چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی
سخن اول: نقش مسلمانان در طبقه بندی علوم
سخن اول: نقش مسلمانان در طبقه بندی علوم
محمدبن یوسف خوارزمی(متوفی387ق) به تقسیم بندی علوم براساس موضوع و هدف نهایی آن علم، پرداخته است. او در کتاب خود به نام«مفاتیح العلوم»علوم را به دو بخش تقسیم کرده است.
علوم شرعی (آن چیزی است که از پیامبراکرم(ص) و ائمه(ع) به ما رسیده است. شامل اصول و فروع و مقدمات، که در قلمرو فرهنگ و تمدن اسلامی به وجود آمده است.)
علوم غیرشرعی
(علوم عقلی محض هستند مانند ریاضیات که مهد آن ها در ایران یا یونان یا هند بوده است)
چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی
باوجود آن که تمدن معاصر ویژگى های کاملاً متفاوتی با تمدن هاى دیگر ملل داشته، اما در حقیقت ترکیبى از تمدن هاى پیشین است که مسلماً سهم تمدن اسلامی در پیدایش این تمدن جدید و توسعه آن، کمتر از سهم دیگر تمدن ها نیست
(بیشتر غربی ها معتقدند مولد علم، غربی ها بوده اند. )
با بررسی آن چه بر تمدنجهانی در سال های آغازین سده دوم تا پایانسده هفتمهجری، مصادف با بخش اعظم قرون وسطای اروپا، گذشت به روشنی نقشمسلمانان در تکوین دانش جهانی نشان داده می شود
نخستین اقدام عملى مسلمانان در توسعه تمدن و علوم، به وجود آوردن یک زبان بین المللى علمى بود
چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی و تاثیر آن بر تمدن غربی
آن چه به گسترش فعالیت های دو دسته اول کمک شایانی کرد، عبارت بود از:
آزادمنشی اسلامی
تشویق اسلام در کمک به توسعه علوم
فراهم ساختن زمینه تبادل نظر بین دانشمندان سرزمین هاى مختلف
آماده کردن شرایط مساعد براى فعالیت هاى علمى
کوشش در تاسیس مراکز علمى بین المللى
تبدیل زبان عربى به یک زبان علمى بین المللى
رعایت تساوی در آموزش و آموختن
برابر بودن مسلمان و غیرمسلمان در بهره مندى از شرایط و امکانات حاصله
چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی و تاثیر آن بر تمدن غربی
انتقال علوم و تمدن از اسلام به غرب از سه راه انجام گرفت:
چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی و تاثیر آن بر تمدن غربی
نقش مسلمانان در توسعه علوم مختلف عبارت است از:
ترجمه آثار یونانی به عربی
نوشتن شرح های متعدد بر کتب یونانی
دَرهم آمیختن حوزه های مختلف علوم شرق(هند و چین و ایران) و غرب (یونان و اسکندریه و شام)
ابداعات و ابتکارات دانشمندان اسلامی در علوم مختلف
چگونگی رشد علوم در تمدن اسلامی و تاثیر آن بر تمدن غربی
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
محمدبن موسی الخوارزمی
ریاضیدان بزرگ مسلمان
(متوفی 232ق)
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
نقش محمدبن موسی خوارزمی در توسعه ریاضیات
مسلمانان ازطریق کتاب«الجمع و التفریق بالحساب الهند» با شیوه عددنویسی هندی آشنا شدند
این کتاب کهن ترین کتاب درباره علم حساب در علوم اسلامی است. امروزه ترجمه لاتین آن که مربوط به سده 14م است، باقی مانده است. این کتاب نخستین کتاب حساب نیز هست که از عربی به لاتین ترجمه شد.
مغرب زمین کنونی، اسم خوارزمی را به شکل تحریف شده آن، یعنی به صورت «الگوریتم» به کار می برند.
خوارزمی در پدید آوردن دانش جبر نیز نقش فراوانی داشت. (دانشمندان مسلمان با کاربرد منطقی و تنقیح آرای دانشمندان یونانی پایه گذار علم جبر به شمار می آیند.)
