پروپوزال مدیریت بازرگانی
اثربخشی اعتبارات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری
و اشتغال بخش کشاورزی مطالعه موردی: استان گیلان
مقدمه:
مهمترین موضوعی که ذهن برنامه ریزان کشور را همواره به خود مشغول می دارد این است که
بتوانند نقش و میزان سرمایه مورد نیاز برای دستیابی به اهداف موردنظر در بخش های اقتصادی را برآورد کنند. تا از این طریق بتوانند منابع محدود موجود را بین فعالیت های اقتصادی تخصیص دهند. با توجه به محدودیت سرمایه ها ی دولتی و تسهیلات بانکی برای تجهیز منابع سرمایه، بخش های مختلف اقتصادی کشور برای جذب این منابع با یکدیگر به رقابت برمی خیزند. مهمترین عامل رقابت بین فعالیت های اقتصادی برای جذب سرمایه، سود آوری آن بخش می باشد حال اگر از عامل سود آوری بنگاه به عنوان تنها ابزار، برای تخصیص منابع سرمایه استفاده شود، در اینصورت فعالیت های بخش کشاورزی با توجه به پراکنش مزارع کشاورزی و دور بودن کشاورزان از اطلاعات و امکانات شهری در کوتاه مدت، آنها به عنوان فعا لیت های کم بازده تلقی شده و نمی توانند سرمایه مورد نیاز را کسب کنند. ادامه این وضعیت توسعه مناطق روستایی و کشاورزی، تولیدات مواد غذایی را در بلند مدت به مخاطره می اندازد(امینی و همکار، 1377).
جهت برون رفت از این مشکل، در تمامی کشورها ی توسعه یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه، دولت ها خود را موظف به حمایت از بخش کشاورز ی نموده اند. در این کشورها تخصیص منابع سرمایه به بخش کشاورزی از طریق برنامه ریزی انجام می گیرد. تا از این طریق سود بلند مدت، افزایش مواد غذایی وکاهش خطرات ناشی از سوء تغذیه و تهدید امنیت غذایی کشور را رفع کنند. در کشور ما نیز دولت با درک اهمیت بخش کشاورزی و ضرورت حمایت از این بخش تاکنون تلاش کرده تا به اشکال مختلف در قالب بودجه و اعتبارات بانکی به حمایت از این بخش بپردازد. از جمله این کمک ها می توان به تخصیص 25 درصد از اعتبارات سیستم بانکی به بخش کشاورزی در برنامه سوم و چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی اشاره کرد. لیکن در عمل این بخش تاکنون نتوانسته از تمامی این ظرفیت ها استفاده کند و به اهداف مورد نظر دست یابد.
از این رو آگاهی از میزان و شیوه تاثیر اعتبارات بانکی و بودجه دولتی بر رشد و توسعه اقتصادی بخش کشاورزی ضرورتی اساسی است. تا از این طریق دولتمردان به تدوین برنامه های توسعه بخش و تخصیص اعتبارات مورد نیاز آن با اطلاعات مناسبی اقدام نمایند(امینی و همکار، 1377).
بیان مساله:
اشتغال و دستیابی افراد به شغل مورد نظراز اساسی ترین نیازهای یک جامعه محسوب می شود (کرباسی و همکاران، 1387). اشتغال را می توان به لحاظ اهمیت در ابعاد عملی شخصیت انسان، منشا هویت و ابزار رسیدن به سعادت نوع بشر به شمار آورد. و در ابعاد فلسفی، مذهبی، روان شناسی و سیاسی نیز، کار مفید و ثمربخش دارای اهمیت فراوانی است. به طورکلی، طی سال های اخیر، تامین اشتغال و کاهش نرخ بیکاری، در قالب یکی از دغدغه های اقتصادی و به عنوان ضروری ترین هدف برای مدیریت کشور و برنامه های اقتصادی، ابتدا در سطح ساماندهی کشور و همچنین در برنامه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مدنظر قرار گرفته است(طیبی و همکاران، 1389). اشتغال و میزان آن، مانند هر متغیر اقتصادی و اجتماعی، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد که از جمله آنها می توان به میزان تولید، میزان سرمایه گذاری، سطح قیمتها، سیاست های پولی، سیاست های مالی و … اشاره کرد (بختیاری و پاسبان، 1383). مطالعات نشان می دهند که در میان این عوامل تنها از طریق افزایش سرمایه گذاری، می توان بیکاری را کاهش و بهره وری را افزایش داد (کشاورزیان پیوستی و ضیایی بیگدلی، 1385).
