پروپوزال مدیریت صنعتی
بررسی ارتباط بین نابی، چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی
مطالعه موردی صنعت کاشی و سرامیک استان یزد
مقدمه
فرایند جهانی شدن، به وجود آمدن سازمان تجارت جهانی و یکپارچگی بازارهای جهانی، پیشرفتهای سریع و بنیادین تکنولوژیک، پیشرفت های جدید در زمینه فناوری اطلاعات، افزایش تغییرات سریع در الگوهای مصرف و تقاضا، تبیین کنترل های آلودگی محیط زیست و حفظ منابع انرژی، کمبود منابع و هزینه های بالای آنها، چالشهایی هستند که بنگاه ها و صنایع مختلف در عرصه تجارت و فعالیتهای اقتصادی با آن روبرو هستند و ادامه حیات آنها، منوط به تصمیم گیری درست و به موقع در برابر این تغییرات است. در این میان، فرایند جهانی شدن و گسترش بازارهای مصرف و نیز افزایش تعداد رقبا و شدت رقابت، باعث اهمیت بخشیدن به مفاهیمی مانند رقابت پذیری و از سوی دیگر، پررنگ شدن مفهوم چابکی شده است.این امر موجب گردیده تا بنگاه ها، صنایع و کشورهای مختلف در جهت ارتقای رقابت پذیری خود به شناسایی عوامل موثر بر رقابت پذیری و چابکی به منظور هماهنگی با تغییرات محیطی و با هدف تقویت آنها تلاش کنند.
از سوی دیگر، از انجایی که طی تولید ناب زواید و اتلاف های تولید انبوه حذف می گردد، در دهه 80، بسیاری از شرکتهای مشهور در سرتاسر دنیا شروع به بکارگیری برنامه هایی کردند که به وسیله آن ها بتوانند بهره وری و کیفیت خود را بهبود بخشند((Cua & Colleagues, 2001)(White & Prybutok, 2001) (Mieir & Forrester, 2002). در سال 1990 ووماک1 و همکارانش از دانشگاه MIT با چاپ کتابی با عنوان" تولید ناب؛ ماشینی که جهان را تغییر داد" تولید ناب را به عنوان ترکیبی از مدل تولید سنتی فورد و مدل کنترل اجتماعی در محیط تولید ژاپنی، به جامعه جهانی معرفی کردند(فرخ،1383) (Mieir & Forrester, 2002).
امروزه نیز عواملی همچون افزایش رقابت در بین شرکت ها، بهبود سرعت تغییرات و متلاطم بودن وضعیت تقاضای مشتریان باعث شده است سطوح و نوع تقاضاها به سرعت در حال تغییر باشند و همگام با جهانی شدن شرکت ها، رقابت جهانی نیز در حال تقویت شود. این مسئله به خوبی نشان می دهد بازارهای محصولات به بلوغ کافی رسیده و مشتریان کالاهایی را تقاضا می کنند که نیازهای مشخص آنها را ارضا نماید(Suzaki, 2000)(Marin & Delgado, 2000)(Porter, 1990) (Bonavia & Marin, 2006). دانشمندان بسیار زیادی بر این باور هستند که برای پوشش چنین بازارهایی ناب شدن 2یکی از الزامات اجتناب ناپذیر و ضروری شرکت ها می باشد (Mieir & Forrester, 2002)(Womack & Colleagues,1990)،(Womack & Jones,1996)، (Krafcik, 1988)(Lee, 1996)(Macduffie, 1995)(Sohal & Egglestone, 1994)(Bonavia & Marin, 2006).
همچنین، از انجایی که یکی از صنایع برجسته و رو به رشد کشور ایران، صنعت کاشی است و ایران در صنعت کاشی رو به رشد می باشد به طوری که تاکنون در رده بزرگترین تولیدکنندگان کاشی و سرامیک جهان جای داشته و با توجه به رشد روز بروز این صنعت در میزان تولید و افزایش ظرفیت تولید، در این مطالعه این صنعت در زمینه های مذکور مورد بررسی قرار گرفته است.
ضرورت و اهمیت تحقیق
هر شرکتی که در یک صنعت رقابت می کند دارای استراتژی رقابتی خواه آشکار یا ضمنی است. اهمیت خاصی که امروزه شرکت های مختلف برای تدوین استراتژی قائل هستند، مبین این عقیده است که در فرآیند آگاهانه تدوین استراتژی فواید ارزشمندی نهفته است. از جمله فواید این است که انتخاب استراتژی (اگر نتواند فعالیتهای بخشهای اجرایی را تضمین کند) حداقل به مدیران شرکت این اطمینان را می دهد که سیاستهای این بخشها دارای هماهنگی بوده و در راستای اهداف معینی باشند. توجه زیاد به امر برنامه ریزی استراتژیک سوالاتی را که مدتها ذهن مدیران را به خود مشغول داشته بیش از پیش برجسته نموده است: چه عاملی رقابت را در صنعت مورد فعالیت ما و یا صنایعی که قصد ورود به آنها را داریم، پیش می برد؟ فعالیت احتمالی رقبا به چه صورت خواهد بود و بهترین راه برای واکنش در برابر اقدامات احتمالی آنها چیست؟ سیر پیشرفت صنعت مورد فعالیت ما به چه صورت خواهد بود؟ چگونه می توان شرکت را در بهترین موقعیت برای رقابت دراز مدت قرار داد؟
با این حال در فرایندهای برنامه ریزی استراتژیک رسمی بیشتر تاکید بر این است که سوالات به صورت منظم و سازماندهی شده ارائه شوند، نه اینکه صرفاً به آنها جوابی داده شود. تکنیکهایی که اغلب توسط شرکتهای مشاور برای جوابگویی به این سوالات ارائه شده است، به جای چشم انداز صنعت، یا بیشتر بر روی یک شرکت با تولیدات متنوع تمرکز دارند و یا صرفاً یک جنبه از ساختار آن صنعت نظیر رفتار هزینه ها را مورد بررسی قرار می دهند. در اینصورت نمی توان انتظار داشت از طریق آن به تمام جنبه ها و پیچیدگی های رقابت در آن صنعت دست یافت. یکی از صنایع برجسته و رو به رشد کشور ایران، صنعت کاشی است که با توجه به مسائل مطرح شده در بالا، نیاز به بررسی و کارشناسی بیشتری در زمینه رقابت پذیری در محیط پویای خود و رشد بیشتر و حفظ بازارهای فعلی و بدست گیری بازارهای جدید را دارد.
بیان مسئله
با توجه به موارد مذکور در زمینه اهمیت تحقیق و به دلیل توسعه تولید صنعت کاشی و افزایش رقابت در بازارهای داخلی، و پویایی محیط، سازمآنهایی توانایی بدست گیری بازارهای جدید و افزایش تولید و در نهایت حفظ بقای طولانی مدت سازمان را دارند که در زمینه رقابت پذیری و استفاده درست و به موقع استراتژی های رقابت پذیری موفق تر باشند و همچنین همگام با تعییرات محیطی(چابکی) و در جهت حذف زواید و اتلاف های تولید انبوه (تولید ناب)، گامی موثر بردارند. در این تحقیق میزان رقابت پذیری صنعت مورد نظر با توجه به ابعاد استخراج شده در تحقیقات مشابه مورد سنجش قرار خواهد گرفت و ارتباط آن با چابکی و نابی مورد بررسی قرار می گیرد.
