شکوفایی علوم در تمدن اسلامی


شکوفایی علوم در تمدن اسلامی
علوم عرب بعداز اسلام
ریاضی
نجوم
مکانیک
فیزیک
پزشکی
کیمیا
منطق
تاریخ و تاریخ نگاری
جغرافیا
حدیث
کلام

خداوند متعال در قران کریم با بیان آیات الهی در طبیعت به تعمق اهل تفکر در آن تشویق نموده

علوم عرب بعدازاسلام

علوم اسلامی
علوم جاهلیت
علوم دخیله

علم مهم ترین و بزرگ ترین رکن فرهنگ و تمدن است

مهم ترین وظیفه مورخین مذاکره و مطالعه در موضوع علم و دانش ملل و اداب و رسوم آنهاست

طبقه بندی علوم
نظری
عملی
اسلامی
غیراسلامی
شرعی
غیرشرعی
عقلی
نقلی

ریاضی
– مسلمین علوم ریاضی را خاصه جبر را ترقی دادند
– کتاب الجمع والتفریق بالحساب الهند کهن ترین کتاب
علم حساب در اسلام است
– مسلمانان در زمینه مثلثات به یافته های جدیدی رسیدند که در کتاب القطاع متبلورمیشود

نجوم
اختر شناسی دانشی بس گیرا در سده های میانه اسلامی بوده
در بین مسلمانان به نجوم و علم فلک نامیده میشده
نجوم اسلامی تاثیر قابل توجهی در نجوم اروپا، چینی ها و مالی ها داشته
مهم ترین دانسته های نجوم اسلامی از ترجمه کتاب بطلمیوس است

فیزیک
نخستین فیزیکدان بزرگ مسلمین جابراست

مکانیک
اولین رساله مکانیک به اسم کتاب الحیل توسط احمد،حسن و محمد نوشته شد
احمد فرزندموسی خراسانی را میتوان از پیشگامان تکنولوژی مکانیک در دوران پس از اسلام در ایران و جهان به شمار اورد
علت کامیابی مهندسان مسلمان در ساخت ابزار نوین این بود که انان در طرح این ابزار از دانش تجربی استاتیک استفاده میکردند

پزشکی
اعراب وقتی وارد شام شدنددرباره طب فقط اطلاعات ابتدایی داشتند و ابزار و لوازم طبی نداشتند
جراحی از همه علوم ضعیف تر و دارو شناسی از همه رشته ها قوی تر بود
نخستین بار مسلمانان داروخانه را ایجاد کردند
بزرگ ترین بیمارستان در دمشق بنیاد شد
ابن سینا از همه مولفان قرون وسطا برجسته تر بود
رازی بزرگ ترین طبیب بود

کیمیا
کیمیاگری برایند علم،فن و جادو بود
اکسیر=ماده ای که تبدیل فلزات پست به زر و سیم را ممکن میسازد
مهم ترین مجموعه کیمیا گری از آن جابربن حیان است
با ظهور جابر کیمیا در نزد مسلمانان از صورت صنعت زر خرافی به دانش تجربی آزمایشگاهی در آمده
پس از جابر کیمیا گر دیگر بی شک رازی است

منطق
– هر تمدنی نیازمند اجزا و شاکله های خاص خودش است
– ابتدا منطق دانان بزرگی چون فارابی و ابن سینا به شرح گفته ارسطو میپرداختند
– اثر شفا و اشارات ابن سینا که سخنان و نواوری های خود درآن است
در قرن 6 و 7 هجری منطق دانان بزرگی چون فخررازی داریم

تاریخ و تاریخ نگاری
قرن ها برانسان گذشت و از تدوین تاریخ بی بهره بود چون خواندن ونوشتن نمیدانست تمام سعیش صرف تهیه لوازم ضروری زندگی میگشت علاوه بر این وضع ساده بدوی انسان آن روز نیازی به تدوین تاریخ نداشت و فقط چیزهایی که در زندگی انسان موثر میبود را یادش میماند وبرای آیندگان نقل میکرد وچون بشر از شنیدن حوادث عجیب لذت می برد حوادث با اغراق و افسانه آمیخته میشد و غالبا به صورت اوهام و خرافات در میامد که برخی به صورت افسانه رزمی در میآمد و برخی مانند خیالات شاعرانه ظهور میکرد
نمونه افسانه های تاریخی : ایلیاد یونانی ،مهابهاراته هندی