کمبود سرمایه و نحوه تخصیص آن بین فعالیت های اقتصادی، از جمله موانع و مشکلات گریبان گیر کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی است. طرفداران نظریه "رشد نامتعادل اقتصادی" معتقد هستند که به دلیل کمبود سرمایه، بویژه در کشورهای در حال توسعه، سرمایه گذاری به صورت همزمان در تمامی فعالیت های اقتصادی امکان پذیر نیست. درنتیجه باید در بعضی از فعالیت ها که در پیشبرد اقتصاد، نقش اساسی تری دارند سرمایه گذاری صورت بگیرد (مهرگان، 1371).
از میان سرمایه گذاری در بخش های مختلف اقتصادی، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است(امینی و فلیحی، 1377). بطوریکه سهم قابل توجه این بخش در رشد اقتصادی کشور علیرغم کاهش سهم آن از موجودی سرمایه در مقایسه با بخش های دیگر، باعث شده که بسیاری از سیاست گذاران بر این باور باشند که این بخش می تواند محل مناسبی برای ایجاد اشتغال باشد(خالدی و حقیقت نژاد شیرازی، 1386 ). در بخش کشاورزی عرضه وجوه برای سرمایه گذاری، از سه منبع پس انداز کشاورزان، تسهیلات بانکی و بودجه عمومی دولت تامین می شود. که در بین این سه منبع، اعطای تسهیلات بانکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است (بختیاری و پاسبان، 1383).
تسهیلات و اعتبارات بانکی بخش کشاورزی از انواع اعتبارات هدایت شده ای هستند که با هدف گسترش و رشد تولیدات کشاورزی به افراد اعطا می شوند. اعتبارات، برای توسعه، ضروری اند و سرمایه مورد نیاز کشاورزان و کارآفرینان برای سرمایه گذاری های جدید و یا پذیرش فناور ی های جدید را فراهم می سازند.
کشاورزان بدون دریافت تسهیلات بانکی به سختی می توانند سرمایه کافی برای تولید را تجهیز کنند. بدین منظور در همه کشورها برای افزایش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی تسهیلات ویژه ای برای کشاورزان در نظر می گیرند. این تسهیلات شامل سهولت در دریافت وام های بانکی بخش کشاورزی به نسبت سایر بخش ها و پرداخت قسمتی از سود بانکی وام ها می شود. بدین طریق مشوق های لازم برای افزایش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی را فراهم می کنند(قربانی، 1386).
بدین منظور، پژوهش حاضر به بررسی آثار ناشی از تخصیص تسهیلات بانک کشاورزی بر روند اشتغال زایی و سرمایه گذاری در استان گیلان می پردازد. و تلاش دارد تا با استفاده از نظریه های اقتصادی و کارهای تجربی انجام شده در بخش کشاورزی، مدلی را به منظور برآورد تاثیر اعتبارات اعطای بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری و اشتغال معرفی کند. که به جهت این منظور از متغیرهایی همچون ارزش افزوده بخش کشاورزی، سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و اشتغال در بخش کشاورزی استفاده شده است.
اهمیت موضوع و انگیزه انتخاب آن:
بیکاری یکی از بزرگترین پیامدهای ناپسند در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه است، که از یک سو، به عنوان مشکل ناشی از توسعه نیافتگی خودنمایی می کند و از سوی دیگر، همچون مانعی بزرگ بر سر راه توسعه قرار می گیرد و خود، سرآغاز بسیاری از مشکلات و ناهنجاری ها اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می شود. نرخ بالای بیکاری در کشور ما سبب شده تا دولت، شناخت زمینه های ایجاد فرصت های شغلی را به عنوان اولویت و هدف برنامه های توسعه قرار دهد(هوشمند، 1380، 379). رشد جمعیت و افزایش نیروهای کاری در مقابل تقاضای آن، منجر به محدود شدن فرصت های شغلی در جامعه و افزایش بیکاری شده است. کمبود سرمایه و نحوه تخصیص آن بین فعالیت های اقتصادی، از جمله موانع و مشکلات گریبان گیر کشورهای در حال توسعه برای رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی است. برای کارآمد کردن نظام اقتصادی کشور، گزینه های مختلفی پیشنهاد می شود که پشتیبانی اقتصادی از تولید کنندگان یکی از این موارد است. سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، به دلیل افزایش پیوسته تقاضا برای مواد غذایی و دیگر محصولات کشاورزی، می تواند موجب رشد تولید و اشتغال در این بخش شود .در واقع افزایش تقاضا موجب بالا رفتن سطح قیمت ها شده و افزایش سطح قیمت ها، موجب افزایش انگیزه برای سرمایه گذاری می گردد. بنابراین سرمایه گذاری بیشتر، رشد تولید و اشتغال بیشتر را به دنبال خواهد داشت. افزون براین، ارتباط پیشین و پسین کشاورزی با دیگر بخش ها، به رشد تولید و اشتغال در آنها نیز کمک می کند (امینی و فلیحی، 1377).