هدف تحقیق
با توجه به انچه در راستای اهمیت رقابت پذیری سازمانی به عنوان ابزاری برای غلبه بر فرایند جهانی شدن، به وجود آمدن سازمان تجارت جهانی و یکپارچگی بازارهای جهانی، پیشرفتهای سریع و بنیادین تکنولوژیک، پیشرفت های جدید در زمینه فناوری اطلاعات، افزایش تغییرات سریع در الگوهای مصرف و تقاضا، تبیین کنترل های آلودگی محیط زیست و حفظ منابع انرژی، کمبود منابع و هزینه های بالای آنها، بیان شده است بررسی و کنکاش در زمینه رقابت پذیری همواره می تواند نتایج جدیدی به همراه داشته باشد. همچنین، چابکی سازمانی به عنوان ابزاری برای غلبه برچالشهایی ناشی ازعدم انعطاف پذیری، زمان تدارک طولانی و تنوع کم محصولات و خدمات و همچنین لزوم یکپارچگی و همگام شدن سازمآنها با تغییرات سریع در عرصه جهانی شدن، بیان شده است(Sharif & Zhang, 1999; Arteta & Giachetti, 2004; Ramesh & Devadasan, 2007; Vazquez-Bustelo, Avella, & Fernandez, 2007; Prince & Kay, 2003; Ren, ،Yusuf, & Burns, 2003)
و همچنین، با توجه به اهمیت حذف زواید و اتلاف های تولید انبوه و به کارگیری تولید ناب با توجه به کمبود منابع و هزینه های بالای آنها و مسایل مربوط به حفظ منابع انرژی، اهداف انجام این پژوهش را می توان در قالب موراد زیر بیان نمود:
معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه ناب بودن در صنعت کاشی
معرفی شاخص های مورد نیاز از حوزه چابک بودن در صنعت کاشی
معرفی شاخص های سنجش رقابت پذیری در صنعت کاشی
تعیین نوع ارتباط بین نابی- چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی در صنعت کاشی
تعیین شدت رابطه تاثیر مولفه های نابی و چابکی سازمانی بر رقابت پذیری
سئوالات و فرضیات پژوهش
1- شاخص های مورد نیاز از هر حوزه( ناب بودن و چابک بودن ) برای صنعت کاشی کدامند؟
2- شاخص های سنجش رقابت پذیری کدامند؟
3- نوع ارتباط بین نابی- چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی در صنعت کاشی چگونه است؟
4- شدت رابطه تاثیر مولفه های نابی و چابکی سازمانی بر رقابت پذیری چگونه است؟
قلمرو پژوهش
از نظر موضوعی، این پژوهش در حوزه پژوهشهای کاربردی حوزه کاشی و سرامیک استان یزد قرار می گیرد. از نظر زمانی، نمونه مورد مطالعه شامل کلیه شرکتهای خوشه کاشی استان یزد می باشد که در فاصله زمانی بهمن ماه 1388 الی مهر 1389 به صورت فعال مشغول به کار می باشند. از نظر مکانی، این پژوهش در محدوده استان یزد و بر روی کلیه شرکتهای فعال خوشه کاشی و سرامیک استان یزد (اعم از شرکتهای حاضر در شهرک صنعتی یزد و شرکتهای مستقر در سطح استان یزد) انجام شده است.
روش انجام پژوهش
روش تحقیق، تحلیل توصیفی و از لحاظ استراتژی اجرا پیمایشی می باشد. روش جمع آوری اطلاعات و روش به کار گرفته شده در این پژوهش، آمیزه ای از روش های کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی می باشد. عمدتاً به منظور مطالعه ادبیات موضوع و بررسی سابقه تحقیق و آشنایی با تجربیات صورت گرفته و شناخت نابی و چابکی سازمانی و ابعاد سنجش رقابت پذیری از از روش کتابخانه ای استفاده شده است.
روش میدانی، به منظور شناخت عملکرد فعلی صنعت از لحاظ نابی و چابکی و تاثیر بکارگیری آن در رقابت پذیری به کار گرفته خواهد شد. بدین منظور متخصصین و مشاورین خبره با استفاده از مصاحبههای نیمه هدایت شده به کمک طلبیده خواهند شد. در نهایت به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، پیمایشی بر روی تحقیق انجام خواهد شد.
روش میدانی با واقع گرایی بالا، دقت را برای نتایج تحقیق به ارمغان خواهد آورد و در نهایت روش پیمایشی، جمع بندی و نتیجه گیری آیتم ها به منظور پاسخ گویی به سوالات مطرح شده را امکان پذیر خواهد نمود.
برای این منظور از تمامی شرکت های فعال کاشی در استان یزد در تحقیق استفاده شد. جامعه آماری این تحقیق مدیران و کارشناسان فعال در تمامی شرکت ها که دارای مدرک حد اقل لیسانس و سابقه کاری بالای 3 سال هستند، می باشد.
1- آیتم های چابکی، نابی و رقابت پذیری با استفاده مطالعه کتابخانه ای تعیین شد.
2- پرسشنامه ای در سه بخش نابی سازمانی، چابکی سازمانی و ابعاد رقابت پذیری طراحی و
3- بعد از تایید روایی و پایایی پرسشنامه، در میان مدیران و کارشناسان فعال در صنعت کاشی وسرامیک استان یزد توزیع شد.
4- با استفاده از داده های گرد آوری شده ارتباط بین نابی و چابکی سازمانی و میزان رقابت پذیری این صنعت بدست آمده و در مرحله آخر،
5- عوامل رقابت پذیری را با استفاده از دیدگاه نابی و چابکی استخراج می گردد.
تعریف عملیاتی متغیرها
چابکی سازمانی: توانایی هر سازمانی برای حسگری، ادراک و پیشبینی تغییرات موجود در محیط کاری میباشد(Zhang, & Sharif .1999) همچنین چابکی را، توانایی رونق و شکوفایی . در محیط دارای تغییر مداوم و غیرقابل پیشبینی تعریف میکنند)01.(Maskell 20
ناب بودن: واژه ناب یا Lean در لغت به معنی لخم و بی چربی می باشد. این اصطلاح بیانگر بدون زائده و بدون حشو بودن است. در ادبیات کشورهای مختلف برای هر شی یا چیزی که بدون بیهودگی و اضافات باشد، این واژه به کار گرفته می شود. در فرهنگ تخصصی ناب بودن عبارتست از تولید بیشترین محصولات یا خدمات قابل فروش تحت کمترین هزینه های عملیاتی در حالی که سطح موجودی در حد بهینه باشد.
رقابت پذیری سازمانی: "رقابت پذیری درجه ای است که بر اساس آن توانمندی یک کشور در تولید کالاها و خدمات در شرایط اقتصاد آزاد، سنجیده می شود به گونه ای که این تولیدات بتواند در بازارهای بین المللی حضور پیدا کنند و به صورت پیوسته به تثبیت و ارتقای درآمد واقعی مردم آن کشور در درازمدت منجر گردد".
معرفی متغیر های تعیین چابکی سازمانی
چابکی به طور کلی توانایی یک سازمان برای درک تغییرات محیطی و سپس پاسخگویی سریع و کارآ به آن تغییرات می باشد. به عبارتی، واژه چابک توصیف گر سرعت و قدرت پاسخگویی سازمان در هنگام مواجهه با رویدادهای داخلی و خارجی سازمان می باشد که از پیش در زمینه آنها پیش بینی بعمل نیامده است. در واقع، سازمآنهای چابک نه تنها باید پاسخگوی تغییرات موجود باشند بلکه با یک آرایش بندی مناسب باید قادر به کسب مزایای رقابتی پایدار نیز باشند.
به طور کلی، سازمان تولیدی چابک به یکپارچه سازی بخشهای طراحی، مهندسی و تولید با بخشهای بازاریابی و فروش می پردازد، بطوریکه محصولات دقیقاً نیازها و خواستهای مشتریان را برای تامین و ارضا نشانه و هدف گیری کنند. از انجا که مفهوم تولید چابک کاملاً سطوح مدیریت را در سازمان کاهش می دهد، لذا فرایند تصمیم گیری راحت تر، آسانتر، سریعتر و بهتر صورت می گیرد.
