پروپوزال بازرگانی بین الملل
عنوان:
تاثیر بررسی تحقیقات بازاریابی بر روی صادرات زعفران ایران مطالعه موردی : مشهد
مقدمه
در سیاستگذاری های اقتصادی ایران به دنبال رهایی از وابستگی بالا به صادرات نفت که همواره دارای نوسان زیادی نیز بوده است سعی شده است تا با گسترش صادرات غیرنفتی و بویژه صادرات محصولات کشاورزی به مقابله با این شرایط پرنوسان پرداخته شود. این در حالی است که شرایط متنوع و مناسب اقلیمی ایران موجب شده است تا ایران در تولید برخی از محصولات کشاورزی از مزیت نسبی برخوردار باشد.
همچنین کاهش درآمدهای حاصل از صدور نفت و نوسانات شدید قیمت آن طی سال های اخیر و مهمتر از همه پایان پذیر بودن منابع نفت موجب می شود که زنگ خطر را برای سیاستگذاران و برنامه ریزان اقتصادی به صدا درآورده و ما را به این باورمی رساند که توسعه صادرات غیر نفتی و رهایی یافتن از اقتصاد تک محصول متکی به درآمدهای نفت، ضرورتی اجتناب ناپذیر است)اکبری وکریمی هسینجه ، 1379 ).
بحران های اقتصادی سالهای اخیر، حداکثر کاهش قیمت نفت و در پی آن، کاهش درآمدهای ارزی، امکان پیشبرد برنامه های توسعه اقتصادی کشورها را با اتکا به درآمدهای نفتی مورد تردید جدی قرارداده است)خداوردیزاده،1379).
امروزه توسعه صادرات غیر نفتی یک ضرورت است زیرا درآمدهای ارزی را افزایش می دهد و در نتیجه اجرای برنامه توسعه اقتصادی که متضمن هزینه های ارزی است را ممکن می سازد ولی در ایران معمولاً زمانی به رشد و توسعه صادرات غیر نفتی توجه می شود که صادرات نفت خام و درآمدهای حاصل از فروش آن دچار رکود شده باشد.
تجربه گذشته ایران در زمینه نوسان درآمدهای ارزی ایجاب می کند که سیاستگذاری هایی در زمینه افزایش صادرات غیر نفتی انجام پذیرد)بی ریا و جبل عاملی ( 1379 ).
در اجرای استراتژی توسعه صادرات، بخشهای مختلف اقتصادی شامل صنعت، معدن و خدمات ، بهداشت و کشاورزی و ……مورد توجه قرار می گیرد. باتوجه به این نکته که وسعت و شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی کشور قابلیت های بالایی را در تولید برخی محصولات کشاورزی فراهم نموده است، لذا این محصولات کشاورزی بخش عمده ای از درآمد حاصل از صادرات غیر نفتی را تشکیل می دهند. بعد از محصولات باغی و تره بار مانند پسته و خرما، محصولاتی مانند زعفران جایگاه مهمی در صادرات بخش کشاورزی دارند )پاسبان،1379 ).
زعفران از جمله محصولاتی است که ایران همواره در دهه های اخیر بیش از نیمی از بازار جهانی این محصولات را در اختیار داشته است ) فائو،.( 2007
صادرات زعفران ایران در دوره 1980-2010 از رشد چشم گیری برخودار بوده و از حدود 2 تن در سال 1980 به حدود 108 تن در سال 2010 رسیده است . به عبارت دیگر سالانه حدود 14 درصد رشد داشته است البته در دوره یاد شده دارای نوسانات زیاد نیز بوده است . این رقم در مورد ارزش صادرات حتی فراتر بوده است و بیش از 19 درصد رشد نشان می دهد ) پایگاه اطلاعاتی سازمان ملل، 2010) .
بطور تلویحی می توان گفت حدود 1 درصد قیمت صادراتی رشد داشته است . البته اگر رشد جهانی قیمت ها در نظر گرفته شود رشد قیمت صادراتی چندان محسوس نخواهد بود . هر چند با وجود ارز فراوان ناشی از صادرات نفت ممکن است ارزآوری محصولاتی مانند زعفران به ظاهر حایز اهمیت نشان ندهد اما با نگاه به نوسانات در قیمت نفت و فرآورده های آن و همچنین تداوم ارزآوری محصولات کشاورزی، ارز حاصل از آنها بسیار حایز اهمیت خواهد بود. به ویژه به منظور رهایی از پدیده بیماری هلندی دامنگیر اقتصاد ایران، تمرکز بر روی صادرات غیرنفتی و به ویژه محصولات کشاورزی یک ضرورت به حساب می آید.
با جود اینکه عمده زعفران جهان در ایران تولید می شود داد و ستد های جهانی نشان دهنده این است که کشورهایی نظیر اسپانیا وامارات با واردات فله ای این محصول و صادرات مجدد اصولی و مدیریت نام های تجاری آن و شناختن بازارهای هدف از طریق تحقیقات بازاریابی توانسته اند خود را به عنوان صادر کنندگان عمده در منظر مصرف کنندگان نهایی جهان تثبیت نمایند.
نام ایران در بازارهای بین المللی این محصول کمتر شناخته شده است و ارزش افزوده حاصل از صادرات مجدد آن عمدتا توسط کشورهای مذکور تحصیل می گردد.
از سویی دیگر شناخت مسیرهای آتی تجاری و خرکت در راستای آنها به نحوی که منافع سازمان را به همراه داشته باشد، ضرورت وجود تحقیقات بازاریابی را التزام می بخشد. این التزام اگر چه تا چندی پیش در مکتوبات مدیریتی صرفاً جنبه تئوریکی داشت اما امروزه این مسئله در حیات تجاری سازمانها جنبه ای انکار ناپذیر و غیرقابل چشم پوشی به خود گرفته و جایگاه مهمی را در توسعه و ورود به بازارهای جدید و همچنین دستیابی به منافع و عملکرد بالاتر را به خود اختصاص داده است. این موضوع بررسی تاثیر تحقیقات بازاریابی و تامل در این خصوص را ضروری و لزوم ارتقا بازار ایران در بازارهای جهانی را آشکار می سازد.
تشریح و بیان مساله
توسعه اقتصادی با به کارگیری تمام امکانات، توانمندی ها و استعدادهای مادی و معنوی جامعه، برای تامین نیازمندی های بازارهای داخلی و خارجی میسر می شود. یکی از روش های دستیابی به این هدف، تشویق و گسترش صادرات می باشد. طی چند دهه گذشته درآمدهای ارزی حاصل از صادرات نفت بخش عمده ای از درآمدهای ارزی کشور را شامل می شود و اقتصاد کشور نیز تقریبا به طور کامل از روند صادرات نفت تبعیت نموده و با تغییرات آن دچار نوسان می شود. با توجه به رشد جمعیت و افزایش مصرف داخلی نفت در آینده درآمدهای حاصل از نفت کاهش خواهد یافت لذا موضوع تنوع صادرات باید مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد. با توجه به سابقه تاریخی، صادرات محصولات کشاورزی که یکی از اقلام عمده صادرات غیر نفتی می باشد، می تواند از ابعاد مختلفی حائز اهمیت باشد( توحیدی ، 1387)
در این میان زعفران جایگاه خاصی دارد، این محصول به دلیل مصارف خوراکی و دارویی مورد توجه بسیاری از مردمان جهان قرار دارد. این محصول نه تنها مزیت نسبی دارد بلکه از مزیت مطلق هم برخوردار می باشد لذا می توان با تولید و صادرات آن منابع ارزی فراوانی را وارد کشور نمود )سجادی ، 1385).