در ایران دلایل دیگری نیز به اهمیت وجود اعتبارات در بخش کشاورزی می افزاید که از آن میان، می توان به سهمیه بندی اعتبارات، خطر زیاد فعالیت در بخش کشاورزی و درآمد اندک واحدهای بهره بردار کوچک اشاره کرد(پژویان و فرزین معتمد، 1384). همچنین موسسات بسیاری به تامین مالی بخش کشاورزی می پردازند که مهمترین آنها عبارتند از بانک کشاورزی، بانک های تجاری، سازمان های مرکزی تعاون روستایی، اتحادیه ها و شرکت های عضو جهاد سازندگی و وزارت تعاون، صندوق های قرض الحسنه و شرکت های تعاونی عشایر(علیزاده، 1378: 49). در میان این نهادها بانک کشاورزی تنها بانک تخصصی کشور است که حدود 64 درصد از اعتبارات سیستم بانکی اختصاص یافته به بخش کشاورزی را به متقاضیان اعطا می کند( پژویان و فرزین معتمد، 1384) .
استفاده از تسهیلات، خواه در سرمایه گذاری جدید و خواه در تامین سرمایه در گردش، منجر به افزایش تولید شده و از طریق فراهم سازی فرصت های سرمایه گذاری برای تولیدکنندگان، زمینه توسعه فرصت های شغلی را برای جویندگان کار فراهم می سازد(بختیاری و پاسبان، 1383).
اهدف تحقیق:
هدف اصلی:
بررسی اثربخشی تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری و اشتغال در بخش کشاورزی در استان گیلان
اهداف فرعی :
بررسی اشتغال در بخش کشاورزی
بررسی سرمایه گذاری دربخش کشاورزی
بررسی میزان اثربخشی تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی بر افزایش اشتغال در بخش کشاورزی استان گیلان
بررسی میزان اثربخشی تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان گیلان
فرضیه های تحقیق:
فرضیه اصلی:
بین میزان تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی و میزان سرمایه گذاری واشتغال در بخش کشاورزی در استان گیلان رابطه معنا دار وجود دارد.
فرضیه های فرعی:
بین میزان تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی و افزایش سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان گیلان رابطه معنا دار وجود دارد.
بین میزان تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی و افزایش اشتغال در بخش کشاورزی استان گیلان رابطه معنا دار وجود دارد.
بین میزان تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی و میزان افزایش ارزش افزوده بخش کشاورزی استان گیلان رابطه معنا دار وجود دارد.
ابزار گردآوری اطلاعات:
جهت گردآوری اطلاعات مورد نیاز از بانکهای اطلاعاتی و شبکه های کامپیوتری و اینترنتی بهره گرفته خواهد شد.
روش گردآوری اطلاعات:
روش گردآوری اطلاعات این تحقیق، روش کتابخانه ای است و داده های مربوط به متغیرهای تحقیق(اشتغال، میزان ارزش افزوده، سرمایه گذاری و میزان تسهیلات اعطایی بانک کشاورزی) از سایت بانک مرکزی (www.cbi.ir)، سایت بانک کشاورزی (ww.agri-bank.com) و سایت مرکز آمار ایران (www.amar.org.ir) جمع آوری شد.
روش تجزیه و تحلیل اطلاعات:
در این تحقیق برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، و توصیف و تحلیل و آزمون فرضیات، از نرم فزار آماریspss و روش های ناپارامتریک استفاده خواهد شد
قلمرو تحقیق:
قلمرو موضوعی:
این تحقیق از نطر موضوعی بر اثربخشی اعتبارات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری
و اشتغال بخش کشاورزی (مطالعه موردی: استان گیلان)، متمرکز است.
