1
عنوان: نهادهای پولی و مالی بین المللی
2
بمنظور آشنایی با ظهور وفعالیت سازمانهای پولی و مالی بین المللی،باید از روابط مالی و پولی بین کشورهای جهان که خود را در نظام پولی حاکم بر جهان متجلی می سازد شروع نمائیم.
1-سیستم پولی بر پایه طلا
2- سیستم پولی بر پایه طلا-ارز
3-سیستم پولی نرخ شناور
سیستم های پولی:
3
این سیستم که مبتکر آن انگلستان بود از حوالی سال 1880تا حوالی جنگ جهانی دوم متداول بود.
در این دوران پول کاغذی با پشتوانه صددرصد قابل تبدیل به طلا رایج گردید وبانکهای مرکزی موظف بودند به میزان طلایی که در اختیار دارند اسکناس منتشر کنند .
حجم انتشار اسکناس با میزان ذخایر طلا نوسان داشت.
سیستم پولی بر پایه طلا
4
1-واحد پول بر اساس یک مقدار مشخص طلا تعریف میشود.
2- واردات وصادرات طلا باید آزاد باشد و حجم پول در جهتی تغییر می کند که ذخایر طلا تغییر می کند.
2- هرکس می تواندطلا را ذوب نموده وبه مصارف گوناگون برساند.
شرایط حاکم بر سیستم پولی بر پایه طلا
5
این سیستم بعد از جنگ جهانی دوم در محلی به نام برتون وودز طرح ریزی گردید.
در این سیستم ،کشورها پول ملی خود را به طلا و یا یک ارز قوی که به طلا (دلار) وابسته است،تعریف می نمایند.
بانکهای مرکزی ارزش پولشان را به نحوی حفظ می نمایند که دامنه نوسانات آن از 1% بیشتر نشود.
ارزش یک اونس طلا معادل 35 دلار اعلام شد.
سیستم پایه طلا -ارز
6
در این سیستم رابطه مستقیم بین حجم پول در گردش و ذخایر طلا و ارز وجود ندارد.
حجم پول در گردش به فاکتورهای اقتصادی مثل تولید نا خالص داخلی،تورم ،ترازتجاری ، میزان رشد و… بستگی دارد.
کشورهای صنعتی از سال 1973 نرخ ارز شناور را پذیرفتند.
سیستم پولی نرخ شناور
7
کنفرانس برتون وودز Bretton-woods در ایالت نیو همپشایر در شمال شرقی ایالات متحده ،در سال 1944 برگزار گردید و از جمله دستاوردهای این کنفرانس عبارت بود از تاسیس 2 نهاد مهم پولی و مالی جهانی : صندوق بین المللی پول و بانک جهانی
در حقیقت با تاسیس این دو نهاد در اواسط قرن بیستم ، عصر تعامل جوامع اقتصادی جهان از طریق سازمانهای پولی و مالی بین المللی ، آغاز می شود . این دو نهاد ، اولین سازمانهای پولی و مالی بین المللی هستند که بمنظور تعدیل روابط اقتصادی و تجاری بین المللی پایه گذاری شدند.
8
صندوق بین المللی پول IMF موسسه ایست که نظارت بر اجرای سیستم پولی بین المللی را بر عهده داشته و اکنون مسئولیت اجتناب از بروز بحران اقتصادی و تثبیت اقتصاد جهانی را نیز بر عهده دارد .
طرح تاسیس موسسه درسال 1944 در کنفرانس برتون وودز،باهدف تنظیم یک نظام پولی باثبات مطرح گردید.
عملیات مالی صندوق رسما از1947آغازشد.
تعداد کشورهای عضو در بدو تشکیل 44کشور بود که اکنون به185 کشور بالغ شده است.مقر صندوق در واشنگتن قرار دارد.صندوق بین المللی پول وابسته به سازمان ملل متحد است،اما استقلال کامل دارد. وتعداد پرسنل آن به1700 نفرمی رسد.
