تاثیر فعالیت ورزشی طولانی مدت بر میزان گرلین سرم در مردان چاق
نام استاد : دکتر حجتی
نام دانشجو : سمانه ابراهیم پور
مقدمه
در بیشتر انسان ها وزن بدن در شرایط یکسان یا تعادل انرژی ثابت می ماند ؛ لازمه ی ثبات وزن ، داشتن تعادل انرژی یکسان است ؛ به طوری که میزان جذب و هزینه ی انرژی در طول شبانه روز یکسان باشد اختلال در تعادل انرژی عمدتاً با مشکلات افزایش یا کاهش وزن آدمی همراه است از این رو ، شناخت عوامل محیطی یا ژنتیکی موثر در عدم تعادل بین جذب و هزینه ی انرژی مهم می باشد . گرلین یکی از پپتیدهای چرخه ی خون است که به واسطه ی ارسال سیگنال به هیپوتالاموس ، در تنظیم جذب غذا و وزن بدن دخالت دارد . این هورمون پپتیدی 28 اسید آمینه ای ، عمدتاً توسط معده و تا اندازه ای توسط سایر بافت های بدن نظیر دستگاه گوارشی ، پانکراس و بزاق نیز ترشح می شود ستوه گرلین خون قبل از مصرف غذا افزایش یافته و پس از صرف غذا به سرعت کاهش می یابد به طوری که تا یک ساعت پس از صرف غذا به پائین ترین میزان خود می رسد . اما در افراد چاق در مدت زمان کوتاهی پس از صرف غذا ستوه گرلین خون مجدداً افزایش می یابد و افزایش غلظت گرلین خون با شروع مجدد گرسنگی همراه است .
در این راستا برخی مطالعات بیان می کنند که تغییر در سطوح گرلین به عواملی نظیر جنسیت ، نوع چاقی و سطوح مقاومت انسلین وابسته است . علاوه بر این نقش ورزش و کاهش وزن ناشی از ورزش روی این هورمون پپتیدی نیز همواره در حال بررسی است و در این خصوص یافته های متناقضی به چشم می خورد ؛ به طوری که یافته های یک مطالعه ی اخیر نشان داد که یک جلسه فعالیت ورزشی دوچرخه سواری ، غلظت گرلین را به میزان معنی داری کاهش می دهد . در مطالعه ی دیگری نیز ، چهار هفته فعالیت ورزشی با کاهش معنی دار گرلین خون همراه بود . اما برخلاف یافته های مذکور ، برنامه ی ورزشی طولانی مدت روی افراد چاق در یک مطالعه ی اخیر که با کاهش وزن افراد همراه بود ، به افزایش معنی دار غلظت گرلین پلاسما منجر شد . مرور یافته های پژوهشی از تناقض بین یافته ها در خصوص پاسخ گرلین به فعالیت ورزشی حکایت داد ؛ از این رو ، با توجه به نقش کلیدی این هورمون پپتیدی در هموستاز و تنظیم وزن بدن ، مطالعه حاضر با هدف تاثیر برنامه تمرینات هوازی 12 هفته ای روی سطوح سرمی آن در مردان چاق بزرگسال قابل طرح و بررسی است .
روش تحقیق
در این مطالعه نیمه تجربی ، 30 مرد چاق بزرگسال به صورت تصادفی در دو گروه تجربی ( 12 هفته تمرین هوازی) و کنترل ( بی تمرینی ) قرار گرفتند . چاقی در مطالعه ، داشتن شاخص توده بدنی بین 30 تا 36 کیلوگرم بر متر مربع (36≥BMI≥30) بود . افراد مورد مطالعه در دامنه سنی (8±44 سال) و قد (6±175 سانتی متر) قرار داشتند .
نمونه گیری خون
به آزمودنی ها توصیه شد که 48 ساعت قبل از اجرای نمونه گیری های خون از هرگونه فعالیت فیزیکی یا ورزشی اجتناب نمایند از افراد دو گروه تجربی و کنترل خواسته شد تا متعاقب از دوازده ساعت گرسنگی شبانه در حالت ناشتا بین ساعت های 8 تا 9 بامداد جهت نمونه گیری خون در محیط آزمایشگاه هماتولوژی حضور یابند . در محیط آزمایشگاه پس از 15 دقیقه استراحت در حالت نشسته ، ضربان قلب استراحت افراد توسط گوشی پزشکی ثبت شده و متعاقب آن 5 میلی لیتر از نمونه ی خونی هر فرد در وضعیت ناشتا جهت اندازه گیری سطوح پایه ی گرلین سرم ، تری گلیسرید (TG) ، کلسترول تام (TC) ، لیپوپروتئین های کم چگال (LDL) و پرچگال (HDL) از ورید بازویی آنها گرفته شد و پس از اجرای مراحل سانتری فیوژ در دمای 70- درجه ی سانتی گراد تا زمان آزمایش نگهداری شد .
