مدیریت شهری و درآمد
City Administration and Income
رئوس مطالب
مقدمه
طرح موضوع
تعاریف
منابع درآمدی شهرداریها
صکوک
مدیریت شهری و درآمدهای ناپایدار
مالیات بر دارایی
نتیجه گیری
مقدمه
Introduction
امروزه مدیریت شهری نقشی اساسی در پایداری و توسعه یافتگی زندگی شهری دارد . با این وجود اثرگذاری مثبت مدیریت شهری مستلزم فراهم آوردن شرایطی است که مهمترین آنها را می توان داشتن اختیار و مسئولیت ، توانایی تامین منابع مالی پایدار و مشارکت عمومی دانست .
ضرورت انجام امور محلی توسط مدیریت شهری و لزوم تفکیک آن از امور ملی ، دلایل مختلف اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی دارد که مهمترین آنرا میتوان حق تصمیم گیری و مشارکت فعال در امور محلی توسط شهروندان و نهادهای منتخب آنها ضمن پایبندی به اصول کلی حاکم بر کشور دانست .
ا
طرح موضوع
The Issue
تامین منابع مالی شهری آن هم از نوع پایدار، موضوعی است که صاحب نظران بر آن تاکید دارند و توجه به این موضوع باعث هر چه بهتر شدن خدمات شهرها خواهد شد.
در همین راستا ، تامین منابع مالی شهرداری ها مسئله ای است که در صورت تحقق مطلوب آن طبیعتا نتیجه مطلوبی نیز در ارائه خدمات شهری خواهد داشت ؛ از این رو توجه به درآمدهای مالی آن هم از نوع پایدار، چندی است که در کانون توجه صاحب نظران قرار گرفته است.
در این تحقیق سعی بر آن شده است که ضمن تشریح درآمدهای شهرداری ، نقاط تاریک و روشن آن نیز بررسی گردد .
تعاریف
Definitions
درآمد پایدار :
درآمدی که از خصیصه تداوم وصول ، قابلیت اتکا و انعطاف پذیری در طول زمان با مشارکت همه شهروندان و قابلیت برنامه ریزی برای توسعه پایدار برخوردار می باشد .
عوارض شهرداری :
وجوهی که بر اساس مصوبات مجلس و یا شورای شهر برای تامین هزینه های شهر اعم از جاری ، عمرانی و خدماتی وضع و وصول می گردد .
بهای خدمات شهرداری :
وجوهی که با تصویب شورای شهر در ازای یک یا چند خدمت براساس قیمت تمام شده از استفاده کنندگان دریافت می گردد .
منابع درآمدی شهرداریها
Municipal Revenue Sources
منابع درآمدی شهرداریها :
منابع ودرآمد شهرداریها و سازمانهای وابسته به آنها به شرح ذیل تقسیم میشود:
درآمدهای ناشی از عوارض
بهای خدمات
پرداخت های دولت
کمک اشخاص حقیقی و حقوقی
واگذاری دارایی های مالی و سرمایه ای و سایر منابع تامین اعتبار
تسهیلات منابع داخلی و خارجی ، اعم از اوراق مشارکت ، فاینانس و صکوک
…
پرداخت های دولت :
سازمان امور مالیاتی بر اساس قانون ارزش افزوده ؛موظف است به هنگام وصول مالیات بر ارزش افزوده ، به میزان سه درصد درآمد مشمول مالیات قطعی شده را به نفع شهرداریها و دهیاریها وصول و به خزانه واریز نماید .
جدول وصولی 9 درصد ارزش افزوده در شهر قزوین
و مبالغ اختصاصی به شهرداری در سال 94
جدول کلی درآمد و هزینه شهرداری قزوین در سال 1394
از روز یکم ماه فروردین تا روز 29 ماه اسفند 1394
( هزار ریال)
جدول ریز درآمدهای مهم شهرداری قزوین در سال 1394
از روز یکم ماه فروردین تا روز 29 ماه اسفند 1394
( هزار ریال)
صکوک
sukuk
صکوک ابزار نوینی است که در کشورهای اسلامی به جای اوراق قرضه به کار گرفته می شود.
جهت انتشار اوراق اجاره وجود حداقل سه نهاد مالی ضروری می باشد که عبارتند از بانی، واسط و امین.
بانی: شخصی حقوقی است که صکوک اجاره با هدف تامین مالی آن را منتشر می شود و می تواند اقدام به اجاره نمودن دارایی مبنای انتشار صکوک اجاره از واسط به نمایندگی از سرمایه گذاران نماید.
واسط: نهاد مالی است که صرفاً به منظور نقل و انتقال دارایی به وکالت از دارندگان صکوک اجاره و انتشار صکوک اجاره تشکیل می شود.