قلمرو مکانی:
قلمرو مکانی این پژوهش بانک کشاورزی در استان گیلان است .
قلمرو زمانی :
قلمرو زمانی تحقیق حاضر، سال های80 الی 89 به صورت فصلی می باشد.
جامعه و نمونه آماری:
جامعه، بزرگترین مجموعه از اشیاء یا موجودات است که در یک زمان معین، مطلوب ما قرار می گیرد. جامعه آماری عبارتست از تعدادی از عناصر مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند (آذر و مومنی، 1381).
جامعه آماری این پژوهش از شعبه مرکزی بانک کشاورزی استان گیلان در طی دوره زمانی 1380 الی 1388 تشکیل می شود.
روش انجام پژوهش و روش گردآوری داده ها:
بطور کلی روش های تحقیق در علوم رفتاری را می توان با توجه به دو ملاک هدف تحقیق و نحوه گردآوری داده ها تقسیم کرد (سایت تحقیقات آموزشی).
الف) دسته بندی تحقیقات بر اساس هدف به شکل زیر است:
تحقیق بنیادی: که هدف این تحقیق آزمون نظریه ها، تبیین روابط بین پدیده ها و افزودن به مجموعه دانش موجود در یک زمینه خاص است.
تحقیق کاربردی: هدف از تحقیقات کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است یعنی این تحقیقات به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شوند.
تحقیق توسعه ای: به منظور تدوین و تشخیص مناسب بودن یک فرآورده آموزشی (طرح، روش ها و برنامه های درسی) انجام می شود.
ب) دسته بندی تحقیقات بر اساس نحوه گردآوری داده ها به شرح زیر است:
تحقیق توصیفی (غیرآزمایشی)
تحقیق آزمایشی
سایر روش ها
تحقیق حاضر، تحقیق توصیفی (غیرآزمایشی) است که شامل مجموعه روش هایی با هدف توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفاً برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا کمک رساندن به فرایند تصمیم گیری باشد. تحقیقات توصیفی را می توان به پنج دسته تقسیم کرد:
پیمایشی
همبستگی
اقدام پژوهی
بررسی موردی
تحقیق پس رویدادی یا علی-مقایسه ای
این تحقیق از نظر روش، جزء تحقیقات همبستگی است که رابطه بین متغیرها بر اساس هدف تحقیق، تحلیل می گردد. برای این منظور بر حسب مقیاس های اندازه گیری متغیرها، شاخص های مناسبی انتخاب می شود و از نظر هدف، تحقیقی کاربردی است. آنچه این تحقیق را به سمت کاربردی سوق می دهد، کاربرد آن در درک بهتر رابطه بین تسهیلات زودبازده و میزان رشد اشتغال است که به استفاده کنندگان در تجزیه و تحلیل و اتخاذ تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری، اعتباردهی و تصمیمات کلان اقتصادی کمک می کند.
از سوی دیگر این پژوهش می تواند از نوع پس رویدادی باشد؛ چرا که در این نوع، هدف بررسی روابط موجود بین متغیرها است و داده ها از محیطی که به گونه ای طبیعی وجود داشته اند و یا از وقایع گذشته که بدون دخالت مستقیم پژوهش گر رخ داده است، جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده اند.
گردآوری داده های مورد نیاز پژوهش، یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن، باید به طور دقیق تعریف و مشخص شود. مرحله گردآوری داده ها، آغاز فرایندی است که طی آن پژوهش گر یافته های میدانی و کتابخانه ای را گردآوری می کند و سپس به خلاصه سازی یافته ها از طریق طبقه بندی و سپس تجزیه و تحلیل آنها می پردازد و فرضیه های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می دهد و در نهایت نتیجه گیری می کند و پاسخ مساله پژوهش را به اتکای آنها می یابد. به عبارت دیگر، پژوهش گر به اتکای داده های گردآوری شده حقیقت را آن طور که هست کشف می کند. بنابراین، اعتبار داده ها اهمیت بسیاری دارد، زیرا داده های غیرمعتبر مانع از کشف حقیقت می گردد و مساله و مجهول مورد نظر پژوهش گر به درستی معلوم نمی شود و یا تصویری انحرافی و ناصحیح از آن ارائه خواهد شد. برای حفظ اعتبار داده های گردآوری شده، پژوهش گر باید داده های صحیح را با دقت تمام گردآوری کند (حافظ نیا، 1385: 162).
