عنوان:
انجمن ارتباط مالی بین بانکی بین المللی
((SWIFT
عصر حاضر زمان پیشرفت کلیه علوم و فنون است
و
صنعت بانکداری از این قاعده مستثنی نیست
تحولاتی شگرف در صنعت بانکداری با به کارگیری فن آوری مخابراتی و رایانه ای، به وقوع پیوسته است
که
بسیاری از آنان در گذشته دور از ذهن بودند
حرکتی که در راستای توسعه علوم وفنون بانکداری ایجاد شده، پایان نیافته است وبه نظر نمی رسد با توقف مواجه باشد و آنانی که با توجه به مقتضیات با این حرکت هم سو و آینده نگر نباشند، بالطبع مشکلات عدیده ای در پیش روی خواهند داشت
از آن جا که تجارت بین المللی روز به روز در حال گسترش است و یکی از ابزارهای درگیر در این امر
بانک ها
هستند که همواره باید برای ارایه خدمات و تسهیلات بهتر به تجار و سرعت بخشیدن به انجام مبادلات تجاری چاره اندیشی و از تجهیزات جدید و پیشرفته استفاده کنند
لذا به منظور پاسخ به نیاز شبکه بانکی، سوئیفت به عنوان یک ابزار مفید و پاسخگو در قیاس با سایر ابزارهای مخابراتی تاسیس شد
سوئیفت ((SWIFT
“The Society For Worldwide Interbank Financial Telecommunication”
انجمن ارتباط مالی بین بانکی بین المللی
نام موسسه از سر واژه های چه کلماتی تشکیل شده است
نام موسسه( ( Society for worldwide interbank financial telecommunicationبه اختصار S.W.I.F.T نامیده می شود.
کلمات تشکیل دهنده سوئیفت را چنین می توان توضیح داد:
S مخفف Society، اداره به شکل تعاونی و با نظر اعضا
W مخفف Worldwide شبکه ای در سطح جهانی
I مخفف Interbank ایجاد ارتباط بین موسسه های مالی و بانکی
F مخفف Financial مبادله پیام های مالی
T مخفف Telecommunication استفاده از تکنولوژی پیشرفته برای ایجاد ارتباط در تمام نقاط جهان
تاریخچه
بعد از خاتمه جنگ جهانی دوم، به ویژه در اواخر دهه 1950، تجارت جهانی به سرعت شروع به رشد و شکوفایی کرد
در اوایل دهه 1960 نمایندگان بانک های بزرگ اروپایی وآمریکایی تصمیم گرفتند تا با اتخاذ روش نوینی تبادل پیام های بین بانکی را به نحوی طرح ریزی کنند که اتوماسیون سیستم بانکی بین المللی را به همراه داشته باشد
سوئیفت موسسه ای بین المللی است که در سال 1973 دربروکسل تحت قوانین داخلی کشور بلژیک تاسیس شد. این موسسه در سال 1977 با 239 عضو از 15 کشور فعالیت عملی خود را آغاز کرد. موسسه سوئیفت در پایان سال 1995 با حدود 5229 عضو در 134 کشور (تقریباً 27 برابر رشد نسبت به سال 1977) به فعالیت خود ادامه داد. موسسه سوئیفت در سال 2007 شامل 8332 عضو در 208 کشور بود
مرکز سوئیفت
مرکز اداری سوئیفت منطقه ای به نام Lahulpe نزدیک بروکسل واقع شده است. غیر از این مرکز اداری، سوئیفت دارای مراکز اداری منطقه ای در دیگر شهرها از جمله لندن، نیویورک، هنگ کنگ و توکیو و شعبه هایی Branch offices) ) در شهرهای فرانکفورت، میلان، بحرین، سنگاپور و دفاتر نمایندگی در شهرهای مسکو، توکیو، سئول، بمبئی و سیدنی می باشد.