صندوق بین المللی پول((IMF
9
نظارت بر سیاست های اقتصادی کشور های عضو
تسهیل در همکاری پولی و افزایش همکاری بین المللی
تثبیت مبادلات ارزی و تسهیل رشد متوازن بازرگانی بین المللی
اجرای مجموعه قوانین مربوط به سیاست های نرخ مبادلات ارزی
افزایش ثبات ارزی و جلو گیری از رقابت در کاهش ارزش برابری پول توسط کشور های عضو
تاسیس یک سیستم چند جانبه برای تنظیم پرداخت های بین المللی
اعطای تسهیلات مالی ضروری برای رفع مشکلات موازنه پرداخت ها
تامین کمک های فنی مطلوب
اهداف صندوق بین المللی پول
10
1-هیات رئیسه:
هیات رئیسه یا شورای مدیران عامل(شورای حکام)، بالاترین ارگان اتخاذ تصمیم در صندوق است ، هر کشور عضو در این هیات دارای یک مدیر اصلی درحد وزیردارایی یا رئیس بانک مرکزی آن دولت می باشد،البته هرکشور عضو نیز یک نماینده علی البدل به صندوق معرفی می کند تارابط بین صندوق ودولت عضوباشد. و یک مدیر علی البدل است . اعضای هیات رئیسه برای مدت خاصی تعیین نمی شوند و تا وقتی شخص دیگری به جای آنها معرفی نشده پست خود را حفظ خواهند کرد .جلسات آن سالانه می باشد.
ارکان تصمیم گیرنده صندوق بین المللی پول
11
2-هیات اجرایی:
مدیران اجرایی که دارای 24 عضو بود 5 عضو آن دائمی است شامل آمریکا . آلمان . انگلیس . فرانسه . ژاپن و19عضو از بین سایر کشور ها برای دوره های 2 ساله با رای گیری انتخاب می شود.
3-مدیرعامل صندوق:
مدیر عامل صندوق توسط هیات اجرائی آن برای مدت پنج سال انتخاب می شود ولی نمی تواند ازاعضای شورای اجرایی باشد. مدیر عامل صندوق رئیس هیات اجرائی و کارکنان صندوق است.
4-کارکنان صندوق:
کارکنان ازبین کشورهای مختلف جهان انتخاب می شوند.
5-ادارات و دوایر صندوق:
صندوق دارای پانزده اداره-سه دفتر و چهار شعبه بوده و دارای پنج اداره منطقه ای در آفریقا آسیا اروپا خاورمیانه و منطقه غرب می باشد.
12
1-پرداخت حق عضویت توسط اعضا:
این حق عضویت برابر با سهمیه اعضا می باشد که 25 % آن به طلا یا ارز و 75%آن به پول ملی کشور عضو پرداخت می شود.سهمیه ها بر اساس تولید ناخالص داخلی کشورها،ذخایر ارزهای قابل تبدیل،وابستگی به صادرات،تجارت خارجی وتراز پرداخت ها محاسبه می گردد.
2-استقراض:
صندوق بر اساس قرارداد پاریس در سال 1961 می توانست از کشورهای صنعتی عضو (آمریکا، انگلیس ،آلمان ،فرانسه ،ژاپن ،کاناداو…)برای وام دهی به اعضای دیگراستقراض نماید.
صندوق، منابع مالی را به دوشکل تامین می کند:
13
هر عضو صندوق دارای سهمیه مشخصی است که نشاندهنده قدرت رای و میزان استفاده از منابع مالی صندوق است.هر قدر سهم کشوری بالاتر
باشد حق برداشت و تعداد رای بیشتری خواهد داشت .
هر کشور عضو صندوق 250 رای ثابت دارد وبه ازای هر صد هزار حق
برداشت مخصوص ،یک رای به آرا آن اضافه می شود.
سهمیه اعضا هر 5 سال یکبار با توجه به وضعیت اقتصادی توسط هیات رییسه عوض می شود.
نحوه رای گیری صندوق
14
حق برداشت مخصوص که به پول کاغذی طلا یا طلا کاغذی نیز مشهور است نوعی دارایی پولی صوری است که در اواخر دهه 1960 توسط صندوق بین المللی پول ایجاد شد تا به عنوان یک ذخیره قانونی علاوه برطلا و دلار کمبود نقدینگی بین المللی را جبران کند.
SDRیا طلای کاغذی فقط بین بانکهای مرکزی عضو صندوق وصندوق کاربرد دارد وقابل تبدیل در بازارهای پولی بین المللی نیست.
دارنده SDR،امکان خرید ارزهای قابل تبدیل با واگذاری SDRخود به سایر اعضا با کمک صندوق را دارد.