امین: نیز شخص حقوقی است که به نمایندگی از سرمایه گذاران و به منظور حفظ منافع آنان در چارچوب ضوابط اجرایی انتشار صکوک اجاره مسئولیت نظارت برکل فرآیند عملیاتی صکوک اجاره را بر عهده دارد.
مزایا:
صاحب پروژه مجبور نیست قسمتی از تملک پروژه و متعاقباً سود آتی آن را از دست بدهد. در واقع، در این شیوه تامین مالی، تامین کننده سرمایه، کنترلی بر نحوه اجرای پروژه نخواهد داشت و تنها خواسته وی از صاحب پروژه ، بازپرداخت به موقع سود و اصل وام اخذ شده می باشد.
استفاده از سرمایه قرض گرفته شده جهت تامین دارایی های پروژه، اجازه می دهد سود پروژه در شرکت باقی مانده و یا به صاحبان آن اعطاء شود.
نرخ سود وام اخذ شده قبل از محاسبه مالیات پرداخت می شود و لذا میزان مالیات کمتر خواهد شد .
معایب:
شرکت صاحب پروژه باید از نقدینگی کافی برای بازپرداخت وام در سر رسیدهای مقرر برخوردار باشد.
در اغلب مواقع، بازپرداخت وام از سود پروژه تامین می شود. لذا اگر مبلغ وام پروژه زیاد باشد، با وجود سودآور بودن پروژه ، هیچ گونه جریان نقدی مثبت جهت نشان دادن سود آن وجود نداشته باشد.
متقاعد نمودن وام دهندگان جهت اعطای وام، مستلزم صرف وقت و هزینه زیاد است.
وام اخذ شده ممکن است دارای نرخ بهره بالا باشد ، که در نرخ بازگشت سرمایه پروژه تاثیر خواهد گذاشت.
جهت تضمین بازپرداخت وام اخذ شده به رهن گذاردن وثیقه های مکفی الزامی است.
مدیریت شهری و درآمدهای ناپایدار
Urban Management and Unstable Incomes
کمبود منابع مالی و درآمدی پایدار، عدم جایگزینی منابع مالی و رسمی در ترکیب درآمد شهرداری ها پس از کاهش سهم منابع مالی آنها از طرف دولت در سال 1362 و اتکاء بیش از حد به درآمد ناشی از عوارض ساختمانی و فروش تراکم از مهمترین مشکلات شهرداریها است.
مدیریت شهری نیازمند یک نظام پایدار درآمدی است تا از طریق آن بتواند به وظایف ذاتی خود شامل اداره مطلوب شهر و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و هدایت پروژه های عمرانی عمل کند. در این میان قسمت زیادی از درآمدهای ناپایدار شهرداری مربوط به دریافت عوارض ساخت و ساز و تراکم است که معادل 70 درصد از کل منابع مالی شهرداری ها می باشد ، رقمی که در شهرداری قزوین برابر با 2960 میلیارد ریال است .
بر مبنای چارچوب ارائه شده توسط کمیسیون جهانی شهرنشینی در قرن بیست و یکم که در کنفرانس بین المللی برلین در ژوییه 2000 ارائه شد، شهری دارای توسعه پایدار است که حداقل موارد زیر در آن وجود داشته باشد (شرزه ای و ماجد،1390):
دارای اقتصاد شهری پایدار باشد .
دارای جامعه شهری پایدار باشد ؛ یعنی از همبستگی و یکپارچگی اجتماعی برخوردار باشد .
دارای سرپناه شهری پایدار باشد ؛ بدین مفهوم که برای مردم شهر ، خانه سازی شایسته در استطاعت همه وجود داشته باشد .
از محیط زیست شهری پایدار با حفظ اکوسیستم های باثبات برخوردار باشد .
درآمد شهرداری ها باید در ماهیت خود به سمت منابع پایدار، منظم و قابل وصول حرکت کند و منابع درآمدی ناپایدار، جای خود را در ردیف های درآمدی شهرداری ها به منابع پایدار، مستمر و قابل وصول بدهد .
افزایش گرایش اتکای منابع مالی شهرداری ها به درآمدهای ناپایدار ( پروانه ساختمانی ، تخلفات و دریافت جرایم ) و اولویت دادن به معیارهای اقتصادی در اجرای طرح های توسعه شهری، معماری و شهرسازی و به طور کلی پایداری توسعه شهری را با معضلات جدی مواجه نموده است. از این رو بحث این است که از یک سو با یک نظام درآمدی ضعیف ، نامناسب و ناپایدار مواجه هستیم و از سوی دیگر در هزینه ها یک وزنه تعادل بخشی برای تعدیل ها وجود ندارد . نتیجه این وضع از دید مالی ، انباشت بدهی ها ، فروش دارایی ها و گرفتار شدن در تنگناهای مالی است.
