول هیدرو کلراید یک ماده فعال مهمی است با خاصیت ضد میکروبی که 5تا 125 برابر کمتر از اثر کلروهگزیدین در برابر باکتریهای دهانی و غیر دهانی است بعضی مطالعات اثر ضد پلاک وضد Gingivitis آن را نشان داده اند اگر چه بسیار کمتر از کلروهگزیدین است عوارض دلموینول از و 2/0 % و با حسی موقت خلف زبان محدود می شود مکانیسم دقیق اثر آن مشخص نشده است فعالیت ضد میکروبی آن در Invivo حداقل است اما تشکیل ماتریکس با کتری را مختل کرده و بنابر این می تواند اتصال باکتری ها راست نماید.
مواد اکسیژن زا: Oxyyenatirg Agents
در دندانپزشکی هیدروژن برای ید %3 اصولا برای افزایش سرعت ؟؟؟ از جراحی لثه و کاهش پلاک دارگانیسم های میکروبی بیماریهای پریو انتال به کار می رود.
به عنوان متال در درمان Anug به عنوان دهان تسویه و یا برای بریدمان استفاده می شود که اثرات آن به صورت تمیز کردن مکانیکی و نیز اثر بر روی میکرو ارگانیسم ها ی بی هوازی می باشد. با سیستمههای مولد آن جهت استفاده در موارد زیبائی معمولا در غلظت های بیشتر از % 3 کار برد دارد در مورد استفاده طولانی مدت از ؟؟ امکان آزار بافتی ، افزایش شد ؟؟؟؟ افزایش اثرات کارسینوژنیک آن مطرح است.
کلروهگزیدین :Chlorhexi dine
پلاک میکروبی Bacteria plaquel در راس عوامل ایتولوژیک بیماریهای لثه ویریوانتقال رسیدگی قرار دارد.
از آنجا که پلاک میکروبی محتوی انواع میکروب ها می باشد توجه محققین را برای پیدا کردن مولد ضد میکروبی مناسب برای مقابله با این میروکب ها جلب نموده است و مطالعات وسیعی در این مورد انجام گردیده است اما به نظر می رسد حتی ترکیباتی که در فعالیت ضد میکروبی قوی بر علیه میکروب های دهانی از خود نشان می دهند و قادرند تعداد میکروارگانیسم های مقاوم بزاقی را به طوری قابل توجهی کاهش دهند توان مهار کامل پلاک دندانی را در دهان ندارند
تحقیقات 23 دهه گذشته نشان داده است که میزان تشکیل کاکلوس بعد از کار برد یک ماده ضد میکروبی غیر اختصاصی بیشتر از سطح استفاده از آنتی بیوتیک ها کاهش یافته است.
در سال 1970 برای اولین بار گزارش کردند که با 2 بارشستن دهان با کلروهگزیدین توانستند تشکیل رسوبات نرم بر روی دندانها را به ور کامل مهار کنند نتایج به دست آمده از این مطالعه بعد از توسط محققین دیگر نیز مورد تایید قرارگرفت.
کلروهگزیدین به عنوان یک ضد عفونی کننده با سمیت پائین با طیف وسیع ضد میکروبی در سال 1954 معرفی شد
فعالیت ضد میکروبی کلروهگریدین
اثرات ضد میکروبی کلروهگزیدین در دقیقا مشخص نگردیده است ولی طیف فعالیت آن نسبتا وسیع است در مجموع روی میکروب های گرم مثبت بیشتر از گرم منحنی موثر است به نظر می رسد که استریتوکوک موتانس متفاوتی از خود نشان می دهند.
مطالعات کلیکی هنوز نتوانسته اند به طور دقیق مشخص کنند که آیا با کتریهای دمان در دراز مدت نسبت به کلروهگزیدین مقاومت پیدا می کنند یا اینکه تغییرات اکولوژی ایجاد شده در ترکیب باعث بزور عفونت های فرصت طلب توسط میکرووارگانیسم های باتوژنیک می شود.