برای جمع آوری داده های موردنیاز تحقیقات کاربردی، روش های متفاوتی وجود دارد. برخی از این روش ها در تحقیقات مالی کاربرد بیشتری داشته و بیشتر مورد استفاده محققین پژوهش های مالی قرار می گیرد. به هر ترتیب روش جمع آوری اطلاعات در پژوهش های علمی، باید به گونه ای انتخاب شود که از طریق آن بتوان اطلاعات واقعی و دقیقی را که در زمینه تحقیق، دارای اهمیت می باشند را جمع آوری نمود.
برای جمع آوری اطلاعات مرتبط با پیشینه تحقیق و آشنایی بیشتر محقق با جزئیات موضوع، از اسناد و مدارک کتابخانه ای، اطلاعات دریافتی از پایگاه های اینترنتی و سایت های مرتبط با موضوعات استفاده شده است.
روش گردآوری اطلاعات این تحقیق، روش کتابخانه ای است و داده های مربوط به متغیرهای تحقیق (رشد اشتغال و میزان تسهیلات زود بازده بانک کشاورزی) از سایت بانک مرکزی (www.cbi.ir)، سایت بانک کشاورزی (ww.agri-bank.com) و سایت مرکز آمار ایران (www.amar.org.ir) جمع آوری شد. در این تحقیق از داده های فصلی طی سالهای1380- 1388استفاده شده است.
روش تحلیل داده ها :
پس از آنکه پژوهش گر داده ها را گردآوری و طبقه بندی کرد باید مرحله بعدی فرایند پژوهش که به مرحله تجزیه و تحلیل داده ها معروف است را آغاز کند. این مرحله در پژوهش اهمیت زیادی دارد زیرا نشان دهنده تلاش ها و زحمات فراوان گذشته است. در این مرحله، پژوهش گر اطلاعات و داده ها را در جهت آزمون فرضیه و ارزیابی آن مورد بررسی قرار می دهد. در مرحله تجزیه و تحلیل، آنچه مهم است این است که پژوهش گر باید اطلاعات و داده ها را در مسیر هدف پژوهش، پاسخ گویی به سوالات پژوهش و نیز ارزیابی فرضیه های پژوهش خود، مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد (حافظ نیا، 1385: 231).
برای آزمون فرضیه ها، از تحلیل همبستگی استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها و انجام آزمون های آماری بالا از نرم افزار SPSS استفاده شد.
تحلیل همبستگی ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطه یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است. ضریب همبستگی یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر است. ضریب همبستگی، شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان می دهد. این ضریب بین 1 تا 1- است و در صورت عدم وجود رابطه بین دو متغیر برابر صفر می باشد.
آزمون ضریب همبستگی پیرسون:
تحلیل همبستگی ابزاری آماری برای تعیین نوع و درجه رابطه یک متغیر کمی با متغیر کمی دیگر است. ضریب همبستگی یکی از معیارهای مورد استفاده در تعیین همبستگی دو متغیر می باشد. ضریب همبستگی، شدت رابطه و همچنین نوع رابطه (مستقیم یا معکوس) را نشان می دهد. این ضریب بین 1 تا 1- است و در صورت عدم وجود رابطه بین دو متغیر برابر صفر می باشد. ضریب همبستگی پیرسون (r) به کمک رابطه زیر محاسبه می شود:
این ضریب همبستگی، روشی پارامتری است و برای داده هایی با توزیع نرمال یا تعداد داده های زیاد استفاده می شود. در صورتیکه تعداد داده ها کم و فرض نرمال بودن آنها معقول نباشد از ضریب همبستگی دیگری استفاده می شود که مبتنی بر مقادیر اصلی نبوده و بر اساس رتبه داده ها محاسبه می شود، توسط اسپیرمن (rs) ارائه شده و از طریق رابطه زیر محاسبه می شود:
در این رابطه، n تعداد داده ها و مجموع مجذور تفاوت رتبه های دو متغیر می باشد.
آزمون کلموگروف ـ اسمیرنوف (K-S):
آزمون کلموگروف ـ اسمیرنوف روش ناپارامتری ساده ای برای تعیین همگونی و نرمال بودن اطلاعات تجربی با توزیع های آماری منتخب است. بنابراین آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف که آن را با KS نیز نشان می دهند، روشی برای همگونی و نرمال بودن یک توزیع فراوانی نظری در مورد اطلاعات تجربی است. فرض صفر و فرض مقابل به صورت زیر است:
داده ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی می کند.
