هدف کلی : آشنایی با مفهوم وجه نقد و اجزای تشکیل دهنده آن
حسابداری وجوه نقد
وجوه نقد معمولا شامل وجوه نقد نزد بانک ها و وجوه نزد صندوق و تنخواه گردان ها می باشد . اهداف رسیدگی به وجوه نقد و بانک شامل موارد زیر است:
۱- کلیه ی وجوه نقد منعکس در صورت های مالی در تاریخ ترازنامه موجود بوده است. ( هدف اثبات وجوه)
۲- مالکیت واحد مورد رسیدگی بر کلیه ی وجوه نقد به استناد اسناد و مدارک موجود بوده ( هدف اثبات مالکیت)
۳- ارزش وجوه نقد متعلق به شرکت در تاریخ ترازنامه متکی به اسناد و مدارک مثبته و بز طبق استانداردهای حسابداری منعکس گردیده باشد .( هدف ارزشیابی و کامل بودن)
۴- مبالغ مندرج در ترازنامه به نحو صحیح و طبقه بندی و افشاء شده است. ( هدف اثبات افشاء و ارائه )
سابرسان در رسیدگی به حساب موجودی نقد و بانک و همچنین در سایر دارایی ها می بایست توجه داشته شود و از آن جا که ذاتی موجودی نقد بانک بیشتر از سایر دارایی ها می باشد لذا حساسیت خاصی در رسیدگی ها برخوردار است. حسابرسان برای رسیدن به اهداف فوق الذکر حساب موجودی نقد و بانک را می بایست طبق برنامه ی حسابرسی موجودی نقد و بانک به مرحله اجرا در آورند تا ادعاهای مدیریت به شرح فوق را اثبات نمایند.
کاربرد اطلاعات تاریخی مربوط به جریانهای نقدی
1. برای قضاوت استفاده کنندگان در خصوص مبلغ، زمان و میزان اطمینان از تحقق جریانهای نقدی آتی.
2. بیان نحوه ارتباط بین سودآوری واحد تجاری و توان آن جهت ایجاد وجه نقد و تعیین کیفیت سود تحصیل شده توسط واحد تجاری.
3. کنترل میزان دقت ارزیابیهای گذشته جریانهای نقدی آتی.
4. انعکاس رابطه بین فعالیتهای واحد تجاری و دریافتها و پرداختهای آن.
تعریف حسابداری
حسابداری فرایند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات مالی است که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور، امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.
مقدمه
به طور کلی در حسابداری صورتهای مالی به 4 دسته ی ترازنامه، صورت سود وزیان، صورت سود وزیان جامع و صورت جریان وجوه نقد دسته بندی میشوند. در ایران صورتهای مالی تاپیش از انقلاب تنها محدود به ترازنامه ،صورت سود و زیان و صورت سود وزیان انباشته بود. از آنجا که صورت سود وزیان برمبنای حسابداری تعهدی است، ممکن است سود خالص جریان نقد عملیات را به خوبی نشان ندهد وگاهی ممکن است شرکت سود خالص و رو به رشد داشته باشد ولی به دلیل عدم توانایی درایجاد جریان نقد دچار مشکل اساسی و ورشکستگی شود که برای رفع این مشکلات از صورت جریان وجوه نقد که براساس مبنای نقدی تهیه میشود استفاده شده است.
صورت جریان وجوه نقد یکی از گزارش های مالی سه ماهه است که هر شرکت سهامی در بورس موظف به گزارش ان است.
مزایای اطلاعات صورت جریان وجوه نقد در مقایسه با اطلاعات سایر اجزای صورتهای مالی اساسی
عدم تاثیر پذیری صورت جریان وجوه نقد از برخوردهای متفاوت حسابداری در خصوص معاملات و رویدادهای یکسان در سطح واحد تجاری موجب می شود ارائه آن قابلیت مقایسه جنبه عملیاتی عملکرد مالی واحد تجاری مختلف را افزایش دهد
دامنه کاربرد
کلیه واحدهای تجاری باید صورت جریان وجوه نقد را طبق الزامات مندرج در این استاندارد تهیه و آن را به عنوان یک صورت مالی مستقل به همراه سایر صورتهای مالی ارائه کنند.