کلروهگزیدین با غلظت بالا باکتریوسید وبا غلظت پایین باکتریو استاتیک می باشد مولکلوهای با بارمثبت کلروهگزیدین با میل زیاد به مولکول های با بار منفی دیوار سلولی باکتریهابویژه گروه های فسفات موجود در گروه های لیپو پلی ساکارید و کربوکسیل ، پروتئیها باند شده و از انتقال مواد با وزن مولکولی پائین از غشاء سلولی جلوگیری می کند در غلظت های بالا کلرو هگزیدین به داخل سلول نفوذ کرده باعث رسوب محتویات سیتوپلاسم می شود به نظر می رسد که عمل باکتریوسیدی در غلظت های بالا مشابه به این مکانیسم می باشد.
عوارض جانبی کلروهگزیدین:
1- عوارض سستمیک کلروهگزیدین : عوارض سستمیک کلروهگزیدین نادر است در مطالعات بلند مدت کلینکی هیچگونه عارضه جانبی سستمیک در اثر کاربرد کلروهگزیدین مشاهده شده است.
2- عوارض جانب موضعی کلروهگزیدین عبارتند از:
رنگ گرفتن دندانها ، نوج سخت دندانی ، تغییر حس چشایی ، از عوارض آن به شمار می آید هم چنین باعث تجمع کاکلولوس و سوکوزیت نیز می گردد.
روش های کلینکی کار برد کلرو هگزیدین:
1- دهان تسویه Mothunyh
رایج ترین روش کاربرد کلینکی کلروهگر بیدن دی گلو کونات به صورت دهان تسویه است دهان شویه های کلرو هگزیدین با غلظت های % 2/0 الی % 12/0 ساخته می شوند در بازار ایران % 2/0 در آمریکا % 12/0 وجود دارد.
2- دستگاه های شوینده Irrigatoo:
برای اینکه عارضه ایجاد رنگ در اثر استعمال کلروهگزیدن کاهش یابد از کلروهگزیدین با غلظت یا بیش برای کنترل سینمایی پلاک استفاده می کنند اما اثر مهاری کلروهگزیدین کمتر از دهان شویه آن می باشد.
3- ژل Gel
ژل کلروهگزیدین وی گلو کونات به صورت % 1 تهیه می گردد ژل کلوهگزیدین به وسیله تری های اختصاصی و یا به صورت اسپیلینت های اکریلی برای درمان استفاده Denture stomatitis استفاده می گردد.
دهان شویه گیاهی پریسیکا:
داروهائیکه امروزه مصرف می شوند اکثرا منشا شیمیایی دارند این دارو ها که مصرف بسیاری از آنها نجات جان دلشکن در دهان افراد می باشد دارای آثار زیان باری نیز می باشند نه تنها دارو ها بلکه بسیاری از مواردی که برای مصارف بهداشتی مصرف میش وند به دلیل مصنوعی بودن از اثرات سوء و محدودیت های مصرف برخوردارند در این میان خطرات مواد و دارو ها ئیکه به طور مرتب و طولانی مصرف شوند جدی تر است.
از طرفی گیاهان و مواد موثر آنها که باطبعیت موجودات وانسان نزدیکی بسیار دارند از زیانهای کمتری برخوردارند به همین دلیل تهیه دارو ها از این منابع امروزه مورد توجه قرار گرفته است.
داروها ئیکه برای بهداشت دهان دوندان به کار می روند غالبا منشاء مصنوعی دارند ،تحقیقات سالهای اضر در ایران موجب تهیه دهان شویه ای به نا م پرسیکا شد قطر پرسیکاکه برای اولین بار از ترکیبات گیاه مسواک بو مادران و نخاء فرومله شده دارای چندین خاصیت برای سلامت دهای دوندان است. پرسیکا نام علمی گونه گیاهی به نام مسواک Miswak می باشد که اولن با توسط حضرت محمد ص جهت تمیز کردن دندانها و سفت شدن توصیه شده و بیش از 1400 سال است که در بسیاری از کشورها مورد مصرف می باشد.