با توجه به مطالب مذکور و با استناد به ادبیات تحقیق و بهره گیری از تحقیقات مشابه و در نهایت استفاده از نظر خبرگان در این زمینه، متغیر های تعیین چابکی به شرح جدول 3-1 میباشند.
جدول 1.3. متغیر های تعیین چابکی
متغیر تعیین چابکی سازمانی
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
1
انعطاف پذیری
3
2
پاسخ گویی
3
3
فرهنگ تغییر
3
4
سرعت
3
5
یکپارچگی
3
6
کیفیت
3
7
شایستگی
3
8
منابع انسانی
3
نمودار متغیرهای تعیین کننده چابکی در شکل 3-1 نشان داده شده است.
شکل 1.3. نمودار متغیر های تعیین چابکی
معرفی مولفه های های تعیین نابی
سیستم تولید ناب ، نوعی سیستم تولیدی است که ضمن بکارگیری فوائد تولید انبوه و تولید سفارشی(دستی) ، با هدف کاهش ضایعات و با آرمان حذف هر فعالیت بدون ارزش افزوده طراحی شده است(داوری، 1382). در حقیقت تولید ناب نوعی سیستم بهینه می باشد که قیمت بالای تولید دستی و انعطاف ناپذیری تولید انبوه را حذف می کند. این فلسفه تولیدی در پی کمال و بی نقص کردن سیستم های تولیدی است محققین گوناگون از دیدگاه های متفاوت به تولید ناب نگریسته اند. از دیدگاه فارستر3مفهوم ناب به طور عملی عبارتست از: ادغام اصول مرتبط با بهبود از طریق بکارگیری همزمان تولید به هنگام و مدیریت کیفیت جامع، به طوری که فرآیندهای بر مبنای کامپیوتر در تمامی بخشهای طراحی، مدیریت کارخانه، عرضه و توزیع کامل شوند(Forrester & Colleagues, 1996) (Mieir & Forrester, 2002). ویلیامز4 و همکارانش تولید ناب را در واقع یک جهش تصاعدی از روش تولید انبوه فورد به الگوواره5 جدیدی از تولید می دانند(Williams & Colleagues, 1995) (Mieir & Forrester, 2002
با توجه به مطالب مذکور و با استناد به ادبیات تحقیق و بهره گیری از تحقیقات مشابه و در نهایت استفاده از نظر خبرگان در این زمینه، متغیر های تعیین نابی به شرح جدول3-2 می باشند.
جدول2.3. متغیر های تعیین نابی
متغیر تعیین نابی سازمانی
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
1
مدیریت
5
2
منابع انسانی
5
3
مشتری مداری
4
4
سیستم ها و روش ها
6
5
زنجیره تامین
3
6
واحد تولید
6
نمودار متغیرهای تعیین کننده میزان نابی در شکل3-2 نشان داده شده است.
شکل2.3. نمودار متغیر های تعیین نابی
معرفی مولفه های تعیین رقابت پذیری
به طور کلی می توان رقابت پذیری را قابلیت ها و توانمندی هایی دانست که یک کسب و کار، صنعت، منطقه، کشور دارا هستند و می توانند آنها را حفظ کنند تا در عرصه رقابت بین المللی نرخ بازگشت بالایی را در فاکتورهای تولید ایجاد کرده و نیروی انسانی خود را در وضعیت نسبتاً بالایی قرار دهند. به عبارت دیگر، رقابت پذیری توانایی افزایش سهم بازار، سوددهی، رشد ارزش افزوده و ماندن در صحنه رقابت عادلانه و بین المللی برای یک دوره طولانی است.
رقابت پذیری در اثر ترکیبی از داراییها و فرایندها به وجود می آید. داراییها یا به صورت موهبتی است (مثل منابع طبیعی) و یا ساخته شده به وسیله انسان است (مثل زیر ساختها) و فرایند ها که داراییها را به منافع اقتصادی حاصل از فروش به مشتریان تبدیل می کند و در نهایت موجب ایجاد رقابت پذیری می گردند. در بررسی رقابت پذیری می توان از زاویه دیگری نیز به مسئله نگریست و آن منابع ایجاد رقابت پذیری است. منابع ایجاد رقابت پذیری را می توان در سه دسته فناوری، سازمان و نیروی انسانی تقسیم بندی کرد. مزیت رقابتی حاصل از نیروی انسانی دوام و پایداری بیشتری نسبت به سایر مزیتهای رقابتی دارند و مدت زمان بیشتری لازم است تا رقبا بتوانند این مزیتهای رقابتی را تقلید کنند. (Porter, Michael, 1990)
با توجه به مطالب مذکور و با استناد به ادبیات تحقیق و بهره گیری از تحقیقات مشابه و در نهایت استفاده از نظر خبرگان در این زمینه، متغیر های تعیین رقابت پذیری به شرح جدول3-3 می باشند.
جدول3.3. متغیر های تعیین رقابت پذیری
متغیر تعیین رقابت پذیری
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
1
نوآوری و خلاقیت
6
2
رقابت
5
3
عملیات و استراتژی شرکت
5
4
منابع انسانی
3
5
مشتری مداری
6
6
زنجیره تامین و شرایط تقاضا
5
نمودار متغیرهای تعیین کننده میزان رقابت پذیری در شکل3-3 نشان داده شده است.
شکل3.3. نمودار متغیر های تعیین رقابت پذیری
سئوالات و فرضیات پژوهش
1- شاخص های مورد نیاز از هر حوزه( ناب بودن و چابک بودن ) برای صنعت کاشی کدامند؟
2- شاخص های سنجش رقابت پذیری کدامند؟
3- نوع ارتباط بین نابی- چابکی سازمانی و رقابت پذیری سازمانی در صنعت کاشی چگونه است؟
4- شدت رابطه تاثیر مولفه های نابی و چابکی سازمانی بر رقابت پذیری چگونه است؟
روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع پیمایشی_توصیفی و از لحاظ هدف کاربردی بوده و برای محک زنی ارتباط بین نابی و چابکی بر رقابت پذیری سازمانی درشرکت های فعال در صنعت کاشی استان یزد، ازروش نمونه گیری تصادفی استفاده گردیده است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه (ابزار جمع آوری اطلاعات) دریافت و با کمک نرم افزارهای SPSS,LISREL مورد تجزیه و تحلیل واقع شدند. به منظور تایید روایی پرسشنامه از نظر 5 کارشناس خبره در این زمینه استفاده شد و پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت و به منظور سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین آزمون تحلیل عاملی گروه بندی عناصر چابکی، نابی و رقابت پذیری رانیز به تایید می رساند.
جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش کلیه مدیران و کارشناسان بخش تولید و برنامه ریزی ( دارای سابقه کاری بیش از سه سال و حد اقل مدرک لیسانس) مشغول درشرکت های حوزه صنعت کاشی استان یزد می باشند. با توجه به اطلاعات گردآوری شده از شرکت شهرک های صنعتی و اداره صنایع استان یزد، در این استان هم اکنون37 شرکت مشغول به فعالیت هستند. و تعداد مدیران و کارشناسان در این شرکت ها حدود 323 نفر گزارش شده است.