معمول ترین روش برای ورود به بازارهای جهانی برای شرکتهای کوچک و متوسط به کارگیری صادرات است . صادرات نسبت به تعهدات مالی و منابع انسانی و غیره کمترین نیاز را دارد .ریسک های مالی و سرمایه گذاری اندک دارد و اجازه انعطاف پذیری ساختاری و استراتژیکی بیشتری را می دهد.( لونیدو و همکاران ، 2004 )
گسترش تجارت جهانی شدن محصولات و خدمات و بین المللی شدن شرکتهای خاص همواره بر اهمیت عملکرد صادرات افزوده است )رز و شوهام، 2002) .
با استحاله در نحوه میان تولید کننده و مشتری در بازار، نیاز به ساز و کاری جهت دستیابی به توسعه پایدار و ادامه حیات سازمانها بیش از پیش احساس می گردد. تحقیقات بازاریابی مکانیزی کلیدی است که سازمانها با استمرار از آن به شناخت هر چه بیشتر مشتریان بالقوه به همان قوت مشتریان فعلی نائل می گردند به عبارتی دیگر لازمه توانمندی در درک مشتریان به کاربست مداوم تحقیقات بازاریابی در تصمیم گیری و تجزیه و تحلیل مستقیم بازار نیاز دارد )جاوالجی1 وهمکاران ،2006)
شرکتهایی که همواره نیازها و خواسته های مشتریانشان را شناسایی می کنند و به آن نیازها پاسخ می دهند و محصولات مناسب ارائه می دهند و در شناسایی نیازهای آتی مشتریان توانمند تر هستند، بهتر می توانند رضایت مشتریان را به دست آورند و جایگاه رقابتیشان را محکم نمایند )کادوگان و همکاران، 2002).
دشپاند و وستر2 ( 1993 ) با صراحت به این موضوع اعتقاد دارند که بازارگرایی برای تمامی سطوح سازمانها مورد نیاز است اما در مباحث بازارگرایی داشتن اطلاعات مرتبط با بازار که شامل مشتری ، رقیب و سایر عوامل بازار است به شدت مورد نیاز می باشد. کالی )341993 ) بیان می کند که به کارگیری تحقیقات بازاریابی جایگاه مهمی در اداره و توسعه بازارگرایی تسخیر می کند. جاوالجی و همکاران بر این باورند که تحقیقات بازاریابی موسسه جایگاه ویژه ای در بازارگرایی دارد.
موضوع تحقیق
موضوع تحقیق، بررسی تاثیر تحقیقات بازار بر صادرات زعفران ایران به خصوص زعفران صادراتی از مشهد می باشد. در این میان ایران بزرگترین تولید کننده زعفران جهان است و به دلیل دارا بودن تنوع آب و هوایی، بسیاری از محصولات باغی و زراعی از جمله زعفران آن دارای بالاترین درجه کیفیت می باشد. مطابق سالنامه آمار گمرک ایران میزان صادرات در سال 79 ، به 107 تن رسیده است که این میزان 41 درصد تولید داخلی است. در سال 1381 ایران به ارز 56 میلیون دلار زعفران صادر کرده است و در این میان امارات متحده عربی با وارد کردن 61.7 تن زعفران ایران به ارزش 27.4 میلیون دلار و اسپانیا با واردکردن 43.1 تن زعفران ایران به ارزش 21 میلیون دلار از عمده ترین وارد کنندگان زعفران در سال مذکور بوده اند.میزان صادرات در سال 90 ، 126 تن به ارزش 366 میلیون دلار می باشد.
ضمن اینکه در طرف تقاضای واردات بازار صادرات جهانی حدود 57 کشور حضور دارند و در طرف تقاضای واردات بازار صادرات زغفران ایران، بالغ بر 27 کشور حضور دارند )اسپانیا، ایتالیا، آمریکا، امارات، فرانسه، سوئد، سوئیس، ژاپن، آرژانتین، انگلستان، عربستان سعودی، آلمان، هند، تایوان، بلژیک، کانادا، هنگ کنگ، سنگاپور، اتریش، استرالیا، قطر، بحرین، موریس، هلند، نروژ، کویت و روسیه( که از این تعداد تنها امارات، اسپانیا، فرانسه، سوئد، سوئیس و عربستان بالاترین مقدار واردات زعفران را دارند )زوار و همکاران ،1366).
واردات جهان طی سال های 1991 تا 2001 روندی فزاینده داشته است به طوری که طی این سال ها واردات زعفران از رشد 183 درصدی برخوردار بوده است و از 5951 هزار دلار در سال 1991 به 16894 هزار دلار در سال 2001 رسیده است که این نشانگر شناخت بیشتر این محصول در سطح جهان و تقاضای بیشتر آن می باشد که پتانسیل بالاتری برای افزایش صادرات کشور در پی دارد ) آبادی ، 1384).
در زمینه میزان و ارزش صادرات نیز در طی سالهای گذشته صادرات زعفران ایران چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی رشد داشته است . جدول زیر نشان دهنده مقدار و ارزش صادرات زعفران ایران در طی سال های مختلف است که نشان دهنده رشد صادرات چه به لحاظ کمی و چه به لحاظ کیفی می باشد.
جدول(1-1)میزان صادرات ایران
میزان صادرات
ارزش (میلیون دلار)
سال
82
34
1378
106
43.5
1379
121
51.3
1380
125
56.2
1381
138
66.5
1382
172
95
1383
201
97
1384
142
75
1385
77
50
1386
68
89
1387
———-
77
1388
118
325
1389
126
366
1390
) ماخذ سالنامه امار جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ایران5)
لذا با توجه به موقعیت ایران در تولید و صادرات زعفران به خصوص در سالهای بعد از انقلاب، تحقیقات بازار این محصول در زمینه صادرات می تواند اطلاعات سودمندی را در زمینه تدوین راهبرد توسعه صادرات آن در اختیار برنامه ریزان و صادر کنندگان قراردهد.
-اهمیت انجام تحقیق
صادرات هم برای دولت ها و هم برای سازمان های تجاری منفعت آور است. از دیدگاه کلان، صادرات موجب افزایش سطح اشتغال داخلی ذخیره ارزی، توسعه تکنولوژی جدید و استانداردهای بالاتر سطح زندگی می گردد. در سطح تجاری خرد صادرات نیز موجب بهبود جایگاه مالی شرکت ها، توسعه مزیت های رقابتی و مهارت های مدیریتی، بهره برداری بهتر از ظرفیت های تولید و تسهیل رشد شرکت ها می شود )لونیدو و همکاران، 2007 ).
