بسم تعالی
تهییه کننده:مهسا زارع
موضوع:بررسی و سنجش کیفیت زیبایی در منظر شهری بر اساس مفهوم دیدهای متوالی
نمونه موردی مسیر گردشگری دارآباد تهران
استاد راهنما:سرکارخانم عبدالصمدی
چکیده
این مقاله به تحلیل موضوع کیفیت زیبایی بوسیله تدوین معیارهای سنجش و ارزیابی بر پایه مفهوم دیدهای متوالی درمنظر شهری پرداخته است
این ارزیابی بر اساس دید و ادراک ناظر در فضا شکل گرفته است و به نظر می رسد به عنوان
روشی جهت تحلیل زیبایی در منظر، می تواند در طراحی شهری مورد استفاده قرار گیرد.
رویکرد این پژوهش، ارائه نوعی رو ششناسی (متدولوژی )در ارزیابی منظر، بر پایه مطالعه و تحلیل محتوایی ادبیات
طراحی شهری و معماری در این زمینه می باشد که چارچوبی را جهت سنجش کیفیات زیبای یشناختی کاراکترهای بصری
متفاوت، در بخشی از شهر بر اساس مفهوم دیدهای متوالی بوسیله تحلیل های تصویری و توصیفی ارائه می نماید.
در این مقاله ،ابتدا به بررسی مفاهیم و تعاریف اولیه زیبایی، حرکت و دیدهای متوالی در منظر شهری پرداخته می شود.
سپس با استخراج مجموعه ای از معیارها و شاخص ها در ارتباط با مفاهیم کیفیت زیبایی و دیدهای متوالی، در قالب
ماتریس ارزیابی، نمونه مطالعاتی مورد سنجش و ارزیابی قرار م یگیرد و در نهایت، مجموع های از راهکارهای طراحی منظر
به جهت افزایش کیفیت زیبایی در هر یک از پهنه های محدوده مورد مطالعه بیان م یگردد.
هدف
برقراری ارتباط میان تئوری زیبای یشناسی منظر شهری و مفهوم دیدهای متوالی می باشد که این امر به
تاکید این اصول بر تغییرات تدریجی منظر
در طول حرکت و ارتباط آن با زیبایی شناسی فضای شهری می باشد.
مقدمه
شهر متشکل از شبکه ای از فضاهای متوالی با کیفیات بصری متفاوت
است.
این توالی فضایی در صورتی بوجود می آیدکه انسان در طول یک مسیر، فضاهای قابل تمایز
از یکدیگر را ادراک کند و آنها را به عنوان فضاهای مرتبط به هم تلقی نماید. فضاهایی که در چنین ترکیب بی پایانی شرکت داشته اند به طور هم زمان قابل دیده شدن نیستند و در یک توالی
بصری ادراک می شوند. شهروندان با عبور از این فضاها، ادراکات حسی مختلفی را در اثر دریافت پیام های متنوع کسب می نماینداین ادراکات در مجموع به گونه ای مناظر متمادی ازیک مجموعه
در ذهن ناظر نقش میبندد و ارزش های منظر شهری را در ابعادی دینامیک تنوع م یبخشد.
همان طور که ذکر گردید، این فرآیند پویا درمنظر شهری نیاز به حرکت دارد و شامل صرف زمان میگردد. حرکتی که هر زمان همراه با دیدی نو، بسته به ویژگی های فضا حاصل میگردد و به
دیدهای پیاپی و مرتبط منجر می شود که ارزش های سه بعدی بسیاری را در خود نهفته دارد.
دیدهای متوالی با حرکت از مکانی به مکان دیگر تاکید و تاثیرپذیری قوی از بعد سوم در ناظر ایجاد می کند.
در دیدهای پیاپی جنبه واکنشی پرهیجانی نهفته است که به ناظر ضمن حرکت در فضای شهری مطلوب دست م یدهد.
