پوکی استخوان osteoporosis
پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان ، کاهش توده استخوانی و زوال بافت
استخوانی است که منجر به نازکی استخوان و افزایش
خطر شکستگی می شود . زوال بافت استخوانی می تواند
توسعه یافته و پیشرفت کند .
حدود 3/1 زنان و تقریبا 5/1 مردان در طول زندگی خود
از شکستگی های مربوط به پوکی استخوان رنج می برند .
این شکستگی ها در هر کجای بدن می تواند رخ دهد ولی
شایع ترین نقاط آن عبارتند از مچ دست ، ستون فقرات و لگن .
عوامل موثر در جرم استخوانی
الف ) عوامل غیر قابل کنترل
ب ) عوامل قابل کنترل
عوامل غیر قابل کنترل
جنسیت
نژاد
تاریخچه فامیلی
سن
یائسگی
بیماریهای مزمن
عوامل قابل کنترل
ورزش نکردن
کمبود کلسیم در برنامه غذایی
کمبود ویتامین( د)
سیگار کشیدن
آشامیدن الکل
داروها
بی اشتهایی عصبی
تقسیم بندی پوکی استخوان
پوکی استخوان یائسگی Menopausal osteoporosis
پوکی استخوان کهولت senile osteoporosis
پوکی استخوان مرضی یا ثانویه pathologic or secondary
osteoporosis
علائم و نشانه های پوکی استخوان
شکستگی ستون فقرات
شکستگی گردن استخوان ران
شکستگی دنده و مچ دست و آرنج و مچ پا
قوز پشت
انحراف به طرفین
کوتاهی قد
روش های تشخیص پوکی استخوان
رادیو گرافی
اندازه گیری تراکم استخوان
شکل سنجی با پرتونگاری
تجزیه و تحلیل فعالیت نوتوانی تمام بدن و شمارش کلی بدن
جذب سنجی تک فازی فوتونی
جذب سنجی دو فازی فوتونی
برش نگاری کامپیوتری (سی تی اسکن )
اندازه گیری تراکم استخوان
سنجش میزان جذب دوگانه ا شعه ایکسDEXA
سی تی اسکن کمی QCT
علاوه بر اختلاف سن شایع بروز پوکی استخوان (65 سالگی در زنان و 75 سالگی در مردان ) عوارض پوکی استخوان در مردان بیشتر از زنان است . بطوریکه میزان مرگ و میر در سال اول شکستگی استخوان ران در مردان حدود 30% و در زنان حدود 15% می باشد . همچنین پاسخ به درمان در دو جنس متفاوت است .
پوکی استخوان در مردان بیشتر به دلیل کاهش فعالیت غدد جنسی ، استفاده از کورتون و الکل است ولی در زنان بیشتر به دلیل کاهش ترشح استروژن می باشد .
چه تفاوتی بین پوکی استخوان در مردان و زنان وجود دارد؟
پیشگیری از پوکی استخوان
اگاهی دادن به مردم بخصوص زنان مهمترین قدم در پیشگیری
از پوکی استخوان است.پوکی استخوان بیماری سیستم
استخوانی است.کسب حداکثر توده استخوانی به فرد کمک
یکند تا در سنین بالا در مقابل کاهش توده استخوانی مقاومت
بیشتری داشته باشد.
عوامل موثر در پیشگیری از پوکی استخوان
الف) رژیم غذایی
استخوانهای سالم نیاز به رژیم غذایی متعادل دارند که شامل مواد معدنی وویتامینها از چهار گروه غذایی میباشد. وجود کلسیم در رژیم غذایی از اهمیت خاصی برخوردار است. کلسیم بیشترین ماده معدنی استخوان وبهترین منبع ان لبنیات است.
به منظور جذب کلسیم،مصرف ویتامین" د" نیز مورد نیاز است که مهمترین منبع ان در نتیجه عملکرد نور خورشید بر روی پوست است.
حدود 15-20 دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید،بدن را قادر به ذخیره ویتامین "د" کافی میکند.
مصرف بیش از حد نمک،کافئین و پروتئین حیوانی،توانایی بدن را برای جذب و نگهداری کلسیم کاهش میدهد.
ب) ورزش
در تمرینات ورزشی علاوه بر هدف پیشگیری از شکستگیها ، افزایش توده استخوانی را نیز باید در نظر داشت.آن دسته از فعالیتهای فیزیکی برروی استخوان سازی اثر مثبت دارند که به استخوانها نیرو وارد کنند.
ورزشهایی مانند دو، تنیس، طناب زدن، کارکردن با وزنه و ورزشهای هوازی برای افزایش توده استخوانی و حفظ ان موثر است. راه رفتن تند نیز مفید میباشد.
اهداف یک برنامه تمرینی پیشگیری کننده
– بدست اوردن توده استخوانی کافی
– بهبود وضع هماهنگی اعضای بدن
– ثابت نگهداشتن ووضعیت طبیعی بدن
– بدست اوردن امادگی قلبی- ریوی
ایستاده و تکیه به دیوار
پرش پروانهای
خم کردن زانوها
درازونشست
کشش کمر
بلند کردن پاشنه
خم شدن به جلو
کشش پهلو
کشش جلوی ساق پا
تمرینات درمانی
نکات قابل توجه در انجام تمرینات ورزشی
پایه این تمرینات بر قدرت ،تعادل و انعطاف پذیری است.
ورزش باید بدون درد باشد.
نفس خود را نگه ندارید.
در هنگام ورزش وضعیت درست بدن خود را در تمام مفاصل حفظ کنید.
قوس های طبیعی ستون فقرات خود را حفظ کنید.
شدت تمرین بر اساس شدت آسیب بیمار و آمادگی بدنی او تعیین می شود.
خم کردن مقاومتی گردن
دور کردن افقی بازو با باند الاستیک
راه رفتن با چرخش تنه
پل زدن
پل زدن با یک پا
جلو آوردن ران
پیچاندن حوله
کشش عضلات پکتورالیس
به چپ وراست بردن زانو ها
گردش و خم کردن مچ پابه سمت بالا وپایین
منابع
پوکی استخوان راهنمای پیشگیری و درمان ( جان اف آلویا)
پوکی ونرمی استخوان و راشیتیسم
(دکتر مهدی امام
دکترعلی رضا رجایی
دکتر منصور سروش
دکتر شیرین قاضی زاده
دکتر سید اصغر ساداتیان)
تمرین درمانی پیش رونده پوکی استخوان(پیش گیری ،تشخیص و درمان)
لیلا سیدی ، بهزاد نیک روش
با تشکر از توجه شما