آموزش کتاب مطالعات اجتماعی پایه چهارم ابتدایی
درس هجدهم :پوشش گیاهی و زندگی جانوری در ایران
گفتیم که در کشور ما آب و هواهای گوناگونی وجود دارد. در هر ناحیه ی آب و هوایی، گیاهان و جانوران مخصوص همان ناحیه می توانند زندگی کنند.
* مثلاً در ناحیه ی آب و هوایی گرم و خشک، که دوره ی گرما، طولانی و مقدار بارش کم است، گیاهان کمتری می رویند.
این ناحیه از نظر پوشش گیاهی فقیر است و در آن فقط گیاهانی می رویند که در مقابل کم آبی مقاوم اند؛ مانند درختان نخل، گز، پسته ی وحشی و درختچه های خاردار.
پسته ی وحشی
درخت گز
به تصویر نگاه کنید. در این منطقه بیشتر کدام جانوران زندگی می کنند؟
شتر یکی از شگفتی های آفرینش خداوند است. این حیوان به گونه ای آفریده شده است که تحمّل شرایط سخت بیابان و گرمای شدید و کمبود آب و غذا را دارد.
مژه های بلند و پلک های بزرگ شتر از چشم های او در برابر طوفان شن و تابش شدید آفتاب محافظت می کنند.
دهان شتر به گونه ای است که می تواندگیاهان خاردار را بجود و بخورد.
کوهان عضوی است که در آن غذا و آب را ذخیره می کند.
پاهای شتر پهن آفریده شده اند. به همین دلیل، این حیوان به راحتی روی شن های نرم و ریز بیابان حرکت می کند و در آنها فرو نمی رود.
در گذشته، شتر وسیله ی اصلی رفت و آمد ساکنان نواحی گرم و خشک بوده است .
البتّه از شیر و گوشت این حیوان هم استفاده می شود.
* در قلّه های بلند کوه ها به دلیل سرما و یخ بندان، گیاهان نمی توانند برویند،
امّا در دامنه ی کوه ها، مانند دامنه های زاگرس، جنگل های وسیع بلوط و پسته ی کوهی وجود دارد.
همچنین در این دامنه ها مراتع سرسبزی به وجود آمده اند که چراگاه گوسفندان اند.
چند نمونه از جانوران این ناحیه را نام ببرید.
* در ناحیه ی معتدل خزری باران فراوان می بارد. در این ناحیه جنگل های انبوه راش و افرا و چمنزارهای سرسبز و زیبا پدید آمده است.
کدام جانوران در این جنگل ها زندگی می کنند؟
سئوالات متن درس هجدهم
1- چرا درناحیه ی گرم وخشک گیاهان کم تری می روید؟
زیرا دوره ی گرما طولانی ومقداربارش کم است.
2- ناحیه ی گرم وخشک ازنظرپوشش گیاهی چگونه است؟چند گیاه این ناحیه رانام ببرید.
این ناحیه ازلحاظ پوشش گیاهی فقیربوده ودرآن گیاهانی می رویند که درمقابل کم آبی مقاوم هستند مانند درختان نخل وگزوپسته ی وحشی ودرختچه های خاردارو…
3- درناحیه ی گرم وخشک معمولا چه جانورانی زندگی می کنند؟مثال بزنید.
جانورانی که دربرابرگرما وکمبودآب وغذا مقاوم هستند.مثل شتروعقرب ومار و رتیل و…
4- کدام ویژگی های شترباعث شده که بتواند درناحیه ی گرم وخشک زندگی کند؟
الف – کوهانش؛زیراعضوی است که درآن آب وغذا ذخیره می کند. ب – مژه های بلند وپلک های بزرگ شتر؛زیرا از چشمان شتردربرابرتوفان شن وتابش آفتاب محافظت می کند. ج – دهان شتر؛زیرا به گونه ای است که می تواند گیاهان خاردار را جویده وبخورد. د – پاهای شتر؛ زیرا پهن هستند واین حیوان به راحتی می تواند روی شن های نرم وریزبیابان حرکت کند ودرآن فرونمی رود.
5- پوشش گیاهی درکوهستان های زاگرس چگونه است؟
درقله های بلند کوه ها به دلیل برف وسرما ویخبندان گیاهان نمی توانند برویند ولی در دامنه ها جنگل های وسیع بلوط وپسته ی کوهی وجود دارد همچنین مراتع سرسبزدامنه ها،چراگاه گوسفندان است.
6- چند جانورنام ببرید که درکوهستان های زاگرس زندگی می کنند؟
بزکوهی،گوزن خالدار،روباه کوهستان و…
7- پوشش گیاهی ناحیه ی خزری چگونه است؟
دراین ناحیه به دلیل بارش باران فراوان،جنگل های انبوه درختان راش و افرا وچمنزارهای سرسبز وزیبا پدید آمده است.
8- چه جانورانی می توانند درناحیه ی معتدل خزری زندگی کنند؟ مثال بزنید.
جانورانی که به آب وغذای زیادی نیاز داشته وکم ترتحمل گرما وسرما را دارند مثل لاک پشت وکبک وقرقاول وخرس وخوک و…