مرحله تصمیم گیری در
مدیریت استراتژیک
چارچوب جامع تدوین استراتژی(CFSF)
چارچوب مباحث مرحله تصمیم گیری
علاوه بر استراتژی هایی که با تعیین اولویت مشخص می شوند ، یک روش تحلیلی دیگر هم وجود دارد که بدان وسیله جذابیت نسبی استراتژی ها را مشخص می کنند. این روش را ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی می نامند و در مرحله سوم چارچوب جامع تدوین استراتژی به عنوان یک چارچوب تحلیلی مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از این روش می توان به صورت عینی استراتژی های گوناگونی را که در زمره بهترین استراتژی ها هستند ، مشخص کرد.
ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
از دیدگاه نظری ، با استفاده از ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی می توان جذابیت نسبی استراتژی های مختلف را مشخص کرد. یعنی تعیین میزانی که یک استراتژی می تواند از عوامل سرنوشت ساز داخلی و خارجی به صورتی موفقیت آمیز استفاده کند. با تعیین اثرات تجمعی هر یک از عوامل سرنوشت ساز داخلی و خارجی می توان جذابیت نسبی هر یک از استراتژی ها (در مجموعه استراتژی های قابل اجرا) را تعیین کرد .
کاربرد ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
برای تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی از تجزیه و تحلیل های مرحله اول و دوم (مقایسه عوامل داخلی و خارجی سازمان) چارچوب جامع تدوین استراتژی استفاده می شود تا بدان وسیله به شیوه ای عینی استراتژی های قابل اجرا مشخص شوند . به هنگام کاربرد ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی باید از قضاوت شهودی خوب استفاده کرد.
برای ارائه یک ماتریس ارزیابی استراتژیک کمی باید شش مرحله ، به شرح زیر طی کرد:
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
1. فرصت ها و تهدیدات عمده خارجی ، نقاط قوت و ضعف عمده داخلی را در ستون طرف راست ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی بنویسید. این اطلاعات را باید به صورت مستقیم از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی به دست آورد. در ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی باید دست کم 10 عامل بسیار مهم خارجی و 10 عامل بسیار مهم داخلی که برای شرکت موفقیت آمیز هستند ، در نظر گرفت. برای انتخاب عوامل داخلی و خارجی جهت بررسی در ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی ، در مورد هر یک از آن ها باید این پرسش را مطرح کرد : «آیا این عامل در فرآیند انتخاب یا گزینش استراتژی ها نقشی عمده دارد؟» اگر پاسخ به این پرسش «آری» باشد ، بدین معنی است که عامل مورد نظر برای بررسی و ارزیابی استراتژی های ممکن و انتخاب استراتژی های قابل اجرا مهم و کلیدی است و اگر پاسخ به پرسش بالا «نه» باشد ، مبین این است که این عامل هیچ نقش مهمی در گزینش استراتژِ ندارد و لزومی به بررسی آن در این ماتریس نیست.
مرحله اول
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
2. به هریک از عوامل داخلی و خارجی که در موفقیت سازمان نقشی عمده دارند ، وزن و یا ضریب بدهید . این ضریب ها درست همانند ضریب های ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی هستند. این ضریب ها در یک ستون نوشته می شوند ، درست طرف چپ هر یک از عوامل داخلی و خارجی که در موفقیت شرکت نقش اصلی دارند.
مرحله دوم
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
3. استراتژی هایی را که سازمان باید به اجرا در آورد (یا آنها را مورد توجه قرار دهد) مشخص کنید . این استراتژی ها را در ردیف بالای ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی بنویسید.
مرحله سوم
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
4. نمره های جذابیت را مشخص کنید؛ آنها مقدار عددی هستند که جذابیت هر استراتژی را در یک مجموعه از استراتژی ها نشان می دهند. نمره جذابیت نشان دهنده توان و قابلیت استراتژی در برخورد مناسب با عوامل داخلی و خارجی (بهره گیری از فرصت ها و قوت ها و رفع ضعف ها و پرهیز از تهدیدها) است .