این گیاه جدید در انگلستان ، آمریکا و ایران مورد تحقیق قرار گفته است و اثرات شگفت انگیزی از آن کشف شده است که نشان می دهد در جلو گیری از پوسیدگی دندان و بیماری های دهان ودندان و درمان آنها تاثیر بسزایی دارد.
گیاه مسواک با نام علمی Salvadoria persica به نام های فارس چوج ، پیر و مسوال می باشد این گیاه به صورت در ختی است که از خانواده
گیاه به صورت درختی است که از خانواده
گیاه مسواک دارای عناصر زیر می باشد.
کلراید کلسیم ، فلوراید سولفور تاسیس
ترکیبات قطر پرسیکا:
گیاه مسواک مهمترین ترکیبات قطره پرسیکا را تشکل می دهد با توجه به اینکه فلور را برمهترین نقش ضد پوسیدگی دندانها را دار است گیاه مسواک یک از غنی ترین منابع فلوراید در عالم گیاهی است که در جلوگیری از پوسیدگی دندان تاثیر بسزایی دارد. موجود در این گیاه ممکن است باعث مهار رشد باکتر بهایی دهانی شود.
ترکیبات ضد میکروبی قوی گیاه مسواک دارای اثرات ضد پلاک میکروبی ، ضد عفونی کننده ، ترمیم زخم ها و از بین بردن بوی بد دهان می باشد. چون گیاه مسواک در نواحی خشک و شور رویش دارد حاوی املاح کلیم به خصوص به کربنات کلسیم می باشد به همین دلیل در استحکام مینای دندان و جلو گیری از پوسیدگی آن بسیار موثر است.
کلراید قابل توجه گیاه مسواک نقش داشته و ضمن فید کردن دندانها باعث جلو گیری از افزایش جرم دندان می شود این پدید باعث جلو گیری از بیماری لثه می گردد.
تامین واسید تانیک مسواک ضمن تشدید اثرات ضد میکروبی قطره پرسکا باعث سفت شدن جلو گیری از خونریزی و ترمیم زخم های لثه می گردد.
بر مادران یکی از گیاهان داروئی بسیار با ارزش است که حداقل 3200 سال قبل و در زمان جنگ مورد مصرف بوده است در این جنگ قهرمان یونان به سربازان خود دستور داد که جهت جلو گیری از خونریزی زخم ها از این گیاه استفاده کنند به همین دلیل باعث پیروزی او شد.
لذا نام گیاه با استفاده از نام این قهرمان نامگذاری شده است بو مادران دارای خواص مهمی از جمله بند آورنده قوی خونریزی التیام زخم ها ضد میکروب ضد ویروس ضد درد ضد ورم می باشد وجود این گیاه در قطره پرسیکا باعث شدید اثرات دارد می شود.
نغاء یکی از گیاهان خوراکی و داروئی بسیار مشهور است از خواص مهم آن اثرات ضد نفخ ضد میکروب معده و روفع سردرد می باشد این گیاه به علت دارا بودن اسانس دارای خاصیت ضد میکروب قوی و بوی مطبوع می باشد و در اکثر خمیر دندانها مورد استفاده است وجود این گیاه در نظریه پرسیکا ضمن خوشبو کردن آن باعث تشدید اثرات دارو می شود.
مقدار طریقه مصرف سیکا:
به صورت قطره 30 میل لیتر و در حالتهای زیر مورد مصرف می باشد طبق دستور شرکت سازند ،
الف: افرادیکه بیماری دهان و دندان نداشته وجهت پیشگیری از پوسیدگی دندان و بیماریهای دهان و دندان استفاده می نمایند روی دو نوبت وهر نوبت 15-10 قطره را در 15 میلی لیتر آب 2 تا 3 قاشق غذا خوری آب ریخته و به مدت 20 ثانیه در دهان گردش داده دور ریخته شود.
ب : افرادیکه به منظور درمان ناراحتی دهان و دندان و جهت جلو گیری از خونریزی لثه این دارو را مصرف می نمایند روی 5-3 نوبت و هر نوبت 15-10 قطر را در 15 میلی لیتر آب 2 تا 3 قاشق غذا خوری آب ریخته و به مدت 20 ثانیه دهان شویه نموده و سپس آنرا دور بریزید.