H0:
داده ها برای متغیر وابسته از توزیع نرمال پیروی نمی کند.
H1:
آماره زیر به عنوان آماره آزمون K-S تعربف می شود:
D=
که در آن Fe وFo به ترتیب فراوانی نظری نسبی تجمعی و فراوانی مشاهده شده نسبی تجمعی است.
منابع فارسی
* آذر، عادل و منصور مومنی (1381). "آمار و کاربرد آن در مدیریت"، جلد دوم، چاپ ششم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
* امینی، علیرضا؛ فلیحی، نعمت." بررسی وضعیت سرمایه گذاری در بخش کشاورزی" مجله برنامه و بودجه. س 3، ش 33، 1377، ص 95-119.
* بازوبندی، نسرین، (1376)، " نقش تسهیلات اعطایی بانکی در پیشرفت صنایع تبدیلی کشاورزی استان خراسان"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
* بختیاری، صادق، پاسبان، فاطمه، (1383)، " نقش اعتبارات بانکی در توسعه فرصتهای شغلی: مطالعه موردی بانک کشاورزی ایران"، اقتصادکشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 46، صفحات 73-105.
* پژویان، جمشید، فرزین معتمد، ارغوان، (1384)، "بررسی میزان اثربخشی اعتبارات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری و اشتغال در بخش کشاورزی" ، پیک نور، سال چهارم، شماره دوم، صفحات 15-33.
* حافظ نیا، محمد رضا (1385). "مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی"، چاپ دوازدهم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب درسی علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)
* حکیمی پور، نادر و علیرضا کریمی(1383)، "عملکرد بخش کشاورزی ایران در سه برنامه پنجساله توسعه پس از انقلاب و پالشهای عمده این بخش"، فصلنامه پژوهشی بانک کشاورزیی ، نشر فراوند، شماره چهارم
* خالدی، کوهسار، حقیقت نژاد شیرازی، اندیشه، (1386)، " نقد سیاست افزایش اشتغال در بخش کشاورزی ایران با تاکید بر برنامه چهارم توسعه"، نشریه توسعه و بهره وری، سال دوم، شماره ششم، صفحات 39-48.
* دورو، استفن و دیگران(1372) ، اعتبار و پس انداز برای توسعه، ترجمه علیرضا جمیدی
* رفعت، بتول، بیک زاده، سعید، (1391)، "کاربرد الگوی معادلات همزمان داده های تابلویی در تحلیل نقش یکپارچگی اقتصادی اکو بر رشد و اشتغال"، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی"، سال دوم، شماره بیستم، 9-22.
* زارع، احمد، (1377)"بررسی و ارزیابی اثرات تولیدی اعتبارات تخصیص یافته به بخش کشاورزی توسط بانک های ملی و کشاورزی" رساله کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
* سعیدی، پرویز، (1391)، "بررسی تاثیر اعتبارات بانکی بر اشتغال"، پژوهشنامه اقتصاد کلان، دوره 7، شماره 14، زمستان، صفحه 6-6
* سایت بانک کشاورزی، www.agri-bank.com
* سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، www.cbi.ir
* سایت مرکز آمار ایران، www.amar.org.ir
* شاکری، عباس و میر حسین موسوی(1382)، "بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری خصوصی و دولتی در بخش کشاورزی"، فصلنامه علمی – پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه ، نشر بازرگانی ، شماره 44-43.
* صدر، کاظم (1382). "اندازه گیری اثر اعتبارات بر ارزش افزوده بخش کشاورزی"، مجموعه مقالات همایش تامین مالی کشاورزی، تجربه ها و درس ها، پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، صص 23-36.
* طالب، مهدی (1372)، اعتبارات روستایی در ایران، معاونت ترویج وزارت جهاد، تهران.
* طیبی، سیدکمیل، شاطعی، مهسا، صمیمی، پریسا، (1389)، "تاثیر تسهیلات بانکی بر اشتغالزایی بخشهای اقتصادی ایران"، فصلنامه پول و اقتصاد، شماره 4، صفحات 1-33.
