6 May 2025
امیر سلیمانی
تهیّه و تدوین:
امـیـر سـلـیـمـانـی
دبیر ادبیّات دبیرستان رسولیان
یزد
فارسی نهم متوسّطه اوّل
درس سیزدهم
آشنای
غریبان
6 May 2025
امیر سلیمانی
قالب شعر: غزل
ردیف: تو را می شناسند
نوع ردیف: عبارت
واژه های قافیه: خروشان ، پریشان ، بیابان ، باران ، شهیدان، غریبان ، خراسان
* این شعر در وصف امام رضا (ع) سروده شده است.
6 May 2025
امیر سلیمانی
چشمه های خروشان تو را می شناسند موج های پریشان تو را می شناسند
نکات دستوری: چشمه ها و موج ها: نهاد/ چشمه های خروشان و موج های پریشان: ترکیب وصفی (خروشان و پریشان: صفت فاعلی) / تو : مفعول/ می شناسند: مضارع اخباری.
آرایه : تشخیص: : چشمه ها و موج ها می شناسند./ واج آرایی حرف « ش»/ مراعات نظیر:چشمه، موج، خروشان، / چشمه های خروشان و موج های پریشان: استعاره از انسان های پاک وعاشق .
معنی بیت: ای امام رضا، چشمه های خروشان و موج های آشفته ، تو را می شناسند
6 May 2025
امیر سلیمانی
پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی ریگ های بیابان تو را می شناسند
معنی بیت : تو برای انسان های تشنه معرفت ، مانند آب هستی که آن ها را سیراب می کند. و برای پرسش آنان مانند جواب هستی . ریگ های بیابان هم ارزش تو را می داند.(ریگ های بیابان همان انسا ن های دردمند هستند).
نکات دستوری: تو: درمصراع اوّل، نهاد و در مصراع دوم، مفعول/ پرسش: متمم/ تشنگی: مضاف الیه/ «را» حرف اضافه به معنای «برای»/ آب و جواب: مسند/«ی» در« آبی و جوابی» : شناسه فعل اسنادی «هستی» / ریگ ها : نهاد/ بیابان: مضاف الیه.
آرایه : تشبیه : پرسش تشنگی( اضافه تشبیهی)/ تو مانند آب، تو مانند جواب / تضاد : پـرسـش و جواب/ تناسب: آب و تشنگی، ریگ و بیابان/ تشخیص: ریگ ها می شناسند/ ریگ : نماد بی شماری
6 May 2025
امیر سلیمانی
نکات دستوری: نام، برگ و باران : نهاد/ رخصت: مسند/ رویش و طراوت: مضاف الیه/ فعل«است» بعد از «طراوت» به قرینه لفظی حذف شده است / زین سبب: قید علّت / بیت سه جمله است .
آرایه : تشخیص : برگ و باران می شناسند/ تناسب : رویش و برگ/طراوت و باران/ واج آرایی حرف «ر»
نام تو رخصت رویش است و طراوت زین سبب برگ و باران تو را می شناسند
معنی بیت: ای امام رضا(ع)، نام تو اجازه روییدن و شادابی است به این علّت تمام گیاهان و قطره های باران(که مظهر رویش و طراوتند) تو را می شناسند.
6 May 2025
امیر سلیمانی
معنی بیت: ای امام رضا(ع) ، هم تو انسان های خوب و شهیدان این جهان را می شناسی و هم تمام شهیدان، تو را می شناسند.
نکات دستوری: هم : قید / تو : نهاد/ گل ها : مفعول / این صفت اشاره/ باغ : مضـاف الـیه/
می شناسی: مضارع اخباری/ تمام: صفت مبهم/ شهیدان: نهاد/ تو(در مصراع دوم): مفعول/ این باغ، تمام شهیدان: ترکیب وصفی.
آرایه: گل: استعاره ازانسان های خوب شهیدان/ باغ: استعاره از دنیا // تناسب: گل و باغ / تکرار: هم و تو
هم تو گل های این باغ را می شناسی هم تمام شهیدان تو را می شناسند
6 May 2025
امیر سلیمانی
اینک ای خوب، فصل غریبی سرآمد چون تمام غریبان تو را می شناسند
معنی بیت : ای امامِ خوبِ ما ، اکنون زمان غریب بودن و تنهایی به پایان رسید ، زیرا تمام انسان های غریب و بیگانه ، تو را می شناسند.
