اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار
Work -related Musculoskeletal Disorders
تهیه کننده
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار عمده ترین عامل از دست رفتن زمان کار، افزایش هزینه ها و آسیب های انسانی نیروی کار به شمار می رود و از جمله مهمترین مسایلی است که ارگونومیست ها در سراسر جهان با آن روبرو هستند.
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار
OSHA هـدف بـرنـامـه های ارگونومی در محیط کار را کنتـرل اختلالات اسکلتی – عضلانی می داند.
دستگاه اسکلتی – عضلانی (Musculoskeletal System)-تعریف
دستگاه اسکلتی – عضلانی از بافت های نرم و استخوان ها تشکیل شده است. اجزاء مختلف دستگاه اسکلتی – عضلانی عبارتند از:
استخوان ها: ساختارهای تحمل کننده فشار.
ماهیچه ها: بافت های قابل انقباض و ایجاد کننده حرکت.
تاندونها: بافتی که ماهیچه ها را به استخوان ها متصل می سازد.
رباط ها: بافتی که استخوان ها را به یکدیگر متصل می سازد.
غضروف ها: بافتی که اصطکاک میان استخوان ها را کاهش می دهد.
عصب ها: سامانه ارتباطی که ماهیچه ها، تاندون ها و دیگر بافت ها را به مغز مرتبط می سازد.
عروق خونی: مجاری گردش خون و مواد مغذی در بدن.
سیستم اسکلتی – عضلانی
1- استخوان ها
اسکلت به بدن شکل داده و وزن آن را تحمل می کند و مکانیسم اعمال نیرو ، و حرکت را فراهم می کند . بدن ما از 200 استخوان تشکیل شده است .
2- رباط ها
فیبرهای قوی و محکمی هستند که در مفاصل بدن استخوانها را به هم متصل می کند و موجب محدود شدن دامنه حرکت مفصل می شوند .
سیستم اسکلتی – عضلانی
سیستم اسکلتی – عضلانی
3- عضلات :
از هزاران فیبر نازک تشکیل شده است . رنگ قرمز آنها به علت عروق خونی فراوان است . عضلات با انقباض و انبساط نیرو و حرکت ایجاد می کنند .
4- تاندون ها
عضلات را به استخوان متصل می کنند تاندونها از مواد سفت و طناب مانندی ساخته شده اند . تاندونها کش نمی آیند و صرفا“ نیرو را از عضلات به استخوانها منتقل می کنند .
سیستم اسکلتی – عضلانی
5- اعصاب
دریافت احساسات و کنترل حرکات بدن در دست سیستم عصبی می باشد .
اختلالات ترومای تجمعی به اعصاب حرکتی و اعصاب حسی آسیب می رساند .
سیستم اسکلتی – عضلانی
اختلالات اسکلتی – عضلانی -تعریف
اختلالات اسکلتی – عضلانی عبارت است از آسیب ها و اختلالاتی که یک یا چندین جزء از اجزاء دستگاه اسکلتی – عضلانی را متاثر می سازد.
اختلالات اسکلتی – عضلانی شامل اسپرین، تنش، تورم، دژنراسیون، پارگی، گیرافتادگی اعصاب یا عروق خونی و شکستگی استخوان می باشند.
علایم اختلالات اسکلتی – عضلانی شامل ناراحتی، درد، خستگی، ورم، خشکی، اختلالات حسی، مورمور شدن، محدود شدن دامنه حرکتی و کاهش کنترل حرکتی می باشند.
هنگامی که محیط کار و انجام وظیفه در شغل خاصی به وقوع اختلالات اسکلتی – عضلانی کمک کنند این اختلالات، اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار خوانده می شوند.
اختلالات اسکلتی-عضلانی – علائم و نشانه ها
درد
احساس سوزش
گرفتگی
رنگ پریدگی
بی حسی
ورم
سختی
مورمورشدن
پرش ( تیک ) غیر عادی
ضعف
اختلالات اسکلتی-عضلانی – علائم و نشانه ها
کمر درد
سفتی گردن و شانه ها
درد و سفتی دست ها
درد و سفتی پاها
گرفتگی پا
سرد شدن پا
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-علل
ریسک فاکتورهای فیزیکی و مکانیکی که باعث بروز اختلالات اسکلتی – عضلانی یا پیشرفت آنها می گردند عبارتند از:
پوسچر نامناسب یا ثابت،
اعمال نیروی زیاد،
تکرار حرکت،
بلندکردن و حمل بار،
فشار تماسی،
ارتعاش تمام بدن یا موضعی،
دماهای پایین و بالا
روشنایی
و ….
فاکتورهای خطر-نیرو
آیا وزن بار 23 کیلوگرم یا بیشتر است ؟
آیا این درد
به بیماری مزمن
تبدیل می شود؟
فاکتورهای خطر- نیرو
فاکتورهای خطر: پوسچر نامناسب
سر یا قرارگرفته و یا است.
