معماری سبز
انسان طبیعت معماری
عنوان پروژه:معماری سبز(پایدار)
مقدمه در سال های اخیر بیانیه ها و مقالات متعددی در زمینه اصول معماری سبز توسط محققان مختلف در سراسر دنیا به رشته تحریر درآمده است. اغلب این بیانیه ها با اختلاف اندک موضوعاتی را در زمینه تشویق طراحان به حفاظت از انرژی ونیز در نظر گیری ویژگی های محلی مکان و کار با کاربران ساختمان و جوامع اطراف آن تثبیت نموده اند. معماران انگلیسی، برندا و روبرت ویل در کتاب خویش با عنوان «معماری سبز: طراحی برای آینده ای آگاه از انرژی» یکی از ساده ترین و صریح ترین چارچوب ها را برای معماری سبز مطرح نموده اند. آن ها این اصول را با استفاده از مثال های مختلف از طراحی ساختمان در اروپا انگلستان و امریکا نشان داده اند. ایشان بر فراگیری از معماری بومی تاکید زیادی داشتند، معماری که در تجربه نسل های متمادی ساکن یک منطقه و اقلیم ویژه در آن نهفته است .
اصول معماری سبز اصل اول : حفاظت از انرژی اصل دوم : کار با اقلیم اصول سوم : کاهش استفاده از منابع جدید اصل چهارم : احترام به کاربران اصل پنجم : احترام به سایت اصل ششم: کل گرایی
اصل اول : حفاظت از انرژی هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد . ضرورت پذیرفتن این اصل در عصرهای گذشته بدون هیچ شک و تردیدی با توجه به نحوه ساخت و سازها غیر قابل انکار می باشد و شاید تنها به سبب تنوع بسیار زیاد مصالح و فن آوری های جدید در دوران معاصر چنین اصلی در ساختمان ها به دست فراموشی سپرده شده است و این بار با استفاده از مصالح گوناگون ویا با ترکیب های مختلفی از آنها، ساختمان ها، محیط را با توجه به نیاز های کاربران تغییر میدهند . اشاره به نظریه مجتمع زیستی نیز خالی از لطف نمی باشد، که از فراهم آوردن سر پناهی برای درامان ماندن در برابر سرما و یا ایجاد فضایی خنک برای سکونت افراد سرچشمه می گیرد ، به این دلیل و همچنین وجود عوامل دیگر مردمان ساختمانهای خود را به خاطر مزایای متقابل فراوان در کنار یکدیگر بنا می کردند . ساختمان هایی که در تعامل با اقلیم محلی و در تلاش برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی ساخته می شوند ، نسبت به آپارتمانهای عادی امروزی ، حامل تجربیاتی منفرد و مجزا بوده و در نتیجه ، به عنوان تلاشهای نیمه کاره برای خلـق مــعـــماری سبــز مطــرح می شوند. بسیاری از این تجربیات نیز بیشتر حاصل کار و تلاش انفرادی بوده؛ و بنابراین روشن است به عنوان اصلی پایدار در طراحی ها و ساخت و سازهای جامعه امروز لحاظ نمی گردد.