نکات دستوری: اینک: قید زمان/ خوب: منادا(صفت جانشین اسم)/ فصل: نهاد/ غریبی: مضاف الیه/ سرآمد: ماضی ساده ، فعل مرکب /چون: حرف ربط / تمام: صفت مبهم و وابسته پیشین/ غریبان: نهاد آرایه : تشبیه : فصل غریبی( اضافه تشبیهی)/ سرآمدن : کنایه از به پایان رسیدن .
6 May 2025
امیر سلیمانی
نکات دستوری: کاش: شبه جمله/ من و کوچه ها : نهاد/ عبور: مفعول / دیده بودم : ماضی بعید/ تو: در مصراع اول، مضاف الیه و در مصراع دوم، مفعول / خراسان: مضاف الیه
آرایه : تشخیص : کوچه ها خراسان می شناسند/ تناسب : عبور و کوچه/ تلمیح به سفر امام رضا(ع)به خراسان و گذشتن از کوچه های نیشابور
کاش من هم عبور تو را دیده بودم کوچه های خراسان تو را می شناسند
معنی بیت: ای کاش ، من هم ، زمانی که از کوچه های خراسان عبور می کردی تو را دیده بودم حتیّ کوچه های خراسان نیز تو را می شناسند.
6 May 2025
امیر سلیمانی
تاریخ ادبیات
قیصر امین پور: از شاعران برجسته انقلاب اسلامی است.
مجموعه شعر های« آینه های ناگهان» ، «به قول پرستو»، «در کوچه آفتاب» و «تنفّس صبح» از آثار اوست.
قیصرامین پور در سال 1386 درگذشت.
6 May 2025
امیر سلیمانی
میلاد گل
قالب شعر: غزل
ردیف: آمد
نوع ردیف: فعل
واژه های قافیه: جان ، می کشان ، جان ، آسمان ، جهان،
* این غزل در وصف امام زمان (عج) سروده شده است.
6 May 2025
امیر سلیمانی
میلاد گل و بهار جان آمد برخیز که عید می کشان آمد
نکات دستوری: میلاد، بهار،عید: نهاد/ برخیز: فعل امر از مصدر «برخاستن»/ جان، می کشان: مضاف الیه
آرایه : گل و بهار جان: استعاره از امام زمان(عج)/ می کشان: استعاره از عارفان و عاشقان/ مراعات نظیر:
گل،بهار،میلاد،عید.
معنی واژگان: میلاد: ولادت، زمان تولّد / برخیز: بلند شو/ می کشان: باده نوشان، می خواران
معنی بیت: روز تولّد امام زمان(عج) که شادی بخش جان هاست، فرا رسید پس برخیز و شادی کن زیرا عید عارفان و عاشفان حضرت مهدی (عج) فرا رسیده است.
6 May 2025
امیر سلیمانی
معنی واژگان : خرقه: لباس، جامه عارفان و درویشان
معنی بیت: گوشه نشینی و افسردگی را رها کن ، زیرا با تولّد امام زمان(عج) ، تمام مردم جهان ، روح و جان تازه ای گرفتند.
خاموش مباش زیر این خرقه بر جان جهان، دوباره جان آمد
نکات دستوری: خاموش: مسند/ مباش: فعل نهی و اسنادی/ زیر: حرف اضافه/ این: صفت اشاره/خرقه : متمم / بر: حرف اضافه/ جان: متمم/ جهان: مضاف الیه/ دوباره: قید/ جان(دوم): نهاد
آرایه: خاموش مباش: کنایه از افسرده مباش، شادی کن/ تکرار صامت« ج» و مصوّت« ا»: واج آرایی/ جان و جهان: جناس ناقص افزایشی/ جهان: مجاز از مردم جهان
6 May 2025
امیر سلیمانی
گلزار ز عیش، لاله باران شد سلطان زمین و آسمان آمد
معنی واژگان: گلزار: باغ ، بوستان/ عیش: خوشی، خرّمی، زندگی / سلطان: پادشاه، فرمانروا
معنی بیت : تمام جهان از خوشی و خرّمی پر از شادی و طراوت شد زیرا پادشاه عالم هستی به دنیا آمد.