سوئیفت دارای دو مرکز فنی و تمام رایانه ای یکی در هلند و دیگری در ایالت ویرجینیا می باشد. این دو محل از مراکز رایانه ای اصلی سوئیفت می باشند و کار کنترل و سازماندهی کل شبکه را به عهده دارند. هریک از این مـراکز در مـواقع اضطـراری و ایجـاد نقص فنی پشتیبان یکدیگر می باشند، به گونه ای که اختلالات احتمالی یکی از دو سیستم در روند کار مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
اعضا (USER)
اعضای Swift، موسسه ها و بانک هایی هستند که با عضویت در این موسسه، مجاز به استفاده از خدمات Swift می باشند. اعضای Swift به سه گروه تقسیم می شوند:
1ـ اعضای اصلی Member) : ) که شامل بانک ها هستند، مثل بانک مرکزی صادرات و ملی
2ـ اعضای فرعی sub member) : ) موسسه هایی که به طور مستقیم یا به طور غیر مستقیم تحت مالکیت اعضای اصلی هستند و از طریق آن ها به عضویت Swift در می آیند. مانند شعب خارج ازکشور و…
3ـ اعضای غیربانکی (Participant) : ) موسسه هایی که در سطح بین المللی مبادلات سهام انجام می دهند، صادر کنندگان چک های مسافرتی، معامله گران در بازارهای ارز و …(مثل دلال های بورس که در رشته های مختلف از قبیل خرید و فروش ارز، سهام و امثالهم فعالیت دارند)
*اعضا و اعضای فرعی می توانند از کلیه امکانات سوئیفت بهره مند شوند، ولی شرکت کنندگان از امکانات محدود با توجه به رشته تخصصی خود می توانند استفاده کنند.
سازمان سوئیفت سوئیفت یک موسسه تعاونی یا به عبارتی دیگر یک موسسه غیرانتفاعی است که به بانک های عضو تعلق دارد و از سوی اعضا کنترل می شود و برای تامین اهداف مشترک آنها طرح ریزی شده است، بالطبع از طرف اعضا با پرداخت حق عضویت و هزینه تعداد پیام ارسال تامین مالی می شود و مدیریت آن را هم به عهده اعضا است. به استناد ماده 14 اساسنامه سوئیفت، اعضای 25 نفری هیات مدیره سوئیفت را بانک های عضو انتخاب می کنند و هر بانکی که بیش از 5/1 درصد از سهام سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می تواند یک عضو هیات مدیره را معرف کند. (میزان سهام اختصاصی هر عضو هر سه سال یک بار با توجه به میزان پیام های ارسالی عضو از طریق شبکه تعیین می شود). اگر عضوی بیش از 6 درصد سهم سوئیفت را در اختیار داشته باشد، می تواند حداکثر دو عضو هیات مدیره معرف کند و کشورهایی که کمتر از 5/1 درصد سهام را دارند، می توانند به طور مشترک به شرطی که تعداد سهام آنها بیش از 5/1 درصد شود، یک عضو هیات مدیره معرفی کنند. سود عملیاتی این موسسه تعاونی بالطبع به اعضا تعلق دارد و می باید بین اعضا تقسیم شود، ولی سوئیفت این عمل را انجام نمی دهد و سود حاصله را برای سرمایه گذاری مجدد و کاهش هزینه پیام سوئیفتی در سال بعد استفاده می کند.
مزایای سوئیفت
از آن جا که تعداد زیادی از بانک ها و موسسه های مالی عضو موسسه سوئیفت هستند، شبکه سوئیفت امکان ارتباط و مبادله پیام بین موسسه های زیادی را فراهم می نماید. پیام ها از طریق خطوط مخابراتی و اطلاعاتی با سرعت بسیار بالا بین موسسه های مالی مبادله می شود.
مزایای سوئیفت نسبت به سایر شیوه های مبادله پیام را به شرح زیر می توان عنوان نمود:
1ـ سرعت بالا
سرعت انتقال پیام در سیستم سوئیفت بسیار بالا است. ارسال پیام چند ثانیه بیشتر طول نمی کشد و به محض ارسال آن از طریق شبکه سوئیفت توسط آخرین امضای مجاز، بلافاصله پیام تحویل سوئیفت می شود، ولی در تلکس این امر به سادگی ممکن نیست و در مواقعی که خط اشغال باشد، شاید ساعت ها طول بکشد. سوئیفت با دریافت پیام مسئولیت تحویل فوری پیام به دریافت کننده را به عهده دارد و در صورتی که در ساعات کاری دریافت کننده پیام، بنا به علل خارج از کنترل، امکان تحویل پیام به دریافت کننده در عرض 5/1 ساعت فراهم نباشد پیام را به ارسال کننده عودت میشود. مقررات سوئیفت اعلام می دارد هر عضو شبکه سوئیفت باید حداقل در روزهای کاری هشت ساعت آمادگی دریافت پیام را داشته باشد و اگر از مقررات عدول کرد، باید به سوئیفت پاسخگو باشد.