یکی از مهم ترین آثار دانشمندان اسلامی در علم جبر، کتاب محمدبن موسی خوارزمی «الجبر و المقابله» نام دارد. در این نام، روح کلی حاکم بر علم جبر نهفته است
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
کتاب الجبر و المقابله
محمدبن موسی الخوارزمی
«جبر» به کار بردن یک جمله منفی در یک طرف معادله برای حل آن و «مقابله» استفاده از جملات مثبت در حل معادلات به حساب می آید.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
ابوالوفا بوزجانی
(۳۲۸-۳۸۸ق)
ابوالوفا بوزجانی ریاضی دان ایرانی ساکن در بغداد، در کتاب فی ما یحتاج الیه … اعدادمنفی را ابداع کرد. او مثلثات را به صورت کامل ترى درآورد و فرمولى براى جمع قوس ها به دست آورد که عبارت است از: sin(a+b) = sinacosb+sinbcosa این در حالى بوده است که؛ اروپائیان از این فرمول اطلاع نداشتند و کُپرنیک نیز آن را نمى دانسته است.
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
ریاضی دان دمشقی ، کسرهای اعشاری را در کتاب خود با نام الفصول فی الحساب الهندسی(341ق) ابداع کرد.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
ابوالحسن احمدبن ابراهیم اقلیدسی
غیاث الدین جمشید کاشانی در کتاب المحیطیه، رابطه بین محیط دایره و قطر آن را براى اولین بار بیان مى کند.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
عکس صفحهٔ آخر رسالهٔ محیطیه موجود در کتاب خانهٔ آستان قدس رضوی شماره ۲۲۹.
کتاب شکل القطاع، توانست مفاهیم بسیار پیچیده و در عین حال پیشرفته ای از هندسه و مثلثات را بررسی کرده و قضایای آن را اثبات کند.
تبدیل مختصات هندسه سه بعدی به دوبعدی یکی از اقدامات او بود.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
خواجه نصیرطوسی
عمر خیام نیشابوری حل معادلات درجه سوم، توسط خیام.
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
کتاب خلاصه الحساب نوشته شیخ بهایی آخرین کتاب ریاضی از آثار ریاضی دانان دوره اسلامی بود که در سده پانزدهم میلادی به انگلیسی، فرانسه و آلمانی ترجمه شد.
چهره های ماندگار ریاضیات فرهنگ و تمدّن اسلام و ایران
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
بهاءالدین محمدبن حسین عاملی دانشمند و نظریه پرداز شیعه
953-1030ق
در این سده ها تقریباً 170 ریاضی دان را می شناسیم. ازمیان 170 نفر ریاضی دان اسلامی تقریباً75 نفر، یعنی درحدود45 درصد آن ها ایرانی بوده اند، در حالی که از نظر جغرافیایی، جهان اسلامی به منطقه وسیعی شامل قلمرو اسپانیا (اندلس) در غربی ترین نقطه، شمالآفریقا و مصر، شبه جزیره عربستان، آسیای صغیر، فلات ایران و منطقه سند گفته می شد. اینموضوع، نقش ریاضی دانانایرانی را درمیان ریاضی داناناسلامی برجسته می سازد.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات
اروپائیان از طریق مسلمانان با میراث ریاضیات جهان که اکنون نیز از آن استفاده می شود، آشنا شدند و این تاثیر به ویژه از طریق ترجمه کتاب المختصرفی الجبروالمقابله صورت گرفت.این کتاب نزد اروپائیان شهرت فراوان داشته، بارها به زبان لاتین ترجمه شد و تا سده شانزدهم مبنای مطالعات ریاضی دانان اروپایی بوده است.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
تاثیرریاضیات اسلامی در تمدن غرب
پرداختن به جنبه های عملی ریاضیات، از جمله طرح انواع شکل های چند ضلعی منتظم و نامنتظم، انواع راه حل های عددی هندسی معادلات جبری، دست یابی به میزان بسیار دقیقی از عدد پی و سرانجام، روش های متعدد برای تعیین محیط و مساحت انواع چند ضلعی ها و موارد مانند این، دستاوردهای دانشمندان ریاضی اسلام بود که به غرب منتقل شد.
نقش مسلمانان در توسعه ریاضیات و تاثیر آن بر تمدن غربی
تاثیرریاضیات اسلامی در تمدن غرب
پایان