وجه نقد
عبارتست از موجودی نقدی و سپرده های دیداری نزد بانکها و موسسات مالی اعم از ریالی و ارزی( شامل سپرده های سرمایه گذاری کوتاه مدت بدون سررسید) به کسر اضافه برداشتهایی که بدون اطلاع قبلی مورد مطالبه قرار می گیرد.
تعریف وجوه نقد
وجه نقد پول نقد نزد موسسه، سپرده های دیداری متعلق به موسسه که نزد بانکها و یا موسسات مالی دیگر نگهداری شده و هر آنچه که در ازاء ارائه آن به واحدهای مالی فوراً و بدون قید و شرط پرداخت شود را شامل می گردد.
آزمون های محتوای نقد و بانک به شرح زیر است:
۱- صورت ریز مانده های وجوه نقد را دریافت و با دفتر کل مطابقت دهید.( هدف اثبات صحت محاسبات ریاضی)
۲- درخواست تاییدیه ی بانک را به منظور اثبات وجوه نقد به بانک ها ارسال کنید.( هدف اثبات وجود و مالکیت)
۳- صورت مغایرت بانکی را به تاریخ ترازنامه برای هر یک از حساب های بانکی دریافت و از صحت تهیه صورت مغایرت اطمینان حاصل نمایید. و مانده های موجود در صورت مغایرت را با دفاتر و صورت حساب بانک مطابقت دهید. حسابرسان می باست جزئیات صورت مغایرت بانکی را رسیدگی نمایند تا از درستی تهیه آن مطمئن شوند. رسیدگی به صورت مغایرت بانکی شامل اثبات درستی محاسبات ریاضی ، ردیابی مانده ها به صورت حساب های بانکی و حساب های بانک در دفاتر شرکت و پی جویی اقلام مغایرات می باشد.
صورت حساب مقطعی بانکی
صورت حسابی که مقدار معینی روزکاری پس از پایان سال مالی شرکت را در بر میگیرد از این صورت حساب برا اثبات مغایرات بانکی صحت مغایرت بانکی و ردیابی اقلام باز صورت مغایرت بانکی در سال مالی بعد استفاده می شود. صورت حساب مقطعی حسابرسان را قادر می سازد که چک های معوق و وجوه بین راهی را در صورت مغایرت به دقت رسیدگی کنند. صورت حساب مقطعی بانک این اطمینان را به حسابرس می دهد که وجوه نقد منعکس در ترازنامه حذف یک یل چند چک ارائه نشده به ناک بیش از واقع نشان داده نشده است.
وجوه نقد
وجه نقد شامل :
تنخواه گردان
صندوق
موجودی نزد بانک
تنخواه گردان
واحدهای تجاری به منظور سهولت در انجام پرداختها مقداری وجه نقد را در اختیار شخصی به نام کار پرداز قرار می دهند تا از محل ان هزینه های انجام شده شرکت را پرداخت نماید.
روشهای حسابداری تنخواه گردان
روش تنخواه گردان ثابت
روش تنخواه گردان متغیر
روش تنخواه گردان ثابت
در این روش در هنگام اولین پرداخت وجه به کار پرداز حساب تنخواه بدهکار می شود و در نهایت در پایان سال هنگام بستن حسابها،حساب تنخواه گردان بستانکار می گردد.
روش تنخواه گردان ثابت
روش تنخواه گردان متغیر
در این روش در هنگام ارائه اسناد هزینه توسط کارپرداز حساب تنخواه گردان بستانکار می گردد و پس از بررسی هزینه ها مجددا حساب تنخواه گردان ترمیم شده و بدهکار می گردد.
روش تنخواه گردان متغیر
صندوق
شامل وجوه نقدی است که نزد موسسه و در صندوق آن نگهداری می شود.
با توجه به حجم بالای عملیات دریافت و پرداخت وجه نقد ممکن است صندوقدار در پایان هر ماه با کسری یا اضافه صندوق مواجه شود.
کسری و اضافه صندوق
حساب بانک
شامل وجوه نقدی است که نزد موسسه و در صندوق آن نگهداری می شود.