لذا مفهوم دیدهای متوالی بارمعنایی خاصی در منظر شهری یافته است و به عنوان یکی
از تکنیکهای سنجش کیفیت فضا شمرده میشود بنابراین معماران و طراحان شهری
به هنگام طراحی منظر شهری نیازمند درک و شناخت می شودصحیح این مفهوم تاثیرگذار
بر ادراک ناظر می باشند
تصویر 1:دیدهای پیاپی
2)مبانی نظری پژوهش
3)استخراج معیارهای ارزیابی
1)روش پژوهش
1)سطح کلان
2)سطح عملیاتی
1)زیبایی شناسی
2)حرکت و دیدهای متوالی درمنظرشهری
زیبایی براساس مفهوم دیدهای متوالی
1)توالی فضایی
2)یچیدگی
3)شگفتی
تحقیق حاضر در بدو امر به کندوکاو در تعاریف و مفاهیم منظر شهری، حرکت ناظر و ادراک آن با هدف استخراج معیارهاو شاخص های مرتبط با مفهوم دیدهای متوالی پرداخته که نتایج آن در قالب معیارهای اصلی و شاخص های زیرمجموعه آنها مشخص میگردد.
1)روش پژوهش
پس از استخراج متغیرها و معیارهای مرتبط، شناخت کیفیات بصری بوسیله برداشت های میدانی و تصاویر گرفته شده از سایت انجام گردید تا این متغیرها تدقیق گردند.
نتیجه نهایی در ماتریس ارزیابی برای هر سه سکانس بدین صورت گنجانده شد که متغیرهای وابسته به هر معیار در تصاویربه یک پهنه خاص مربوط(بااین پیش فرض که درک ناظر تنهامحدود به برداشت های انجام شده و تصاویر انتخاب شده باشد)
بررسی شده و با توجه به اهمیت و تکرارشان اولویت بندی و امتیازدهی شده است تا بتوان در نهایت تفسیری از مصادیق زیبایی شناسی در سه پهنه با خصوصیات متفاوت ارائه
نمودبنابراین اهداف مد نظر این پروژه در دو سطح تعریف شده است:
1)سطح کلان
2)سطح عملیاتی
سطح کلان:
در این تحقیق هدف عمده دستیابی به پارامترهای زیبایی منظر شهری با توجه به مفهوم دیدهای متوالی می باشد، تا بدین وسیله به اصول کاربردی در طراحی و منظرسازی دست یافت.
سطح عملیاتی:
در مقیاس کوچک هدف از این تحقیق ارزیابی پهن ههای متنوع محدوده مطالعاتی بوسیله پارامترهای استخراج شده می باشد تا بدین وسیله راهکارهایی نتیجه گردد که فضای شهری در کنار برخورداری از عملکرد مناسب، از زیبایی و قابلیت
ادراک مناسب برای ناظر نیز برخوردار باشد.
2-مبانی نظری پژوهش:
نیاز به زیبایی جزء ناشناخته ترین نیازهامیباشد
مازلو:
معتقد است که این نیاز در بعضی افراد وجود دارد. اینگونه افراد
با دیدن زشتی، بیمار می شوند و با قرار گرفتن در محیطی زیبا، بهبود می یابند. این حالت تقریباً به طور عام در کودکان
سالم دیده می شود. در تعریف این نیاز سه موضوع ارزش، لذت و تعجب مهم است.
نکته ای که باید در مبحث زیبایی شناسی مورد توجه قرار بگیرد تنو عطلبی است. انسان از یکنواختی محیط، احساس رکود و افسردگی می نمایداگرچه محیط او زیباترین منظره یا اثر هنری باشد. چنانکه نگهبانان آثار هنری که ماموریت نگهداری دائمی از آنها را دارند، از تماشای آن آثار لذتی نمی برند.