اصل دوم : کار با اقلیم ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند . شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخلی آن می توانند به گــونــه ای باشد که موجب ارتقاع سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عایق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید. این دو فرآیند مذکور ناگزیر دارای هم پوشانی و نقاط مشترک فراوان می باشند پیش از گسترش همه جانبه مصرف سوخت فسیلی ، چوب منبع اصلی انرژی به حساب می آمد که هنوز هم حدود 15 درصد از انرژی امروز را نیز تامین می کند. هنگامی که چوب کمیاب و نایاب شد برای بسیاری از مردم امری طبیعی بود که در راستای کاهش نیاز به چوب ، برای تولید گرما از گرمای خورشید کمک بگیرند . شهرهای یونانی همچون «پیرنه» مکان شهر را به گونه ای تغییر دادند که از ورود سیل به شهر جلوگیری شود ، و شبکه ای مستطیل شکل با خیابانهای شرقی ـ غربی را احداث نمودند که به ساختمان ها اجازه جهت گیری به سمت جنوب و استفاده از نور مطلوب خورشید را می داد. رومی ها نیز پیروی از اصول طراحی خورشیدی را با آموختن از تجربیات یونان ادامه دادند ؛ اما آنها پنجره های شفاف که اختراع قرن اول پس از میلاد بود را نیز برای افزایش گرمای بدست آمده بکار گرفتند، با افزایش کمبود چوب به عنوان سوخت ، استفاده از نمای رو به جنوب در ساخت منازل ثروتــمـنـدان و هـمـچنین حمامهای عـمومی شهـر نیز مـتـداول شــد . سنت طراحی با توجه به اقـلـیـم بـرای ایجاد آسایش درون ساختمان به قوانین گرمایش محدود نمی شد بلکه در بسیاری از اقـلـیــم ها معماران ملزم به طـراحـی فـضایی خنک برای پدید آوردن شرایطی مطلوب در داخل ساختمان بود . راه حل معــمول درعـصـر حاضر ، یعنی استفاده از سیستم های تهویه مطبوع هوا ، تنها فرآیندی ناکار آمد در تقابل با اقلیم به شمار می رود و در عین حال همراه با مصرف زیاد انرژی می باشد ، که حتی به هنگام ارزانی و فراوانی انرژی به دلیل آلودگی حاصل از آن امری اشتباه بشمار می آید.
اصول سوم:کاهش استفاده ازمنابع جدید هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد . گر چه جهت گیری این اصل ، همچون سایر اصول اشاره شده به سوی ساختمانهای جدید است ، ولی باید یادآور شد که اغلب منابع موجود در جهان در محیط مصنوع فعلی بکارگرفته شده اند و ترمیم و ارتقاء وضعیت ساختمانهای فعلی برای کاهش اثرات زیست محیطی ، امری است که از اهمیتی برابر با خلق سازه های جدید برخوردار است . این نکته را نیز باید مورد توجه قرار داد که تعداد منابع کافی برای خلق محیط های مصنوع در جهان وجود ندارند که بتوان برای بازسازی هر نسل از ساختمان ها، مقداری جدید از آنها را مورد استفاده قرار داد . این استفاده مجدد میتواند در مسیر استفاده از مصالح بازیافت شده یا فضاهای بازیافت شده شکل بگیرد، بازیافت ساختمان ها و عناصر درون آنها بخشی از تاریخ معماری است . صومعه سانتا الباس که در سالهای 1077 و 1115 میلادی بازسازی گردیده ، از آجرهای خرابه های یک ساختمان رومی در نزدیکی خود استفاده نمود. چارچوب های چوبی که در قرون وسطی به کار گرفته شدند ،قطعاتی چوبی بودند که بریده و در کارگاه نجاری به یکدیگر وصل شده و کد گذاری می شدند و آنگاه از هم جدا شده و به ساختمان ها انتقال داده می شدند. استفاده از این روش بدین معنی بود که در صورت لزوم می توان بخشهایی از ساختمان قرون وسطایی را جا به جا نموده ؛ حتی امروزه نیز می توان آنها را به مکانی دیگر منتقل کرد . گاهی اوقات کل سازه ساختمان به منظور بنا کردن ساختمانی جدید جابجا می گردید. برای مثال در هنگام ساخت موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن، به ساختمان قبلی موجود در سایت دیگر نیازی نبود و در سال 1865 پیشنهاد واگذاری این ساختمان فلزی به مسئولان محلی شمال ، شرق و جنوب لندن با هدف برپایی یک موزه محلی در مکانی جدید ارائه گردید. مسئولان شرق لندن این پیشنهاد را پذیرفتند و ساختمان این موزه محلی در 1872 تکمیل گردید که امروزه این مکان به موزه کودکان بدل گردیده است.
