بسمه تعالی سیاست در سازمان
سیاست
از ریشه یونانی، درمعنای(( در جامعه زندگی کردن))، گرفته شده است . فرهنگهای بزرگ، سیاست را به عنوان هنر راهبری یک دولت تعریف کرده و تاکید می کنند سیاست والاترین فعالیتی است که دیگر فعالیتها را در بر می گیرد ، زیرا ماهیتی عمومی می یابد و سازماندهی عالی حیات را در جامعه مطمع نظر دارد . از نظر بوردو، هر امر، هر فعل و یا هر وضعی، در یک گروه انسانی، دارای خصلت سیاسی است، چون بر وجود روابط مبتنی بر اقتدار و اطاعت، که در جهت تحقق غایتی مشترک پدید می آیند ، دلالت دارد. از دیدگاهی ایستا، سیاست، به معنای ساختی خواهد بود که چنین روابطی را بر جامعه تحمیل می کند . سیاست، بیشتر جنبه ی پویای تمامی پدیده هایی را می رساند که در گردونه ی فعالیتی قرار می گیرند که هدف ار آن یا فتح قدرت است و یا اعمال آن.( آلن بیرو، 1375، فرهنگ علوم اجتماعی)
سازمان
سازمان عبارت از یک رشته روایط منظم و عقلایی است که بین افرادی که وظایف پیچیده و متعددی را انجام می دهند به منظور تامین هدفهای مشترک خاصی برقرار می گردد و در تعریف دیگر سازمان را می توان عمل طبقه بندی وظایف، تفویض اختیار و تثبیت مسئولیت برای اجرای وظایف و تعیین روابط به منظور همکاری موثر در انجام هدفهای سازمان تعریف نمود . (علی محمد اقتداری، 1366، سازمان و مدیریت)
تعریف سیاست سازمانی
سیاست سازمانی را مجموع فعالیت هایی که بوسیله اشخاص برای بدست آوردن ، افزایش و بکارگیری قدرت و دیگر منابع انجام می شود تا از آن طریق بتواند در موقعیتهای عدم اطمینان و ناهماهنگی به هدفهای دلخواه خود برسد. (جفری فقر) به عبارت ساده تر ، هدف شخص از چنین رفتاری ، یافتن راهی انحصاری است.
گستردگی رفتار سیاسی
در تحقیقی که به تازگی انجام گرفته است ، دیدگاه های جالبی در زمینه چگونگی ادراک مدیران از رفتار سیاسی در سازمان ها ارائه شده است . بیش از یک سوم از چهار صد و بیست و هشت مدیری که به سوال پاسخ داده بودند ، عقیده داشتند که رفتار سیاسی بر تصمیم های سازمانی آنها در زمینه ی حقوق و دستمزد اثر گذاشته است ، در حالیکه بیست و هشت درصد آنها احساس می کردند که تصمیمات سازمانی آنها در زمینه استخدام تحت تاثیر این رفتار قرار گرفته است . سه چهارم پاسخ دهندگان نیز عقیده داشتند که رفتار سیاسی در سطوح بالای سازمان به نسبت سطح پایین متداول تر است . بیش از یک سوم پاسخ دهندگان تصور می کردند که رفتار سیاسی ، ناخوشایند، بد، ناسالم و غیر عقلانی است، ضمن اینکه بیشتر پاسخ دهندگان بر این باور بودند که مدیران موفق باید سیاستمداران خوب باشند و لازمه پیشرفت آنها داشتن رفتار سیاستمدارانه است.(مورهد / گریفین، رفتار سازمانی)
بتازگی جرالد کاوانف ، دنیس موبرگ و مانوئل والاسکو الگوی امور اخلاقی در رفتار سازمانی را ارائه داده اند . در این الگو راه حل رفتار سیاسی ، راه کاری است که بطور کامل دارای ویژگی سیاسی بوده ، مخصوص موقعیت معینی می باشد . کاوانف و همکارانش به این نتیجه رسیدند که تحت شرایط دوگانه زیر، رفتار سیاسی، اخلاقی و مناسب می باشد.
اگر به حقوق همه طرف هایی که سود می برند احترام بگذارد.