ج: جهت جلو گیری از خونریزی وعفونت بعد از کشیدن دندان و جراحی ها به مدت دو تا چهار روز ، هر روز 4 تا 5 نوبت ، هر نوبت 40-30 قطر ه را در15 آب ریخته و به مدت 20 ثانیه دهانشویه گردد.
مقدار مصرف این دارو برای کودکان و بزرگسالان یکسان است.
مزایای پرسیکا:
الف : به علت وجود مجموعه ای از مواد گیاهی دارای چندین خاصیت مهم به صورت یک جا است
ب: به علت خوراکی بودن گیاهان فرموله شده هیچگونه اثر سوء وضع مصرف نداشته به طوریکه می تواند مرود استفاده کودکان وزنان حامله قرار گیرد.
ج: به علت عدم اثرات جانبی می توان هر روز و به طور مداوم پرسیکا را مصرف نمود.
نکات قابل توجه در مصرف پرسیکا:
برای افزایش اثر قطره لازم است نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:
الف: برای افزایش طول عمر و سفید شدن دندانها ، جلو گیری از خونریزی لثه ، پیوره و آفت دهان هر روز حداقل یک نوبت ترجیحا بعد از مسواک شب از قطره پرسیکا استفاده شود.
ب: حداقل 10 تا 20 دقیقه سپس ا هر دفعه مصرف چیزی خورده شود و دهان شسته نشو.
ج: ازدقیق کردن بی از حد قطره خود داری شود.
دهان شویه گیاهی یا دنیا:
دهان شویه یا دنیا در شیشه عرضه می گردد.
ترکیبات تا دینا:
ترکیب از 3 نوع گیاه است که عبارتند از میخک آدیشن و نغناء
مواد زیر در این 3 نوع گیاه وجود دارند که عبارتند از:
موارد مصرف پادینا:
1- بعد از مسواک زدن قبل از خواب به منظور تامین بهداشت دهان و دندان
2- در کلیه مواردی که معطر نمودن وضد عفونی کردن دهان و دندان ضرور است.
3- ضد عفونی کردن دندانهای مصنوعی
4- دهان شویه در افراد سیگاری به منظور رفع بو ، کاهش وترک سیگار
طریقه مصرف پادینا :
به یک قاشق غذا خوری آب گرم ، یک قاشق مربا خوری دهان شویه گیاهی پادینا افزوده و دهان شویه نمائید.
برای دندانهای مصنوعی پس از مسواک زدن آن را به مدت نیس ساعت در محلول یک قاشق مربا خوری در نصف لیوان آب قرار دهید.
دندان قروچه
آیا می دانید
دندان قروچه درحین خواب درمواردی بسیار حاکی ازعدم احساس نسبت به محیط خانه است ونشان می دهد که کودک شاهد نابسامانی واختلال بسیار می باشد وجرات اظهار نظر یا مقابله را ندارد. برای اصلاح آن، خواب به موقع ، عدم خستگی بسیار، عدم اصرار درخواب بموقع، عدم واکنش از دیرخوابیدن ، قصه گفتن قبل ازخواب، تشویق کردن به مطالعه قبل ازخواب ، ذکرداستان های شاد درایجاد محیط شاد قبل از خواب ودرمواردی بسیارهم ایجاد امنیت روانی درمحیط زندگی کودک مفید است.
فکر شما کلید سلامت وخوشبختی شماست.
غروب فرصت خوبی است تابا خودمان درخودمان قدم بزنیم.
برای سربلندی کوه ها همین بس که به دشت ها چشمه می بخشند.
کمک های اولیه کف پای صاف وپاهایی که چرخش پیدا می کنند.
برخلاف آنچه تصور می شودشیوع کف پای صاف کمتر مشاهده می شود. نزد کودک تا 30 ماهگی کف پای صاف تقریباً طبیعی وفیزیولوژیکی می باشد واصلاح این حالت خوبخود درجریان رشد کودک برقرار خواهد شد.