1-2-زیبایی شناسی درمنظرشهری
جای تردید نیست که هر انسانی و هر قوم و ملتی از
انسان ها با نظر به چگونگی تفسیر و توجیهی که درباره حیات خود دارند و با نظر به فرهنگی که در آن زندگی میکنند
حقایقی را به عنوان آرمان ها و ایده های اعلاء برای خود پذیرفته اند. این آرمان ها و ایده ها اگر از سنخ عظمت های معقول
مانند: عدالت و آزادی و نظم و صدق و اخلاق و فداکاری و سایر تجلیات تکاملی روح بوده باشند، تحقق و انطباق آنها
در زندگی عینی انسان ها، زیبایی عقلانی نامیده می شود و اگر از سنخ ترکیبات و کیفیات محسوس باشند، زیبایی حسی
نامیده می شود
درک زیباشناسی از محیط شهری اساساً بصری و وابسته به زیبایی است، با وجود این تجربه، محیط های شهری همه
حس های ما را دربر م یگیرد و در بعضی شرایط شنوایی، بویایی و بساوایی میتوانند مهمتر از بینایی باشند.
ون میس:
از طراحان درخواست میکند، که به ما اجازه دهید که سعی کنیم انعکاس فضاهایی را که طراحی می کنیم تصور کنیم.
بوهایی که بوسیله مصالح ساطع می شود یا فعالیت هایی که آنجا اتفاق میافتد و لمس تجرب های که آن فضاها
ایجاد میکنند. درک بصری از محی طهای شهری محصول ادراک و تشخیص است و آن چیزی است که ما را برمی انگیزد
که درک کنیم، چطور آنها را درک کنیم، چطور اطلاعات جم عآوری شده را تفسیر و قضاوت کنیم و چطور فضا در ذهن ماجذاب به نظر می رسد.
چنین اطلاعاتی بیشتر، از اینکه ما چه احساسی در مورد یک محیط ویژه داریم و برای ما چه معنی می دهد، تاثیر گرفته اند.
تشخیص این موضوع مهم است که سلیقه و ذوق کلی عموم برای محیط های ویژه
گسترده تر از ملاک و معیار زیبایی است
جک نسر:
پنج خصوصیت از
از دید او محیط های نامطلوب برعکس این ویژگی ها را دارند. در هر حالت،
آن ویژگی هایی که برای مشاهده کننده مهم می باشد در زیر ذکر شده است:
محیط های دوست داشتنی را مشخص میکند.
1) تمیزی و نگهداری خوب
2) اصالت تاریخی داشتن
4)رنگ طبیعی داشتن
5)فضاهای باز و تعریف
3)نظم داشتن
شده
جک نسر در کتاب "سیمای ارزیابانه شهر " بیان می کند که مردم تجربه مواردی چون موسیقی، ادبیات و هنر را می توانندبرگزینند.
اما، در مورد شهر چنین امکانی برای افراد فراهم نیست.
هر روزه افراد زیادی برای انجام فعالی تهای روزمره خودناگزیر از عبور از فضای شهری اند
و در طول این گذر، به ناچار بخش هایی از محیط شهری خود را تجربه می کنند و با آن درگیر
میشوند.
کرمونا:
اعتقاد دارد فرم شهر و ظاهر آن باید طیف وسیعی از مردمی که آنراتجربه میکنند را راضی کند، همان طور که راپاپورت منظر شهر را نقطه تماس فرد با محیط پیرامون میداند.همچنین کاپلان چهارچوب ترجیح محیطی افراد را برشمردند.
کاپلان ها اظهار می کنند که یکپارچگی، خوانایی، پیچیدگی و رمز و راز به
عنوان کیفیت های اطلاعاتی محیط ها هستند که به ترجیهات مردم برای محیط های کالبدی کمک م یکنند. برای درک
آنی از محیط ها، فهمیدن بوسیله یکپارچگی و پیچیدگی محیطی حمایت شده است که در زمان طولانی تر کیفیت های خوانایی و رمز و راز جستجوی محیطها را تشویق میکند
کاپلان:
لذا، با توجه به موارد مطرح شده در باب زیبایی از متخصصان طراحی در فضای شهری می توان گفت: در فعالیت های روزانه، مردم باید در قسمت های عمومی محیط شهری عبور و آنرا تجربه کنند. بنابراین در حالی که ممکن است عقیده هنرهای بصری عالی را پذیرفت، که به نظر یک
بیننده کم اطلاع، جذاب بیاید و توجه او را جلب کند که دیدن از یک موزه را انتخاب کند،
فرم و ظاهر شهر باید عموم گسترده تری را راضی کند که به طور منظم آنرا تجربه م کنند.