از دید شهرسازی و برنامه ریزی شهری، نتیجه چنین وضعی کاهش کارایی شهر، کاهش ایمنی شهر و به خطر افتادن سلامت شهروندان است که قابل تداوم نمی باشد .
به همین دلیل شهرداری ها در تامین درآمدهای پایدار و در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در حوزه مدیریت شهری ، می بایست طوری برنامه ریزی نمایند که عدم تعادل های موجود میان سهم وصول درآمدهای ناپایدار مانند درآمدهای حاصل از فروش تراکم در منابع درآمدی کلان شهرهای کشور را با جایگزینی منابع درآمدی پایدار جبران نمایند .
بررسی آثار منابع درآمدی شهرداری ها ، با توجه به ضوابط و مقررات شهرسازی نشان میدهد که اتکای منابع درآمدی شهرداری ها به ضوابط و مقررات شهرسازی و ساختمان به سه شکل رواج دارد :
درآمد حاصل از تخلفات و صدور جرائم
صورت قانونی بخشیدن به ساخت و سازهای مغایر با اهداف و آرمان های شهرسازی و طرح های مصوب
کسب درآمد از محل پروژه های درآمدزا از طریق اولویت بندی اجرای طرح های توسعه شهری با معیارهای اقتصادی مالی
درآمد حاصل از فروش تراکم در بخش ساخت و ساز شهری در زمان صدور پروانه ساختمانی و یا بصورت اوراق تراکم سیال
مورد آخر ؛ شاید بتواند به نوسازی شهری کمک شایانی بکند ، ولی به دلیل هزینه بالای نگهداشت شهری عملاً هزینه فروش تراکم در شهر و در بخش ارائه خدمات صرف می شود و در بخش توسعه عمران با کمبود و کسری بودجه و اعتبار مواجه می شود.
مالیات بر دارایی
Property Tax
مالیات و عوارض، از مهم ترین منابع بهینه شهرداری ها در کشورهای پیشرفته جهان است که بابت اداره شهر از درآمدها ، اموال ، دارایی ها و مصارف اشخاص حقیقی و حقوقی دریافت می گردد و صرف خدمات شهری مانند احداث و بازسازی بلوارها ، خیابان ها ، کوچه ها ، پل ها ، ایستگاه های آتش نشانی ، مجاری آب ، پارک ها و بوستان های عمومی ، مناسب سازی گذرگاه ها و ساماندهی معابر و …. می شود که نقش محوری در جهت بالا بردن کیفیت زندگی در محیط های شهری، فراهم کننده امکانات و ارائه خدمات عمومی ایفا می کند.
بر اساس تئوری فدرالیزم مالی تنها مالیات مناسب برای دولت های محلی و شهرداری ها ، مالیات هایی است که مدیریت آن ها به صورت محلی آسان بوده و مشمول سکنه محلی شده و مسائلی در زمینه هماهنگ سازی یا رقابت بین دولت های محلی و منطقه ای یا بین دولت های محلی منطقه ای و ملی ایجاد نکند .
هر کشوری فارق از نظام حکومتی خود، یکی از سه منبع مالیاتی را در سلسله مراتب حکومتی دریافت می کند (جمشیدزاده ،1387):
مالیات بر درآمد به دست حکومت مرکزی یا فدرال
مالیات بر مصرف به دست حکومت ایالتی یا مرکزی
مالیات بر دارایی به دست حکومت های محلی(شهرداری ها)
از میان سه منبع اصلی مالیاتی (مالیات بر درآمد ، مالیات بر مصرف و مالیات بر دارایی ) ، مالیات بر اموال و دارایی های غیرمنقول، بیش از دو منبع مالیاتی دیگر به عدالت مالیاتی و عدالت اجتماعی نزدیکتر است.
با ملاحظه تجربیات جهانی ، برای وضع مالیات و عوارض ، سه سطح :
محلی
ایالتی
ملی
می توان در نظر گرفت و از این حیث که چه نوع مالیاتی به کدام سطح تعلق می گیرد در کشورهای مختلف متفاوت است. در برخی از کشورها، برخی مالیات ها از سطحی به سطح دیگر با هدف باز توزیع سرمایه ها برای تحقق عدالت اجتماعی، گاهی در تنگناها و ابهامات بوروکراتیک ، از اهداف اصلی خود منحرف شده و یا این که سطحی را به شدت وابسته به سطوح دیگر می کند. در برخی از کشورها سطح مالیاتی از هم تفکیک شده و مانع از تداخل آن ها در هم می گردند. همچنین زمانی که سطوح بالاتر اموری را به سطوح پائین تر واگذار می کنند، لازم است تامین مالی مناسب با آن مشخص گردد .
پایان