* عزیزی، جعفر، 1386، " اقتصاد کشاورزی" ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
* علیزاده جانوسیلو، محمدرضا، (1378)، "بررسی رفتار سرمایه گذاری بخش خصوصی در بخش کشاورزی ایران"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
* فرزین معتمد، ارغوان(1384) ،"بررسی میزان اثر بخشی اعتبارات اعطایی بانک کشاورزی بر سرمایه گذاری و اشتغال در بخش کشاورزی" پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
* قربانی، احمد، (1386)، " برآورد اثر اعتبارات بانکی و بودجه دولتی بر تولیدات بخش کشاورزی"، ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
* قوام ، حسن ( 1371 ) ، بررسی اعتبارات کشاورزی در ایران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ،دانشگاه تهران
* کشاورزیان پیوستی، اکبر، ضیایی بیگدلی، محمد تقی، (1385)، "نقش تسهیلات بانکی در سرمایه گذاری خصوصی ایران"، نشریه: اقتصاد"پژوهشنامه اقتصادی"، شماره 21، صفحات 229-264.
* کرباسی، علیرضا، اثنی عشری، هاجر، عاقل، حسن، (1387)، "پیش بینی اشتغال بخش کشاورزی در ایران"، مجله اقتصاد در توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 22، شماره 2، صفحات 31 تا 43.
* کوپاهی، مجید؛ اصول اقتصاد کشاورزی، چاپ چهارم، 1369، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
* ملک محمدی، ایرج؛ معصومه شمشاد و غلام حسین حسینی نیا،(1390)، "شناسایی و تحلیل مولفه های موثر بر اشتغال زایی در تعاونی های منابع طبیعی استان گلستان"، پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 79، صص. 156-141.
* منتظر ظهور، محمود؛ اقتصاد، چاپ هفتم، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1372.
* مهرگان، نادر، (1371)، " تحولات سرمایه گذاری در بخش کشاورزی"، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی ، شماره 61 و 62.
* والی زاده، ابوالمحسن؛ رجبی جهرودی، محمود." بررسی تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر سرمایه گذاری"، مجموعه مقالات دوازدهمین سمینار سیاست های پولی و ارزی ، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1381، صص 494-503
* ورمزیاری، حجت؛ کلانتری، خلیل و حسین شعبانعلی فمی (1389). "تحلیل عوامل موثر بر نحوه استفاده از تسهیلات بانکی کشاورزی (مورد: شهرستان خوی)"، فصلنامه پژوهش های روستایی، دوره 1، شماره 3، صص. 83-108.
منابع انگلیسی:
* Adebayo, A. and Qunrinola, I.O. (2006), "Contemporary Dimensions of Unemployment Problem in Nigeria: A Special Challenge Under the National Economic Empowerment and Development Strategy", The Nigerian Economic Society.
* Bbaboucek, Ivan and M. Jancar (2005). "Effects of Macroeconomic Shock to the Quality of the Aggregate Loan Portfolio", Czech National Bank, Working Paper Series, No. 1, PP. 1-62.
* Burges, Robin and Rohini Pande (٢٠٠٢) , Do rural banks matter?
* evidence from the Indian Social Banking experiment ,March ,Internet.
* Chidoko,Clainos, Zhou, Silibaziso, (2012), " IMPACT OF AGRICULTURAL DEVELOPMENT ON YOUTH EMPLOYMENT IN ZIMBABWE: THE CASE OF MASVINGO PROVINCE", Russian Journal of Agricultural and Socio-Economic Sciences, No. 11 (11) , 24-27.
* Fofana, N.F. (2010), "Employment and Economic Growth in the Cote d'Ivoire: An Analysis of Structural Determinants", African Development Bank Review, 11, pp. 98-112.
* Gandelman, Nestor, Rasteletti , Alejandro , (2012), "The Impact of Bank Credit on Employment Formality in Uruguay", IDB Publications 68458, Inter-American Development Bank.
* Houshmand, M., 2001, Establishment of Tourism Cooperatives and their role in Job Creating and Development in Khorasan province, office of Cooperation of Khorasan province.( In Persian)
* Khandker, S.R. and Faruqee, R.R., (2003). "The Impact of Farm Credit in Pakistan", Agricultural Economics 28, pp. 197-213.
* Looney, R.E. (2000),"private sector investment in Pakestani", Journal of Developing Societie
* Monge-Naranjo, Alexander and Luis J. Hall U (٢٠٠٣), Access to credit and the effect of credit constraints on Costa Rican manufacturing firms, february, Working Paper #R-٤٧١
* Wagle, M.P. (1994), "Estimates of aggregate function for demand for fortilisers and private investment in indian agriculture", Indian Journal of Agricultural Economics, 49(1):56-69