2-2-حرکت و دیدهای متوالی درمنظرشهری
ارتباط اجزا در ساختار فضایی بسیاری از شهرها تحلی لگران فضای شهری را به نتایج جالبی رهنمون ساخته است. برای نمونه اگر خیابانی را در نظر گرفت که از رشته ای از فضاهای ایستا و پویا تشکیل شده باشد، ترکیب مجموعه باید به صورت یک کل منسجم جلوه کند.
در اینجا هر فضایی باید با فضای مجاور ارتباط داشته باشد. این ارتباط ممکن است از
نظر تقابل فضاها باشد، یا تفاوت آنها برحسب تناسب و ترکیب و مصالح و مانند آن؛ در هر حال، گیرایی و کشش بصری بااین کشش بصری را به شکل تسلسل زمان و فضا درک
حرکت از فضایی به فضای دیگر افزایش میابدمیکنیم. با حرکت ما، پرسپکتیو مکان نیز از
نظر فیزکی تغیر میکند. درک ما از مکان از آنچه که قبلاً تجربه شده وآنچه انتظار داریم ببینیم نیز تاثیر میپذیرد.
مثلاً ورود به کی فضای بزرگ از طریق فضایی کوچکتر، می تواند موجب
شود که فضای بزرگ با هیبت تر به نظر برسد. حرکت می تواند به عنوان کی سکانس مصور خوانده شود. درک ما از گذرزمان و فاصله طی شده با واقعیت تفاوت دارد و تا اندازه ای، تابعی
از کفیهای بصری و تجربی محیطی است که ما درطول آن حرکت میکنیم.
همان طور که تجربه ما از محیط های شهری کی فعالیت پویا است که با حرکت و زمان درگیر است، تجربه زیباشناختی
ناشی از حرکت در طول فضا نیز کی بخش مهم از بعد بصری درک منظر است. محیط به عنوان کی سکانس پویا، زودگذرو در حال آشکار شدن، تجربه می شود.
گوردن کالن:
در باب جنب ههای بصری منظر شهری بیان میک ند که این تجربه نوعاً مجموع های از کشش ها و مکاشفه ها است با جذابیتی که بوسیله تضادها ایجاد می شود، او اهمیت ویژ های را در کشش
بین اینجا و آنجا دید، و این موضوع را مورد توجه قرار داد که محیط شهری باید از نقطه دید شخص در حال حرکت طراحی شود. البته لازم به ذکر است که روش های جدید مسافرت راه های بیشتری برای مشاهده فراهم کرده است. این مساله به ایجاد تصاویر ذهنی متعدد از محیطهای شهری که ناشی از سرع تهای متفاوت حرکت است منجر می شوددید عابر پیاده می تواند متوقف و با محیط اطرافش درگیر شود ولی رانندگان، محیط شهری را با سرعت و از طریق شیشه
جلوی اتومبیل مبینند و همزمان روی جاده، ترافکی و هر علامت یا مسیر دیگری تمرکز میک نند. اگرچه آنها در سرعت و به طور کلی از طریق شیشه نگاه میک نند.
از مهمترین نظری هها در مبحث ارتباط سلسله ای از فضاها و حرکت در مناظر متمادی و توالی بصری، نظریه "دیدهای متوالی" است که "گوردن کالن" بر آن تاکید دارد، همان طور
که کالن می گوید، با قدم زدن از یک سو به سوی دیگر، باگام هایی یکسان، فضاهایی که به صورت متوالی آشکار میشوند در پیش روی ما قرار خواهند گرفت. کوچکترین انحراف و جلو و عقب رفتن فضاها باعث ایجاد یک صحنه جدیدتر و میهج تر می شود.