(SDR)حق برداشت مخصوص
15
احساس نوعی نارسایی و کمبود در سیستم پولی بین الملل به دلیل افزایش سریع نرخ رشد در کشور های اروپایی و ژاپن از اواسط دهه 1950
انتقاد های فرانسه به انتخاب دلار به عنوان واحد پول بین الملل
وقوع جنگ ویتنام در دهه ی 1960 که سبب افزایش حجم دلار بیش از ذخایر طلای موجود در آمریکا شده بود (دلار بدون پشتوانه شده بود) عوامل فوق الذکر سبب شد تا کشورهای عضو صندوق در سال 1967 میلادی اساسنامه صندوق را اصلاح کنند به طوری که به موجب این اصلاحیه فعالیت های صندوق در 2 حساب جداگانه متمرکز شد 1 حساب عمومی صندوق که معاملات و مبادلات معمولی صندوق را انجام می داد 2 حساب حق برداشت مخصوص که توسط این حساب عملیات برداشت مخصوص انجام می گرفت . اصلاحیه مذکور از سال 1969 میلادی به مورد اجرا گذاشته شد.
SDRدلایل پیدایش
16
کنفرانس برتون وودز در سال 1944، غیر از صندوق بین المللی پول، یک نتیجه تشکیلاتی دیگر نیز داشت و آن عبارت بود از تاسیس بانک جهانی. در واقع بانک جهانی در ابتدای تشکیل ، مجموعه ای از چند نهاد مالی نبود ، آن چنان که امروز است ، بلکه به مرور زمان و با توجه به مقتضیات آن ، هر چند سال سنگ بنای یک موسسه و نهاد آن نهاده شد ، چه بسا در آینده نهادهای دیگری نیز به اینها افزوده شود .اکنون به معرفی این نهادها می پردازیم :
گروه بانک جهانی
17
در واقع بانک جهانی که در کنفرانس برتون وودز در سال 1944 پایه گذاری شد ، همین "بانک بین المللی ترمیم و توسعه" است. وظیفه اصلی این بانک ،کاهش فقر در کشورهای نسبتا فقیر می باشد.
این بانک به دنبال کسب سود نبوده و در آمد حاصل از فعالیتهای خود را صرف اعطای وام های کم هزینه نموده است.
(IBRD)1-بانک بین المللی ترمیم و توسعه
18
این موسسه با هدف همکاری با سرمایه گذاران بخش خصوصی کشورهای عضو جهت احداث،گسترش و اصلاح فعالیت بنگاههای تولیدی است.
هدف این موسسه کسب سود می باشد و در امور خیریه و پروژه های که توجیه اقتصادی ندارند ،مداخله نمی کند.
این موسسه بخش خصوصی را عامل مثبتی در روند فقرزدایی و توسعه اقتصادی می داند.
2-موسسه مالی بین المللی (IFC)
19
1- اعطای وام از محل مبالغ داخلی (صرفاً کمک مالی)
2- مشارکت با سرمایه گذاری در پروژه های خصوصی (کمک مالی به انضمام مشاوره های فنی)
3- خدمات مدیریت ریسک
4- خدمات جذب سرمایه گذار برای پروژه های خصوصی
5- مشاوره و کمک های فنی (پروژه های دارای توجیه اقتصادی)
خدمات ارائه شده توسط IFC
20
به وامهای پرداختی توسط این موسسه بهره بالایی تعلق می گیرد.
این موسسه برای هر فعالیتی که انجام میدهد کارمزد مطالبه می کند.
این موسسه مانند موسسات مالی تجاری عمل میکند.
رییس این موسسه ،رییس بانک جهانی می باشد ومقام او در IFCبه عنوان مدیر اجرایی ایفای نقش می کند.
موسسه مالی بین المللی IFC
21
3-موسسه بین المللی توسعه (IDA)
این موسسه با هدف کمک به کشورهای فقیر ازطریق حمایت از برنامه های عمرانی این کشورها به وسیله تخصیص وام های بی بهره یا کم بهره و بازپرداخت طولانی مدت تاسیس شد. عضویت در این نهاد مشروط بر عضویت در IBRD است.
منابع مالی این موسسه از دریافت طریق حق عضویت کشورهای عضو،اعانات و کمکهای مالی کشورهای ثروتمند جهان تامین می شود.