حرمت قوانین قضایی حفظ شود .( به عبارت دیگر، قضاوت بر مبنای عقل سلیم به منظور رعایت انصاف و برابری).
اگر یک رفتار سیاسی بدون ویژگیهای بالا باشد . به عنوان مثال ، در دوران رکود اقتصادی که باید از تعداد کارکنان کاسته شود ، سیاست تنها سهم را در انتخاب کارکنانی که باید اخراج شوند بعهده دارد، گاهی ممکن است سیاست تنها مبنای موجود برای اینگونه تصمیم گیریها باشد. بر اساس الگوی ارائه شده ، توصیه می شود که چنانچه راه حل غیر سیاسی وجود دارد ، باید از انتخاب راه حل سیاسی به منظور جلوگیری از پایمال شدن حقوق دیگران و یا تضعیف قانون خودداری شود.
مدل رفتار اخلاقی سیاسی
راه کار رفتار سیاسی = PBA
آیا راه کار سیاسی منافع داخلی و خارجی سازمان را به حد کافی تامین می کند ؟
آیا موانعی وجود دارد که بهینه نشدن اهداف و رضایت را توجیه کند ؟
آیا در راه کار سیاسی منافع همه ی طرف های ذینفع رعایت شده است ؟
Reject PBA
آیا موانعی وجود دارد که لغو حقوق دیگران را توجیه کند ؟
آیا راه کار رفتار سیاسی با قوانین قضایی مطابقت دارد ؟
آیا موانعی وجود دارد که نقص قوانین قضایی را توجیه کند؟
Reject PBA
راه کار رفتار سیاسی را بپذیرید
راه کار رفتار سیاسی را رد کنید
No
No
No
No
No
No
Yes
Yes
Yes
Yes
Yes
Yes
مدیریت رفتار سیاسی
اداره سیاست سازمانی وظیفه ساده ای نیست . ماهیت خاص رفتار سیاسی ، دستیابی به یک راه عقلایی و اصولی را مشکل ساخته است. شرط لازم برای کسب موفقیت شناخت سه چیز است: دلایل رفتار سیاسی ، فنون متداول برای اعمال رفتار سیاسی و راه حل های اصولی برای محدود کردن اثرهای رفتار سیاسی .
دلایل رفتار سیاسی
هدفهای مبهم
کمبود منابع
تکنولوژی محیط
تصمیم های برنامه ریزی نشده
تغییر سازمانی
دلایل رفتار سیاسی
دلائل نتایج ممکن
اهداف مبهم
منافع شخصی در پوشش منابع سازمانی قرار می گیرند
منابع کمیاب
تعقیب حداکثر سهم از منابع
تکنولوژی و محیط
دستیابی به منافع از طریق عدم اطمینان
تصمیمات برنامه ریزی نشده
تصمیم گیری محدود و محلی
تغییر سازمانی
تعقیب هدفهای سیاسی در حین تجدید سازمان
رفتار سیاسی
فنون رفتار سیاسی
کنترل اطلاعات
کنترل خطوط ارتباطی
استفاده از متخصصین خارجی
کنترل دستور جلسات
بازی سیاسی
ایجاد تصورات ذهنی
ائتلاف مصلحتی
کنترل پارامترهای تصمیم
فنون رفتار سیاسی
فرصت های موجود برای رفتار سیاسی
فنون سیاسی :
کنترل اطلاعات
کنترل خطوط ارتباطی
استفاده از متخصصین خارجی
کنترل دستور جلسات
ایجاد تصورات ذهنی
ائتلاف مصلحتی
کنترل پارامترهای تصمیم
نتایج ممکن
هشت تاکتیک سیاسی متداول در سازمان
حمله به دیگران یا سرزنش آنها
استفاده از اطلاعات به عنوان یک ابزار سیاسی
ایجاد تصویری مطلوب از خود
ایجاد پایگاه حمایتی
ستایش دیگران( مورد توجه و تفقد قرار دادن دیگران)
ائتلاف با هم پیمان های قوی
معاشرت با افراد با نفوذ( خود را به افراد با نفوذ مرتبط جلوه دادن)
ایجاد الزام های اخلاقی( مقابله به مثل)