در اغلب مواردی که دسترسی به منابع جدید به حداقل می رسد روش هایی کشف می شوند که با آن ها می توان ساختمان هایی که برای یک منظور ساخته شده اند برای مقاصد دیگر استفاده شوند، با این حال بعضی تغییرات ضروری می توانند باعث تغییر شکل اصلی سازه یا ساختمان شود. این موضوع برای کسانی که علاقمند به حفاظت و نگهداری دائمی از ساختمان ها هستند یک فاجعه به حساب می آید و این سوال در ذهن نقش می بندد که آیا یک ساختمان به این علت که زمانی دارای کاربری ارزشمندی بوده است باید همواره بدون تغییر باقی بماند یا باید برای حفظ بازدهی و کارایی تغییرات الزامی را در آن انجام داد؟ یک فرآیند سبز ممکن است در بررسی این موضوع قضاوت را تنها براساس منابع موجود ممکن بداند. اگر منابع مورد نیاز برای تغییر یک ساختمان کمتر از منابع مورد نیاز برای تخریب و بازسازی آن باشد باید از این تغییرات استقبال نمود. با این وجود این موضوع باعث عدم احترام و بزرگداشت اهمیت تاریخی سازه نمی شود. به علاوه ممکن است این سازه ها دارای ارزش دیگری نیز باشند که توجه به آن ها الزامی است. این مشکلات در تغییر ساختمان های موجود به منظور آماده ساختن آن ها برای هماهنگی با نیازهای جدید بخصوص در مورد بهبود وضعیت ساختمان از لحاظ عملکرد و کارایی که ممکن است به تغییر ظاهر آن منجر شود با تناقض و تضادهای بیشتری آشکار می شود. تغییر در بعضی از ساختمان های قدیمی برای کاربردی های جدید می تواند هزینه ها و مشکلات خاصی را با خود همراه داشته باشد. با این حال مزایای حاصل از استفاده مجدد از این ساختمان های بزرگ در کنار یکدیگر و درون یک محیط شهری می تواند بر این مشکلات و هزینه ها غلبه نماید. نوسازی ساختمان ها ی موجود در شهرهای بزرگ و کوچک همچنین می تواند موجب حفاظت از منابع مورد استفاده جهت تخریب و بازسازی ساختمان و بدین ترتیب جلوگیری از تخریب جامعه شود.
اصل چهارم : احترام به کاربران معماری سبز به تمامی افرادی که از ساختمان استفاده می کنند احترام می گذارد. به نظر می رسد که این اصل ارتباط اندکی با آلودگی ناشی از تغییرات اقلیم جهانی و تخریب لایه ازن داشته باشد . اما فرآیند سبز از معماری که شامل احترام برای تمامی منابع مشترک در ساخت یک ساختمان کامل هستند انسان را از این مجموعه خارج نمی نماید. تمام ساختمان ها توسط انسان ها ساخته می شوند اما در بعضی از سازه ها حقیقت حضور انسان محترم شمرده می شود، در حالی که در برخی دیگر تلاش برای رد ابعاد انسانی در فرآیند ساخت مشاهده می شود. در ژاپن تعدادی روبوت نقش انسان را در ایجاد و طراحی ساختمان ها بر عهده گرفته اند، اما برای یک روبوت کارآیی موثر در مورد پروژه ، شامل اجرای یک وظـیـفـه خـاص مــی باشد که می تواند آن را به دفعات تکرار کرد. اما در مقیاسی متفاوت یک انسان به عنوان معمار همچنان می تواند بر مهارت خود بر انجام تعداد بسیاری از کارهای نامرتبط اعتماد کند. احترام بیشتر به نیازهای انسانی و نیروی کار، می تواند در دو مسیر مجزا مورد تجربه قرار گیرد. برای یک ساختمان ساز حرفه ای توجه به این نکـته ضرورت دارد که ایمنی و سلامت مصالح و فرآیند های شکل دهنده ساختمان به همان میزان که برای کارگران و یا استفاده کنندگان آن مهم است برای کل جامعه بشری نیز از اهـمـیت بـســزایی بـرخوردار می باشد. معماران به تدریج از وجود سم های مختلف در سایت های ساختمانی آگاه شده اند و به تازگی استفاده از مواد عایـق دارای انواع CFC و یا استفاده از سایر مصالح خطرناک در ساختمان ممنوع شده است. شکل دیگر مشارکت انسانی که نیازمند توجه است، اشتراک و دخالت مثبت کاربران در فرآیند طراحی و ساخت است، که چنانچه به طور موثر بکار گرفته نشود یک منبع کارا و مفید به هدر رفته است. تعداد زیادی از ساختمان ها از این انرژی بهره برده اند و نتایج حاصل از آن نیز موجب رضایت در خلـق ساختمان های بزرگ شده است.