درکودکان بیش از 6-3 سالگی حرکات ساده وتعلیم مجدد تجویز می گردد:
– کودک تاآنجا که ممکن است پابرهنه راه برود.
– گاهی طبیعی وزمانی روی پاشنه وگاه روی پنجه راه برود.
– تمرین های با سه چرخه ای که زین آن کوتاه باشد روزانه حداقل 10 دقیقه پا بزند.
– موادی را با شصت پای خود گرفته چند دقیقه راه برود.
– درصورت صلاحدید متخصصین ارتوپد ، درکفش معمولی کودک کف اصلاح کننده ای تعبیه شود.
– اصلاح با عمل جراحی درموارد شناسایی است . جراح ارتوپد درهریک مورد یک مورد را برای عمل جراحی انتخاب می کند.
کف پای صاف چنانچه نیازبه اصلاح باشد و پیگیری نشود دربالغین ناهنجاری های ژست پا با انحراف به خارج شصت پا منجربه عمل نیاز دارد که پس از آن باید کنیزی تراپی به مرحله اجرا درآید. این عمل جراحی پس از8 تا 10 روز به کارعادی خود برمی گرداند.
—- هایی که به چرخش درمی آیند وبرای اولیاء بسیار نگران کننده است به علت مناطق دیگر به دو ممکن است باشد. مثلاً لگن، زانو، دست ، لحافظ ساق پا، یا به علت خودپا هنگامی که لگن به جلو چرخش پیدا کند . عمل جراحی آن پس از 8 ماهگی عملی است. پس از دوماه از عمل جراحی می تواند بطور طبیعی براه افتد.
آیا می دانید
با اینکه باکتری ها موجب بیماری های مختلف درافراد می شوند، بسیاری از آنها بی ضرریا مفید هستند . مثلاً باکتری نقش مهمی درسیکل کربن ونیتروژن طبیعت درچرخش مجدد عناصر غذایی دارد. از باکتری برای تهیه مواد خوراکی معینی نظیر پنیر ، ماست، استفاده می کنیم. بعضی از باکتری ها درروده بزرگ زندگی نموده وبرای هضم غذا بسیار مهم هستند.
آیا می دانید
وقتی که می خندید، فقط 14 عضله مورد استفاده قرار می گیرد درحالیکه وقتی اخم می کنید، 44 عضله صورت بکار می آیند. بنابراین بخندید تا پیوسته جوان بمانید.
هرکه با بهداشت مانوس است میکروب ازاو سخت مایوس است
با نظافت میخ ما پارک است قلب ماهم یک وچالاک است
بارعایت کردن بهداشت می توان ازمیان برداشت
دائماً باید به خاطر داشت رمز پیروزی است مربهداشت
آنتی ویتامین A. درجوانه گندم، سویا، پوست پرتقال، ولیمو وعوامل ویتامین Aوجود دارد.
آنتی ویتامینB . درآرد وسویا ی خام.
آنتی ویتامین E. درلوبیا، نخودفرنگی، سویا بصورت خام ونیز دریونجه آنتی ویتامین E وجوددارد که درصورت اثر حوادث بی اثر می شود.
آنتی ویتامین K. الکیل یا شاه انر که خیلی شبیه شبدراست.
آنتی ویتامین 1B. درماهی وحیوانات دریایی بصورت نپخته دربعضی باکتری ها ، آنزیم تجزیه کننده ویتامین 1B وجوددارد ضمناً درقهوه وزغال اخته نیزعوامل وجود دارد.
آنتی ویتامین 6B. درتخم کتان وتخمه پنبه بصورت خام .
آنتی ویتامین H . درسفیده تخم مرغ.
آنتی ویتامین C. دربسیاری ازسبزیجات ومیوه جات مخصوص انبار ، کرونیتل وکلم واسفناج وشامی ولیمو، سیب زمینی ، چغندروموز آنزیمی وجود دارد که بعبارتی هم می تواند تاحدود زیادی ویتامین C را منابع کند.