حساب بانک
با توجه به حجم بالای عملیات دریافت و پرداخت وجه نقد ممکن است صندوقدار در پایان هر ماه با کسری یا اضافه صندوق مواجه شود.
امنیت بیشتر وجه نقد نزد بانکها
کاهش هزینه نگهداری وجوه نقد
تسهیل در دریافت و پرداخت وجوه نقد
دلایل استفاده از حساب بانک
دلایل ایجاد مغایرت بانکی
1. عملیاتی که در دفاتر شرکت انجام شده ولی هنوز در دفاتر بانک انجام نشده است.
چکهای معوق
چکها و اسناد در جریان وصول
وجوه بین راهی
چکهای لاوصول
اشتباهات
دلایل ایجاد مغایرت بانکی
2. عملیاتی که در دفاتر بانک انجام شده ولی هنوز در دفاتر شرکت انجام نشده است.
وجوه دریافتی توسط بانک
واخواست اسناد تجاری تنزیل شده
کارمزد و هزینه های بانکی
اشتباه در برداشت یا ثبت فعالیت مالی
چکهای معوق
به چکهایی اطلاق می شود که دارنده چک تا تاریخ ارسال صورتحساب بانک، برای دریافت وجه آن به بانک مراجعه نکرده است.
وجوه بین راهی
وجوهی که در آخرین روز ماه توسط شرکت به بانک واریز می گردد و در همان روز در دفاتر شرکت ثبت می شود ولی بانک در دفاتر خود در روز بعد این ثبت را انجام می دهد.
چکهای لاوصول
چکهایی که برای وصول به حساب بانک منظور شده ولی به دلیل عدم موجودی حساب صادر کننده چک، لاوصول تلقی می شود
اشتباهات حسابدار شرکت
حسابدار شرکت ممکن است در هنگام ثبت حسابداری رقم بدهکار یا بستانکار بانک را اشتباه ثبت کرده باشد. در چنین مواردی در هنگام تهیه صورت مغایرت بانکی رقم مذکور اصلاح می گردد
اشتباهات بانک
بانک ممکن است به دلیل تشابه اسمی دارنده حساب ، مبلغی را به صورت اشتباه به حساب شرکت واریز یا از حساب آن برداشت نماید. و یا ممکن است رقم ثبت شده توسط بانک اشتباه باشد.
واخواست اسناد تجاری تنزیل شده
در صورتی که اسناد تجاری مانند سفته توسط شرکت نزد بانک تنزیل شده باشد و صادر کننده آن در تاریخ سررسید از پرداخت آن خوداری نماید، بانک مبلغ اسمی سفته، کارمزد دیرکرد و هزینه بانکی را از حساب شرکت برداشت می کند.
وجوه دریافتی توسط بانک
شامل وجوهی است که به حساب شرکت واریز شده ولی اعلامیه بستانکار آن هنوز به دست شرکت نرسیده است
کارمزد و خدمات بانکی
شامل انواع هزینه ها و کارمزد بانکی است که بابت ارائه خدمات از حساب شرکت برداشت می شود.
مانند بهای تمبر و دسته چک ، هزینه حواله
صورت مغایرت بانکی
در صورت مغایرت بانکی موارد اختلاف بین مانده صورتحساب ارسالی بانک و حساب بانک در دفاتر موسسه دارنده حساب جاری نشان داده می شود.
صورت مغایرت بانکی روش مانده واقعی
اضافه می شود:
اضافه می شود:
وجوه واریزی به بانک ××××
وجوه بین راهی ××××
اشتباه در ثبت ××××
اشتباه بانک ××××
××××
××××
کسر می شود:
کسر می شود:
نکول سفته تنزیلی ××××
چکهای معوق ××××
چک لاوصول ××××
اشتباه بانک ××××
هزینه بانکی ××××
اشتباه در ثبت ××××
(××××)
مانده واقعی ××××
(××××)
مانده واقعی ××××
منابع
حسابداری میانه 1، مهدی مشکی – عبدالکریم مقدم
انتشارات دانشگاه پیام نور
نبوی، عزیز، اصول حسابداری جلد اول، تهران، کتابخانه فروردین