حجم منطقی گروه نمونه
بر پایه پیشنهاد جیمز استیونس6 در نظر گرفتن پانزده مورد برای هر متغیر پیش بین در تحلیل رگرسیون چند گانه با روش معمولی کمترین مجذورات استاندارد، یک قاعده سرانگشتی خوب به شمار می آید. چونSEM7 در برخی جنبه های کاملا مرتبط با رگرسیون چند متغیری است، تعداد 15 مورد به ازای هر متغیر اندازه گیری شده در SEM غیر منطقی نیست. بنتلر و چو8 (1998) یادآوری می کنند که پژوهشگران می توانند برای هر برآورد پارامتر در تحلیل های SEM حجم گروه نمونه را تا 5 مورد کاهش دهند، اما فقط اگر با داده ها به گونه کاملا مناسبی عمل شده باشد (برای مثال، توریع نرمال بدون داده های گمشده یا موارد پرت و مانند ان). توجه داشته باشید که بنتلر و چو، 5 مورد را برای هر برآورد پارامتر و نه برای هر متغیر اندازه گیری شده توصیه کرده اند. هر متغیر اندازه گیری شده در تحلیل، دست کم دارای یک ضریب مسیر همراه با یک متغیر دیگر، به اضافه یک جمله خطا یا برآورد واریانس است، بنابراین تشخیص این مسئله مهم است که توصیه های بنتلر و چو و استیونس با حداقل پانزده مورد به ازای هر متعیر اندازه گیری شده، بالغ می گردد.
لوهین9 ( 1992) نتایج مطالعات مشابه مونت کارلو را با استفاده از مدل های تحلیل عاملی تاییدی گزارش کرده و پس از بررسی پیشینه های پژوهش نتیجه می گیرد که برای این طبقه از مدل ها با 2 یا 4 عامل، پژوهشگر باید روی گردآوری دست کم 100 مورد یا بیشتر از آن 200 مورد برنامه ریزی کند. کاربرد نمونه های کوچکتر می تواند موجب عدم حصول همگرایی (یعنی نرم افزار نمی تواند به جواب رضایتبخش دست یابد)، به دست آمدن جواب های نامناسب (مانند برآورد های منفی واریانس خطا برای متغیر های اندازه گیری شده)، و یا دقت پایین برآورد پارامتر ها و به ویژه خطاهای استاندارد شود. خطای استاندارد برنامه SEM بر پایه مفروضه نمونه های بزرگ محاسبه می شود. زمانی که توزیع داده ها نرمال نبوده یا کجی داشته باشند(که تقریبا همیشه چنین است)، گروه های نمونه با حجم بزرگ مورد نیاز است. ( مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل، دکتر حیدر علی هومن، 1384) .
در این تحقیق سعی شده است تا تعداد جامعه آماری 4 عدد به ازای هر متغیر باشد و به تعداد 144 پرسشنامه توزیع و جمع آوری گردید.
. ابزار گردآوری داده ها
برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش از ترکیبی از روش های مختلف بهره گرفته شده است. ابتدا با استفاده از بازنگری ادبیات پژوهش چه در داخل و چه در خارج از کشور، برخی گروه بندی ها، ابعاد وشاخص هایی که از سوی محققین و نظریه پردازان در ارزیابی نابی و چابکی سازمانی و رقابت پذیری با اهمیت دانسته شدند ،شناسایی و در قالب یک چیدمان اولیه گروه بندی گردید. سپس، از طریق مصاحبه با خبرگان و صاحبنظران (با توجه به سطح علمی پرسشنامه سعی شد تا افراد منتخب دارای مدرک دکترا باشند و هم با صنعت کاشی استان یزد ارتباط تنگاتنگ داشته باشند)، صحت و کیفیت سنجه ها مورد بحث قرار گرفت و تغییرات مورد نظر آنها تا حد امکان در این شاخص ها و طبقه بندی ها اعمال گردید تا بهترین و مهمترین شاخص ها برای دست یابی به هدف پژوهش انتخاب گردند. سپس، باهمکاری ونظر صاحبنظران مذکور و استادان دانشگاه پرسشنامه های متشکل ازسئوالات متناسب با موضوع پژوهش و مبتنی بر طبقه بندی شاخص ها وعوامل بدست آمده، به عنوان ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات دراین پژوهش، طراحی گردید. در این پرسشنامه به منظور ارزیابی هریک ازسنجه ها،سئوالات مطرح شده در قالب یک طیف 5 گزینه ای( ازبسیارکم تا بسیار زیاد) ومتشکل از29 سوال نابی،24 سئوال چابکی و30 سئوال رقابت پذیری، موردپرسش قرارگرفت.
روش تجزیه و تحلیل
تحلیل عاملی
تحلیل عاملی اصطلاحی است کلی برای تعدادی از تکنیک های ریاضی و آماری مختلف اما مرتبط با هم به منظور تحقیق درباره ماهیت روابط بین متغیرهای یک مجموعه معین. مسئله اساسی تعیین این مطلب است که آیا یک مجموعه متغیر را می توان برحسب تعدادی از "ابعاد" یا "عامل های" کوچکتری نسبت به تعداد متغیرها توصیف نمود و هر یک از ابعاد ( عامل ها ) معرف چه صفت یا ویژگی است. فرض اساسی تحلیل عاملی این است که عاملهای زیربنایی متغیرها را میتوان برای تبیین پدیدههای پیچیده به کاربرد و همبستگیهای مشاهده شده بین متغیرها حاصل اشتراک آنها در این عاملها است. هدف تحلیل عاملی تشخیص این عاملهای مشاهدهناپذیر بر پایه مجموعهای از متغیرهای مشاهدهپذیر است.
نخستین کار درباره تحلیل عاملی توسط چارلز اسپیرمن (1940) صورت گرفت، که به گونه کلی پدر این روش شناخته شده است. بعد از او کارل پیرسن (1901)، روش "محورهای اصلی" را پیشنهاد کرد و هتلینگ (1933) آن را به گونه کاملتری توسعه داد
هدف تحلیل عاملی تشخیص این عامل های مشاهده ناپذیر بر پایه مجموعه ای از متغیرهای مشاهده پذیر است. عامل، متغیر جدیدی است که از طریق ترکیب خطی نمره های اصلی متغیرهای مشاهده شده بر پایه فرمول زیر برآورد می شود:
Fj=∑WjiXi=Wj1X1+Wj2X2+…+WjpXp
که در آن W ها بیانگر ضرایب نمره عاملی و P معرف تعداد متغیرها است. این عامل ها، فی نفسه، سازه های فرضی یا نظری هستند که به تفسیر ثبات و هماهنگی در مجموعه داده ها کمک می کنند. بنابراین ارزش تحلیل عاملی این است که طرح سازمانی مفیدی به دست می دهد که می توان آن را برای تفسیر انبوهی از رفتار با بیشترین صرفه جویی در سازه های تبیین کننده، به کار برد.
امید این است که تعداد کمی از این عامل ها (یعنی ترکیب های خطی نمره های اصلی متغیرهای مشاهده شده) بتواند تقریبا همه اطلاعاتی را که توسط مجموعه بزرگتری از متغیرها به دست می آید در برگرفته در نتیجه توصیف ویژگی های فرد را ساده سازد. از این گذشته امیدوار هستیم که با توسعه صحیح عامل ها، متغیرهایی به وجود آوریم که دلالت بر یک سازه روشن و با معنای روان شناختی داشته باشد به گونه ای که توصیف ما از شخص نه فقط ساده تر، بلکه روشن تر و قاطع تر باشد.
تحت مدل تحلیل عاملی هر متغیر پاسخ به صورت تابعی خطی از تعداد کمی از متغیرهای عاملی مشترک غیرقابل مشاهده و یک متغیر ویژه پنهان مشخص خواهد شد. در این آزمون فرض بر آن است که مشاهدات از جامعه نرمال چند متغیره از رتبه کامل برگرفته شدهاند.
