فرایند تحلیل سلسله مراتبی
AHP(Analytica Hierarchy process)
تعاریف
یکی از کارآمد ترین تکنیک های تصمیم گیری
ارائه وسال آن: اولین بار توسط توماس ال ساعتی درسال 1980 مطرح شد.
اساس روش:براساس مقایسه های زوجی
تسهیلات: امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران می دهد.
تعریف AHP یا فرآیند تحلیل سلسه مراتبی:
انتخاب بهترین گزینه از بین گزینه های موجود
انواع حالت های تصمیم گیری
در هر تصمیم گیری فضای تصمیم سازی بصورت پیوسته و یا گسسته میباشد.
دراین فضاهای تصمیم گیری ممکن است تصمیم گیری تک معیاره یا چند معیاره باشد.
در فضای گسسته و حالت تک معیاره فرض کنید از بین دو مسیر میخواهیم مسیر کوتاه تر را انتخاب کنیم بدین منظور کافی است که یک واحد اندازه گیری طول تعریف کرده و هر دومسیر رابراساس آن بسنجیم.
در حالتی که معیار به صورت کیفی باشدابتدا باید استاندارد را تعریف نمود.
انواع حالت های تصمیم گیری
اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی
اصل 1. شرط معکوسی (Reciprocal Condition)
اصل 2. همگنی (Homogeneity)
اصل 3. وابستگی (Dependency)
اصل 4. انتظارات (Expectation)
1-شرط معکوسی
اگر ترجیح عنصرAبرعنصرBبرابرباnباشد ان گاه ترجیح عنصر Bبرعنصر Aبرابر با 1/nمیباشد.
2-همگنی
عنصر A با عنصر B باید همگن و قابل قیاس باشند . به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمی تواند بی نهایت یا صفر باشد.
3-وابستگی
هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می تواند وابسته باشد وبه صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح ادامه داشته باشد.
می تواند ادامه داشته باشد.
4-انتظارات
هر گاه تغییر در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجددا انجام گیرد
مزایاومعایب روش AHP
معایب
1-فقدان استاندارد برای اندازه گیری معیارهای کیفی
2-فقدان واحد برای تبدیل معیارهابه یکدیگر
مزایا
1- یگانگی و یکتایی مدل
2-پیچیدگی
3-همبستگی و وابستگی متقابل
4-ساختار سلسله مراتبی
5-اندازه گیری
6-سازگاری
7-تلفیق
8- تعادل
9- قضاوت و توافق گروهی
فرایند تحلیل سلسله مراتبی در یک نگاه
ساخت سلسله مراتبی
مقایسه های زوجی
ترکیب وزنها
تحلیل حساسیت
روش رتبه بندی
هدف
معیار
زیرمعیار
ارزش گذاری
1-ایجاد سلسله مراتب درروشAHP
جدول مقادیرعددی مقایسات زوجی
2-محاسبه وزن درAHP
1-اعدادمتعلق به هر ستون ماتریس با یکدیگرجمع میشوند.
2-سپس هر عضو ماتریس به جمع عوامل تقسیم می شود.
3-درآخر میانگین هر ردیف محاسبه می شودکه عدد به دست آمده معرف وزن هرعامل می باشد.
جدول محاسبه وزن عوامل
1
2
3
3-محاسبه نرخ ناسازگاری
1-مرحله ی بعد از وزن دهی وقبل از بکارگیری وزن ها
2-در تحلیل نرخ ناسازگاری چنان چه این مقدار کمتر از 0.1باشد مقایسات از سازگاری قابل قبولی برخوردار هستند.
توجه مهم:اگر شرط بند دوم برقرار نباشد باید درمقایسات تجدید نظر شود.
مراحل
1
2
3
محاسبه بردارویژه
مقدارشاخص ناسازگاری
محاسبه نرخ ناسازگاری
توضیح روش محاسبه ی نرخ ناسازگاری
الف)بردار ویژه
1-ضرب ضریب ماتریس در برداروزن
2-تقسیم اعداد به دست آمده از مرحله بالا بر وزن پارامترهای مربوطه
3-میانگین گیری از کلیه اعداد به دست آمده.
طبق جدول اسلاید بعد
ب)شاخص ناسازگاری
براساس فرمول زیر برای ماتریس های nبعدی به دست می آید:
I.I=∏max-n/n-1 3.05-3/3-1=0.025
ج)نرخ ناسازگاری
با تقسیم شاخص ناسازگاری بر شاخص ناسازگاری ماتریس تصادفی
(R.I)محاسبه می شود.
I.R=I.I/R.I
R.Iشاخص ناسازگاری که برای ماتریسهای nبعدی با اعداد کاملا تصادفی محاسبه می شود.
I.R.=0.025/0.52=0.048
4-تلفیق نفشه ها وتولید نقشه نهایی
تلفیق نقشه ها از همپوشانی نقشه های وزن دار به دست می اید.
ابتدا نقشه های رستری وزن دارتولید شده وکلیه آنها در نرم افزار نمایش داده می شوند.
سپس این نفشه ها با یکدیگر تلفیق شده ونقشه نهایی از ترکیب نقشه های موجودتولید میشود.
مثال
مهمترین عوامل موثر در وقوع زمین لغزش های حوزه ی آبخیزی به صورت زیر شناسایی شدند:
1- زمین شناسی(فاصله از گسل،لیتولوژی)
2-خصوصیات اقلیم(بارش)
3-شرایط هیدرولوژی(فاصله تا آبراهه)
4-ویژگی ژئومرفولوژی(ارتفاع،جهت شیب،شیب،واحد های اراضی)
5-نوع خاک (خاک؛کاربری)
6-مسائل اقتصادی-اجتماعی(فاصله تا جاده؛فاصله تا روستا)
ساختن سلسله مراتبی
محاسبه وزن
سازگاری سیستم
Expert Choice وزن فاکتورهای موثر در خطر لغزش در نرم افزار
Expert Choice اولویت بندی فاکتورهای موثر در نرم افزار
وزن نهایی عوامل واولویت بندی آنها
جدول مساحت ودرصد مساحت پهنه های زمین لغزش