زعفران گیاهی است از تیره ی زنبقیان که به دلیل داشتن رنگ٬عطر و خواص ویژه مانند ضد سرطان و آنتی تومور بودن در بخش های دارویی و صنعتی ارزش زیادی دارد.( شاهرودی و همکاران٬ ۱۳۸۶)
همچنین این محصول به عنوان طلای سرخ ایران با ارزش ترین محصول کشور در کشاورزی و گرانترین ادویه جهان در تاریخ صادرات کشورمان همواره از جایگاه خاصی برخوردار بوده است.(وزارت جهاد کشاورزی٬۱۳۹۱)
در زمیته تولیدات زعفران٬ایران با حدود ۲۵۰ تن در سال به عنوان اصلی ترین تولید کننده زعفران در جهان شناخته می شود.همچنین در زمینه تولید داخل زعفران استان خراسان رضوی با داشتن ۵۷۲۷۵ هکتار سطح زیر کشت و تولید ۱۹۶ تن زعفران مقام اول تولید زعفران در کشور را دارا می باشد.ضمن اینکه حدود ۷۵ درصد تولید زعفران در این استان متمرکز شده است.(سالنامه اماری بخش کشاورزی استان خراسان).
جدول (1-2) سطح زیر کشت و میزان تولید زعفران را در سال های مختلف در کشور بیان می کند.6
سال
سطح زیرکشت(هکتار)
تولید(تن)
سال
سطح زیرکشت(هکتار)
تولید(تن)
1361
4320
22950
1376
25500
123169
1362
5420
28100
1377
30463
130896
1363
5730
16400
1378
36424
173451
1364
6090
21550
1379
41325
125451
1365
7100
31445
1380
46122
152162
1366
9357
46400
1381
52816
185392
1367
9684
50841
1382
54438
222280
1368
12309
58598
1383
56442
221000
1369
15420
76745
1384
57623
239600
1370
18121
93102
1385
58000
186369
1371
18647
110210
1386
58000
232125
1372
19261
98880
1387
61000
37000
1373
19881
126390
1388
65206
153000
1374
19882
87550
1389
66235
235000
1375
23675
112124
1390
64809
250000
روند سطح زیر کشت و تولید زعفران به جز چند مقطع زمانی همواره روندی افزایشی داشته است.
براساس آمار٬این محصول قابلیت ایجاد اشتغال ۲۸۰ نفر روز برای هر هکتار و در مجموع در هر سال بیش از ۸/۱۶ میلیون نفر روز برابر با ۶۶ هزار اشتغالزایی دائم را دارا می باشد.(سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی۱۳۹۰٬)
۳ تا ۴ درصد ظرفیت سالانه تجارت جهانی ادویه مربوط به زعفران است و این محصول با ارزش توانایی ارزآوری بسیاری را برای کشور دارا می باشد.به عنوان نمونه تنها استان خراسان از صادرات زعفران حدود ۴۰۹ میلیون دلار درآمد ارزی در سال ۱۳۹۰ به دست آورده است.( سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی٬ ۱۳۹۱)
جدول بازارهای هدف صادرات زعفران را در یک دوره ده ساله نشان می دهد.7)
عمده هدفهای صادرات زعفران ایران در طی دوره ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰
ردیف
نام کشور
وزن(کیلوگرم)
ارزش ریالی(میلیارد ریال)
ارزش دلاری( میلیون دلار)
1
امارات
540379
3499
408
2
اسپانیا
427933
3122
356
3
ایتالیا
57614
543
59
4
عربستان
56165
415
44
5
فرانسه
42894
194
24
6
سوییس
23293
120
15
7
هند
21659
240
24
8
سوئد
20101
187
20
9
تایوان
14443
76
9
10
کویت
13964
60
7
11
آلمان
11014
105
11
تحقیقات بازاریابی نخستین گام در راه کشف و شناسایی بازار است و در نتیجه زیربنای مدیریت سازی نهایی است که برنامه کار خود را با توجه به نیازها و خواسته های بازار تنظیم می کنند. براساس مشاهدات مدیران، بازاریابی اغلب سازمانها از قدرت ابزاری در گسترش سهم بازار صادراتی و راهکارهای توسعه فروش چندان اطلاعی ندارند، به طوری که زعفران یکی از محصولات ارز آور ایران بوده که ارز آوری این محصول برای ایران در سال
1389 و 1390به ترتیب برابر با 325 و 366 میلیون دلار بوده است و بر اساس آمار موجود گمرک ایران ، تولید زعفران در ایران از 5/87 تن در سالهای 1374 به 250 تن در سال 1390 رسیده است.
زعفران در اکثر شهرهای استان خراسان به ویژه قائن، گناباد، تربت حیدریه، بیرجند و هم چنین فارس و یزد کشت می شود اما به دلیل افزایش چشمگیر تولید بدون سرمایه گذاری در امور بازار رسانی و بی توجهی به تحقیقات بازرایابی و بازارگرایی، قیمت آن روبه نقصان گذاشته و در نتیجه تولید کنندگان و صادرکنندگان آن به جز عده قلیلی از آن محصول زیان خواهند دید.وازهمه بیشتر زعفران ایران در بازارهای جهانی ضرر خواهد کرد. برای مثال از مسایل اساسی صادرات زعفران ایران، صدور فله ای و بدون بسته بندی آن به کشورهای همسایه از جمله امارات می باشد که در آن کشور بسته بندی شده و با قیمت مناسب تر به بازار نهایی صادرمی شود و لذا بخش مهمی از ارزش افزوده آن نصیب امارات می گردد )پرمه و همکاران، 1388). با وجود آنکه عمده زعفران جهان در ایران تولید میگردد اما ارزش افزوده حاصل از صادرات مجدد آن توسط کشورهایی نظیر اسپانیا و ایتالیا و امارات تحصیل میگردد که این موضوع، تامل در این خصوص را ضروری و لزوم ارتقا جایگاه زعفران ایران در بازارهای جهانی آشکار می سازد. از این رو شکاف موجود در تحقیقات بازاریابی برای صادرات زعفران از منظرصادر کنندگان، سیاست گذاران و برنامه ریزان اقتصادی توجیهی برای مطالعه این تحقیق خواهد بود.
اهداف تحقیق
تحقیق اهداف زیر را دنبال می کند
1. شناسایی نیازهای مردم کشور مقصد برای صادرات زعفران
2.آگاهی و شناخت موانع و مشکلات موجود به سر راه صادرات زعفران
3.بررسی راهکاری جهت شناساندن زعفران به بازاری جدید
4. شناسایی تاثیر تحقیقات بازاریابی بر صادرات زعفران
5. شناسایی تاثیر تحقیقات بازاریابی به میزان عملکرد شرکت در داشتن سهم بازار بیشتری در صادرات زعفران
6. شناسایی ارتباط تاثیر گذاری تحقیقات بازاریابی ؛ بازارگرایی و سهم بازار بر افزایش صادرات زعفران.