22
کمکهای IDA به منظور دستیابی کشورهای کمک شونده به توسعه پایدار،ایجاد اشتغال ،افزایش درآمد وبهبود شرایط زندگی به آنها اعطا می شود.با این وجود ، برخی محل های هزینه ای خاص تر هستند که در ذیل به آنها اشاره می شود:
1- ارتقاء کیفیت تحصیلات پایه ای در کشورهای کم درآمد و فقیر
2- توسعه خدمات و امکانات اولیه بهداشت و سلامت
3- کاهش آلودگی هوا
4- حفاظت محیط زیست
5- انجام اصلاحات بهبود و ارتقاء ساختار اقتصادی کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه فقیر
اهداف موسسه بین المللی توسعه
23
این موسسه با هدف حمایت از سرمایه گذاری خارجی (در کشورهای جهان سوم) با ایجاد پوشش بیمه ای از طریق پوشش دادن مخاطراتی مصادره اموال،تغییر حکومت،جنگ و… تاسیس گردید.
این موسسه منافع مالی وسیاسی کشورهای در حال توسعه وتوسعه یافته را به طور همزمان حفظ نموده وتوسعه لازم را ازطریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای نیازمند به وجود می آورد.
4-آژانس تضمین سرمایه گذاریهای چند جانبه (MIGA)
24
پروژه های سرمایه گذاری در هر کجای جهان مستعد بروز اختلاف و ناسازگاری هستند ، معمولاً این اختلافها در اثر نوسانات قیمت ها و شرایط اقتصادی ، در طول پروژه بوجود می آید و گاهی اوقات در قراردادهای اولیه پیش بینی مناسبی از اوضاع نشده و مسبب بروز اختلاف می شود،ICSID مرکز حل و فصل این اختلافات می باشد. ریاست آن بعهده رئیس بانک جهانی است. این نهاد ، جدیدترین نهاد در زیرمجموعه بانک جهانی است.
ایران ، در این مرکز عضو نمی باشد و بدیهی است که در قراردادهای ایران با مجموعه بانک جهانی طرف سرمایه گذار و بانک ، می داند در صورت بروز اختلاف ، موضوع در ICSID قابل طرح و پیگیری نخواهد بود و باید محاکمی که مورد وثوق طرفین است در خصوص اختلاف پیش آمده به قضاوت بنشینند.
5-مرکز بین المللی حل وفصل اختلافات سرمایه گذاری (ICSID)
25
سازمان تجارت جهانی در سال 1995 تاسیس شد ودر واقع جایگزین گات یا موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت(کاهش تعرفه ها) می باشد که پس از جنگ جهانی دوم به وجود آمده بود.
این سازمان یک نهاد بین المللی و چند ملیتی است که قوانین تجارت را تنظیم واختلافات بین اعضا را حل وفصل میکند.
مقر سازمان تجارت جهانی در ژنو سوئیس قرار دارد.
WTO فقط به تجارت آزاد نمی اندیشد،بلکه در برخی موارد به منظور حفظ منافع مصرف کننده (مانند مقابله با شیوع بیماریها) از ایجاد موانع در تجارت حمایت می کند.
سازمان تجارت جهانی (WTO)
26
اعضا WTO باید علاوه بر تجارت کالا ،درمورد خدمات وجنبه های تجاری حقوق مالکیت معنوی(ثبت اختراعات…)بر اساس مقررات واحد عمل نمایند.
قلب سازمان ،موافقت نامه هایی است که در نتیجه مذاکرات تجاری بین دولتها به وجود آمده وبه امضای دولتهای عضو رسیده باشد.
این سازمان به تولید کنندگان،صادرکنندگان و واردکنندگان کمک می کند تا در محیطی شفاف و قابل پیش بینی وبه دور از قوانینی که دستخوش تغییرات ناگهانی است فعالیت کند.
سازمان تجارت جهانی(WTO)
27
این سازمان ابتدا در سال 1343 با نام سازمان عمران منطقه ای (RCD)با عضویت ایران،ترکیه و پاکستان شروع به کار کرد ولی تاثیر چندانی در وضعیت اقتصادی اعضا نداشت.
در سال 1363 که حدود 4 سال از جنگ ایران و عراق می گذشت ،با پیشقدم شدن ایران ،این سازمان با نام جدید ECO مجددا احیا شد. از جمله دلایل بازگشت ایران به این پیمان را میتوان به مقابله با جهان عرب عنوان کرد که با شروع جنگ عراق علیه ایران ، مقابل ایران صف آرایی کرده بودند.
سازمان همکاریهای های اقتصادی منطقه ای (ECO)
28
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ،کشورهایی آذربایجان،ازبکستان،تاجیکستان،ترکمنستان،قرقیزستان،قزاقستان به همراه افغانستان به عضویت اکو در آمدند.
