موضوع:
مطالعات طرح 4(هتل بیرجند)
قسمت اول :
آشنایی با شهرستان بیرجند
الف) شناسایی شهرستان بیرجند
1ـ موقعیت جغرافیایی و سیاسی شهرستان
شهرستان بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی در بین 57 درجه و 56 دقیقه تا 60 درجه و45 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 21دقیقه تا33 درجه 29دقیقه عرض شمالی گستردگی دارد .
این شهرستان از سمت شمال به شهرستان قاین وسرایان . از شرق به کشور افغانستان و از غرب به استان کرمان جنوب به شهرستان سربیشه ونهبندان محدود میباشد .
وسعت این شهرستان 22/27054 کیلومتر مربع میباشد .این شهرستان شامل 2 بخش و10 دهستان میباشد
ـ ویژگیهای طبیعی – زمین شناسی ووضعیت توپوگرافی
ازنظر زمین شناسی بخش عمده خراسان به تشکیلات دوره های دوم وسوم زمین شناسی تعلق دارد.
تراسها ،ابرفتها ،مخروطه افکنه ها و ماسه های بادی که سطح بسیاری از دستهای بیرجند را پوشانده است یادگار دوران چهارم بشمار می رود دراطراف بیرجند نیز بخش عمده بیرونزدگیها که سنگهای آزرین هستند به دوران سوم تعلق دارند وهمزمان با کوهزایی آلپ به وجود آمده اند.
مهمترین بخش از مطالعات زمین شناسی دشت بیرجند به دورانهای سوم وچهارم زمین شناسی محدود می شود، از مهمترین مشخصات دوران سوم تشکیلات سبزائوسن است که ازلایه های توف وگدازه های آتشفشانی تشکیل گردیده است.
همچنین دراین منطقه آثاردوران چهارم به صورت مخروطهای سیلابی دردامنه ارتفاعات ورسوبگذاریها مشاهده می شودکه منابع اصلی تغذیه لایه های آبدار زیر زمینی دشت به شمار می روند.
مطالعات زمین شناسی روی بیرجند واطراف آن نشان می دهد که این شهرازجمله نقاطی است که احنمال وقوع زلزله درآن زیاد است.
گسلهای متعددی درجهت شمال غربی- جنوب شرقی کشیده شده اشت. بسیاری ازاین گسلها نسبتاً جوان می باشند وتصور می رودکه گسل«چاهک»که درشمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارد وتایازده کیلومتری شمال غربی بیرجندادامه می یابد هنوز فعال باشد، ظاهراً انتهای شمال غربی این گسل مرکز زلزله بوده است. تعداد زلزله های مذکور حداقل پنج تا بوده که قدرتی متوسط داشته واز سال 1900 دراین گسل اتفاق افتاده اند.
ازنظر مورفولوژی وشکل ناهمواری، شهرستان بیرجند صزف نظر از تغییرات جزئی، به دوقسمت تقسیم می شود، یکی بخش نسبتاً مرتفع شمالی وشمالی شرقی ودیگری زمینهای نسبتاً همواری که تمامی غرب وجنوب و شرق بیرجندرا فراگرفته است. بخش همواربیرجند درعین حال ازسطح دریاهای آزاد ارتفاع نسبتاًزیادی دارد بطوریکه ارتفاع بخش اعظم آن از800 الی 900 متر کمتر نیست.
بخش مرتفع بیرجنددرمقایسه با ارتفاعاتی نظیرالبرز وزاگرس،بلندی چندانی ندارد،بطوریکه هیچ نقطه آن حتی
به3000 متر هم نمی رسد، لیکن برای ناحیه گرم وخشک جنوب خراسان وجودهمین ارتفاعات نعمتی است وموجب جذب رطوبت وانتشار چشمه ساران و آبراهه های متعددی شده است.
درگذشته نیز این ارتفاعات نقش عمده ای درشکل گیری حوادث سیاسی ونظامی داشته است.