حرکت و دیدهای
متوالی درشهر
3)استخراج معیارهای ارزیابی زیبایی بر اساس مفهوم دیدهای متوالی
در این بخش بر اساس مطالعه موضوع که در ادبیات طراحی شهری و طراحی منظر صورت گرفته، مجموعه ای ازاصلی ترین معیارهای ارزیابی بر اساس مفاهیم زیبای یشناسی شهری، حرکت و دیدهای متوالی در منظر شهری استخراج گردید، تا با تکیه بر آنها و با توجه به مشاهدات و تحلیل های میدانی، شاخص های مورد نظر جهت ارزیابی زیبایی منظر
نمونه مورد مطالعه بدست آید.
-1-3 توالی فضایی
از نظر گوردون کالن "توالی" کلیدی ترین معیار در تجربه زیبایی یک منظر می باشد. توالی در اندیشه کالن با مفهوم حرکت در مقدمه کتاب خود اشاره میکند که ((هر چند عابر پیاده
در داخل شهر با سرعت ثابت ارتباط می یابد به طوری که حرکت م یکند، ولی مناظر شهری
در دسته ای از آشکارسازی ها به چشم می خورند. این را ما دید پی در پی می نامیم))
دریافت چش ماندازهای متوالی در طول مسیر منجر به جلب توجه انسان به محیط و ایجاد تاثیرات مطلوب بصری خواهد شد. یک راه طولانی به واسط های که دید اولیه به زودی با چشم مانوس م یگردد بی اثر و خسته کننده م یشود. مغز انسان به تباین ها
و تفاو تها میان اشیاء عکسالعمل نشان میدهد، و وقتی که دو منظره (خیابان و فضای باز)در آن واحد در حافظه قرار میگیرند، یک تفاوت آشکاری احساس م یگردد و بشر در یک احساس عمیق تری قابل مشاهده است. با کنار هم گذاردن مناظر د لانگیز درکنار یکدیگر، شهر سرزنده تر شده و در غیر این صورت شهر در کنار ما بدون شکل و جنبش ظاهر میشود.
بنابراین در ارزیابی دیدهای پی در پی لزوم توجه به وجود ارتباط میان دو منظره موجود و در حال نمایان شدن وتناسبات میان اجزای آنها از اصول اولیه ایجاد تداوم بصری خواهد بود. با توجه به
مطالب فوق شاخصهای زیر در دستیابیبه توالی فضایی پیشنهاد می شود:
محصوریت
ایجاد موانع دید در مسیرهای طولانی و مستقیم
ارتباط کالبدی اجزا با یکدیگر و با کل
تداوم حرکت
نظم و تناسبات
تعریف اتصالات
تنگ و گشاد شدن فضا
فضاهای ایستا و پویا
عوامل ایجاد کننده وحدت و تاکید
2-3-پیچیدگی
معیار پیچیدگی به معنای هماهنگی، تنوع، گوناگونی ایجاد وحدت در مناظر شهری می باشد. از نظر کالن این معیار باعث تحریک حس بصری و ارتقاء کیفیت فضا خواهد شد. وی در این رابطه می نویسد.
خصوصیت پیچیدگی در ساختمان های امروزی در کمترین حد ممکن به نمایش گذارده شده، و به نظر میرسد برای جلوگیری از منسوخ شدن آن با چیزهای بدیهی، قطعات سنگ، دیوارهای حائل مشبک، تلاش در ایجاد چنین کیفیتی می شود.
پیچیدگی چشم را به خود جذب م یکند و باعث می شود یک طرح حرفه ای که از کنارهم گذاری دانش و تجربه خلق شده است از یک کار آماتوری قابل تشخیص باشد.
شهر یک رویداد هیجان انگیز در محیط است و باید در آن از یکنواختی و سری سازی پرهیز کرد.