2- استاندارد
سیستم به نحوی طرح ریزی شده است که با ارسال پیام از طریق شبکه سوئیفت امکان برقراری ارتباط بین رایانه های دو بانک و انجام کلیه مراحل حسابداری از قبیل عملیات بستانکاری و بدهکار کردن حساب های زیربط، تهیه صورت حساب و صورت مغایرت بدون دخالت نیروی انسانی امکان پذیر بوده و روز کاری بعد کلیه اقدام باز حساب های ارزی مشخص و امکان رفع مغایرت ها به طور سریع فراهم خواهد بود.
انجام این گونه عملیات به صورت (سنتی دستی) با چند ماه تاخیر استخراج می شود. از طرفی در سوئیفت پیام های بانکی استاندارد هستند و برای هر نوع امور بانکی یک پیام مشخص و تعریف شده است و کلیه بانک های عضو سوئیفت ملزم هستند برای مخابره پیام از فرمت خاص استفاده کنند. هم چنین کلیه ارزها در سیستم سوئیفت استاندارد و بین المللی هستند. پس می توان گفت مزایای استاندارد بودن عبارتند از:
الف _ جلوگیری از سلیقه ای عمل کردن افراد در تنظیم متون پیام های بانکی.
ب _ شناسایی سریع پیام ها.
ج _ جلوگیری از اتلاف وقت در تنظیم متن پیام های بانکی.
د _ سرعت بخشیدن به تنظیم متن پیام های بانکی.
در استانداردسازی پیام های بین بانکی برای سهولت کار و ایجاد نشدن استانداردهای جدید، سوئیفت استانداردهایی را که موسسات بین المللی از قبیل ISITC , ISDA , ICC , ISO ، ابداع کرده بودند، پذیرفت و برای مواردی که استانداردی وجود نداشت، استانداردهای جدید تهیه کرده است.
3- قابلیت اطمینان
طراحی سیستم سوئیفت به نحوی بوده که درصد اشتباه در آن بسیار اندک است و در صورتی که مشخصه پیام به طور صحیح و مطابق با استانداردها تنظیم نشود، سیستم از قبول آن خودداری می کند. سوئیفت ادعا می کند که در حدود 99/99 درصد قابل اطمینان است. علت وجودی این ادعا مفقود نشدن یک پیام سوئیفتی از اول تاسیس در این شبکه است. بنابراین با حجم زیاد پیام ها قابلیت اطمینان به سیستم نزدیک به صد در صد است. .
4-امنیت
پیام های مبادله شده به صورت خودکار مخابره می شوند و متن پیام ها تا رسیدن به مقصد پراکنده و نامفهوم است و دسترسی به پیام ها توسط افراد غیرمجاز میسر نیست. از نظر امنیتی در مقایسه با تلکس مزایای زیر را می توان برشمرد:
با استفاده از دستگاهی به نام Encriptor در سایت سوئیفت مبدا پیام به هم ریخته و از حالت خوانا بودن آن خارج می شود و در شبکه مخابراتی بین المللی قرار می گیرد و هیچ کس حتی اگر بتواند به پیام سوئیفتی دسترسی داشته باشد، قادر به خواندن یا تغییر در پیام نخواهد بود و فقط در سایت سوئیفت مقصد پیام به وسیله دستگاه دیگری به نام Decriptor به طور منظم اولیه که قابل خواندن به وسیله ترمینال باشد، در می آید، در صورتی که در تلکس به این صورت نبوده و اگر منبعی به خطوط مخابراتی دسترسی یابد، پیام قابل خواندن و تغییر دادن است. سیستم فقط توسط افراد مجاز در حدود اختیارات تعیین شده قابل بهره برداری است. به عبارتی ورود به سیستم و تقسیم وظایف کاربران توسط دو مسئول بانک که کلید اصلی توسط سوئیفت در اختیارشان قرار گرفته است، اجازه ورود به سیستم و تعیین یک قسمت از دو قسمت کلید رمز کاربران را دارند. کاربران با دریافت هر دو قسمت کلید رمز (Password) منحصر به فرد از این مسئولان و قرار دادن آن در کنار هم اجازه ورود به شبکه سوئیفت و کار با آن را در حد اختیارات تعیین شده خواهند داشت. کلید رمز کاربر همانند امضای او است. به منظور جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی اگر رمز کاربری غلط وارد شود، سیستم برای آن کاربر قفل می شود و حداقل هر سه ماه یک بار کاربران اجبار به تغییر رمز خود دارند.