تاریخ و تاریخ نگاری
فرهنگ عرب جاهلی اساسا شفاهی بود
مهم ترین مایه ترغیب مسلمانان به تاریخ نگاری آموزه های قران و حدیث بود
ابتدای پیدایش تاریخ و تاریخ نگاری در اعراب همان ظهور اسلام است
ابن اسحاق نخستین کسی است که به نگارش سیره نبوی دست زد

جغرافیا
فنیقی ها و یونانیان بواسطه جهان گردی و بازرگانی با جغرافیا اشنا شدند
اما عرب ها از سه جهت به جغرافیا علاقه داشتند :
1- زیارت مکه
2- مسافرت برای کسب علم
3- مسلمانانن پس از گشودن ممالک روم ،ایران و مصر و… در طرز تسخیر ان بلاد اختلاف نظر داشتند واین از ان رو برای انها مهم بود که طرز فتح با طرز وضع مالیات ارتباط داشت کشوری که با صلح یا جنگ و … فتح شده در پرداخت خراج متفاوت هستند
همینکه جغرافیا به عربی ترجمه شد مسلمانان ان را گسترش دادند و کتاب نوشتند و به گفته های پیشینیان افزودند به گفته و نوشته اکتفا نکردند از راه خشکی و دریا عالم را پیمودند و مشاهدات خود را نوشتند و با اصول دقیق علمی بررسی کردند

ادبیات
در اسلام در زندگی ودین حوادثی وجود داشت که همانند نمایشنامه مینمود امادر ادبیات این قسم حوادث که ظاهرا با عقل سازگار نیست موجود نبود ونیز ادبیات اسلام مانند دیگر ادبیات قرون وسطی رمان نداشت
بیشتر نوشته ها از این نوع بود که مردم باید بشنوند تا اینکه اهسته پیش خود بخوانند
کسانی که به ایجاد کارهای تخیلی میپرداختند نمیتوانستند ذهن خودرا برای نوشتن قصه های پیچیده وحادثه دار تمرکز دهد و قصه کوتاه مینویسد
معروف ترین قصه های کوتاه بید پای وهزار و یکشب بوده است
داستان بید پای از قرن ششم از هند به ایران امد به زبان پهلوی ترجمه شد و از پهلوی به عربی راه یافت

ادبیات
ادبیات عربی
-از آغاز گسترش اسلام مورد توجه قرار گرفت
شاعران برجسته مثل کعب بن مالک و حسان بن ثابت ظهور کردند
– حسان بن ثابت پیامبر ویارانش را مدح میکرد و مرثیه ای برا ی درگذشت پیامبر سرود
ادبیات ترکی
از همان آغاز گرایشی به پردازش عناصر دینی داشت
بخش مهمی از آثار ترکی نوشته هایی از پیروان دین مانوی وبودایی است
ادبیات فارسی
سده چهارم و نیمه نخست سده پنجم دوره پیدایش و اوج ادب فارسی به شمار میاید
علت اساسی این پیشرفت تشویق بی سابقه از سوی شاهان بود

قرائت
قرائت قران در اوایل ظهور اسلام بسیار مهم بود
عثمان نسخه معینی از قران را تهیه کرد
هفت یا ده قاری شهرت بسیار یافتید و اغلب مسلمانان از انها تبعیت میکردند مثل عبدالله بن عامر

حدیث
درمیان فرقه های اسلامی در موضوع نگارش حدیث اختلاف بود
شیعیان از همان ابتدا به اهمیت حدیث پی بردند
خلیفه دوم اهل سنت حدیث را نهی کرده بود
نخستین کتاب حدیث از آن علی بن ابی طالب (ع) بود

کلام
علم کلام در محدوده دین اسلام است که به بحث در پیرامون اصول اعتقادی و جهان بینی برمبنای استدلال عقلی میپردازد
کلام باعث ارتباط مسلمانان با غیر مسلمانان میشد
دلیل دیگر پیدایش این علم اسلام اوردن اقوامی بود که در مذهب انان عقایدی فکری ودینی خاصی وجودداشت
تازه مسلمانان میکوشیدند باورهای دین خود را در قالب اسلام تبیین کنند

منابع :
تاریخ اسلام وعرب
تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان
تاریخ تمدن ویل دورانت

ممنون از توجهتون