ایجاد تفاوت ها و تباین ها در سکانس های یک مسیر می تواند شهر را سرزنده تر جلوه دهد. این
معیار علاوه بر تنوع، به غنای اجزای منظر نظیر پوشش گیاهی، آب، کف، دیوارها و… ، خصوصیات الگوهای محیط و نحوه ارتباط این الگوها با یکدیگر نیز دلالت دارد
شاخص های پیشنهادی به منظور ارزیابی این معیار عبارتند از:
تنوع در مالکیت ها و قلمروها ا استفاده از عناصری چون (کف، سایه بان و …)
تنوع در چش ماندازهای طبیعی و مصنوع
منظر قاب شده و لحظه ای
تنوع در مسیر حرکت
تفکیک و تقسیم فضا با عناصری چون طاق، چارچوب و …
شکستگی بصری ناگهانی در اثر قطع شدن کف رابط
منظر پنهان شده
پی شآمدگی و عق برفتگی
رویداد جلب توجه ناظر با عناصری چون نشانه ها، رنگ، نور، سایه و …
3-3-شگفتی
این معیار به تحریک حس اکتشاف در فضا با ایجاد جذابیت فضا برای ناظر اشاره می کند. این امر به نوعی فاش کردن یک راز است، حسی که هر چه بیشتر در آن دقت کرد، مفاهیم بیشتری از آن آشکار م یگردد. در دیدهای پی در پی لزوم توجه به تفاوت ها و تباین های کالبدی و بصری، تاکید، اختلاف سطح، در استتار قرار دادن بنا، انحراف، منحصر به فرد بودن ونشانه گذاری کردن فضا به منظور ایجاد حس شگفتی در ناظر حائز اهمیت می باشد. توجه به موارد فوق، تمایل انسان رابرای حضور در فضا و کشف جاذبه های آن افزایش داده و باعث سرزندگی فضای شهری خواهد شد.
بر اساس مطالب ذکر شده، شاخصهای مورد نظر برای دستیابی به شگفتی در فضا، عبارتند از:
نشانه گذاری
تاکید
انتظار
محدود کردن دید عابر
انحراف
تغییر سطح و شکنندگی شیب
توجه به جزئیات
ایجاد موانع دید در مسیرهای طولانی و مستقیم
ایجاد سایه روشن
با توجه به اینکه قرار است مفاهیم ذکر شده در دیدهای
پی در پی مورد بررسی قرار گیرد، لذا انتخاب یک مسیر
و محور حرکتی به عنوان سایت مورد نظر تحقیق به نظر
معقول م یآید، که این مسیر لازم است واجد خصوصیات
زیر باشد: وجود دیدهای متنوع در طول مسیر، حضور عناصر
جاذب بصری و فاکتورهایی مانند شیب، پی چهای متوالی در
مسیر، تغییر سطح و… .
معرفی محدوده مطالعاتی
لذا با توجه به این عوامل، مسیر گردشگری دارآباد، با توجه به اینکه بخشی از آن در دل بافت شهری قرار دارد و بخش دیگر دارای بافت طبیعی است و به گردشگری و کوهنوردی
اختصاص دارد و همچنین دارای مناظر متنوع به دلیل وجوداختلاف سطح در طول مسیر و نیز بافتهای متنوع میباشد،
جهت انجام این بررسی مناسب دیده شد
مسیر فوق در محدوده دارآباد، در شمال شرق شهر تهران ودر منطقه یک واقع شده است. این منطقه مهمترین منطقه تفریحی بخش شمالی شهر تهران بوده که پنج روددره اصلی
شهر در آن قرار داردیکی از آنها روددره دارآبادمیباشد که بخشی از آن محدوده مطالعاتی این پژوهش راشکل میدهد. مسیر انتخاب شده، حد فاصل میدان انتهایی خیابان پورابتهاج تا میدان سنگ ابتدای مسیر کوهنوردی دارآبادمیباشد.
موقعیت محدوده مطالعاتی در مناطق شهر تهران
موقعیت روددره دارآباد در میان روددره های منطقه یک شهر تهران
این مسیر از سه سکانس با سه کاراکترمتفاوت
تشکیل شده است که سکانس کاراکتری کاملاً A
طبیعی و به دور از عناصر مصنوع را دارا می باشد،
C سکانس کاراکتری شهری و با حضور غالب
عناصر انسان ساخت می باشد و سکانس نیز B
با کاراکتری میانه با تلفیق خصوصیات طبیعی و
انسان ساخت بوده و به عنوان مفصل دو سکانس
قبل عمل می نماید.