از انجا که انجام تحلیل عاملی با متغیرهای زیاد با روش دستی بسیار دشوار است و پژوهشگران عموماً از کامپیوتر در پردازش های آماری کمک می گیرند. نرمافزارهای مورد استفاده برای تحلیل عاملی در این پژوهش نرم افزار SPSS و LISREL بودند.
در اینجا ابتدا به تشریح روش تحلیل عاملی اکتشافی پرداخته و نتایج انرا مورد تحلیل قرار میدهیم. سپس برای بررسی صحت عوامل بدست آمده از تحلیل عاملی تاییدی استفاده میکنیم.
مراحل اجرای تحلیل عاملی عبارتند از (ویچرن، 1378):
1- جمع آوری دادهها و ایجاد ماتریس همبستگی
2- استخراج راهحل عاملی اولیه
3- چرخش دورانی و تفسیر
4- ساخت مقیاسها با امتیازات عاملی برای استفاده در تحلیلهای بعدی
ماتریس همبستگی؛ از نوع تحلیل عاملی با هدف تبین تغییرات متغیرها در عاملهای محدودتر یا تعیین خصیصه های زیر بنایی یک مجموعه از داده ها انجام می شود. از ماتریس همبستگی استنباط میشود که نشان میدهد چند گروه از متغیرها داریم و انتظار میرود که همبستگی بین متغیرها را بتوان با چند عامل بهخوبی بررسی کرد. مقدار ویژه ماتریس همبستگی نیز برای محاسبه درصد تغییرات نمونه جهت شناسایی مجموعه عواملی که بیشترین تغییرات واریانس را نمایش میدهند بکار میروند.
نتایج ارزیابی بر روی 35 سنجه پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق، جدول همبستگی زیر را در پی داشت.
به منظور بررسی صحت و کیفیت آزمون تحلیل عاملی اکتشافی برای دادههای موجود از آزمونها و روشهای زیر استفاده میشود
آزمون KMO و کرویت بارتلت (Bartlett)
نتایج تحلیل رگرسیون با استفاده از نرمافزار در قالب جداول و نمودارهای مختلف توصیف میشود. اولین جدول مورد بررسی آزمون KMO یا آزمون ارزیابی کفایت (بسندگی) نمونهگیری است. به عبارتی این آزمون نشان دهنده تناسب واریانس در متغیرهای مورد نظر است که ممکن است در قالب عواملی قابل طبقهبندی باشند. این جدول شامل نتایج دو آزمون میباشد. یکی آزمون KMO و دیگری آزمون کرویت بارتلت (Bartlett). اگر مقدار KMO بدست آمده از 5/0 بزرگتر باشد نشان دهنده این است که آزمون تحلیل عاملی میتواند برای این دادهها مفید باشد. مقدار معنیداری کوچکتر از 05/0 در آزمون کرویت بارتلت نیز نشان است احتمال مفید بودن تحلیل عاملی برای دادههای جاری را دارد
جدول اشتراکات (Communalities)
در این بخش میزان همبستگی بین واریانس متغیر مورد نظر با واریانس سایر متغیرها مورد بررسی قرار میگیرد. ستون اول نتایج این جدول (Initial)، اشتراکات استخراج شده از دادههای ابتدایی هستند که بالا بودن آن (حداکثر 1) استفاده از تحلیل عاملی را مناسب بیان مینماید. از طرف دیگر، در ستون دوم مقدار اشتراکات استخراج از عوامل بیان شده است که در اینجا نیز مقدار بزرگتر از 5/0 تاییدی از مناسب بودن دادهها برای تحلیل عاملی میباشد. اگر برای یک یا چند متغیر، مقدار مورد نظر پایین باشد (کوچکتر از 5/0)، نشان میدهد که این متغیرها همچون سایر متغیرها برای تحلیل عاملی مناسب نمیباشند.
جدول واریانس کل استخراج شده (Total Variance Explained)
در کل این جدول تعداد عوامل استخراج شده از دادهها (متغیرهای اولیه) را نشان میدهد. عواملی در این بخش موثر شناخته شدهاند که مقدار مقدار ویژه آنها (ستون مجموع) بزرگتر از یک باشد. ستون آخر این جدول نشان میدهد که تمامی عوامل (از عامل اول تا عامل فعلی) با یکدیگر چند درصد از تغییرپذیری متغیرهای اصلی را نشان میدهد.
. ماتریس اجزاء (ابعاد) اولیه
این ماتریس نحوه چیدمان اولیه دادهها و موقعیت هر یک از سنجهها در عوامل استخراج شده را نشان میدهد. در این تحقیق حداقل بار عاملی مطلوب 5/0 در نظر گرفته شده است. اما از انجایی که در عوامل استخراج شده هر سئوال فقط و فقط باید به یک عامل اختصاص یابد (یا به عبارت دیگر هر سئوال در یک عامل دارای باز بزرگتر از 5/0 باشد) و از سوی دیگر هیچ عاملی نباید بدون بار (بدون سئوال اختصاص یافته) باقی بماند، از چرخش واریماکس به منظور اصلاح ترکیببندی عوامل استفاده شده است.
چرخش دورانی و تفسیر
اگر بارهای عاملی از محورهای مختصات فاصله داشته باشند، به منظور اینکه هر نقطه به یک محور نزدیک شود، از دوران (چرخش) محورهای مختصات استفاده میشود. پس از این چرخش بار عوامل به دلیل نزدیکتر شدن نقاط به محورهای مختصات افزایش یافته و در تفسیر عوامل نیز ابهامی ایجاد نمینماید (ویلیامز، 1979).
چرخش واریماکس؛ در این روش بارها طوری دوران داده میشود که واریانس مربع بارها در هر ستون ماکزیمم شود (کیزر، 1958). شکل زیر نمونهای از شماتیک چرخش میباشد.
امتیاز عامل؛ تامپسون (1951) روشی را معرفی کرد که در آن امتیازات عاملی به صورت مقادیر پیشبینی شده بدست آورده میشود (هارمون، 1976).
در این تحقیق از آزمون تحلیل عاملی علاوه بر بررسی روایی سازههای تحقیق، جهت تایید گروهبندی شاخصهای مورد بررسی به کار گرفته شده است.
جدول ماتریس چرخش یافته (Rotated Component Matrix)
اغلب ممکن است یک متغیر در بیش از یک عامل بار بالا داشته باشد و این امر تفسیر تعریف و طبقهبندی متغیرها در عوامل را دشوار میسازد. برای این منظور با استفاده از چرخش محورهای مختصات، بدون انکه بر نتایج اثرگذار باشد، میتوان از تفسیر مناسب و مطلوب برخوردار شد. زیرا به سبب چرخش محور مختصات هر متغیر بیشترین نزدیکی را تنها با یک عامل خواهد داشت. هر یک از عناصر این جدول نشان دهنده همبستگی جزئی بین سازه مورد نظر (سطر) و عامل چرخش یافته (ستون) میباشد. برای سهولت کار در این پژوهش تنها مقادیر همبستگیها بالا (4/0) برای سازهها و عوامل نمایش نشان داده شده است. اگر متغیری در بیش از یک عامل دارای بار مطلوب بود با استفاده از مطالعات پیشین و پیشینه موجود متغیر مورد نظر و بررسی تناسب آن با سایر متغیرهای موجود در عاملهای دارای بار بالا، انرا به مطلوبترین عامل اختصاص میدهیم. نهایتاً نیز با استناد به ادبیات تحقیق، سازههایی که در یک عامل دارای بار بالا میباشند، به صورت واحد نامگذاری میشوند.