نکات دستوری: گلزار، سلطان: نهاد/ عیش: متمم/ لاله باران : مسند/ زمین، آسمان: مضاف الیه
آرایه : تکرار صامت«ن»: واج آرایی / زمین و آسمان:تضاد/ گلزار و لاله : تناسب/گلزار: استعاره از عالم هستی/ سلطان: استعاره از امام زمان(عج)/ لاله باران شد: کنایه از پر از طراوت و شادی شد.
6 May 2025
امیر سلیمانی
نکات دستوری: آماده: مسند/ امر و نهی و فرمان: مضاف الیه/ «و» : واو عطف / باش: فعل امر و اسنادی/ هشدار: شبه جمله/ که: حرف ربط/ منجی: نهاد/ جهان: مضاف الیه.
آرایه : امرو نهی: تضاد/ امر و نهی و فرمان: تناسب/ جهان: مجاز از مردم جهان
آماده امر و نهی و فرمان باش هشدار، که منجی جهان آمد
معنی واژگان: هشدار: آگاه باش / منجی: نجات بخش
معنی بیت: آگاه باش، زیرا امام زمان ، نجات بخش مردم جهان ، به دنیا آمده ، پس با تمام وجود آماده اجرای دستور و امر او باش.
6 May 2025
امیر سلیمانی
امام خمینی در سال 1281 هجری شمسی درخمین به دنیا آمد. مقدمات علوم را در زادگاه خود آموخت و علوم اسلامی را نزد استادانی چون حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی فراگرفت. امام در سال 1341 مبارزه خود را در مقابل شاه و بیگانگان آغاز کرد و در 15 خرداد 1342 دستگیر و زندانی شد و سپس به ترکیه و نجف تبعید گردید. ایشان تا سال 1357 در حوزه علمیه نجف به تدریس و تالیف کتاب و مبارزه با شاه و کشورهای استعمارگر پرداخت. در همین سال انقلاب اسلامی را به پیروزی رسانید. امام سرانجام درشب چهاردهم خرداد ماه 1368 درگذشت.
تاریخ ادبیات
6 May 2025
امیر سلیمانی
نکته ادبی
قافیه: به کلما تی که در پایان مصراع ها یا بیت های شعر می آیند و حروف آخر آن ها یکسان است، قافیه می گویند. مانند:
خدا را بر آن بنده بخشایش است که خلق از وجودش در آسایش است
ردیف: به کلمات یا عباراتی که پس از قافیه عیناً تکرار شوند ( از نظر معنا و تلفظ و املا مثل هم باشند) ردیف گفته می شود.
* ردیف، افزون بر این که آهنگ و موسیقی شعر را می افزاید، پیوندهای جدیدی با واژگان بیت ها پدید می آورد و ظرفیت معنایی شعر را افزایش می دهد. ردیف گاهی اسم، فعل، صفت، ضمیر و … است. گاهی نیز به شکل عبارت، می آید.
زی پدرش رفت و خبــردار کــرد تا پـدرش چـاره آن کار کــرد
هی بیا با من، بـران این خـرس را خرس را مگزین، مَهِل همجنس را
لاله دیدم روی زیبای توام آمد بیاد شعله دیدم، سرکشی های توام آمد به یاد
6 May 2025
امیر سلیمانی
1-ترخیص(رخصت)/ غربت (غریبی، غریبان)/ معابر(عبور)/ ولادت(میلاد)/ اعیاد(عید)/ معیشت(عیش)/ تسلّط(سلطان) / نجات(منجی)
2- بیت اوّل: قافیه: خرس و همجنس/ ردیف: را / نوع ردیف: حرف
نکات دستوری : هی: شبه جمله/ این: صف اشاره/ خرس و همجنس: مفعول/ بیا و بران: فعل امر/ مگزین: فعل نهی از مصدر «گزیدن»/ مهل : فعل نهی از مصدر«هلیدن» به معنای «رها نکن»
بیت دوم: قافیه: همسال و حال/ ردیف: او /
نوع ردیف: ضمیر
3- این بیت با شعر میلاد گل ارتباط معنایی دارد چون هر دو آمدن یار را بشارت می دهند.
نکات دستوری: آب، مژده: مفعول/ راه، باغ: متمم/ «را»: حرف اضافه به معنی «به»/هین: شبه جمله/ نگار، بوی بهار: نهاد
6 May 2025
امیر سلیمانی
از حسن توجه شما سپاسگزارم
6 May 2025
امیر سلیمانی