رشته کوههای شمالی بیرجند که دنباله کوههای قاینات به شمار می روند مراکز سکونتی بسیاری رادردامان خودگرد آورده اند، ضمن اینکه نوع معیشت وشبکه ارتباطی را نیز شکل داده اند.
وضعیت اقلیمی
شهرستان بیرجند در منطقه ای کاملا خشک قرار گرفته است که جز مناظق کم باران محسوب می شود .
متوسط بارندگی در 10 سال گذشته 14/165 میلیمتر ودر سال زراعی 81-80 میزان بارندگی 8/175 میلیمتر بوده است . میامگین درجه حرارت برابر 8/16 درجه سانتی گراد است ومیانگین میزان بارندگی ودمای 15 ساله بیرجند ،به ترتیب 1/163 میلیمتر و7/15 درجه سانتی گراد است .
ار اساس آمار اداره کل هواشناسی استان خراسان ، حد اکثر رطوبت این منطقه برابر 53 درصد وحد اقل 15 درصد است .
3- بررسی وضعیت اقلیمی و خصوصیات آب و هوایی
در تحقیق حاضر سعی شده که مهمترین پارامترهای اقلیمی مورد نیاز با توجه به هدف تحقیق و اطلاعات موجود مورد بررسی و تجزیه تحلیل قرار گیرد.این پارامترها عبارتند از:
رژیم حرارتی،رژیم بارندگی،بادها و ضریب خشکی منطقه که از جمله مهمترین پارامترهای آب و هوایی منطقه به شمار می آیند.
1-3- درجه حرارت
نتایج بدست آمده و بررسیهای انجام گرفته نشان میدهد که شرایط اقلیمی منطقه دارای اختلاف چندانی با ایستگاه بیرجند نمیباشد و بدین جهت از آمار ایستگاههای هواشناسی و سینوپتیک بیرجند استفاده گردیده است که داده های آماری ایستگاه فوق در دوره آماری 1987-1978 در جدول شماره 1ارائه گردیده است.
با توجه به آمارهای ارائه شده در جدول فوق میتوان گفت که گرمترین ماه سال در حوزه مورد مطالعه ، تیرماه با حدود 4/26 درجه سانتیگراد در ارتفاع 1455 متری میباشد و سردترین ماه سال دیماه با 3/4 درجه سانتیگراد است.
حداکثر مطلق ثبت شده 43 درجه در تیرماه و حداقل مطلق درجه حرارت 7/14- سانتیگراد در بهمن میباشد. همچنین دامنه تغییرات میانگین درجه حرارت 6/22 درجه سانتیگراد و دامنه تغییرات حداکثر و حداقل دما حدود 7/57 درجه سانتیگراد است.
بر اساس آمارهای بدست آمده از ایستگاه بیرجند، میانگین تعداد روزهای یخبندان سال در طی سالهای 87-1978 حدود 72 روز بوده است که دیماه با 22 روز دارای بیشترین روزهای یخبندان و ماههای اردیبهشت،خرداد،تیر،مرداد و شهریور بدون یخبندان بوده اند که البته این وضعیت در ارتفاعات مختلف،متفاوت خواهد بود و توزیع ماهیانه آن در جدول شماره 2 ارائه گردیده است.
جدول شماره 2
2-3- بارندگی
با توجه به ارتفاع متوسط 11700 متری حوزه ، میانگین بارش سالیانه حوزه،حدود 225 میلیمتر است که با افزایش و یا کاهش ارتفاع مقدار متفاوت خواهد بود و بین 355 میلیمتر در بلندترین نقطه و 5 میلیمتر در پست ترین نقطه متغیر خواهد بود.
جدول شماره 3 ارتفاع و مقدار بارش ایستگاههای بیرجند،اسدآباد و سده را نشان میدهد.
جدول شماره 3- ارتفاع و مقدار بارش ایستگاههای منطقه
همچنین به جهت اینکه حداقلی از توزیع بارش حوزه بدست آید،آمارهای مربوط به ایستگاه بیرجند طبق جدول شماره 4 ارائه میشود.