کمر یا
آرنجها
بیرون آمده اند
مچ به سمت
یا آمده اند یا ازیک سمت به سمت دیگر شده اند
دستها چرخیده اند
شانه ها بالا امده اند
بالا
پایین
چرخیده
خمیده
چرخیده است
بالا
پایین
منحرف
فاکتورهای خطر: پوسچر نامناسب
فاکتورهای خطر: پوسچر نامناسب
فاکتورهای خطر: پوسچر نامناسب
آیا در تمام روز کاری، یک وظیفه یا وظایف مشابه
هرچند دقیقه یک بار تکرار می شوند؟
فاکتورهای خطر: تکرار
فاکتورهای خطر: تکرار
فاکتورهای خطر: فشار تماسی
فاکتورهای خطر: ارتعاش
آیا انجام کار مستلزم استفاده از ابزارهای دستی مرتعش است؟
فاکتورهای خطر: سرما
آیا انجام کار مستلزم تحمل آب و هوای سرد است ؟
فاکتورهای خطر: سرما
فاکتورهای خطر: محیطی
سرما
گرما
نور
فاکتورهای خطر: سازمانی
طول مدت انجام کار
استراحت و توقفهای بین کار
میزان کنترل بر کار
فاکتورهای خطر: فردی
آمادگی جسمانی
وزن
تغذیه
سبک زندگی
وضعیت سلامت
فاکتورهای خطر: روانی-اجتماعی
استرس
امنیت شغلی
خودگردانی شغلی
حمایت همکاران
و…..
فاکتورهای خطر: خارج از کار
فعالیتهای خارج از محیط کار
(شغل دوم!!!)
ورزش/فعالیت سنگین
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-علل
این ریسک فاکتورها در اثر برخی ویژگی های سازمانی نظیر چرخه کار – استراحت نادرست، سرعت زیاد انجام کار، مدت زمان طولانی انجام کار، کارهای ناآشنا، نبود تنوع در کار، کارهایی که سرعت آنها را ماشین تعیین می کند، دریافت دستمزد براساس شمار قطعه های تولیدی و … شدت می یابند .
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-علل
تمام عوامل موثر و ریسک فاکتورها ی اختلالات اسکلتی – عضلانی را می توان در چهار گروه دسته بندی کرد :
عوامل ژنتیکی،
عوامل ریخت شناسی (مورفولوژیک)،
عوامل روانی – اجتماعی و
عوامل بیومکانیکی
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-پیشگیری
از میان چهار دسته عوامل موثر در بروز آسیب های اسکلتی – عضلانی تنها عوامل بیومکانیکی و عوامل روانی – اجتماعی قابل دستکاری بوده و در یک برنامه مداخله ارگونومی می توان تغییراتی را در آنها ایجاد کرد.
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-پوسچر
پوسچر نامطلوب خطری برای سلامتی و ایمنی در محیط کار است. این موضوع هم در کارهای استاتیک که در آنها فرد در وضعیتی ثابت و ایستا برای مدت طولانی به انجام وظیفه می پردازد و هم در کارهای دینامیک که همراه با اعمال نیروست صادق است.
در کارهای استاتیک فشار وضعیتی بر ماهیچه ها و مفصل ها منجر به خستگی ماهیچه ای، درد و در دراز مدت سبب تغییرات تجمعی بافتی و آسیب می شود.
در کارهای دینامیک (همراه با اعمال نیرو) فشارهای بیومکانیکی ناشی از بارخارجی و فعالیت ماهیچه ای به همراه فشار وضعیتی سبب بروز آسیب می گردد.
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-پوسچر
گردن، کمر، شانه، ساعد و زانو از جمله نواحی و اندام هایی هستند که در معرض بیشترین اثرات سوء ناشی از پوسچر نامطلوب قرار دارند. در بین عوامل و ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی- عضلانی ناشی از کار، پوسچر نامطلوب از جمله مهمترین آنها محسوب می شود.
اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار-پوسچر
در بسیاری از شیوه های ارزیابی ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار پوسچر فرد هنگام کار مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد و براساس آن میزان خطر وقوع آسیب تعیین می شود و شیوه های بهبود شرایط کار به منظور حذف پوسچر نامطلوب و در نتیجه کاهش خطر بروز اختلالات اسکلتی- عضلانی ارایه می شود.
وضعیت قرارگیری بدن ناراحتی
ایستادن کمر ، پاها
نشستن گردن شانه ها و کمر
دسترسی شانه ها ، اندام فوقانی
خمش گردن به عقب ناحیه گردنی
خمش تنه به سمت جلو ناحیه کمری
طراحی و بیماری
اختلالات اسکلتی – عضلانی و طراحی ایستگاه کار
تعامـل ارگـونـومیـک میـان اجـزاء مخـتلـف در ایستـگـاه کـار
روشهای ارزیابی اختلالات اسکلتی-عضلانی
شیوه های گوناگونی برای ارزیابی مواجهه شغلی با ریسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی- عضلانی وجود دارد. به کمک این روشها می توان مشاغلی که خطر ابتلا به این گونه اختلالات در آنها بالاست را شناسایی نمود :
شیوه های مشاهده ای،
شیوه های دستگاهی یا مستقیم،
شیوه های خودگزارشی و
شیوه های روانی-فیزیولوژیک
روش های مشاهده ای نظیر OWAS، RULA،REBA و QEC همه بر پایه ارزیابی پوسچر فرد هنگام کار استوارند و توصیه هایی جهت بهبود آن ارایه می کنند.
شیوه های مشاهده ای قلم-کاغذی برای ارزیابی تنش فیزیکی در کار
خسته نباشید