اصل پنجم : احترام به سایت هر ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند. معمار استرالیایی گلن مورکات این جمله عجیب را بیان می کند که: ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند. این گفته یک ویژگی از تعامل میان ساختمان و سایت آن را در خود دارد که برای فرآیند سبز امری ضروری است و البته دارای ویژگی های گسترده تری نیز می باشد. ساختمانی که انرژی را حریصانه مصرف می کند آلودگی تولید می کند و با مصرف کنندگان و کاربران خویش بیگانه است در نتیجه هرگز زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس نمی کند. تفسیری صریح تر از این گفته چنین است که نـمی توان هر ساختمان را از درون سایت ساخته شده در آن خارج نمود و شرایط قبل از ایجاد ساختمان را دوباره در سایت احیا کرد.
اصل ششم: کل گرایی تمامی اصول سبز، نیازمند مشارکت در روندی کل گرا برای ساخت محیط مصنوع هستند. یافتن ساختمان هایی که تمام اصول معماری سبز را خود داشته باشند کار ساده ای نیست. چرا که معماری سبز هنوز بطور کامل شناخته نشده است. یک معماری سبز باید بیش از یک ساختمان منفرد قطعه خود را شامل شود و باید شامل یک شکل پایدار از محیط شهری باشد. شهر، موجودی فراتر از مجموعه ساختمان هاست؛ در حقیقت آن را می توان بصورت مجموعه ای از سامانه های در حال تعامل دید – سامانه هایی برای زیستن و تفریح – که بصورت شکل های ساخته شده دارای کالبد می باشند و با نگاهـی دقـیـق بـه ایـن سامانه ها اســت کـــه مـی تـوانیـــم چهــــره شهـــر آیــنده را تـرسـیـم نـمایـیـم.
معماری سبز برخاسته از معماری پایدار
و توسعه پایدار می باشد که این نیز ناشی
از نیاز انسان امروز در مقابل پیامدهای
سوء جهان صنعتی ومصرفی عصر حاضر است .
دلایل شکل گیری :
معماری سبز
معماری و فن آوری میتوانند از یکدیگر یاد بگیرند
معماری "های تک" با منطق خشک تولید کلان واستفاده
بی مهابا از تکنولوژی و تلفیق با کارکردگرائی شدید منجر
به محیط های خنثی و بی مصرف شد
حساسیت در برابر چنین وضعیتی روابط گسترده تر از جمله
ساخت مکان ،مصرف انرژی ،شهر سازی و آگاهی زیست محیطی
را بوجود آورد بطوریکه امروزه اکوتک(تلفیق طبیعت با تکنولوژی)
را در مقابل های تک قرار داده است
کلیات و اهداف در معماری سبز
الگوهای نادرست رفتاری محیط طبیعی را ویران می کند در حالیکه ما
برای دوره طولانی بقاء ،طی نسلهای آتی به آن وابسته ایم .