هدف نهایی این سازمان توسعه اقتصادی وبالا بردن سطح زندگی مردم ازطریق گسترش روابط اقتصادی میان اعضا بود.
محور فعالیتهای اکو تجارت وسرمایه گذاری،حمل ونقل و مخابرات،انرژی و مواد معدنی،کشاورزی وصنعت وتوسعه پایدار منابع انسانی و… می باشد.
سازمان همکاریهای های اقتصادی منطقه ای (ECO)
29
1- ارتقاء شرایط برای توسعه پایدار ، افزایش سطح زندگی و رفاه.
2- گسترش تجارت درون و برون مرزی منطقه ای.
3- تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی.
4- توسعه زیربناهای حمل و نقل و ارتباطات.
5- توسعه همگرایی بخش های دولتی و خصوصی ، با تاکید بر آزاد سازی اقتصادی.
6- تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهره وری از منابع طبیعی
اهداف و اصول سازمان اکو
30
1-تفاوت ساختار اقتصادی وسیاسی اعضا
2-فقدان برنامه مدون اقتصادی و کامل نبودن اقتصاد کشور های عضو
3-عدم کفایت سرمایه در بین اعضاء
4-فقدان نهادهای لازم بمنظور حمایت از روابط تجاری منطقه ای و بین المللی
5-ضعف قوانین و مقررات ناظر بر تجارت و سرمایه گذاری
6-عدم وجود اطمینان لازم نسبت به یکدیگر
7-اعمال نفوذ برخی از کشورهای خارجی
8-نوپا بودن حکومت و فقدان امنیت سیاسی لازم در برخی اعضاء سازمان.
موانع گسترش همکاری ها در اکو
31
این اتحادیه مجموعه ای سیاسی،اقتصادی و فرهنگی است که به منظور جلوگیری از کمونیسم در منطقه به همت کشورهای تایلند،اندونزی،مالزی،سنگاپوروفیلیپین تاسیس شد.
پس از آن کشورهای ویتنام،برونئی،میانمار،لائوس وکامبوج به این اتحادیه پیوستند.
اقتصاد این کشورها عمدتا بر پایه توسعه صادرات کالاهای صنعتی شکل گرفته واغلب کالاهای مونتاژ تولید می کنند.
در سال 1997 آسه آن+3 شکل گرفت که در چارچوب آن ،10عضو روابط خود را با سه قدرت بزرگ اقتصادی منطقه یعنی ژاپن،چین وکره جنوبی گسترش دادند.
اتحادیه جنوب شرق آسیا(ASEAN)
32
1-تسریع رشد و توسعه منطقه از طریق مشارکت همگانی کشورهای عضو.
2-تضمین صلح و ثبات منطقه
3-همکاری های گسترده در زمینه های اقتصادی
4-گسترش همکاری ها در زمینه فنی و تحقیقات
5-افزایش سطح بخش های کشاورزی ، حمل و نقل و صنایع کشورهای عضو.
اهداف آسه آن
33
این موافقتنامه بین آمریکا و کانادا منعقد گردید که پس از آن مکزیک نیز به آن ملحق شد.
NAFTA تا کنون توانسته تسهیلاتی را در زمینه بازار محصولات کشاورزی،خدمات مالی،ارتباطات،منسوجات و حمل ونقل سه کشور فراهم آورد.
این موافقتنامه پیش بینی ها وسازوکارهای منصفانه ای برای حل اختلافات میان صنایع این کشور در خود دارد.
با اجرای این پیمان 99 درصد عوارض گمرکی و حقوق بازرگانی کالاهای مبادله شده بین این کشورها ازبین می رود.
موافقت نامه تجارت آزاد آمریکای شمالی(NAFTA)
34
نفتا بزرگترین منطقه تجارت آزاد دنیا محسوب می شود.
هدف از این قرارداد،متمرکز نمودن ساخت هر یک از کالاها و خدمات در کشوری است که مزیت نسبی بالاتری در تولید آن دارد و می توان کالا را بدون افت کیفیت در محصول با قیمت کمترین تولید کند،به گونه ای که اقتصاد هر سه کشور ارتقا یابد.
مکزیک یکی از بزرگترین بازارهای مصرف در این منطقه بوده و نیروی کار ارزان را در اختیار این اتحادیه قرار می دهد.
(NAFTA)نفتا
35
با تشکر از توجه شما
36