مدل یابی معادلات ساختاری
مدل یابی معادله ساختاری(SEM)10 یک تکنیک تحلیل چند متغیری بسیار کلی و نیرومند از خانواده رگرسیون پند متغیری و به بیان دقیق تر بسط مدل خطی کلی11 است که به پژوهشگر امکان می دهد مجموعه ای از معادلات رگرسیون را به گونه همزمان مورد آزمون قرار دهد. مدل یابی معادله ساختاری یک رویکرد آماری جامع برای آزمون فرصیه هایی درباره روابط بین متغیرهای مشاهده شده و مکنون است، که گاه تحلیل ساختاری کوواریانس، مدل یابی علی و گاه نیز LISREL نامیده شده است. اما اصطلاح غالب در این روزها، مدل یابی معادله ساختاری یا به گونه خلاصه SEM است. نرم افزار SEM به عنوان یکی از پیرفت های روش شناختی نوید بخش در علوم اجتماعی و علوم رفتاری (بنتلر12 ، 1980) می تواند مدل های سنتی را مورد آزمون قرار دهد و در عین حال امکان بررسی روابط پیچیده تری مانند تحلیل عاملی (تاییدی)13 و تحلیل سریهای زمانی را نیز فراهم و کاربرد داده های همبستگی، آزمایشی و عیر آزمایشی را برای تعیین میزان موجه بودن14 مدلهای نظری در یک جامعه به خصوص امکان پذیر سازد.
به سبب انکه بسیاری از مسائل تاریخیف منطقی و فلسفی تا کنون ( و برای همیشه) حل نشده باقی مانده است، آزمون پیوند های علی بین متغیرها و اندیشده توانا بودن آماری برای تحقق یک مدل علی نیز تا حد زیادی با اصطلاح مدل ساختاری جانشین شده است. این مطلب متضمن توصیف روابط کمابیش ثابت بین شرایط یا واقعیت های اجتماعی مرتبط با یکدیگر است که می توان آن را آشکار کرد و از طریق روش های آماری مورد آزمایش قرار داد. ( مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل، دکتر حیدر علی هومن، 1384) .
نوع پژوهش
از حیث اینکه، پژوهش به دنبال محک زنی ارتباط بین نابی و چابکی بر رقابت پذیری سازمانی و تعیین شدت و نوع ارتباط بین آن ها می باشد، آن را در زمره پژوهش های کاربردی می توان محسوب نمود. از نظر روش جمع آوری اطلاعات روش به کار گرفته شده در این پژوهش، آمیزه ای از روش های کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی می باشد. روش کتابخانه ای، عمدتاً به منظور مطالعه ادبیات موضوع و بررسی سابقه تحقیق و آشنایی با تجربیات صورت گرفته و شناخت نابی و چابکی و رقابت پذیری سازمانی در داخل و خارج از ایران استفاده می شود. روش میدانی به منظور شناسایی ابعاد نابی و چابکی و رقابت پذیری وتاثیر بکارگیری آن در بهبود سازمانی به کار گرفته خواهد شد. بدین منظور متخصصین و مشاورین با استفاده از مصاحبه های نیمه هدایت شده به کمک طلبیده خواهند شد. درنهایت به منظور جمع آوری داده ها، پیمایشی بر روی نمونه تحقیق انجام خواهد شد. روش کتابخانه ای، بررسی تحقیقات گذشته و حرکت در ادامه مسیر آنها را تضمین می کند. روش میدانی با واقع گرایی بالا، دقت را برای نتایج تحقیق به ارمغان خواهد آورد و در نهایت روش پیمایشی، آزمون فرضیات تحقیق را امکان پذیر خواهد نمود.
روایی و پایایی ابزار پژوهش
پیش از اطمینان نهایی به ابزار اندازه گیری و به کارگیری آن در مرحله اصلیِ جمع آوری داده ها، ضرورت دارد که پژوهشگر ازطریق علمی، اطمینان نسبی لازم را نسبت به روا بودن استفاده از ابزار مورد نظر و معتبر بودن آن پیدا کند (خاکی، 1379 ،ص244 ) لذا، برای این که مطمئن شدیم سنجه ها به طور معقول ،خوب، مناسب و صحیح تدوین شده اند می توان از دو معیار استاندارد روایی 15و پایایی 16بهره گرفت. روایی(اعتبار)، آزمون می کند که تا چه حدی ابزار تدوینی مفهوم خاص فرضی که باید اندازه گیری کند، می سنجد؛ و پایایی می آزماید که تا چه حد ابزار در سنجش مفهوم از ثبات و پیوستگی منطقی در پاسخ ها برخوردار است. به عبارت دیگر، روایی در پی آن است تا نشان دهد که آیا ابزار پژوهش مفهوم را درست اندازه گیری می کند یا خیر، و پایایی به ثبات و پیوستگی منطقی در میان پاسخه ای سئوالات گنجانده شده در سنجه ی اندازه گیری کننده، اشاره دارد. در مجموع میتوان گفت روایی وپایایی، دقت علمی پژوهش را تایید و تصدیق می کند(دانایی فر، 1387 ،ص 243) اکنون این دو معیار مورد بحث قرار می گیرد.
روایی
آزمون روایی ابزار اندازهگیری از دو منظر مختلف قابل بررسی است که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است.
1) روایی محتوا
هدف از روایی محتوا تعیین این است که تا چه اندازه سئوالات یک آزمون معرف محتوایی هستند که برای سنجش آنها تهیه شده اند. به عبارت دیگر، به این اشاره دارد که نمونه سئوال های مورد استفاده در یک آزمون تا چه حد معرف کل جامع سئوالهای ممکن است، که می توان از محتوا یا موضوع مورد نظر تهیه کرد (دانایی فر، 1387 ، ص 246 ) با توجه به اینکه هیچ گونه روش آماری برای تعیین ضریب روایی محتوایی وجود ندارد، عموماً از قضاوت متخصصان درباره سئوالهای آزمون ( اینکه تا چه میزان هر سئوال معرف محتوا و هدفهای برنامه هستند، یعنی تا چه میزان سئوالات در زمینه مورد پژوهش تعریف شده و منطقی به نظر میرسند) استفاده میشود (سیف، 420 ،1385 به نقل از مرفی و شوفر ،1994 ، 110). بر این اساس در این پژوهش از 6 نفر از استادان دانشکده مدیریت دانشگاه یزد به عنوان صاحبنظر و خبره جهت بررسی صحت و سقم سئوالات (تایید روایی محتوا) بهره گرفته شد. بدیهی است با توجه به سطح علمی پرسشنامه سعی شد تا افراد منتخب دارای مدرک دکترا باشند و هم با صنعت کاشی استان یزد ارتباط تنگاتنگ داشته باشد.
برای این منظور پرسشنامه طراحی شده در اختیار هر یک از این افراد قرار گرفت و از آنها خواسته شد تا میزان معنی دار و روایی هر یک از سئوالات در صنعت کاشی استان یزد را ارزیابی نمایند. نتایج این ارزیابی نشان داد که در برخی از سئوالات رقابت پذیری حداقل نصف خبرگان، 14 سئوال را کاملاً تعریف نشده و به عبارتی در صنعت کاشی استان یزد نامربوط دانسته اند. به همین جهت سئوالاتی که از سوی خبرگان نامناسب و نامربوط تشخیص داده شده بود، آنها را از مجموعه سئوالات پرسشنامه حذف کرده وبا سوالات مناسب تری جایگزین نموده و نسبت به توزیع مجدد پرسشنامه اقدام نمودیم. در این مرحله تمامی سئوالات حائز اهمیت کافی تشخیص داده شده و همچنین طی این دو مرحله از نظر نگارشی و ادبیاتی نیز سئوالات با توجه به نظر خبرگان مورد حک و اصلاح قرار گرفت تا حداکثر روایی محتوایی ممکن حاصل شود.