فرضیه تحقیق
فرضیه الف (تحقیقات بازاریابی تاثیر مستقیم بر افزایش صادرات دارد.
فرضیه ب (تحقیقات بازاریابی تاثیر مستقیم بر بازارگرایی دارد.
فرضیه ج) تحقیقات بازاریابی تاثیر مستقیمبر افزایش سهم بازار دارد.
فرضیه د (بازارگرایی تاثیر مستقیم بر افزایش صادرات زعفران دارد.
فرضیه ذ (سهم بازار تاثیر مستقیم بر افزایش صادرات زعفران دارد.
نوع تحقیق
روش مورد استفاده در این تحقیق، توصیفی و تحلیل است. بدین معنی که در روش توصیفی بدون هیچگونه استنتاج ذهنی، تاثیر تحقیقات بازاریابی در صادرات زعفران را مورد بررسی قرار داده و در روش تحلیلی اطلاعات جمع آوری شده را به وسیله روشهای آماری مورد تحلیل قرار داده است.
تحقیق حاضر مانند بسیاری از تحقیقات از نوع کاربردی می باشد چرا که هدف از تحقیق کاربردی، آزمودن مفاهیم نظری و ذهنی در موقیعت های واقعی و عملی می باشد در واقع این نوع تحقیقات منجر به ادامه راه حل ها و پیشنهادهایی جهت بهبود وضعیت موجود می گردند.
جامعه تحقیق
الف ( قلمرو مکانی: با توجه به این که استان خراسان یکی از استانهای مهم در تولید و صادرات زعفران است شرکت های صادر کننده مشهدی در استان خراسان قلمرو این
تحقیق می باشد.
ب( قلمرو زمانی: دوره زمانی مورد مطالعه این تحقیق1380-1390 می باشد.
ج ( قلمرو موضوعی: در چهارچوب موضوعی، این تحقیق به بازرگانی بین اللملل و صادرات مربوط می گردد و عوامل موقعیتی در صادرات و بازرگانی بین الملل را در غالب بازار هدف صادراتی، رقبای تجاری، رقبای داخلی، بازاریابی بین المللی و قوانین و مقررات را مورد
بررسی قرار می دهد.
روش و ابزار جمع آوری اطلاعات
دو منبع اطلاعات مورد نیاز است:
الف( منابع اطلاعات اولیه
1.مصاحبه: به منظور دستیابی به اطلاعات اولیه و تدوین فرضیات از این روش استفاده می گردد سپس در مراحل مختلف تحقیق نیز به منظور اطلاع از نظر افراد متخصص
این روش به کار گرفته می شود.
2. پرسشنامه: در این تحقیق عمده اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری می گردد.
ب( منابع اطلاعات ثانویه
1. آمارهای منتشره از سوی سازمانهای دولتی
2. تحقیقات و گزارشهای سازمانهای مدیریت و برنامه ریزی، مرکز تحقیقات کشاورزی، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی مرکز توسعه صادرات ایران، اداره کل بازرگانی و اداره کل کشاورزی و اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران.
سابقه موضوع
در بررسی به عمل آمده مشخص گردید که بیشتر مطالعات انجام شده درباره زعفران بیشتر درباره زراعت و فرآوری زعفران است. و چندین مورد در خصوص صادرات زعفران تحقیقاتی انجام شده است که در سال 1366 تحت عنوان بررسی بازار زعفران توسط آقای حبیب اله دعایی در دانشگاه تربیت مدرس تهران صورت گرفته و تحقیق دیگری تحت عنوان موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای صادرات زعفران توسط آقای میر عبداله حسینی عضو هیات
علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی که با محوریت تعرفه های گمرکی براساس اطلاعات سال 2006 به انجام رسیده است و تحقیقی دیگر در دانشگاه تهران تحت عنوان موقعیت زعفران در بازارهای جهانی صورت گرفته است اما در خصوص تحقیقات بازار صادراتی زعفران هیچ تحیقی صورت نگرفته است و این موضوع برای نخستین بار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
تعریف واژه ها و اصطلاحات کلیدی
زعفران: گیاهی است طبی و خوراکی که از قدیم کشت آن در ایران رایج بوده است.
تحقیقات بازاریابی: اغلب به عنوان ابزار بازاریابان جهت اتخاذ تصمیم بهتر مطرح می گردد. به فرآیندی اطلاق می شود که طی آن اطلاعات از بازار دریافت، تحلیل وانتشار می یابند از این رو می تواند در تطابق و هماهنگی سازمان با محیط تجاری نقش به سزایی را ایفا
نماید. به واقع سازمانهایی که بدون جمع آوری اطلاعاتپیرامون مشتریان، رقبا و همچنین توانایی و قابلیت های خود اقدام به تولید محصولات نمایند، همچون نابینایی هستند که می کوشند به دشمن تیغ بر کشد.
صادرات: فروش و یا عرضه خارجی کالا ها و خدمات یک کشور به کشور های دیگر در ازا دریافت کالاها، خدمات، ارز، طلا، تسویه بدهی ها و یا به منظور کمک های بلاعوض،
تعمیر، تکمیل، و یا شرکت در نمایشگاه ها می باشد) سالواتوره، 2004)
صادرات فله ای ایران: زعفران ایران حداکثر می تواند در بسته های 500 گرمی صادر گردد. بنابراین صادرات زعفران به صورت عمده در بسته بندی های 30 تا 500 گرمی
معادل صادرات فله ای قرار میگیرد)مصوبه اسفند ماه 1386 وزرای کمیسیون ماده 1 دولت)
بازارگرایی:عبارتست از فرهنگ سازمانی که به صورت بسیار کارآرا و اثر بخش به خلق رفتارهایی می پردازد که به منظور خلق ارزشهای افزونتر برای مشتریان در نتیجه ارتقا عملکرد تجاری شرکت لازم و ضروری است (نارور و اسلاتر ، 1990). معمولا برای بازارگرایی سه فاکتور اساسی در نظر گرفته می شود. این فاکتور ها شامل مشتری گرایی ، رقیب گرایی ، و هماهنگی میان وظیفه ای می باشد.
سهم بازار : با توجه به درصد کل فروش یک شرکت در یک دوره زمانی خاص به کل کالای فروش رفته در بازار اندازه گیری میشود .
روش تحقیق
در خصوص روش تحقیق می توان از روش های زیادی نام برد و معمولاً محققان در موردتعریف مشخص از انواع روش هااتفاق نظر داشتند و براین اساس تقسیم بندی های متفاوتی از آن به عمل آورده اند. علاوه بر آن در بسیاری از پژوهشها گستره کار به نحوی است که معمولاً نمی توان آن را منطبق بر یکی از تعاریف ارائه شده برای روش تحقیق دانست و معمولاً از ترکیبی از روش های مختلف در آن استفاده می شود.(شریفی ،1376)
شیوه های تحقیق اشاره به راه هایی دارند که به مدد آنها بررسیهای پژوهش انجام شده و رویه های تجزیه و تحلیل داده ها طراحی می شوند.(دانایی فرد و همکاران ، 1386)
همچنین روش تحقیق را مجموعه ای از قواعد، ابزار ها و راه های متغیر و نظام یافته دانسته اند که در بررسی واقعیتها، کشف مجهولات است و دستیابی به راه حل مشکلات به کارگرفته می شود. (عزتی ، 1376) .