جدول شماره 4- بارش ماهیانه ایستگاه بیرجند (ایستگاه مبناء) در سالهای 1987- 1958
بر اساس جدول فوق طبق آمار موجود،فروردین با مقدار بارش 55/35 میلیمتر پرباران ترین ماه سال و شهریور با مقدار بارش 04/0 میلیمتر خشکترین ماه سال است.
همچنین توزیع فصلی مقدار بارش نشان میدهد که حجم نزولات فصل بهار 75/43 میلیمتر،تابستان 24 /0 میلیمتر، پاییز 11/31 میلیمترو زمستان 35/94 میلیمتربارش هستند که نشان دهنده انطباق فصل بارش با فصل سرد سال است که منطبق بر سیستم مدیترانه ای بوده و غالباً بارش در زمستان بصورت برف بوده و در دیگر فصول بصورت باران میباشد.
3-3- وضعیت بادها
در منطقه مورد مطالعه، بدلیل عدم استقرار ایستگاه سینوپتیک و همچنین بادسنجی، بررسی وضعیت باد با مشکلات زیادی مواجه است، لیکن به جهت اینکه حداقلی از وضعیت عمومی باد حاکم بر منطقه اطلاع یابیم،از دو طریق مشاهدات محلی و آمارهای بدست آمده از ایستگاه سینوپتیک بیرجند نسبت به بررسی بادها اقدام شده است که نتایج بدست آمده در جدول شماره 5 ارائه شده است.
بر این اساس،بادهای غربی با 6/ 18% دارای بیشترین مدت وزش بوده اند و ضعیف ترین بادها از نظر جهت بادهای شمالی با 71/3 % بوده اند.از نظر زمان وزش،آذرماه با 6/43 % دارای بیشترین مشاهده و مرداد با 83/6 % آرام ترین ماه سال بوده اند.
همچنین بر اساس پرسشگری انجام شده از اهالی منطقه،مردم روستاهای کوهستانی بیشترین بادها و جهت
آنها را به ترتیب غربی- شمال غربی و شمال شرقی و شرقی عنوان نموده و در روستاهای واقع در دشت، بیشترین تعداد مشاهدات مردم،بادهای شرقی و شمال شرقی- غربی و شمال غربی بوده است که بدلیل وزش بادهای معروف 120 روزه در دشت بوده و دارای جهت شرقی و شمال غربی بوده اند.
همچنین بر اساس مشاهدات محلی مردم ،از نظر مفید- بودن،بادهای غربی مفید بوده و بادهای شرقی طوفانی بوده اند.
4-3- رطوبت نسبی
برای محاسبه ضریب زطوبت از فرمولی که توسط آمبرژه ارائه گردیده ،استفاده شده است با توجه به فرمول فوق و داده های آماری بدست آمده از ایستگاه مبناء بیرجند:ضریب بدست آمده 55/13 میباشد که بدلیل کمی میزان بارش و نوسانات شدید درجه حرارت منطقه میباشد.این در حالی است که ضریب فوق برای بندر انزلی 22 و یزد 6/3 میباشد.
همچنین نتایج بدست آمده از ایستگاه بیرجند نشان میدهد که میانگین نم نسبی آن در سالهای 1983-1954 ، 9/37 درصد بوده است که بین 5/23 درصد در تیرماه تا 6/59 درصد در دیماه متغیر میباشد.
5-3- تبخیر و تعرق
برای محاسبه میزان تبخیروتعرق از روش تورنت وایت استفاده است که نتایج بدست آمده در جدول شماره 5 ارائه شده است و براساس آن پتانسیل تبخیر و تعرق منطقه حدود 5/835 میلیمتر است.
جدول شماره5-
میزان تبخیر و تعرق پتانسیل ماهیانه ایستگاه بیرجند
همچنین توزیع فضایی میزان تبخیر و تعرق ماهانه نیز یکسان نبوده واز3/157 میلیمتر در تیرماه تا 3/5 میلیمتردر دیماه متغیر میباشد.