طراحی سبز عملی است برای حل مشکلات که طی آن
منابع طبیعی قبل،بعد وطی پروسه تولید و ساخت به کمترین
حد آسیب می بیند به علاوه مصالح مفید بوده و قابل بازگشت
به چرخه طبیعت باشند .
دستور العمل اجرائی معماری سبز
1-در مناطق توسعه یافته ساخت و ساز کنید
2-پروژه و نقشه های چند منظوره طراحی کنید
3-دسترسی به حمل و نقل عمومی ، مسیرهای عبور دوچرخه
و دسترسی پیاده به خدمات اساسی براحتی فراهم باشد
4-ساختمانهای قدیمی را بازسازی کنید
5-ساختمان ها را با توجه به حداقل رساندن فشردگی محیطی
مستقر سازید ومناطق دست نخورده را حفظ کنید
6-از گیاهان بومی و اقلیمی با توجه به ویژگیهای آنها بهره برداری گردد
مصالح سبز
1- استفاده از آن مواد شیمیائی که لایه اوزن را از بین میبرند
در تجهبزات مکانیکی و عایق ها اجتناب کنید
2-از مصالح ساختمانی بدست آمده از محل استفاده کنید
4-فرآورده های چوبی را از جنگل های کنترل شده تهیه نمائید
5-از مواد دارای گازهای آلوده کننده اجتناب کنید
6- از وسایل تاسیساتی با کارائی بالا استفاده کنید و بهره گیرنده
از انرژی های طبیعی استفاده کنید
3-از مصالح ساختمانی زائد یا فرآورده هایی که از مواد
قابل برگشت به چرخه طبیعت بدست آمده استفاده کنید
رنتزو پیانو
نورمن فاستر
سانتیاگو کالاتراوا
ریچارد راجرز
برنارد لاسوس
اینگن هوون
اوردیک
کالن
نیکلاس گریشماو
ایتسوکو هاسه گاوا
معمارانی که آثار شاخصی دارند
برج RWE دراسن
معماران : اینگن هوون،اوردیک،کالن
(ساخت مرکز اداری بلند مرتبه)
مشمتمل بر طرح جامع اسن
برج RWE دراسن
نمای دولایه ساختمان امکان
هوادهی طبیعی را فراهم می آورد
معماران : اینگن هوون،اوردیک،کالن
پوسته خارجی شیشه ای که گردش هوا
از درزهای هم تراز امکان پذیر است
برج RWE دراسن
معماران : اینگن هوون،اوردیک،کالن
معماران : فاستر و شرکا
گنبد رایشتاگ
نور و هوادهی و تهویه طبیعی
گنبد رایشتاگ
معماران : فاستر و شرکا
ساخت بر روی
بنای سوخته قبلی
معماران : فاستر و شرکا
نور و دید طبیعی
شفافیت و دمکراسی
صرفه جوئی در انرژی
گنبد رایشتاگ
گنبد رایشتاگ
معماران : فاستر و شرکا
شفافیت و دسترسی آسان درفضای داخل
معماران : فاستر و شرکا
بانک تجارت فرانکفورت
نمای دو لایه و تهویه طبیعی
بانک تجارت فرانکفورت
معماران : فاستر و شرکا
جدا سازی کامل محیط های داخلی و خارجی
و تهویه مطبوع مصنوعی
بانک تجارت فرانکفورت
معماران : فاستر و شرکا
دیاگرام تهویه زمستانی و تابستانی
دو قسمت اداری توسط باغچه ای
به ارتفاع 4 طبقه درهم می آمیزد
بانک تجارت فرانکفورت
معماران : فاستر و شرکا
ایجاد خرده اقلیم توسط باغچه های داخلی
تعبیه پانل هائی برای تهویه مصنوعی در صورت نیاز
مرکز فرهنگی ژان ماری
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
فرهنگ معماری راتعیین می کند
مرکز فرهنگی ژان ماری
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