2) روایی سازه (مفهومی)
روایی سازه دلالت بر آن دارد که نتایج به دست آمده از کاربرد سنجه ها تا چه حدی با تئوریهایی که آزمون بر اساس آنها طراحی شده است، سازگاری دارد. این روایی از طریق تعیین همبستگی آزمون با آزمونهای روا، تمایز سنی، تحلیل عوامل و همسانی درونی (سازگاری منطقی درونی) قابل بررسی است (داناییفر، 245 ،1387 ). در این پژوهش از روش تحلیل عاملی به صورت جزئی برای بررسی روایی سازه ابزار تحقیق بهره گرفته شده است.
پایایی
به منظور سنجش پایایی پرسشنامه میتوان از روشهای مختلفی همچون پایایی آزمون مجدد( بازآزمایی)، پایایی آزمونهای موازی، پایایی پیوستگی منطقی پاسخهای سئوالات، پایایی دونیمه کردن آزمون و پایایی سازگاری منطقی بین سئوالات استفاده کرد. به جهت محدودیتهای موجود در پژوهش(فصل اول)، امکان سنجش پایایی جز با روش معمول سازگاری منطقی بین سئوالات وجود نداشت؛ لذا، این روش برای ارزیابی پایایی انتخاب گردید.
معمولترین آزمون پایایی هماهنگی منطقی درونی، محاسبه ضریب آلفای کرونباخ است (آلفای کرنباخ؛ کرنباخ، 1946 )، که برای سئوالات چند گزینه ای(مانند سئوالات این پرسشنامه) استفاده می شود که اندازه آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می کند. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک، معرف پایایی کامل پرسشنامه است. برآورد آلفای کرونباخ نشان میدهد که ارتباط درونی سوالات پرسشنامه تا چه حدی است (هیز، 1992 ، ص 72 ). در واقع زمانی که گردآوری داده ها متکی به اجرای یک تست واحد است، برآورد اعتبار از طریق هماهنگی درون سوالها صورت میگیرد. کلی ترین صورت تحلیل واریانسِ سوالات از طریق ضریب آلفای کرونباخ به دست می آید. به این صورت که واریانس هر مولفه و کوواریانس بین مولفه ها محاسبه می شود.
آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه نابی، چابکی و رقابت پذیری به شرح زیر می باشد.
الف) آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه نابی
آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر بخش پرسشنامه نابی به شرح جدول زیر می باشد:
جدول 4.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های نابی
متغیر تعیین نابی سازمانی
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
مقدار آلفای کرونباخ
1
مدیریت
5
0.988
2
منابع انسانی
5
0.877
3
مشتری مداری
4
0.898
4
سیستم ها و روش ها
6
0.820
5
زنجیره تامین
3
0.876
6
واحد تولید
6
0.981
همانطور که مشاهده می شود عدد آلفای بدست آمده نشان می دهد پرسشنامه پایایی لازم را دارد.
ب ) آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه چابکی
آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر بخش پرسشنامه چابکی به شرح جدول زیر می باشد:
جدول 5.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های چابکی
متغیر تعیین چابکی سازمانی
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
مقدار آلفای کرونباخ
1
انعطاف پذیری
3
0.968
2
پاسخ گویی
3
0.882
3
فرهنگ تغییر
3
0.934
4
سرعت
3
0.807
5
یکپارچگی
3
0.874
6
کیفیت
3
0.833
7
شایستگی
3
0.877
8
منابع انسانی
3
0.938
همانطور که مشاهده می شود عدد آلفای بدست آمده نشان می دهد پرسشنامه پایایی لازم را دارد.
ج) آلفای کرونباخ محاسبه شده برای پرسشنامه رقابت پذیری
آلفای کرونباخ محاسبه شده برای هر بخش پرسشنامه رقابت پذیری به شرح جدول زیر می باشد:
جدول 6.3. مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای متغیر های رقابت پذیری
متغیر تعیین رقابت پذیری
تعداد مولفه تعیین کننده متغیر
مقدار آلفای کرونباخ
1
نوآوری و خلاقیت
6
0.895
2
رقابت
5
0.733
3
عملیات و استراتژی شرکت
5
0.850
4
منابع انسانی
3
0.809
5
مشتری مداری
6
0.853
6
زنجیره تامین و شرایط تقاضا
5
0.808
همانطور که مشاهده می شود عدد آلفای بدست آمده نشان می دهد پرسشنامه پایایی لازم را دارد.
فهرست منابع و مآخذ
فارسی
1. برفروشان سهراب و عطالله نصرتی. تفکر ناب؛ دروازه ورود به سرزمین سیگماها، (فروردین 1384) ،مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران(نما)، دوره 4، شماره 2.
2. بندریان رضا، چابکی؛ چرا و چگونه، (1385) www.betsa.ir
3. جعفرنژاد، احمد.، شهایی، بهنام، مقدمه ای بر چابکی سازمانی و تولید چابک 1386 ,موسسه کتاب مهربان نشر.
4. جعفر نژاد احمد و محمد فاریابی باسمنج، مفاهیم اساسی تولید،(1381)، انتشارات صفار، چاپ دوم.
5. سید حسینی، سید محمد و امیر بیات ترک. ارزیابی عوامل تولید ناب در سازمانهای تولیدی غیر پیوسته(سفارشی) (مطالعه موردی، گروه صنعتی سدید). (تابستان 1384) مدرس علوم انسانی، دوره 9، شماره 2.
6. عباس زاده شهانقی، لیلا، بررسی عوامل موثر در وضعیت رقابتی و نحوه ی ارزیابی آن در صنعت تولید الیاف مصنوعی در ایران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، پاییز ۱۳۸۲
7. فتحیان، محمد و همکاران، "نقش فناوری اطلاعات در چابکی بنگاههای کوچک و متوسط ایران.، 1384 ،سومین کنفرانی بین المللی مدیریت، تهران
8. کویین، جیمز براین. میتنزبرگ، هندی و جیمز، رابرت ام. برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک، و مدیریت استراتژی (فرایند استراتژی ) ترجمه دکتر صائبی، 1376، مرکز آمورش مدیریت.
9. ووماک، جیمز و جونز، دانیل و روس، دانیل و رادنژاد، آزاده، تولید ناب انقلاب کیفیت و بهره وری،1379 ،(چاپ پنجم) نشر آموزه، اصفهان.
10. ویلن، جی دیوید هنگر توماس. مبانی استراتژیک، ترجمه محمد اعرابی و داوود ایزدی، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1381
فهرست منابع لاتین
1. Ahlstrom, p. & Karlsson, C. " Change processes towards lean production The role of the management accounting system" International Journal of Operations & Production Management" . (1996), 42-56
2. Alan Waing and Alan Glendo, Management Risk, International Thomas Bussiness Press, 1998. 45-47
3. Arbós , Lluís Cuatrecasas ."Design of a rapid response and high efficiency service by lean production principles: Methodology and evaluation of variability of performance" International Journal of Production Economics, 2002, Pages 169-183
4. Baskerville , Richard . Pries-Heje , Jan & Madsen, Sabine. " Post-agility: What follows a decade of agility? " Information and Software Technology, 2010. Pages 321-340
5. Bent Dreyer, Kjell Granhaung, Uncertainly, Felexibility and sustained competitive advantage, Journal of Business Reaserch, 2004, pages 543-564
6. Bonavia, T. & Marin, J.A. (2006). An empirical study of lean production in the ceramic tile industry in Spain. International Journal of Operations & Production Management, 26(5), 505-531
7. Bottani , Eleonora. "The impact of lean practices on inventory turnover " International Journal of Production Economics, 2010. Pages 342-348
8. Bottani , Eleonora . "A fuzzy QFD approach to achieve agility" International Journal of Production Economics, 2009, Pages 380-391
9. Bruun, P. & Mefford, R.N, Lean production and the Internet, Production Economics, 2004, 247-260.
10. Callen, J., Fader, C. and Kirnksky, I "Just-in-time: a cross-sectional plant analysis", International Journal of Production Economics, 2000, pages 277-301.