به طور کلی روش های تحقیق در علوم رفتاری را می توان به دو دسته الف) هدف تحقیق ب) نحوه گردآوری داده ها تقسیم بندی کرد.(سرمد و همکاران ، 1386)
تحقیقات علمی بر اساس هدف تحقیق به سه دسته قابل تقسیم هستند:
1- بنیادی 2- کاربردی 3- ارزیابی
گاهی هدف تحقیق افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است،این گونه تحقیقات، بنیادی یا پایه ای8 نامیده می شوند. هدف دسته دوم تحقیقات، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است که به آن کاربردی می گویند و به عبارت دیگر، تحقیقات کاربردی به سمت کاربرد علمی دانش هدایت می شود (سرمد و همکاران ، 1386) و سومین نوع تحقیق هنگامی اتفاق می افتد که تحقیقی برای بررسی ارزیابی اثرات توصیه های تحقیقات کاربردی انجام می شود، آن را پژوهش ارزیابی 9می نامند (دانایی فرد و همکاران ، 1386).
تحقیقات علمی را بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز (طرح تحقیق) می توان به توصیفی (غیر آزمایشی) و تحقیق آزمایشی تقسیم نمود (سرمد و همکاران ، 1386). انجام تحقیق توصیفی از لحاظ روش گردآوری اطلاعات را می توان به کتابخانه ای، مشاهده ای و پیمایشی تقسیم بندی کرد. در تحقیق پیمایش تحلیلی پژوهشگران به بررسی جوامع کوچک و بزرگ به ویژه با استفاده از نمونه گیزی به طریق میدانی به پژوهش و مطالعه پراکندگی و سایر مشخصات گروه ها می پردازند.این نمومه از تحقیقات معمولا با شیوه های پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده صورت می گیرد.( فرشاد گهر و شهیدی، 1381).لازم به ذکر است که هدف این تحقیق بررسی تاثیر تحقیقات بازاریابی بر صادرات زعفران می باشد که در مدل مفهومی تحقیق، نتایج به دست آمده برای شرکت های صادر کننده زعفران قابل استفاده خواهد بود. بنابراین تحقیق از لحاظ هدف در حالت کاربردی قرار می گیرد.و بدین سبب که تحقیق به لحاظ روش جمع آوری داده ها و اطلاعات لازم از روش پیمایشی و استفاده از پرسشنامه بهره گرفته است. روش تحقیق مطالعه حاضر در طبقه بندی تحقیقات توصیفی و از نوع پیمایشی تحلیلی است.
جامعه، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد و یا واحد ها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند (سرمد و همکاران ، 1386)
جامعه آماری این تحقیق را صادر کنندگان زعفران ایران تشکیل می دهند که با توجه به آمار اتحادیه صادر کنندگان زعفران ایران، اتاق بازرگانی شهرستان مشهد و شورای انجمن ملی زعفران، تعداد آنها حدود60 شرکت می باشد که50 شرکت در استان خراسان فعالیت دارند و مابقی در تهران، اصفهان، تبریز و … مشغوله به کار هستند. از میان این تعداد، شرکت هایی به صورت مستقیم در رابطه با صادرات زعفران فعالیت نمی کردند و به عنوان فعالیت کناره از صادرات زعفران بهره مند بودند و تمایلی به همکاری نداشتندواز لیست کنار گذاشته شدند .با توجه با این محدودیت فقط 40 شرکت واجد شرایط شدند.
نمونه آماری
نمونه آماری = مجموعه ی کوچکی از آحاد جامعه آماری است که بیان کننده کیفیات اصلی جامعه می باشد و محقق با مطالعه ی آن قادر است نتیجه را به کل جامعه تعمیم دهد (سکاران ، 1380)
نمونه، گروهی فرعی است یا زیر مجموعه ای از جامعه است که با بررسی و مطالعه نمونه، محقق می تواند قادر به استخراج نتایجی شود که قابل تعمیم به جامعه است (دانایی فرد و همکاران ، 1386).قابل ذکر است گردآوری داده های مورد نیاز در پژوهش های توصیفی با روش پیمایشی به دو طریق امکان پذیر است:
الف) شمارش کل افراد جامعه مورد مطالعه ب) نمونه گیری و انتخاب نمونه معرف از جامعه
از آنجایی که نمونه های این تحقیق برابر با جامعه آماری پژوهش انتخاب گردید، روش مورد استفاده در جمع آوری اطلاعات به دلیل محدود بودن جامعه آماری، روش سرشماری خواهد بود. بنابر این اعضای جامعه آماری شامل40 مدیر و یا مسئول صادرات شرکت به عنوان نمونه تحقیق قلمداد می شوند.
– روش ها و ابزار گرد آوری اطلاعات
برای جمع آوری داده ها ابزار های گوناگونی وجود دارد که هر یک کاربرد ویژه ای دارند. داده ها می توانند به شیوه های مختلف، در مکان های مختلف و از منابع مختلف جمع آوری شوند. مصاحبه، پرسش نامه و مشاهده افراد و پدیده ها سه شیوه عمده جمع آوری داده ها در پژوهش های پیمایشی هستند. منابع جمع آوری داده ها نیز می توانند دست اول یا دست دوم باشند. بررسی افراد و گروه ها به منظور بررسی عقاید آنها از جمله منابع دسته اولند و اسناد و پرونده های سازمان ها نمونه ای از منابع دست دوم هستند (دانایی فرد و همکاران ، 1386)
اطلاعات اولیه در این تحقیق از طریق پرسشنامه به دست آمد.
پرسشنامه
در این تحقیق از پرسشنامه ای شامل 4 بخش برای جمع آوری داده ها استفاده شده است که یکی ازبخش های پرسشنامه مرتبط با تحقیقات بازاریابی و سه بخش دیکر به سنجش تاثیر تحقیقات بازاریابی بر افزایش صادرات ، بازارگرایی و افزایش سهم بازار می پردازد.
این پرسشنامه شامل 23 سوال در 4 مجموعه سوال است که از مقیاس فاصله ای لیکرت جهت سنجش نظرات پاسخ دهندگان تحقیق استفاده شده است، که به تناسب هر یک از متغیر های موجود در مدل تحقیق، مجموعه سوالات مرتبط با آن تنظیم و ارائه گردیده است .
اطلاعات ثانویه از بررسی و مطالعه اسناد، مدارک و مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی کسب خواهند شد. پرسشنامه مزبور در ضمیمه 1 آمده است.
روایی , پایایی پرسشنامه
هر چه از ابزار دقیق تر و بهتر در جمع آوری داده ها استفاده کنیم ،داده ها از ضمانت بالاتری برخوردار بوده و این امر خود کیفیت علمی پژوهش را افزایش خواهد داد. دو معیار عمده برای آزمودن صحت و خوب بودن سنجه ها، روایی و پایایی است به طور کلی روایی و پایایی، دقت علمی کاربردی در بررسی پژوهش را تصدیق و تایید می کند (دانایی فرد و همکاران ، 1386) .