محدود1
محصوریت:
عناصر محدود کننده: بدنه های
نرم عناصر طبیعی(گیاه+کوه)
میزان محصوریت: بسیار کم
میدان دید
بسیار وسیع
لایه های منظر
پیش زمینه: فضای سبز مصنوع،
رودخانه
میان زمینه: فضای سبز طبیعی
پس زمینه: عناصر طبیعی
(کوه+آسمان)، دورنمای شهر
عناصر طبیعی
رودخانه، کوهستان، فضای سبز
رودخانه، کوهستان، فضای سبز
فضاهای باز و
بسته
الگو: ارگان کی
هندسه: خطی، پویا، نامنظم
ابنیه
ارتفاع: –
گونه: –
نما: –
مبلمان شهری
تعداد: کم، ناکافی
آرایش فضایی: خطی در اطراف
مسیر گردشگری
نوع: صندلی، سکوی نشستن،
سطل زباله
کفسازی
سنگفرش مطابق الگوی حرکت
پیاده
عملکرد فضا
نوع: استفاده تفرجگاهی
شدت: در تعطیلات بسیار زیاد،
در حالت عادی متوسط
نظام حرکتی
صرفاً پیاده
محدود2
محصوریت
عناصر محدود کننده: بدن ههای نرم
عناصر طبیعی(گیاه+کوه)
عناصر سخت (بدنه های انسان ساخت)
میزان محصوریت: کم
میدان دید
وسیع
لایه های منظر
پیش زمینه: فضای سبز مصنوع،
بدنه ساختمان ها
میان زمینه: فضای سبز طبیعی،
ساختمان ها
پس زمینه: عناصر طبیعی
(کوه+آسمان) دورنمای شهر
عناصر طبیعی
رودخانه، کوهستان
فضاهای باز و
بسته
الگو: ارگانیک+ توده فضا
هندسه: خطی، پویا، نامنظم
ابنیه
ارتفاع: 1 تا 2 طبقه
گونه: روستایی، ویلایی ساز
نما: سیمان، آجر
مبلمان شهری
کفسازی
سنگفرش مطابق الگوی حرکت پیاده،
آسفالت جهت سواره رو
عملکرد فضا
نوع: استفاده تفرجگاهی، مسکونی
شدت: در تعطیلات بسیار زیاد، در
حالت عادی متوسط
تعداد: کافی
آرایش فضایی: خطی در لبه
رودخانه و خیابان
نوع: صندلی، سطل زباله، وسایل
ورزش
نظام حرکتی
پیاده و سواره
محدود3
محصوریت
عناصر محدود کننده:
بدن ههای نرم عناصر
طبیعی(گیاه+کوه)
میزان محصوریت: بسیار کم
میدان دید
محدود
لایه های منظر
پیش زمینه: بدنه های شهری
میان زمینه: ساختمان ها
پس زمینه: عناصر طبیعی
(کوه+آسمان)، دورنمای شهر
عناصر طبیعی
درختان پراکنده
فضاهای باز و
بسته
الگو: توده فضا
هندسه: خطی+ مرکزی، پویا+
ایستا، نامنظم
ابنیه
ارتفاع: 2 تا 4 طبقه
گونه: آپارتمان نوساز مسکونی،
تجاری قدیمی
نما: سنگ، سیمان
مبلمان شهری
تعداد: بسیار کم
آرایش فضایی: پراکنده در لبه
خیابان و میدان شهری
نوع: تجهیزات شهری تلفن
عمومی+پست+سطل زباله
کفسازی
آسفالت جهت دسترسی سواره
بدون توجه به الگوی حرکت
پیاده
عملکرد فضا
نوع: عملکردهای
شهری مسکونی، تجاری، اداری
شدت: در تمام روزهای هفته
زیاد
نظام حرکتی
اولویت با سواره در کنار
دسترسی پیاده
تحلیل و ارزیابی سکانس های سه گانه محدوده مطالعاتی
معیارها و شاخص های نتیجه گرفته شده از مرور ادبیات موضوع با توجه به سایت مطالعاتی در سه سکانس معرفی شده تحلیل گردید هاند
و در قالب مجموعه ای از تحلیل های توصیفی و تصویری که چند نمونه از آنها در ذیل آمده است، صورت گرفته است
در نهایت معیارها و شاخص ها در قالب ماتریسی ارزیابی مورد نظر تدقیق شده و این معیارها و شاخصها
با وز ندهی شاخصها نسبت به یکدیگر سنجیده و AHP نسبت به یکدیگر و همچنین در هر پهنه بررسی و با تکنیک ارزیابی گردید هاند.