11. Cox, Andrew. Chicksand, Dan ."The Limits of Lean Management Thinking:: Multiple Retailers and Food and Farming Supply Chains " European Management Journal, 2005, Pages 648-662,
12. Doolen , Toni L. Hacker, Marla E. "A review of lean assessment in organizations: An exploratory study of lean practices by electronics manufacturers" Journal of Manufacturing Systems, 2005, Pages 55-67
13. Feld, W.M., lean manufacturing, tools, techniques, and how to use them, the st. lucie press & apices services Resource management. (2001). Pages 674-687
14. Fullerton, R.R. & McWatters, C.S. The production performance benefits from JIT implementation. Journal of Operations Management, (2001). Pages 81-96.
15. Gilad, O " Competition and Competition Models" Encyclopedia of Ecology, 2008, Pages 707-712.
16. Holweg, Matthias ." The genealogy of lean production" Journal of Operations Management, 2007, Pages 420-437
17. Kim, C. "A model development for measuring global competitiveness of the tourism industry in ۲۰۰۲the Asia-pacific region", Korea Institute For International Economic Policy, pages 123-145
18. Kochan, T., Lansbury, R. and Macduffie, J.P "After Lean Production, Cornell University Press" , Ithaca, NY. (1997), pages 234-245
19. Krafcik, J.F., "Triumph of the lean production system", Sloan Management Review, 30(1). (1988), 41-52.
20. Lee, C.Y, "The applicability of just-in-time manufacturing to small manufacturing firms. . (1996). Pages 765-787
21. Lin , Ching-Torng . Chiu , Hero . Chu , Po-Young . "Agility index in the supply chain " International Journal of Production Economics, 2006, Pages 285-299
22. Lin, Yuan. Desouza , Kevin & Roy , Sumit . "Measuring agility of networked organizational structures via network entropy and mutual information" Applied Mathematics and Computation, 2010, Pages 2824-2836
23. Man, Thomas W.Y. and Lau, T. and Chan, K.F., "The competitiveness of small and medium enterprises A conceptualization with focus on entrepreneurial competencies", Journal of Business Venturing ۱۷, ۲۰۰۲, pages ۱۲۳-۱۴۲
24. McLachlin, R. Management Initiatives and Just-In-Time Manufacturing. Operations Management 15 (4), 1997, 271- 292.
25. Meier, H.S. & Forrester, P.L."A Model for Evaluating the Degree of Leanness of Manufacturing Firms. Integrated Manufacturing Systems, 13(2), (2002). 104-109
26. Melton , T. "The Benefits of Lean Manufacturing: What Lean Thinking has to Offer the Process Industries " Chemical Engineering Research and Design, 2005, Pages 662-673
27. Michal song, Roger J.Calantone and C.Anthony- "Competitive forces and strategic choice decisions: An experimrntal investigation in the united State and Japan", Sterategic Management Journal, 2002. Pages 102-114
28. Moon, H.C., Rugman, A. M. and Verbeke, A., "A generalized double diamond approach to the global competitiveness of Korea and Singapore", International Business Review ۷, ۱۹۹۸, pp. ۱۳۵-۱۵۰
29. Mukherjee , Arijit " Price and quantity competition under free entry" Research in Economics,2005, Pages 335-344
30. Panizzolo, R "Applying The Lessons Learned From 27 Lean Manu Factores The Relevance Of Relation Ships Management" Production Economics, .(1998). 55, 223-240
31. Pool, Arnout . Wijngaard , Jacob & Zee, Durk-Jouke van der. "Lean planning in the semi-process industry, a case study " International Journal of Production Economics, 2010. Pages 345-356
32. Porter, Michael E., "Competitive Advantage: creating and sustaining superior performance", New York: The Free Press. ۱۹۸۵, pages 456-466
33. Porter, Michael E., "The Competitive Advantage of Nations" , New York: The Free Press, ۱۹۹۰, pages 432-456
34. Qin , Ruwen . Nembhard , David A ."Workforce agility for stochastically diffused conditions-A real options perspective" International Journal of Production Economics, 2010, Pages 324-334,.
35. Raschke , Robyn L. "Process-based view of agility: The value contribution of IT and the effects on process outcomes" International Journal of Accounting Information Systems, 2010, Pages 297-313
36. Sakakibara, S., & Flynn, B.B., & Schroeder, R.G., & Morris, W.T "The impact of just-in-time manufacturing and its infrastructure on manufacturing performance. Management Science," ., (1997, 1246-1257
37. Saurin , Tarcisio Abreu & Ferreira, Cléber Fabricio. "The impacts of lean production on working conditions: A case study of a harvester assembly line in Brazil " International Journal of Industrial Ergonomics, 2009, Pages 403-412
38. Scherrer-Rathje , Maike. Boyle, Todd A. Deflorin, Patricia. "Lean, take two! Reflections from the second attempt at lean implementation" Business Horizons, 2009, Pages 79-88
39. Shah, R. & Ward. P.T "Lean manufacturing: context, practice bundles, and performance. Journal of Operations Management." (2003), 21, 129-149
40. Sohal, A.S. and Egglestone, A. "Lean production: experience among Australian organizations", International Journal of Operations & Production Management, (1994), 14(11), 35-51.
41. Sullivan , William G. Aken, Van. "Equipment replacement decisions and lean manufacturing" Robotics and Computer-Integrated Manufacturing, 2002, Pages 255-265.
42. Thompson, J.L, " Strategic Management ", Thomson Learning, fourth edition, ۲۰۰۱. Pages 97- 109
43. Tomas L.Powers, WiliamHahn, Critical Competitive Methods, Generic Sterategies and Firm Performance, The International Journal of Bank, 2004. Pages 324-344
44. Treville Suzanne de. Antonakis, John.",Could lean production job design be intrinsically motivating? Contextual, configurational, and levels-of-analysis issues" Journal of Operations Management, 2006, Pages 99-123,
45. Vanni , M.J . Horgan. M.J.. Duncan, J.M & González, M.J " Competition Among Aquatic Organisms" Encyclopedia of Inland Waters, 2009, Pages 395-404
46. Warnecke, H. & Hiiser, M. Lean production. Production Economics. (1995). 41. 37-43
47. Wan , Hung-da. Chen, , F. Frank." Decision support for lean practitioners: A web-based adaptive assessment approach" Computers in Industry, 2009, Pages 277-283
48. White , Peter R. " The conflict between competition policy and the wider role of the local bus industry in Britain" Research in Transportation Economics, 2010, Pages 152-158.
49. White, R.E. & Prybutok, V "The relationship between JIT practices and type of production system." (2001). Omega, 29(2), 113-24.
50. Womack, J.P. and Jones, D.T "Lean Thinking. Banish Waste and Create Wealth in Your Corporation," . (1996), Simon & Schuster, New York, NY.
51. Ybarra, J.A. & Giner, J.M. & Santa Maria, M.JUna polı´tica industrial para la PYME. La experiencia de la cera´mica espan˜ ola. Economı´a Industrial, (1996). 308, 175-85.
1.Womack
1. Leanness
1.Forrester
2. Williams
3. Paradigm
1.James Stevens
2.Structural Equation Modeling
3.Bentler and Chou
1.loehlin
1.Structural Equation Modeling
2.General linear model(GLM)
1.Bentler
2.confirmatory
3.plausibility
1.Validity
2.Reliability
—————
————————————————————
—————
————————————————————