روایی10
روایی بدین معنی است که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می سنجد زیرا بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه گیری، نمی توان به دقت داده های حاصل از آن اطمینان داشت (سرمد و همکاران ، 1386). به عبارتی دیگر منظور از روایی این است که سوالات مندرج در ابزار دقیقاً متغیر ها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد، بدین معنی که هم داده های گرد آوری شده از طریق سوالات مازاد بر نیاز تحقیق نباشد و یا به عبارت دیگر عین واقعیت را به خوبی نشان دهد. (حافظ نیا ، 1385).
روایی را به شکل های مختلف همچون روایی ظاهری، محتوایی ، ملاکی و ساختی طبقه بندی کرده اند. (عباس زادگان ، 1384). در روایی ظاهری این سوال مطرح است که ابزار اندازهپ گیری تا چه حد از نظر نوع و فرم سوالات به گونه ای تدوین گردیده است که آنچه را که باید اندازه بگیرد، می سنجد؟
در حالی که در روایی محتوا، بحث بر سر کفایت داده ، تعداد و محتوای سوالات برای سنجش همه ابعاد مفهوم مورد بررسی می باشد (مهرگان و زالی، 1385). در این تحقیق جهت سنجش روایی پرسشنامه، از روایی ظاهری در جهت سنجش روایی پرسشنامه استفاده شده است. منظور از روایی ظاهری منطقی بودن، جالب بودن و تناسب ظاهری ابزار پژوهش است و زمانی اهمیت می یابد که ظاهراً سوال ها انگیزش، رغبت و تمایل آزمودنی را به همکاری و پاسخ دادن ایجاد نماید. (عباس زادگان ، فتوت ، 1384)
پایایی
قابلیت اعتماد (پایایی) ابزاری است که از آن به اعتبار، دقت و اعتماد پذیری نیز تعبیر می شود. به بیان دیگر عبارت است از یک وسیله اندازه گیری که برای بخش متغیر و صفتی ساخته شده در شرایط مشابه در زمان یا مکان دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. نتایج مشابهی از آن حاصل می شود. به عبارت دیگر ابزار پایا و یا معتبر ابزاری است که از خاصیت تکرارپذیری و سنجش نتایج یکسان برخوردار باشد (حافظ نیا ، 1385).
یکی از روش های محاسبه پایانی، استفاده از فرمول کرونباخ است . این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه به کار می رود (سرمد و همکاران ، 1386).
ضریب آلفای کروخ عددی است بین صفر و یک. مقادیر آلفای کمتر از 6/0 نشان دهنده پایایی ضعیف، دامنه 7% پایایی قابل قبول و بیش از 8% پایایی خوب است (سکاران ، 1380).
برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ11 از فرمول زیر استفاده می گردد :
که در آن
= ضریب آلفا
= تعداد سوالات پرسشنامه
= واریانس پاسخ های داده شده به سوال ام
= واریانس کل پرسشنامه است.
برای محاسبه ضریب پایایی شیوه های مختلفی به کار برده می شود که سنجش ضریب پایایی کرونباخ یکی از آن روشها به شمار می رود. کرونباخ مبدع این روش سنجش پایایی است. این روش به ثبات درونی اشاره دارد و سوالهای آزمون برای تعیین ضریب پایایی آزمون به کار بسته می شود. این مقدار آماری، مصرف تجانس ابزار اندازه گیری است یعنی آن که سوالات مختلف تا چه حد از نظر اندازه گیری جنبه های یک متغیر با کیفیت واحد، یکدیگر را کامل می کنند (عباس زادگان، فتوت، 1384). در این تحقیق پس از توزیع و جمع آوری تعداد 10 پرسشنامه به عنوان پیش نمونه از بین جامعه موردنظر، از روش آلفای کرونباخ برای سنجش پایایی پرسشنامه استفاده شده که با استفاده از نرم افزار SPSS سنجیده شده است. پرسشنامه به کار گرفته شده در این تحقیق، میزان این ضریب 0.878 بدست آمده است که نشان دهنده پایایی درونی سوالات پرسشنامه می باشد.
تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها
منظور از تحلیل عبارتست از تنظیم و خلاصه کردن داده ها به صورت اطلاعاتی روشن، خوانا، مستدل و تفسیرپذیر است به گونه ای که بتوان روابط موجود در مسائل پژوهش را کشف و بررسی کرده و آنها را آزمود. تفسیر بر پایه یافته ها و نتایج حاصل از تحلیل درباره روابط مورد مطالعه، استنباط به عمل می آورد و درباره روابط نتیجه گیری می کند. تفسیر مقصود تحلیل است (مومن، 1386). در تجزیه و تحلیل از آمار توصیفی12 و آمار استنباطی13 استفاده می شود. آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده ها یا مسئله یا موضوع مورد مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد آمار توصیفی را عمدتاً مفاهیمی از قبیل جداول توزیع فراوانی و نسبت های توزیع، نمایش هندسی و تصویری توزیع و نظایر آنها تشکیل می دهد. در تحلیلهای آماری استنباطی همواره نظر بر این است که نتایج حاصل از مطالعه گروه کوچکی به نام نمونه چگونه به گروه بزرگتری به نام جامعه تعمیم داده می شود (فرهنگی و صفرزاده، 1385).
در تشریح هرچه بهتر فرایند تجزیه و تحلیل شرح مختصری از رویکرد تحلیل مسیر ارائه می گردد و سپس فرآیند انجام تحقیق به طور خلاصه بازگو می شود.
منابع فارسی
1.ابریشمی، محمد حسن. (1366)، "شناخت زعفران ایران"، انتشارات توس.
2.اردبیلی، محمدعلی، "راهنمای کار تحقق"، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران 1370، ص 1 و 37.
3.بختیاری، عباس. "تاثیر فرهنگ بازار محوری بر عملکرد بازرگانی شرکتهای قطعه ساز خودرو مشهد" پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد. دانشگاه علوم اداری و اقتصادی، 1384.
4.بست، جان، (1381)، "روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری"، حسن پاشا شریفی ، نرگس طالقانی، انتشارات رشد، تهران، چاپ نهم.
5.پاشا شریفی، حسن، نجفی زند، جعفر، مبانی پژوهش در علوم رفتاری، انتشارات آوای نور، سال 1376، جلد اول.
6.پرمه، ز و حسینی، م، 1388، موانع تعرفه ای و غیر تعرفه ای صادرات زعفران ایران، بررسی های بازرگانی شماره 35،
7.پرمه، ز، حسینی، م، نبی زاده، الف، وهجی، ح، 1388، ظرفیت های صادرات و بازارهای هدف زعفران ایران فصلنامه پژوهش های بازرگانی، شماره 51: 95-59.
8.پزشکی راد، غ و فعلی، س. 1389، چالش ها و راهکارهای فرآوری، بازاریابی و صادرات زعفران: کاربرد فن و اقتصاد کشاورزی – 4 (1): 157 – 137.
