آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی
درس هفدهم :نواحی آب و هوایی ایران
کشور ما ایران، کشور پهناوری است. برخی جاهای آن کوهستانی و برخی پست و کم ارتفاع اند.
بخش هایی از سرزمین ایران در کنار دریا واقع شده اند و بخش های وسیعی از دریا فاصله دارند؛ بنابراین، نوع آب و هوا در همه جا یکسان نیست.
برای مثال، در اوایل فروردین در شهر بندرعبّاس هوا گرم می شود و مردم کولرها را روشن می کنند؛
درحالی که در همدان یا تبریز هنوز مردم از بخاری ها و وسایل گر م کننده استفاده می کنند.
به نقشه ی نواحی آب و هوایی ایران توجّه کنید.
اکنون بیایید با نواحی مختلف آب و هوایی ایران آشنا شویم.
همان طور که روی نقشه می بینید، این ناحیه در کناره ی دریای خزر واقع شده است. در این ناحیه، باران فراوان می بارد و گرما و سرمای شدید وجود ندارد. وسعت ناحیه ی خزری بسیار کم است.
ناحیه ی معتدل و مرطوب خزری
آیا در رامسر در همه ی ماه های سال باران می بارد؟
این ناحیه شامل کوه های بلند و دامنه های البرز و زاگرس است. در این ناحیه، در بیشتر ماه های سال هوا سرد است.
ناحیه ی معتدل و نیمه خشک کوهستانی
در زمستان برف زیادی روی کوه ها می نشیند و دمای هوا به زیر صفر درجه می رسد. این ناحیه تابستان هایی معتدل دارد.
در ناحیه ی کوهستانی میزان بارندگی مناسب است، امّا این ناحیه به اندازه ی ناحیه ی خزری پرباران نیست.
– در همدان، سردترین ماه های سال کدام اند؟
– دمای همدان را در زمستان با دمای رامسر مقایسه کنید.
– همدان بارش بیشتری دارد یا رامسر؟
– در کدام یک از این دو شهر تعداد ماه های خشک بیشتر است؟
این ناحیه تابستان های گرم و زمستان های سرد دارد و مقدار بارش در آن کم است.
ناحیه ی گرم و خشک داخلی
– آیا در بم در همه ی ماه های سال باران می بارد؟ در آنجا چند ماه خشک وجود دارد؟
– دمای شهر بم را با همدان مقایسه کنید. کدام یک گرم تر است؟ چرا؟
این ناحیه نیز تابستان های گرم و زمستان های معتدل دارد. در سواحل جنوب هم مقدار بارش کم است.
ناحیه ی گرم و شرجی سواحل جنوب
به همین دلیل، این ناحیه جزء نواحی خشک است، امّا به علّت رطوبت دریا، هوا در آنجا حالت شرجی پیدا می کند؛ یعنی بسیار نمناک می شود.
– آیا بندرعبّاس از مناطق خشک کشور است؟ چرا؟
– آیا شهرهای سواحل جنوب ایران هوای گرمی دارند؟ دلیل خود را بیان کنید.
سئوالات متن درس هفدهم
1- چند ناحیه ی مهم آب وهوایی درایران وجود دارد؟ به ترتیب بیش ترین وسعت به کم ترین وسعت و به همراه دوشهرکه شامل آن نوع از آب وهواست نام ببرید.
درایران چهارناحیه ی آب وهوایی وجودارد* آب وهوای گرم وخشک داخلی(مانندآب وهوای شهرهای یزد وکرمان)*آب وهوای معتدل ونیمه خشک کوهستانی(مانندآب وهوای شهرهای اردبیل،تبریز)* آب وهوای گرم وشرجی سواحل جنوب(مانندآب وهوای شهرهای بندرعباس وبوشهر)* آب وهوای مرطوب ومعتدل خزری(مانندآب وهوای شهرهای ساری،رشت)
2- خصوصیات ناحیه ی آب وهوایی ناحیه ی معتدل ومرطوب خزری ایران را بیان کنید.
بارش باران فراوان – نبود گرما وسرمای شدید – کم ترین وسعت ناحیه ی آب وهوایی در ایران را دارد.
3- ویژگی ها ی آب وهوایی ناحیه ی معتدل ونیمه خشک کوهستانی ایران را بیان کنید.
دربیش ترماه های سال هوا سرد بوده وبرف زیاد می بارد – تابستان معتدل دارد – بارش مناسب ولی کم ترازناحیه ی خزری است.
4- خصوصیات آب وهوایی ناحیه ی گرم وخشک داخلی ایران کدامند؟
تابستان گرم وزمستان سرد دارد – بارش کم است – بیش ترین وسعت ناحیه ی آب وهوایی در ایران را دارد.
5- ویژگی های آب وهوایی ناحیه ی گرم وشرجی جنوب ایران رابیان کنید.
تابستان گرم وزمستان معتدل دارد – مقداربارش کم – رطوبت هوا زیاد بوده وشرجی(نمناک) است.
6- کدام قسمت ایران دارای آب و وهوای معتدل خزری است؟
کناره های دریای خزر
7- کدام قسمت های ایران دارای آب وهوای معتدل ونیمه خشک کوهستانی است؟
رشته کوه های البرز و زاگرس و اطراف آن
8- چرا سواحل جنوب وازجمله شهرهای بندرعباس وبوشهرآب وهوای گرم دارند؟
زیرا درآن جا،بارش کم وبیش ترماه ها ی سال هوا گرم است وکوهستان های مرتفع وجود ندارد.
9- آب وهوای شهربم وهمدان را مقایسه کنید.کدام گرم تراست؟ چرا؟
آب وهوای بم گرم تراست زیرا دربیش تر ماه های سال هوا گرم بوده وبارندگی بسیار کم است ولی درهمدان بیش ترماه های سال هوا سرد بوده وبارندگی مناسب است.