پروتکل تمرینی
مراحل اجرای برنامه ی تمرین طولانی مدت برای مدت 12 هفته ی متوالی ، به تعداد 3 جلسه در هفته در دامنه شدت 60 تا 85% ضربان قلب بیشینه ، در گروه تجربی اجرا گردید ؛ به طوری که جلسات اولیه ی تمرین در کمترین شدت و زمان انجام گرفت و به تدریج بر شدت و زمان فعالیت در هر جلسه افزوده می شد . هر جلسه تمرین به طور متوسط 60 دقیقه به طول می انجامید . در پایان ، 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرینی ، افراد هر دو گروه کنترل و تجربی در حالت ناشتا و مشابه با وضعیت پیش آزمون در محیط آزمایشگاه حاضر شدند و پس از اندازه گیری شاخص های آنتروپومتریکی و ضربان قلب استراحت ، نمونه گیری خون با منظور تعیین اثر برنامه تمرینی روی متغیرهای پلاسمایی مذکور انجام گرفت گرلین سرم به شیوه ی الیزا و با استفاده از کیت تجاری کمپانی Biovendor (ساخت اتریش ) اندازه گیری شد . شاخص های بیوشیمیایی تری گلیسرید ، کلسترول تام ، لیپوپروتئین های کم و پر چگال به روش آنزیماتیک توسط دستگاه اتوآنالایزر کوباس اندازه گیری شدند.
جدول 1 : مقادیر شاخص های آنترومتریکی و بیوشیمیایی در شرایط قبل و بعد از برنامه تمرینی در گروههای تحت مطالعه
یافته ها
بحث
یافته ها نشان داد که 12 هفته تمرین هوازی به کاهش معنی دار سطوح گرلین سرم در مردان بزرگسال چاق منجر می شود . در تایید یافته های مطالعه حاضر ، نتایج یک مطالعه اخیر نشان داد که سطوح گرلین پلاسمایی متعاقب یک فعالیت هوازی با شدت متوسط به میزان معنی داری کاهش می یابد ؛ اما یافته های مطالعه دیگری ، عدم تغییر سطوح گرلین خون را به واسطه یک فعالیت ورزشی هوازی گزارش نمود .
مطالعه حاضر نشان داد که کاهش 18 درصدی گرلین سرم با کاهش وزن بدن و شاخص های آنتروپومتریکی افراد مورد مطالعه همراه است . در این زمینه ، Wang و همکاران با استناد به یافته های خود اظهار می دارند که کاهش سطوح گرلین د هیپوتالاموس به واسطه تمرین ورزشی طولانی مدت ، به کاهش اشتها و وزن بدن منجر می شود . همچنین در مطالعه حاضر ، کاهش معنی دار گرلین سرم با کاهش قابل توجهی در غلظت تری گلیسرید سرم و نسبت تری گلیسرید به لیپوپروتئین پرچگال (HDL/TG) همراه بود . در یک مطالعه دیگر ، تزریق زیرپوستی این هورمون پپتیدی 128 اسید آمینه ای که غالباً توسط معده ترشح می شود ، به کاهش مصرف چربی و افزایش چربی زیرپوستی منجر شد.
کاهش یا افزایش در سطوح گرلین سرم با تغییرات مشابه در سطوح چربی بدن همراه است . در برخی مطالعات دیگر نیز مشاهده شده که در آن دسته از افرادی که فعالیت ورزشی با کاهش معنی دار وزن بدن همراه بود ، سطوح گرلین سرم نیز به میزان معنی داری کاهش یافت .
در جمع بندی کلی ، یافته های مطالعه حاضر در تایید برخی مشاهدات قبلی آشکار می نماید که فعالیت های ورزشی طولانی مدت که با کاهش وزن بدن همراه باشد ، به کاهش گرلین سرم در افراد چاق منجر می شود و از نقش فعالیت ورزشی به عنوان یک درمان غیردارویی در تنظیم و تعادل هورمون های پپتیدی موثر در شیوع چاقی حمایت می کند ؛ اما علی رغم یافته های حاضر و سایر مطالعات پیشین ، شناخت مکانیسم های اصلی عهده دار ارتباط متقابل گرلین و چاقی و نقش فعالیت بدنی بر آنها به اجرای مطالعات بیشتری در این زمینه نیازمند است .
نتیجه گیری
در جمع بندی کلی ، یافته های مطالعه حاضر در تایید برخی مشاهدات قبلی آشکار می نماید که فعالیت های ورزشی طولانی مدت که با کاهش وزن بدن همراه باشد ، به کاهش گرلین سرم در افراد چاق منجر می شود و از نقش فعالیت ورزشی به عنوان یک درمان غیر دارویی در تنظیم و تعادل هورمون های پپتیدی موثر در شیوع چاقی حمایت می کند ؛ اما علی رغم یافته های حاضر و سایر مطالعات پیشین ، شناخت مکانیسم های اصلی عهده دار ارتباط متقابل گرلین و چاقی و نقش فعالیت بدنی بر آنها به اجرای مطالعات بیشتری در این زمینه نیازمند است .
با تشکر