9.ترکمانی، ج، 1379، تحلیل اقتصادی تولید، کارآیی فنی و بازاریابی زعفران ایران، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد چهارم، شماره سوم.
.10حافظ نیا، محمدرضا، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، چاپ دوازدهم، تهران 1385
.11حسین، ص، قلندری، آ، 1386، بررسی حاشیه بازاریابی زعفران، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی، 8 تا 19 آبان ماه، مشهد .
.12حسینی، علی(1388)، "بررسی وضع عوارض بر صادرات زعفران" ماهنامه اتاق بازرگانی، شماره 11، (ص) 18-20
.13دانایی فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ آذر، عادل؛ (1386)، "روش شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع"، انتشارات صفار، تهران، چاپ دوم.
14. دهدشتی شاهرخ ،زهره و بحرینی زاده ،منیژه ، تحقیقات بازاریابی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1390
15.روستا ، احمد و ونوس، داور و ابراهیمی ، عبدالحمید ، تحقیقات بازاریابی (نگرشی کاربردی ) ،انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت) ، 1374 .
16..سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، اداره اطلاعات و آمار، آمارنامه کشاورزی سال های مختلف، داوری، دردانه و شانه ساز،
17.سالواتوره، دومینگ، (1385)، "نظریه ها و سیاست های اقتصاد بین الملل، تجارت بین الملل، تجارت بین الملل"، حمیدرضا ارباب: مترجم، نشر نی، چاپ ششم.
18.سایت وزارت جهاد کشاورزی AGRI-JAHAD.IR
19.سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه؛ (1386)، "روش های تحقیق در علوم رفتاری"، نشر آگه، تهران، چاپ چهاردهم.
20..سکاران، اوما، (1380)، "روش های تحقیق در مدیریت" محمد صائبی؛ محمد شیرازی، مرکز آموزش مدیریت دولتی، تهران، چاپ اول.
21.شاهرودی، ع. احمدی فیروزجانی، ع. چیذری، م. 1386. سازه های تاثیرگذار بر عملکرد و کیفیت محصول زعفران، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. 3(1): 158-143
22.صادقی، ک، خداوردیزاده، ص، 1390، تعیین مزیت نسبی صادرات و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 3 (3): 76-59
23.عباس زادگان، سید محمد، فتوت، احمدرضا، "کاربرد پایایی و روایی در پژوهش" ، دفتر پژوهش های فرهنگی، تهران، 1384
24.عزتی، مرتضی "روش تحقیق در علوم اجتماعی"، موسسه نشر علوم نوین، چ اول، 1376
25..فرهمند، ک، 1390، طراحی الگوی جدید بازاریابی زعفران با تاکید بر نقش بسته بندی، نشان تجاری(برند) و تجارت الکترونیک در ایجاد ارزش افزوده آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد .
26.فرهنگی، علی اکبر؛ حسین، صفرزاده؛ (1385)، "روش های تحقیق در علوم انسانی (با نگرشی بر پایان نامه نویسی)"، انتشارات پیام پوریا، تهران، چاپ اول.
27.فرشاد گهر، ناصر؛ شهیدی، محمدحسن؛ (1381)، "روش تحقیق و مآخذ شناسی در علوم اجتماعی"، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، تهران، ص80
28.کاتلر، مدیریت بازاریابی، ترجمه بهمن فروزنده، نشر آتروپات، تهران، 1383
29.گسیلی، عزیز، کرمنش، شیوت، (1385)، "بسته بندی صادراتی زعفران"، انتشارات آسیا و روابط عمومی و امور بین الملل سازمان توسعه تجارت ایران، چاپ اول.
30.مدنی بجستانی، محمود و محقق، محمدکاظم (1384)، "تولید و قیمت زعفران در ایران و بازار جهانی زعفران"، مطالعات زیربنایی (مجلس).
31.محمدحسین، 1380، مدریت استراتژیک از تئوری تا عمل. نشر آتنا.
32.نجفی سیاهرودی، مهدی، (1387)، "بررسی تاثیر تحقیقات بازاریابی بر عملکرد از طریق فرهنگ بازارگرایی در آژانس های مسافرتی شهرستان مشهد"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
33.هاتف، ح، و سروری، ع، 1389، عرضه و تقاضای صادرات زعفران و پیش بینی تغییرات رفاه، روش های ترویج و آموزش کشاورزی، سال سوم، شماره 1 .
34.هاشمی، مریم و میری، سعید (1386)، "کتاب جامع زعفران ایران، معرفی و تحلیل ابعاد مختلف زعفران ایران"، موسسه فرهنگی گروه هفت خاوران، چاپ اول.
35.هومن، حیدرعلی، (1386)، "شناخت روش علمی در علوم رفتاری"، انتشارات سمت، تهران، چاپ اول، (ص) 328-327.
منابع خارجی
.1Aaker, David A. (2005)" Marketing Research. Eighth LJition with SPSS 13.0 , John Wiley. US
.2Aaker, D.A., Kumar, V. and Day, G.S. (1995), Marketing Research, John Wiley and Sons Inc., New York, NY.
.3Akbari, M. and Karimi Hesnije, H. 2000. Impact of export growth on economic growth and capital formation. Journal of Plan and Budget. 52: 63-84.
.4Biria, S. and Jabl Ameli, F.2006. Factors affecting for the export of pistachio, saffron and date in of non-oil exports goods basket of Iran. Journal of Agricultural Economics and Development. 14(54): 85-101.
.5Brockhaus R.H. Malhotra Naresh K (2004), "Marketing Research: An Applied Orientation" Pearson.
.6Cadogan, J.W. Diamantopoulos, A. and Siguaw, J.A. (2002), "Export Market-Oriented Activities: Their Antecedents and Performance Consequences", Journal of International Business Studies, Vol. 33(3), pp. 615-626.
.7Cadogan, J.W. Sundqvist, S. Salmincn, R.T. and Puumalaincn, K. (2002), "Market-Oriented Behavior Comparing Service with Product Exporters", European Journal of Marketing, Vol.36 No 9/10, pp. 1076-1102.
.8Cravens and N. Piercy (2003), Strategic Marketing, 7th ed., Irwin/McGraw-Hill, Inc.
.9Culkin, N., Smith, D., Fletcher, J. (1999), "Meeting the information needs of marketing the twenty-first century", Marketing Intelligence and Planning, Vol. 17 No.l, pp.6-12.
.10Dawes, J. (2000). "Market Orientation and Company Profitability: Further Evidence Incorporating Longitudinal Data", Australian Journal of Management, Vol. 25 No. 2, pp. 173-199.
.11Deshpande, R., Farley, J.U. (1998), "Measuring market orientation: generalization and synthesis", Journal of Market-Focused Management, Vol. 2No.3, pp.213-32.
.12Deshpande, R. and Farley, J.U. and Webster, F.Jr (1993)," Corporate cuiitire. customer ri filiation. and innovativeness in Japancs firms: a quadrad analysis". Journal of Marketing. Vol.57. January, pp.23-73
.13Elliott, R. and Jobber, D. (1995), "Expanding the market for marketing research: changing beliefs, attitudes and corporate culture", Journal of the Market Research Society, Vol. 37 No. 2, pp. 143-53.