تلفیق کاربرد عناصر فرهنگی
با ابزار روز در معماری
آزمایشگاه وکارگاه یونسکو
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
سایت شیبدار به خلیج هم آواز
با طبیعت به نظر می رسد
آزمایشگاه وکارگاه یونسکو
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
تلفیق فن آوری و طبیعت
در سایت وفضاهای داخلی
فرودگاه کانسای
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
سقف موجدار یادآور موج دریا یا
گلایدری که به سبکی آماده پرواز است
در عین وحدت فضا و ساختار
فرودگاه کانسای
معماران : رنتزو پیانو و شرکا
پوشش سقف فقط با یک نوع تایل فلزی با شکل هندسی نامتقارن
استفاده از فرم منحنی برای کاهش شدت دمنده های هوا
نگاه خیره کننده به هزاره سوم در افق دید ایجاد شده در بال 1.7کیلومتری
ایستگاه TGVفرودگاه لیون
معمار :سانتیاگوکالاتراوا
فرم اشاره وار (پرنده شکاری) تاکیدی بر
اهمیت احیاء شده اقتصادی وشهری لیون
ایستگاه TGVفرودگاه لیون
معمار :سانتیاگوکالاتراوا
نورگیری از سقف و استفاده از المانهای
نورگیری در نما و سازه
مرکز تبلیغ تجارت الکترونیک
معماران : فاستر و شرکا
راهبردهای استفاده از انرژی حداقل
دانشکده حقوق کمبریج
معماران : فاستر و شرکا
پاسخ گوئی به محیط اطراف
دانشکده حقوق کمبریج
معماران : فاستر و شرکا
محل تجمع دانشجویان که اطراف
آن را درختان محوطه احاطه کرده
دانشکده حقوق کمبریج
معماران : فاستر و شرکا
فضای مطالعه با قفسه های باز مشرف
به فضای سبز پارک پشت ساختمان
دانشکده حقوق کمبریج
معماران : فاستر و شرکا
گوشه زاویه دار
نشان دهنده ورودی
در مقابل دانشکده تاریخ
دادگاه حقوق بشر اروپا
معماران : شرکت ریچارد راجرز
نمودی موقر و شکوهمند ازعلم
حقوق در جامعه مدرن اروپا
استفاده از درختان بومی و منطقه ای
ساخت هماهنگ باسایت واحترام به طبیعت
استفاده از انرژی های رایگان
طراحی خانه سبز
طراحی خانه سبز
استفاده از مصالح بومی و طبیعی
بکار بردن روشهای جدید جهت افزایش قابلیت مصالح
استفاده از انرژی های رایگان جهت آسایش داخل
تسهیل در سیستم دفع زباله
طراحی خانه سبز
استفاده از توپوگرافی و عناصر طبیعی
استفاده از مصالح بومی و محلی
ایجاد تراس وآفتابگیر ورعایت اصول اقلیمی
استفاده از فضای سبز و محیط طبیعی اطراف
طراحی خانه سبز
بکار بردن خاک و سنگهای طبیعی در کفسازی
استفاه از آفتابگیر و سنگهای طبیعی در نما
ایجاد حس طبیعی در محوطه سازی
نصب آبگرمکن خورشیدی
در پشت بام جهت تامین
آبگرم مصرفی
استفاده ازباتری های خورشیدی جهت
تاًمین انرژی الکتریکی مورد نیاز
نصب چرخ باد (توربین بادی) در جاهای مناسب و
تبدیل نیروی باد به سا یر صور انرژی
خانه سبز
هماهنگی در استفاده از نوع فضای سبز
خانه سبز
استفاده از مصالح طبیعی و
فضای سبز در داخل
منابع : سایت پارسه کد www.parsecad.ir
– مجله آبادی
– فصلنامه معماری ایران
– مجله معمار
– سایت های معماران مربوط
پایان