نمره جذابیت به این شکل است :
مرحله چهارم
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
5. جمع نمره های جذابیت را حساب کنید . مقصود از جمع نمره های جذابیت مجموع حاصل ضرب ضریب (مرحله دوم) در نمره های جذابیت (مرحله چهارم) است. جمع نمره های جذابیت نشان دهنده جذابیت نسبی هر یک از استراتژی ها است که تنها با توجه به اثر عوامل داخلی و خارجی مربوطه به دست می آید. هر قدر «جمع نمره های جذابیت» بیش تر باشد استراتژی مورد بحث دارای جذابیت بیش تری خواهد بود (البته باتوجه به عوامل در نظر گرفته شده).
مرحله پنجم
تهیه ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی
6. مجموع نمره های جذابیت را حساب کنید . مجموع نمره های جذابیت هر یک ازستون های ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی را به دست آورید. مجموع نمره های جذابیت نشان می دهد که در هر مجموعه کدام استراتژی از جذابیت بیش تری برخوردار است. نمره های بالا بیانگر جذابیت بیش تر استراتژی ها است ، البته باتوجه به همه عوامل داخلی و خارجی که می توانندبر تصمیمات استراتژی اثر بگذارند. تفاوت فاحش بین مجموع نمره های جذابیت در هر مجموعه از استراتژی ها بیانگر مطلوبیت یک استراتژی ، نسبت به استراتژی دیگر ، است.
مرحله ششم
یادآوری
به خاطر تعدد استراتژی های ممکن در سطوح سازمان یا کسب و کار ، ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی اغلب در این سطوح به منظور انتخاب استراتژی های جذاب تر به کار می رود . در سطح وظیفه ای معمولاً با توجه به موقعیت واحد وظیفه ای (مانند بازار یابی ، تولید و عملیات ، تحقیق و توسعه و غیره ) در ماتریس داخلی و خارجی و نوع استراتژی مربوط به آن موقعیت استراتژی های آن واحد وظیفه ای به صورت قضاوتی و شهودی توسط استراتژیست ها تعیین و پیشنهاد می شود . البته چنانچه اهمیت واحد وظیفه ای ، حجم اطلاعات ماتریس های مربوط به آن و نیز تعداد استراتژی های ممکن آن زیاد باشد ، می توان از فرایند مشابه سطوح سازمان و کسب و کار به منظور برسی عوامل داخلی و خارجی و انتخاب استراتژی در آن سطح استفاده کرد .
در شکل زیر ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی ارایه شده است. توجه کنید که ستون دست راست این ماتریس در برگیرنده عوامل داخلی و خارجی (از مرحله اول چارچوب جامع تدوین استراتژیک) است و در ردیف بالای استراتژی های مختلف امکان پذیر (ازمرحله ی دوم چارچوب جامع تدوین استراتژی) نوشته شده است. به ویژه ستون دست راست این ماتریس در برگیرنده اطلاعاتی است که به صورت مستقیم از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی شرکت به دست آمده اند. در ستون بعدی ضریب متعلق به ماتریس ارزیابی عوامل خارجی و ماتریس ارزیابی عوامل داخلی نوشته می شود.
ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)
مرحله سوم چارچوب: مقایسه
مرحله دوم چارچوب: ورودی
ضریب اهمیت
ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)
برنامه ریزی استراتژیک کمی
کاربرگ های
با در نظر داشتن ماموریت ، عوامل داخلی و خارجی سازمان یا کسب و کار خود ، استراتژی های ممکن برای سطوح مختلف آن را که از طریق ماتریس های قبل شناسایی کرده اید ، با استفاده از ماتریس زیر ارزیابی کرده و استراتژی مناسب (بهترین استراتژی ها از بین گزینه های موجود) را برای سطوح مختلف (کل سازمان ، کسب و کار و وظیفه) برگزینید.
انتخاب استراتژی های جذاب
مرحله سوم چارچوب: مقایسه
مرحله دوم چارچوب: ورودی
ضریب اهمیت
ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)
با توجه به کاربرگ های قبل و به خصوص ماتریس QSPM ، استراتژی های برگزیده سطوح مختلف (بهترین استراتژی ها از بین گزینه های موجود – استراتژی های انتخاب شده برای اجرا) برای سازمان یا کسب و کار را درجدول زیر بنویسید.
جذاب ترین استراتژی ها
بهترین استراتژی های قابل اجرای سطوح مختلف