به جهت اینکه چهره عمومی حاکم بر اقلیم منطقه روشن شود:
در مجموع بایدگفت که این منطقه تحت تاثیر ویژگیهای طبیعی حاکم بر آن از جمله توپوگرافی،عرض جغرافیایی،پوشش گیاهی و… از شرایط خاصی برخوردار بوده و طبقه- بندی انجام شده بر اساس روش آمبرژه نشان میدهد که این منطقه دارای اقلیم خشک و سرد میباشد که البته این وضعیت در قسمتهای مختلف آن متفاوت از هم میباشد با توجه به نتایج بدست آمده ضریب خشکی منطقه (23/15 =Q) است که بر اساس تقسیم بندی آمبرژه،اقلیم منطقه،از نوع خشک و سرد میباشد.
-جاذبه های تاریخی استان
استان خراسان جنوبی از شرق با کشور افغاستان هم مرز است در شمال بااستان خراسان رضوی ودر شمال غربی وغرب با استان یزد ودر جنوب غربی نیز با استان کرمان واز .جنوب با استان سیستان وبلو چستان متصل است استان خراسان جنوبی در ناحیه قهستان واقع بوده که زمانی ساکارتها در این مناطق حضور داشته اند که از اسناد وسوابق وکتبیه های هخامنشی میتوان استنباط کرد واز آثار .موجود ،قرینه های گذشته ای کهن این دیار بدست می آید استان خراسان جنوبی شامل شهرستانهای (بیرجند،قاین ،نهبندان،سربیشه، فردوس،سرایان) میباشد. .این استان به دو قسمت کوهستانی مرتفع وپست وهموار تقسیم شده است
-شهرستان بیرجند: این شهرستان مرکز استان خراسان جنوبی میباشد از این شهر سیاحان ومورخانی همچون مارکوپولو ،یاقوت حموی،مقدسی،حمدالله مستوفی وحافظ ابرو در کتاب های خود یاد کرده اند .
دارای آثار تاریخی قلعه بیرجند مربوط به دوره صفویه،بند دره (منطقه نمونه گردشگری) که در منطقه کوهستانی از رشته کوههای باقران در فاصله 8 کیلومتری شهر بیرجند قراردارد ودر زمان حکمرانی حشمت الملک ساخته شده است ،ارگ کلاه فرنگی که دارای هفت طبقه میباشدواز بناهای شاخص تاریخی بیرجند میباشد ومربوط به دوره زندیه است این شهر دارای مساجدوحسینیه های تاریخی زیادی میباشد که برخی به دوران پیش از اسلام نیز برمیگردد که میتوان به مسجد جامع پائین شهر،مسجد چهار درخت ،مسجد عاشورا اشاره کردواز حسینیه ها ی قدیمی آن به حسینیه آراسته ،حسینیه محبان الزهراء ،حسینیه نواب وحسینیه گود و…اشاره کرد .مدارس تاریخی میتوان به مدرسه شوکتیه اشاره داشت که در سال 1312 ساخته شده است. خانه های تاریخی معروف آن خانه آراسته ،خانه پردلی ،خانه علوی و..میباشد . شهر بیرجند دارای باغی های زیبای قدیمی وتاریخی مثل
باغ وعمارت اکبریه،باغ وعمارت شوکت آباد ،باغ وعمارت رحیم آباد ،باغ وعمارت معصومیه و… میباشد . دارای سنگ نگاره های مثل سنگ نگاره کال جنگال لاخ مزار کوچ،سنگ نگاره کال جنگال ،سنگ نگاره دل آباد (کاشف :نویسنده )ودارای روستاههای زیبا مثل روستای خراشاد ،روستای بهلگرد و…میباشد.
قسمت دوم:
آشنایی با سایت
دسترسی مناسب
دشت باد
باد غالب
بادهای 120 روزه
کوه باد
قبله باد
بادهای باران آورن
باد غالب
بادهای باران آورن
با تشکر از راهنمایی اساتید محترم جناب آقای مهندس فروزانفر
و جناب آقای مهندس حافظ
تهیه کنندگان : سلمانی-آهنی-نجف پور