.14Friedman .L.( 1994), A Comparison of Vertical and Horizontal Rating Scales, IVIid Atlantic Journal of Business. Vol. 30, pp. 107-111
.15Green RE.. Tull D.S. and Alhaum G (1938). Research for Marketing Decisions. 5<h ed., Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.
16Harris.L.C, Piercy., N. F, (1999)Management behavior and barriers to market orientation in retailing companies, THE JOURNAL OF SERVICES MARKETING, VOL. 13, pp. 113-131 (c) MCB UNIVERSITY PRESS, 0337-6045
.17Hamlin .P. (2000), "A systematic procedure lor targeting market research", European Journal of Marketing, Vol.34, No. 9/10,
.18Hills G.E. and Narayana CL. (1989), "Profile Characteristics, Success Factors, and Marketing in Highly Successful Firms", Frontiers of Entrepreneurship Research, Proceedings of the Babson College Conference on Entrepreneurship, ed.
.19Javalgi G, R. Martin, L, C. Young B, R. (2006). "Marketing research, market orientation and customer relationship management: a framework and implication for service providers". The Journal of Services Marketing
.20Khodaverdizadeh, M. 2008. Market Structure and PrioritiesWhithin Exporting Target Markets of Iranian
.21KinnearT.C. and Taylor J.R. ^987), Marketing Research: An Applied Approach,3rd ed, McGraw-Hill, New York.
.22Kohli, A.K. and Jaworski, B.J. (1990), "Market Orientation: the Construct, Research Propositions, and Managerial Implications", Journal of Marketing, Vol. 54, pp. 1-18.
.23Kohli, A.K. Jaworski, B.J. and ICumur, A. (1993) , "MARKOR: A Measure of Market Orientation" , Journal of marketing Research ,Vol. 30, pp. 467-77.
.24Kok, R.A.W. Hillcbrand, B. Bicmans, W.G. (2002), "Market-Oriented Product Development as an Organizational Learning Capability: Findings from Two Cases", SOM Research School, University of Groning.
.25Lado, N, Maydcu-Olivares, A, & Rivera^ J. (1998). Measuring market orientation in several populations: A structural equations model. European Journal of Marketing, 32, 23- 39.
.26Lancaster .G, Veldcn. H,(2004), The influence of employee characteristics on market orientation, The International Journal of Bank Marketing ,Vol. 22 No. 5, 2004, pp. 343- 365 ,Emerald Group Publishing Limited
..27Leonidou, L.C. Katsikcas, C.S. Palihawadana, D. and Spyropoulou, S. (2007) "An Analytical Review of the Factors Stimulating Smaller Firms to Export Implications for Policy-Makers". International Marketing Review, Vol. 24 No. 6, pp. 735-770.
.28Levitt,T.(I960),Marketing myopia, Harvard Business Review, July- August,pp.45-56. Lovelock, C.H. (1994), Product Plus: How Product + Service = Competitive Advantage, McGraw-Hill, New York, NY.
.29Lukas, B.A. (1996), "An Analysis of the Relationship Among Strategic Type, Market Orientation and New Product Development", Journal of Business Research, Vol. 45, pp. 147-156.
.30Malhotra And birk ( 2000)," Marketing Research: European Edition: An Applied Orientation: European Edition ( Prentice Hall international editions).
.31McPhail. J, Ogunmokun .G, Chin. I, (2005), A Discriminant Analysis of the Managers Perceptions of the Value of Marketing Research and its Effect on Business Performance, International Journal of Management Vol. 22 No. 1.
.32Narver, J.C. and Slater, S.F. (1990), "The Effcct of a Market Orientation Business Profitability", Journal of Marketing, Vol. 54, pp. 20-35.
.33Parmeh, Z., Hosseini, M., Nabizadeh, A. and Mohebbi, M.R. 2009. Export capacity and target markets for Iranian saffron. Journal of trade studies. 51: 59-95.
.34Paspan, F. 2006. Survey factors affecting the export of Iranian Saffron. Journal of Economic Research. 6(2): 1-15.
.35Pclhum.M,( 1997), market orientation and performance, the moderating cffccts of product and customer differentiation, journal of business and industrial marketing ,12(5),pp.276- 296
.36Quintana-Deniz, A. Beerli-Palacio, A. Marti' n-Santana, J.D. (2007), "Human Resource Systems as Antecedents of Hotel Industry Market Orientation: An Empirical Study in the Canary Islands Spain", Hospitality Management, Vol. 26, pp. 854-870.
.37Raphael, J., Parket, l.R. (1991), "Commentary: The need for market research in executive decision making", The Journal of Business and Industrial Marketing, Vol. 6 No. 1/2, pp. 15- 21.
.38Rose, G.M, Shoham, A. (2002), "Export Performance and Market Orientation Establishing an Empirical Link", Journal of Business Research, Vol. 55, pp. 217- 225.
.39Robert, M. (1992), "Market fragmentation versus market segmentation", Journal of Business Strategy, Vol. 13, September, pp. 48-53.
40.Smali A.C. (1996), Information-Driven Marketing Decisions: Development of Strategic Information Systems, Quorum Books, Westport, Connecticut, London Sasser,W.E.Jr,Olsen,R.P.and
41.Slater, S. and Narver, J.C. (1994), "Docs Competitive Environment Moderate the Market Orientation-Pcrformancc Relationship?", Journal of Marketing, Vol. 58, pp. 46-55.
42.Slater, S.F. and Narver, J.C. (1999), "Market oriented is not enough: build learning organization", in Deshpande, R. (Ed.), Developing A Market Orientation, Sage Publications, Thousand Oaks, CA, pp. 237-66.
43.Slater و S and Narver, J.C. Intelligence generation and superior customer value, J. Acad. Mark. Sci. 23 (2000) (1), pp. 120-127.
44.Tse, A.C.B. Sin, L.Y.M. Yau, O.H.M. Lee, J.S.Y. Chow, R. (2003), "Market Orientation and Business Performance in a Chinese Business Environment", Journal of Business Research, Vol. 56 No 3, pp. 227-239.
45.Valos J. M, Bednall H.B, D (2005),Marketing research performance and strate International Journal of Productivity and Performance Management Vol. 54 No. 5/6,
46.Wyckoff,D.D.(l978),''Understanding service operations" ,Management of Service Operations,Allyn & Bacon,Oston,M.A.
47.Zikmund W.G. (2003), "Exploring Marketing Research", Thompson-South Western, Orlando. Florida
1 Gavalga
3Deshpande & Webster
4 Kohli
5 Agri-jahad.ir
1.ماخذ ( سالنامه اماری وزارت جهاد کشاورزی)
7 ماخذ گمرک جمهوری اسلامی ایران
2Basic or Fundamental Research
9 Evaluation Research
10 reliability
11 Cronbach Alpha
12 . Descriptive statistic
13 . Inferential statistic
—————
————————————————————
—————
————————————————————