5-هزینه مخابره پیام
هزینه مخابره پیام از طریق سیستم سوئیفت در مقایسه با سایر سیستم ها کمتر است و به صورت کاراکتری مورد محاسبه قرار می گیرد. هر چه تعداد پیام ارسالی استفاده کنندگان بیشتر شود، هزینه هر پیام ارزانتر می شود. در ضمن کارمزد دریافتی کارگزاران برای اجرای پیام های سوئیفتی و تلکس متفاوت است و تقریباً کارمزد اجرای یک پیام سوئیفتی با توجه به این که نیاز به نیروی انسانی ندارد و توسط رایانه خوانده و اجرا می شود، بین یک دوم تا یک سوم کارمزد اجرای یک پیام تلکسی که نیروی انسانی می باید آن را اجرا کند، است.
6 -قابلیت دستیابی
سیستم سوئیفت به صورت شبانه روزی و بدون تعطیلی خدمات ارایه می دهد. به این معنی که در هر زمان و مقطعی تنظیم پیام و ارسال آن برای کارگزار امکان پذیر است. پس به طور کلی سوئیفت در کلیه 365 روز سال و کلیه 24 ساعت شبانه روز قابل دسترسی و مبادله پیام امکان پذیر است.
معایب سوئیفت
اعمال تحریم های بین المللی مانندمحرومیت بانک های روسی از خدمات سوئیفت به خاطر اشغال اوکراین توسط روسیه
تبدیل شدن این سامانه به عنوان ابزار سیاست خارجه به عنوان مثال گروه های طرفدار فلسطین اغلب خواستار قطع دسترسی بانک های اسرائیلی هستند
خطر دیگر آن است که این طرز استفاده از سوئیفت ممکن است به پیدایش رقیبی برای آن منجر شود. بانک مرکزی روسیه در تلاش است تا شبکه ای جایگزین بسازد
از زمان حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001، آمریکا به طور قانونی درخواست کرد به عنوان بخشی از برنامه رهگیری امور مالی تروریسم به داده های سوئیفت دسترسی داشته باشد.
شرایط پذیرش عضویت یک کشور در سوئیفت قبل از این که پذیرش یک کشور در سوئیفت از سوی هیات مدیره مورد بررسی قرار گیرد، می باید پذیرش سه شرط زیر توسط کشور متقاضی به سوئیفت اعلام شود: 1 _ تاسیس سایت سوئیفت (S.A.P): در صورت نیاز به راه اندازی سایت در کشور متقاضی ء محلی به سوئیفت اجاره داده شود تا با هزینه خود یک سایت سوئیفت در آنجا راه اندازی کند. 2 _ معافیت مالیاتی: در ارایه گواهی مبنی بر معافیت از پرداخت مالیات، چون نرخ مالیاتی در کشورهای مختلف متفاوت است، در صورت رعایت آن، با همه اعضا رفتار یکسان می شود. 3_ خط انتقال دیتا: یک خط انتقال دیتا بین المللی به منظور انتقال پیام ها از سایت سوئیفت به خارج از کشور حداقل برای اجاره پنج ساله به هزینه سوئیفت می باید در اختیارش قرار داد.