محدوده1
محدوده 2
محدوده3
پس از مشاهدات میدانی و تحلیل محدوده مطالعاتی بر اساس معیارها و شاخص های منتج از مرور ادبیات موضوع، به مجموعه ای از شاخص های نهایی در قالب معیارهای سه گانه توالی
، پیچیدگی و شگفتی دست یافته شده است تا بتوان سکانس های سه گانه را بدین وسیله
مورد سنجش و ارزیابی کیفیت زیبایی قرار داد. لذا در ادامه شاخ صهای تدقیق شده
جهت سنجش محدوده مطالعاتی و ماتریس ارزیابی سکانس ها بر اساس معیارهای سه گانه با وزن دهی معیارها و شاخص هاارائه شده است
تعریف نقاط ابتدا و انتها
تعریف اینجا و آنجا
نقطه عطف
بافت و متریال
تدوام
تنوع مالکیت و قلمرو
دید ناگهانی
نشانه گذاری
تنگی و گشادگی
مقیاس
مسیر منحنی و مستقیم
انتظار
تعریف اتصالات
چیدمان فضایی
منظر پنهان
میزان جزئیات
محصوریت
ماتریس ارزیابی
نتایج بدست آمده از ماتریس فوق بر این امر دلالت دارد که در هر یک از پهنه های سه گانه مسیر گردشگری دارآباد، یکی از معیارهای سنجش زیبایی منتج از مفهوم دیدهای متوالی
به صورت مشخص تری خودنمایی می کند. به طوری که:
جمع بندی
در سکانس
Aکه تسلط عناصر و اجزاء طبیعی بر فضا وجود دارد معیار پیچیدگی برسایر معیارها
ارجحیت داشته است.
در سکانس B
که تلفیقی از عناصر طبیعی و انسا نساخت در فضا وجود دارد، معیار
از دو معیار دیگر
شگفتی
در سکانس Cکه بافت شهری و عناصر انسان ساخت
معیار توالی نسبت به دیگر معیارها ارحج بوده است.
پشی گرفته است.
کاملاً بر پهنه تسلط دارند
بنابرنتایج ماتریس ارزیابی فوق و مطالعات اولیه پژوهش، در هر کدام از سکانس های محدوده مطالعاتی جهت
افزایش کیفیت زیبایی می باید راهکارهای طراحی و ساماندهی منظر را بر اساس معیار اثرگذارتر تدوین نمود که در ذیل چند نمونه از راهکارهای پیشنهادی در قالب اسکیس
های اولیه ارائه شده است.
مطابق نتایج این پژوهش در محدوده مطالعاتی با زمینه طبیعی معیار پیچیدگی، در زمینه انسان ساخت، توالی تاثیرگذارترین معیارها می باشد.
اما، باید گفت که این نتایج لزوماً در هر سایتی و در همه موارد صدق نم یکند. این
پژوهش در جهت تدوین معیارهای ارزیابی زیبایی از مفهوم دیدهای متوالی صورت گرفته که در قالب بند استخراج معیارها و ماتریس ارزیابی ذکر گردید و نتایج ارزیابی به صورت نمونه ای
از قابلی تهای ارزیابی این روش ذکر شده است که این سنجش می تواند در موارد کاربردی
به صورت دقیق تر و همچنین بوسیله نرم افزارهای تخصصی مانند نرم افزارExpert Choice
صورت گیرد.
به عنوان نمونه در ادامه چند مورد از اسکیس های اولیه راهکارهای کلی افزایش کیفیت زیبایی در محدوده مطالعاتی منتج از ارزیابی های صورت گرفته نمایش داده شده است
پایان