عضویت بانک های ایرانی در سوئیفت
سال 1364: کارشناسان بانک مرکزی بررسی های اولیه را برای عضویت بانک های ایرانی در سوئیفت انجام دادند.ولی با توجه به وقوع جنگ تحمیلی و اولویت های اساسی تر به تعویق افتاد
سال 1369: بانک مرکزی هیاتی را مامور هماهنگی با بانک های تجاری به منظور عضویت در سوئیفت کرد
سال 1370: پس از هماهنگی های لازم با بانک های تجاری تقاضای عضویت سیستم بانکی ایران توسط بانک مرکزی به سوئیفت ارایه شد
سال 1371: پس از ارایه سه پیش شرط عضویت به سوئیفت، عضویت بانک مرکزی به همراه پنج بانک تجاری صادرات، ملی، تجارت، ملت و سپه در آذرماه پذیرفته شد
سال 1372: بانک ملی ایران پس از راه اندازی سایت، خرید تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری و نصب آن ها، در چهاردهم آذرماه به شبکه سوئیفت ملحق گردید
انواع پیام های سوئیفتی
انواع پیام های قابل ارسال در شبکه سوئیفت را به سه گروه می توان تقسیم کرد:
1ـ پیام های ارسالی از یک عضو به عضو دیگر User to user
2ـ پیام های ارسالی از یک عضو به موسسه سوئیفت User to system
3ـ پیام های ارسالی از Swiftبه اعضا System to user
پیام های نوع دوم و سوم ، عموماً، توسط اداره مرکزی ارسال/دریافت می شود.
با توجه به کاربرد پیام های گروه اول، مختصری توضیح داده می شود. همان طور که ذکر شد، در صورتی می توان برای یک بانک از طریق شبکه Swiftپیام فرستاد که آن بانک عضو شبکه باشد (با مراجه به Bic Directory) برای سهولت در امر تنظیم پیام، موسسه Swiftمبادرت به طبقه بندی پیام های مختلف نموده است.
بر اساس این طبقه بندی پیام های اعضا به یکدیگر در 10 گروه دسته بندی شده است.
پیام های گروه ا ، انتقال وجوه بین حساب های مشتریان ،چک ها و …
پیام های گروه 2، انتقال وجوه بین بانک ها
پیام های گروه3، خرید و فروش ارز، وام ، سپرده گذاری
پیام های گروه 4، وصولی
پیام های گروه 5، سهام، اوراق بهادار
پیام های گروه 6، فلزات گرانبها، وام های سندیکایی
پیام های گروه 7، اعتبارات اسنادی، ضمانت نامه ها
پیام های گروه 8، چک مسافرتی
پیام های گروه 9، مدیریت وجوه، صورت حساب
پیام های گروه n، پیام های مشترک در همه گروه ها
منابع اطلاعاتی سوئیفت
منابع اطلاعاتی که سوئیفت از استانداردهای جهانی آن ها برای تهیه و تدوین راهنمای کاربران استفاده می نماید عبارتند از:
-ISo International orgization for standardization
– ICC International chamber of commerce.
– ISDA International swap dealers association.
– ISITC Industry standardization for institutional trade communication
سوئیفت کد
سوئیفت کد ( Swift Code ) یک نوع علامت انحصاری برای شناسایی بانک ها است این کد برای انتقال وجه بین بانک ها ، خصوصا انتقال وجه بین المللی و ارسال حواله ارزی استفاده می شود ، همچنین بانک ها با استفاده از بستر سوئیفت به یکدیگر پیغام می دهند.
کد سوئیفت از 8 الی 11 کاراکتر تشکیل شده است ،
زمانی که کد سوئیفت 8 رقمی داده میشود منظور بانک عامل مورد
نظر است و شعبه را مشخص نکرده است.
چهار کاراکتر اول کد سوئیفت : معرف کد بانک است که تنها می تواند حروف باشد.
دو کاراکتر دوم : معرف کشور بانک است ، به طور مثال برای ایران IR است
دو کاراکتر سوم : کد موقعیت مکانی بانک است
سه کاراکتر آخر : کد شعبه بانک است که بدون این کد نیز شماره سوئیفت کامل است و این مورد انتخابی است
به طور مثال کد بانک اقتصاد نوین شعبه تهران به صورت ذیل است:
BEGNIRTHAFG
چهار کارکتر اول یعنی BENG معرف بانک اقتصاد نوین است
IR معرف ایران است
TH معرف موقعیت مکانی یعنی تهران است
AFGمعرف کد شعبه است
در حال حاضر بیش از 7،500 کد سوئیفت فعال وجود دارد که در حال استفاده از سوئیفت جهت انتقال وجه و ارسال حواله ارزی هستند .
با تشکر از توجه شما